Βέρα Σαββίδη: συνέντευξη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του παραμυθιού «Ο Λευτέρης έχει φ» – Εκδόσεις Οσελότος

Ένα παραμύθι που «έχει ίσως πάνω από μία αναγνώσεις» και αφορά όχι μόνο παιδιά, έγραψε η Βέρα Σαββίδη, επιστρατεύοντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες ζωής ως θεατροπαιδαγωγός, εμψυχώτρια ομάδων Θεατρικής και Δημιουργικής Έκφρασης αλλά και ως Ειδική Θεραπεύτρια στο Πρόγραμμα Απεξάρτησης 18ΑΝΩ του Ψ.Ν.Α. Ο μικρός της ήρωας έχει να διαχειριστεί προβλήματα και το κάνει έχοντας ένα πολύ βασικό εφόδιο. Την Ηλιαχτίδα του, που τον αποδέχεται, που τον εμψυχώνει, που φωτίζει τη ζωή του. Πώς, άραγε, τον υποδέχτηκαν οι μικροί της αναγνώστες; Όπως λέει στο Vivlio-life, η ιστορία του «φαίνεται να τους διακινεί και να τους αγγίζει». «Αυτό ακριβώς ήλπιζα. Να απολαύσουν την ιστορία και να την εξελίξουν, να της δώσουν φτερά και να πορευτεί ο καθένας μαζί της όπως την φαντάζεται. Να αποτελέσει το παραμύθι αφορμή για να σκεφτούν, να επιλέξουν τι θέλουν να κάνουν με τα δικά τους φ, με τα δικά τους όνειρα, με τους δικούς τους ανοικτούς ορίζοντες. Αυτό προϋποθέτει σεβασμό και αποδοχή προς τους μικρούς μας φίλους…»

• Αν και παραμύθι «Ο Λευτέρης έχει φ» μάλλον απευθύνεται και σε μεγάλα παιδιά αλλά και ενήλικες. Το επιδιώξατε; Αν ναι, δώστε μας το λόγο.
  Δεν το επεδίωξα αρχικά. Απλά, προέκυψε το θέμα της ιστορίας να αφορά όλες της ηλικίες. Είναι δοσμένο με τέτοιο τρόπο που μπορεί να διακινήσει συναισθηματικά και νοηματικά μικρούς και μεγάλους. Είναι συμβολικά η ιστορία του καθενός από εμάς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ήρθαμε κάποια στιγμή αντιμέτωποι με καίρια διλλήματα. Κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε σαν άνθρωποι μία καθοριστική δυσκολία για την εξέλιξή μας. Αυτό που προσλαμβάνει ο καθένας από την ανάγνωση του παραμυθιού, είναι και προσωπικό. Το παραμύθι έχει ίσως πάνω από μία αναγνώσεις.
• Τι εκπροσωπεί το “φ” στην προσωπικότητα, τον χαρακτήρα αλλά και τον τρόπο που αντιμετωπίζει η ζωή τον ήρωάς σας;
  Το «φ» είναι ένα από τα γράμματα του αλφάβητου. Το εικοστό πρώτο. Το «φ» του μικρού Λεφτέρη, αποτελεί ένα γράμμα από το όνομά του, ένα στοιχείο της ταυτότητάς του. Συνδέεται με την προσωπικότητά του, με τον χαρακτήρα του, με τα ταλέντα του, με όλα όσα αγαπά και τον καθιστά ξεχωριστό, μοναδικό, όπως είναι ο κάθε άνθρωπος από τη φύση του. Συνδέεται με τη φωτεινή και δημιουργική του πλευρά, με όσα εν δυνάμει μπορεί να εξελίξει και να καλλιεργήσει. Όταν του το στερούν, κλονίζεται η ύπαρξή του, η προσωπική του ελευθερία και η δυναμική του, πράγμα που ασφαλώς τον φέρνει σε μεγάλη δοκιμασία. Καλείται να αποφασίσει αν θέλει να υπερασπιστεί τις αξίες του ή να παραιτηθεί και να υποκύψει. Αυτή η αναμέτρηση με τα κάθε λογής εμπόδια αποτελεί άλλωστε και το βασικό άξονα, το μοτίβο των παραμυθιών. Οι ήρωες μετακινούνται και παλεύουν για μία ανατροπή. Για το λόγο αυτό, τα παραμύθια παρηγορούν και κυρίως ενθαρρύνουν. Το φ Του Λεφτέρη σχετίζεται και με τη χρυσή τομή, στοιχείο ουσιαστικής σημασίας, αφού η ίδια η φύση και το ίδιο το ανθρώπινο σώμα έχει δομηθεί και αναπτύσσεται πάνω σε αυτή την αναλογία. Ο Λεφτέρης, αν στερηθεί αυτό το κομμάτι του εαυτού του, δεν θα είναι ο ίδιος άνθρωπος καθώς μεγαλώνει. Διότι θα έχει διαταραχτεί η ίδια του η φύση. Το φ είναι οι φίλοι του, τα φτερά του, οι φάροι, το ακορντεόν του, οι στίχοι, η σχέση του με το φως και τελικά, ένα βασικό του εφόδιο για να ωριμάσει και να καλλιεργηθεί, για να είναι σε αρμονία με τον εαυτό του.
• Ο Λεφτέρης αντιμετωπίζει δυσκολίες. Εσείς που εμπνευστήκατε αυτόν τον χαρακτήρα ποια εφόδια του δώσατε ώστε να βγει νικητής;
  Ο Λεφτέρης ήταν και είναι πάντα παρών. Σε όλη μου την πορεία. Την προσωπική και την επαγγελματική. Όσοι έχουμε την τύχη να εμψυχώνουμε ομάδες, μπορούμε ίσως να κατανοήσουμε ευκολότερα την υπόστασή του. Αν αφουγκραστούμε με ενσυναίσθηση γύρω μας, θα συναντηθούμε μαζί του, τόσο μέσα μας, όσο και στους ανθρώπους με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή και τους γνωρίζουμε μέσα από μια δημιουργική τους προσπάθεια. Είτε πρόκειται για παιδιά, είτε για ενήλικες, όλοι ανεξαιρέτως, κουβαλάμε έναν Λεφτέρη στις «αποσκευές» μας. Έναν Λεφτέρη που έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τις όποιες δυσκολίες του, σε μια κρίσιμη στιγμή όπου καλείται να αποφασίσει ποιο θα είναι το επόμενο του βήμα. Ασφαλώς, οι επιλογές είναι προσωπικές, όπως και τα βιώματα και οι ρυθμοί μας. Όπως προσωπικά και μοναδικά είναι και τα εφόδια μας. Στο παραμύθι, ο Λεφτἐρης έχει ένα πολύ βασικό εφόδιο. Έχει μια σχέση με την Ηλιαχτίδα του, ένα πολύ φωτεινό του κομμάτι, το οποίο δεν αντέχει να απαρνηθεί και να στερηθεί. Είναι η Ηλιαχτίδα που τον αποδέχεται, που τον εμψυχώνει, που φωτίζει τη ζωή του. Ο Λεφτέρης έχει ήδη πάρει αγάπη και αποδοχή. Αυτό είναι το βασικό του εφόδιο μπροστά στις όποιες δυσκολίες. Ασφαλώς, και πολλά άλλα, όπως για παράδειγμα, η μουσική. Ο Λεφτέρης παίζει ακορντεόν. Δεν δέχεται λοιπόν να παραιτηθεί και να χάσει όλα όσα του δίνουν χαρά και ικανοποίηση. Έχει ισχυρό κίνητρο για να παλέψει και να ανακτήσει όλα όσα δικαιωματικά του ανήκουν. Η αγάπη στα παραμύθια νικάει τον φόβο. Ακριβώς αυτό του το όφειλα, πιστεύω.
• Οχιδεμπορήδες και Ολοταξέρηδες! Ιδιαιτέρως διασκεδαστικά παραμυθονόματα. Ποιοι κρύβονται πίσω από αυτά;
  Πρόκειται για μια κωμική εκδοχή της αλαζονείας, της αναλγησίας, της απόρριψης, της απαγόρευσης, εν τέλει, των εμποδίων. Αυτές οι κωμικές φιγούρες εισβάλουν με έπαρση στη ζωή του, στο ζωτικό του χώρο, και αποβλέπουν στο να τον χειραγωγήσουν και να ανατρέψουν τα πάντα στο διάβα τους. Είτε πρόκειται για εσωτερικά του εμπόδια, είτε για εξωτερικούς «εισβολείς», το σίγουρο είναι πως διαταράσσουν τις ισορροπίες του και εκείνος καλείται να συνομιλήσει μαζί τους, να αναμετρηθεί, ώστε να διαπραγματευτεί τα αυτονόητα. Αυτό τελικά, το καταφέρνει με τα δικά του «όπλα» και στην πραγματικότητα ενώ όλοι αυτοί φαντάζουν αρχικά τόσο ισχυροί, τόσο «μεγάλοι» στα μάτια του μικρού Λεφτέρη, έχουν και οι ίδιοι τα τρωτά τους σημεία, φοβούνται, είναι ανασφαλείς, αδέξιοι, φυγόπονοι, και με αυτόν τον τρόπο αποκαλύπτεται και η αστεία τους πλευρά. Υπάρχει έντονα το στοιχείο της σάτιρας. Δεν λείπει το χιούμορ. Αφενός επειδή το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά, αφετέρου διότι όλοι αυτοί δεν είναι τόσο ανίκητοι, ούτε τόσο αλάνθαστοι ώστε να γίνουν πειστικοί στα παράλογα όρια που επιδιώκουν να του επιβάλλουν. Αυτά που πρεσβεύουν δεν τα κατέχουν ούτε οι ίδιοι. Η τελειότητα, η ανωτερότητά τους, είναι μια φούσκα, μια βιτρίνα την οποία έχουν ανάγκη για να καλύπτουν την δική τους ανεπάρκεια. Είναι χαρακτηριστικό το πόσο θορυβούνται και τρέμουν την δημιουργικότητα, την αυθεντικότητα, την ειλικρίνεια, το ελεύθερο πνεύμα του μικρού Λεφτέρη.
• Και η κυρία Μουρμουρίδου που με τόσο χιούμορ την εντάσσετε στην ιστορία σας; Ποιος είναι ο ρόλος που της δώσατε;
  Η κυρία Μουρμουρίδου, ονομάζεται Αρχοντία, και αυτός είναι ο κρυφός καημός της. Επιθυμεί όσο τίποτε άλλο να αποδεικνύει και να επιδεικνύει την αρχοντιά και την ανωτερότητά της. Αντιμετωπίζει με υπεροψία τα πάντα, γκρινιάζει, πασχίζει διαρκώς να επιβεβαιώνεται στο πλευρό του συζύγου της, του κυρίου Αρίστου Ολαταξέρη. Έχει πάντα έναν «κακό» λόγο να πει, επικρίνει τα πάντα και δεν ικανοποιείται με τίποτα. Για να αντιμετωπίσει τον μικρό Λεφτέρη καταφεύγει στην ειρωνεία, το μοναδικό ταπεινό της όπλο. Την συμπονούμε όμως κι αυτήν, λόγω της δυστυχίας της.
• Πόσο επηρεάζουν τη ζωή και τις επιλογές του Λεφτέρη σας όλοι οι νέοι άνθρωποι που μπήκαν ξαφνικά στη ζωή του;
  Οι Οχιδεμπορήδες και οι Ολαταξέρηδες με τις απαγορεύσεις και τις ιδιοτροπίες τους φέρνουν τα πάνω κάτω στη ζωή του μικρού μας φίλου. Και μόνο ότι του επιβάλλουν το σκοτάδι μέσα στο χώρο του, ανατρέπουν τα πάντα: Τον τρόπο που μπορούσε κυριολεκτικά και μεταφορικά να βλέπει και να απολαμβάνει τα πράγματα γύρω του. Αυτοί κερδίζουν έδαφος, όσο εκείνος συρρικνώνεται μαζί με τις επιθυμίες και τις ανάγκες του. Οι λέξεις και τα νοήματα αρχίζουν να αποδομούνται καθώς όλοι αυτοί του κλέβουν τα γράμματα από τις λέξεις. Με πρωταρχικό το φ από το ίδιο του το όνομα. Ο Λεφτέρης κινδυνεύει να μην μπορεί πλέον να είναι ελεύθερος. Δοκιμάζεται η ίδια η υπόσταση του. Όμως τελικά όλη αυτή η δοκιμασία που του προκαλούν, του προσφέρει τη δυνατότητα να παλέψει και να ωριμάσει. Τα παραμύθια κρύβουν μέσα τους και μια τελετουργία ενηλικίωσης.
• Τόσο το ξακουστό σόι με τους Οχιδεμποράκηδες, τους Ολοταξέρηδες και την Δενκαταλαβαίνω, όσο και την κυρία Μουρμουρίδου εμείς οι γονείς ή οι παππούδες λίγο πολύ τους συναντήσαμε κάποια στιγμή στη ζωή μας. Ως συγγραφέας ποιες λέξεις χρησιμοποιήσατε ώστε να κάνετε κατανοητούς τους συγκεκριμένους ήρωες στους μικρούς αναγνώστες;
  Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως όλοι αυτοί είναι στην πλειοψηφία τους ενήλικες. Η μόνη ανήλικη είναι η μικρή Δενκαταλαβαίνω, η κόρη του Ολαταξέρη. Οι θυγατέρες του Οχιδεμπορή είναι, όπως ακριβώς αναφέρεται στο κείμενο, απροσδιόριστης ηλικίας, διότι δυστυχώς δεν κατάφεραν ως τώρα να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν, με έναν γονέα σαν τον κύριο Οχιδεμπορή. Ο κεντρικός ήρωας στο παραμύθι είναι ένα παιδί. Ένα παιδί που θέλει να μεγαλώνει όμορφα. Έρχεται αντιμέτωπο πολύ νωρίς με αυτές τις συμπεριφορές που δεν είναι στην πραγματικότητα άγνωστες γύρω μας. Ούτε σε εμάς, ούτε και στα παιδιά. Ζούμε στη εποχή του ναρκισσισμού, της προβολής, και τα παιδιά από νωρίς δυστυχώς, αντικρίζουν γύρω τους ανάλογα στοιχεία αυτής της πραγματικότητας. Δεν τους είναι επομένως ολότελα άγνωστα, από τις επιρροές στην καθημερινότητα. Στο παραμύθι όλα αυτά παρουσιάζονται σαφώς μεγεθυμένα και κωμικά, και τα ονόματα των προσώπων καθορίζονται από τις συμπεριφορές τους. Πιστεύω πως τα ονόματά τους κυρίως, καθρεπτίζουν την στάση ζωής τους και τα κίνητρά τους. Επίσης το πώς αντιλαμβάνονται τα νοήματα και τις λέξεις, είναι ένα στοιχείο που αντανακλά το δικό τους σύμπαν.
• Ασχολείστε με το θέατρο και το θεατρικό παιχνίδι κι έχετε πει σε συνεντεύξεις σας πως το θέατρο και θεραπεύει και στηρίζει τους ανθρώπους. Θέλετε να μας μιλήσετε γι αυτή τη μαγική ιδιότητά του;
  Το θέατρο, ασφαλώς δεν αποτελεί πανάκεια στα κακώς κείμενα. Ούτε το παραμύθι. Έχουν ωστόσο και τα δύο μια παιδαγωγική και θεραπευτική πλευρά, αν αξιοποιηθούν με τον σωστό τρόπο. Συνδέονται ως εναλλακτικές διαδρομές για να λειτουργήσουν λυτρωτικά σε ψυχή και σώμα. Το ίδιο το θέατρο ως γνωστό, προσφέρει τη δυνατότητα να καθρεφτίσει η κοινωνία τη συλλογική της εμπειρία. Αποτελεί σπουδή της ζωής. Και οι θεατρικές πρακτικές προσφέρονται σαν μια μορφή θεραπευτικής παρέμβασης, ώστε να καθρεφτίσουμε την ατομική εμπειρία, να διερευνήσουμε βιωματικά την ουσία και το νόημα της ζωής μας, να επεξεργαστούμε τα ερωτήματά της ύπαρξής μας, να ανακαλύψουμε εκ νέου την αλήθεια μας. Την δική μας και των άλλων, μέσα από τους ρόλους. Αξιοποιώντας τις ενδογενείς θεραπευτικές ιδιότητες της δραματικής έκφρασης. Με αυτή την έννοια το θέατρο μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό θεραπευτικό εργαλείο, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουμε τις εμπειρίες μας, να εκφραστούμε και να βιώσουμε με νέους τρόπους τον ίδιο μας τον εαυτό.
• Για όλους του παραπάνω λόγους τα μηνύματα που προκύπτουν από το παραμύθι σας δείχνουν να έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Πείτε μας αυτό που επιδιώξατε να αποτυπωθεί στο μυαλό των μικρών σας φίλων.
  «Πολύ χάρηκα που ο Λεφτέρης νίκησε, έγραψε ωραία τραγούδια και έγινε καλός μουσικός», μου είπε ο Ν.
  «Αν τους ξανασυναντήσει θα τους αγνοήσει, εκτός αν του αποδείξουν πως άλλαξαν γιατί σκέφτηκαν πως είχαν πολύ άδικο», μου είπε η Α.
  «Ο Λεφτέρης έγινε δάσκαλος και αγαπάει τα παιδιά και τα βοηθάει. Τους λέει να μην τα παρατάνε και να προσπαθούν γιατί το αξίζουν», μας είπε η Σ.
  Ο Λεφτέρης είχε έναν φίλο που τους πίστεψε και τώρα έγινε κι αυτός Ολαταξέρης… και δεν είναι πια φίλοι.», και πολλά άλλα.
  Τα πιο εύστοχα και απίθανα σχόλια τα έχω ακούσει από τους μικρούς αναγνώστες. Η ιστορία του μικρού Λεφτέρη, την οποία θέλησα να μοιραστώ μαζί τους, φαίνεται να τους διακινεί και να τους αγγίζει, σε σημείο μάλιστα να με εκπλήσσουν με τις σκέψεις τους. Αυτό ακριβώς ήλπιζα. Να απολαύσουν την ιστορία και να την εξελίξουν, να της δώσουν φτερά και να πορευτεί ο καθένας μαζί της όπως την φαντάζεται. Να αποτελέσει το παραμύθι αφορμή για να σκεφτούν, να επιλέξουν τι θέλουν να κάνουν με τα δικά τους φ, με τα δικά τους όνειρα, με τους δικούς τους ανοικτούς ορίζοντες. Αυτό προϋποθέτει σεβασμό και αποδοχή προς τους μικρούς μας φίλους. Ώστε να μην τείνουμε να γίνουμε εμείς για αυτούς, οι Οχιδεμπορήδες και οι Ολαταξέρηδες.
  Σας ευχαριστώ πολύ.

Λίγα λόγια για το παραμύθι
Θέλεις να γίνεις φίλος-φίλη του Λεφτέρη;
Να τον γνωρίσεις, να σου πει όσα ξέρει;
Έχει μια ιστορία να σου αφηγηθεί.
Ένα τραγούδι, για το δικό του φ.
Μια περιπέτειά του με τον Όχιδεμπορή!

Βιογραφικό
Η Βέρα Σαββίδη είναι θεατροπαιδαγωγός και γεννήθηκε στην Αθήνα. Αριστούχος της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Αρχή» και του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με κατεύθυνση τη Θεατρολογία. Επιπλέον παρακολούθησε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του ΠΑ.ΠΕΛ. Ολοκλήρωσε με επιτυχία τον ετήσιο κύκλο σπουδών «Η προετοιμασία του ηθοποιού» του I.F.A., επίσημη εξειδίκευση για επαγγελματίες ηθοποιούς, για την άσκηση του επαγγέλματος σε ευρωπαϊκές παραγωγές. Έχει λάβει επιπλέον μακροχρόνια εκπαίδευση στο θεατρικό παιχνίδι, τη θεατρική αγωγή, τη σωματική έκφραση, τη Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και στις τεχνικές υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού, σε σεμινάρια και εργαστήρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Επί είκοσι πέντε και πλέον χρόνια εργάζεται ως εμψυχώτρια ομάδων Θεατρικής και Δημιουργικής Έκφρασης. Έχει διατελέσει για δώδεκα χρόνια υπεύθυνη του Θεατρικού Εργαστηρίου και της Θεατρικής Σκηνής του ΔΗ.Π.Ο.Π σε παιδιά και εφήβους. Δίδαξε Θεατρική Αγωγή σε σχολεία, σε εκπαιδευτικούς σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, καθώς και σε πιλοτικά προγράμματα για το θέατρο στην Εκπαίδευση. Παράλληλα εργάστηκε ως ηθοποιός και σκηνοθέτρια και συνεργάστηκε με διάφορους φορείς. Υπήρξε συντονίστρια Θεατρικών Εργαστηρίων, στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, στη Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, στη Θεατρική Ομάδα του Πανεπιστημίου Πειραιά, αλλά και σε θεατρικά εργαστήρια παιδιών και εφήβων, από το 1994 μέχρι σήμερα. Εργάζεται στο Πρόγραμμα Απεξάρτησης 18ΑΝΩ του Ψ.Ν.Α. ως Ειδική Θεραπεύτρια.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save