ΤΖΟΖΕΦ ΡΟΤ Joseph Roth
“Die Kapuzinergruft“
Εκδόσεις ΑΓΡΑ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Μαρία Αγγελίδου (Maria Angelidou)
Εισαγωγή Michael Hofmann
Επίμετρο Stefan Sweig (αποχαιρετισμός στον Joseph Roth, 1939)
Μετά το εκπληκτικό best seller “ΤΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΡΑΝΤΕΤΣΚΥ” που κυκλοφορεί το 1932 και σηματοδοτεί μία μεγάλη στιγμή στην παγκόσμια λογοτεχνία, ο Joseph Roth συγγράφει το 1938
ένα από τα τελευταία του έργα, την “ΚΡΥΠΤΗ ΤΩΝ ΚΑΠΟΥΤΣΙΝΩΝ“.
Είναι μία άτυπη συνέχεια της ιστορίας της οικογενείας Τρόττα, που πρωταγωνιστεί στο “ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ”, αλλά στην “ΚΡΥΠΤΗ” ακολουθεί ουσιαστικά την αυτόνομη πορεία της ζωής ενός απογόνου εκείνης της οικογενείας, σε ένα νέο, αυτοτελές και ολιγοσέλιδο αφήγημα.
Στο μικρό αυτό σε έκταση, αλλά ογκώδες σε ουσιαστικό περιεχόμενο, έργο καταγράφονται προσωπικά ερεθίσματα που έχει προσλάβει στη σύντομη ζωή του ο δημιουργός, καθιστώντας το εν μέρει αυτογραφικό, με τον ευθύβολο τρόπο σκέψης του να εγκιβωτίζονται η θλίψη, η απογοήτευση και η απόγνωση. Ανήσυχος και αντισυμβατικός, άοκνος παρατηρητής της πολυδιάστασης του ανθρώπου, διακατέχεται από μία αγωνία για το αβέβαιο πολιτικό μέλλον που προοιωνίζεται απειλητικό τη δεκαετία του ‘30. Βρίσκει διέξοδο στις μεγάλες δόσεις κατανάλωσης αλκοόλ, με αποτέλεσμα να χάσει ξαφνικά τη ζωή του το 1939, στην ηλικία μόλις των σαρανταπέντε χρόνων.
➖”Πάνω από τα ποτήρια μας σταύρωνε τα κοκαλιάρικα χέρια του αόρατος ο θάνατος. Την παρουσία του δεν την υποψιαζόμασταν καν“.
Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση εισάγει τον αναγνώστη στη ζωή του νεαρού φον Τρόττα της μυθιστορίας, του νεαρού Φραγκίσκου Φερδινάνδου, ο οποίος ζει στην Αυστρία και έχει πάρει τιμητικά το όνομα του διαδόχου του θρόνου του Φραγκίσκου Ιωσήφ Α’. Ο αδελφός του παππού του είναι ο ήρωας του Σολφερίνο που έσωσε τη ζωή του αυτοκράτορα στο “ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΡΑΝΤΕΤΣΚΥ“. Η ιστορία του αρχίζει λίγο πριν την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1913 και εξελίσσεται μέχρι το 1938 πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η φασιστική απειλή είναι πλέον καθ’ όλα ορατή στην Κεντρική Ευρώπη.
Ο ήρωας είναι φοιτητής της Νομικής, αριστοκρατικής καταγωγής, και φέρει τον τίτλο του βαρόνου, που απονέμεται σε πολλές περιπτώσεις στην ανώτερη τάξη. Άσωτος και επιπόλαιος, ξεδίνει σε επίγειες απολαύσεις, σε ασύδοτες νυχτερινές περιπέτειες και κοιμάται την ημέρα “για να μην βλέπει καθαρά τον κόσμο και να μην τον βλέπουν”.
Με το ξέσπασμα του πολέμου στρατεύεται “γιατί η αίσθηση της τιμής είναι ναρκωτικό – και αποκοίμισε μέσα μας το φόβο κι όλα τα κακά προαισθήματα”. Λαμβάνει μέρος στην πρώτη μάχη με τους Ρώσους στα ανατολικά σύνορα, αιχμαλωτίζεται και αποστέλλεται στη Σιβηρία μετά από μία μετακίνηση που διαρκεί έξη μήνες.
➖”Τον φοβόμουν τον θάνατο. Σίγουρα. Δεν ήθελα να σκοτωθώ. Ήθελα μόνο ν’αποκτήσω τη βεβαιότητα ότι μπορούσα, ότι ήμουν ικανός να πεθάνω“.
Με την επιστροφή του στη Βιέννη, το 1918, ο πρωταγωνιστής έρχεται αντιμέτωπος με μία ανοίκεια συνθήκη, μία φθορά σε πρόσωπα και αντικείμενα, πέρα από κάθε προγενέστερη κατάσταση. Η κατάρρευση της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας με την προσάρτηση της Αυστρίας στη Χιτλερική Γερμανία συμβαδίζει με την κατάρρευση της αστικής τάξης και της ιδεολογίας και συμπαρασύρει την προσωπική και οικογενειακή ζωή του.
Ο Ροτ συγκροτεί ένα σπουδαίο κείμενο προβάλλοντας το δικό του “παρών” μέσα από τη φωνή του ήρωα του, εντοπίζοντας τις παραμέτρους στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου που κινούνται περισσότερο στις αποχρώσεις του γκρίζου μέσα σε σχέσεις γονεϊκές, φιλικές και συζυγικές. Ο μοναχογιός που αποκτά ιδιαίτερη υπόσταση σε κάθε συνθήκη, οι αδυναμίες που δεν ανακόπτουν τη ροπή στις εξαρτήσεις καθώς και οι αναπηρίες που φέρνουν τα γεράματα, με τη θεία φύση πάντα να προνοεί, είναι μερικές από τις επισημάνσεις που παρατηρούνται στις σελίδες.
➖”…μας θολώνουν λιγάκι το μυαλό, πριν το θάνατο. Κι οι σκιές, που στέλνουν για να μας τον αναγγείλουν, είναι δροσερές και ευεργετικές“.
Η γραφή στην “ΚΡΥΠΤΗ ΤΩΝ ΚΑΠΟΥΤΣΙΝΩΝ” με τα 34 μικρά κεφάλαια διαθέτει την καθαρότητα της ακρίβειας σε κάθε περιγραφή, στην οποία συμβάλλει η σπουδαία μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου. Ο λόγος ενδοσκοπεί την ανθρώπινη φύση και την ερμηνεύει χρωματίζοντας συγκλονιστικά την απόδοση στο συναίσθημα.
➖”Πιστεύω και το ‘χω διαπιστώσει πολλές φορές ότι ο λεγόμενος ρεαλιστής άνθρωπος στέκει πάντα σαν πύργος κλειστός στη μέση του κόσμου τούτου, σαν τσιμεντένιο τείχος δίχως χαραμάδες. Ενώ αυτός που τον λέμε ρομαντικό, μοιάζει με κήπο ανοιχτό, όπου η αλήθεια μπαινοβγαίνει όποτε θέλει και της αρέσει…“
Ο λογοτέχνης Stefan Sweig αποχαιρετά τον καλό του φίλο με έναν συγκινητικό λόγο στο επίμετρο του βιβλίου, ενώ στις ίδιες τις σελίδες του μυθιστορήματος αναδύεται ο προσωπικός, σπαρακτικός αποχαιρετισμός από τον ίδιο τον Joseph Roth για τη ζωή του που η εξάρτηση από το αλκοόλ την κάνει σύντομη.
➖”Βρισκόμουν εδώ, μόνο και μόνο επειδή ο θάνατος μου είχε δώσει άδεια, και ξανά κι άλλη. Κι ο θάνατος μπορούσε ανά πασά στιγμή ν’ ανακαλέσει την άδεια μου και να με φωνάξει πίσω. Τί μ’ ενδιέφεραν, λοιπόν, οι υποθέσεις τούτου του κόσμου; Του κόσμου των ζωντανών;
Μ’ ενδιέφεραν, ωστόσο”.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
Ο Joseph Roth έχοντας συγγράψει πολλά μυθιστορήματα, αφηγήματα, δοκίμια και άρθρα, θεωρείται κορυφαίος στη Γερμανική Λογοτεχνία. Γεννήθηκε το 1894 από Εβραίους γονείς στην Ουγγαρία της τότε αυτοκρατορίας και υπηρέτησε στον αυστριακό στρατό. Την ημέρα που ο Χίτλερ γίνεται καγκελάριος του Ράιχ, το 1933, μεταναστεύει από τη Βιέννη στο Παρίσι, όπου πεθαίνει αλκοολικός το 1939, σε ηλικία μόλις σαρανταπέντε ετών.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.