Στην εισαγωγή του τελευταίου βιβλίου «Δίδυμα Φεγγάρια» της κυρίας Ρένας Ρώσση – Ζαΐρη, αναφέρεται πως είναι «ένα μυθιστόρημα πλημμυρισμένο με τα τερτίπια της ζωής, τις ίδιες τις τρεμάμενες ανάσες της αγάπης…» Πρόκειται για αληθινή ιστορία, με στοιχεία βέβαια που εξυπηρετούν την μυθιστορηματική του πλοκή, όμως, αυτό που συγκλονίζει περισσότερο απ’ όλα, είναι ότι εμείς οι άνθρωποι «βαφτίζουμε» τόσο εύκολα στο όνομα της αγάπης τα λάθη μας, τα εγκλήματά μας και όταν είναι πια πολύ αργά, αναζητούμε τη συγχώρεση.
Ποια είναι η δική σας θέση πάνω σε αυτή τη διαπίστωση, είναι δυνατόν να αγαπάμε πολύ κάποιον και να επιλέξουμε να τον καταστρέψουμε ή αγαπάμε ναρκισσιστικά τον εαυτό μας και επιλέγουμε μέσω της αρρωστημένης αυτής αγάπης να ζήσουμε;
Θα σας απαντήσω με αυτό που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης, στην «Ασκητική». Με τα λόγια με τα οποία αρχίζουν και τα «Δίδυμα Φεγγάρια»:
Στις πιο κρίσιμες στιγμές, ο Έρωτας
συναρπάζει και σμίγει με βία τους ανθρώπους,
οχτρούς και φίλους, καλούς και κακούς,
είναι μια πνοή ανώτερη τους,
ανεξάρτητη από την επιθυμία κι από τα έργα τους.
Είναι η πνοή του Θεού, η αναπνοή του, απάνω στη γης!
Κατεβαίνει απάνω στους ανθρώπους, όπως του αρέσει.
Σα χορός, σαν έρωτας, σαν πείνα, σα θρησκεία, σα σφαγή.
Δεν μας ρωτάει.
Όποιος έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με το παιδί, ξέρει πως ό,τι είμαστε, ό,τι νιώθουμε, το πώς βιώνουμε τον ίδιο τον κόσμο εξαρτάται από την παιδική μας ηλικία, από τη αγάπη και την ασφάλεια που έχουμε εισπράξει. Κάθε ανασφάλειά μας, κάθε φόβος κι άγχος που δε βρήκαν ασφαλές καταφύγιο, έχουν αντίκτυπο στην ενήλικη ζωή μας. Οι ίδιες οι διαπροσωπικές μας σχέσεις εξαρτώνται από τη συμπεριφορά των γονιών μας. Κι αν ο Παύλος, ένας από τους ήρωες στα «Δίδυμα Φεγγάρια» επέλεξε να «καταστρέψει» όπως λέτε αυτούς που αγαπούσε, είναι δική του ευθύνη; Μήπως φταίνε αυτοί που τον μεγάλωσαν; Μήπως ο ασυγκράτητος έρωτας πήρε μέσα του τη μορφή της σφαγής; Γιατί κανένας, μα κανένας δεν του είχε διδάξει πώς να αγαπάει;
Σε κάποια σελίδα του βιβλίου αναφέρει πως ζήλευε τον αδελφό του. Σε κάποια άλλη, μαθαίνουμε πως χρειάζεται απεγνωσμένα, κάποιον να τον αγαπήσει…
Άρα;
Είναι μικροί κάτασπροι άγγελοι όλοι οι άνθρωποι που έρχονται στη γη. Στην πορεία της ζωής τους, αν μαυρίσουν, φταίει η ανασφάλεια, φταίει η έλλειψη αυτής της τόσο πολύτιμης αγάπης. Κάνουν επίθεση στον συνάνθρωπό τους τότε. Το μίσος κι ο ναρκισσισμός, συγκαλυμμένη αναζήτηση της αγάπης είναι..
Τα πάντα στην ιστορία σας βασίζονται πάνω σε ψέματα. Χρόνια ολόκληρα βουτηγμένα στο ψέμα, ζωές χαμένες και ρημαγμένες ψυχές. Τι είναι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους να επιλέγουν το ψέμα έναντι της αλήθειας, γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ να αντικρύσουμε την αλήθεια;
Τα «Δίδυμα Φεγγάρια», το καινούργιο μου μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και η αληθινή ιστορία που κλείνει μέσα του δε βασίζεται μόνο στα ψέματα. Είναι ένα βιβλίο που υμνεί την αγάπη, τη συγχώρεση, την αγάπη της μάνας. Εκτός από την αγάπη όμως κυριαρχεί και η συμπεριφορά κάποιων ανθρώπων που αλλάζουν ρότα σε άλλες ζωές, χωρίς να υπολογίζουν το αποτέλεσμα των πράξεών τους. Κινούνται και δρουν με αποκλειστικό γνώμονα το δικό τους συμφέρον. Καταστρέφοντας τους συνανθρώπους τους.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, το ψέμα που αφορά τον εαυτό μας, ενισχύει την αυτοπεποίθησή μας. Άρα προέρχεται από ανασφάλεια.
Μερικές φορές δυσκολευόμαστε να πάρουμε την ευθύνη μιας αλήθειας σκληρής. Τρέμουμε το κόστος της. Και λέμε ψέματα. Το ένα ψέμα όμως φέρνει το άλλο. Είναι γνωστό αυτό. Κι ο ψεύτης αναγκάζεται, μέσα στον πανικό της αποκάλυψης, να πλάσει ολόκληρες ιστορίες.
Σε όλες τις περιπτώσεις όμως πρέπει να ξέρουμε πως ψέματα λέει αυτός που δεν αγαπάει τον εαυτό του. Που δεν τον σέβεται. Από εκεί αρχίζουν όλα. Από τη σχέση μας με τον ίδιο τον εαυτό μας. Μόνο όταν σέβεσαι τον εαυτό σου, μόνο όταν τον έχεις αποδεχτεί μπορείς και κοιτάζεις κατάματα την αλήθεια.
Μεγαλώνοντας ένα παιδί μέσα σε μια σωστή οικογένεια, αυτό που μαθαίνει πρώτα απ’ όλα είναι να μην λέει ψέματα, να αναζητάει πάντα το δίκιο. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό, όταν φτάσει η στιγμή που μπορεί να καθορίσει την μετέπειτα πορεία μας γιατί επιλέγουμε να χτίσουμε έναν ψεύτικο κόσμο, να δημιουργήσουμε άλλοθι, να πατήσουμε επί πτωμάτων προκειμένου να επωφεληθούμε εμείς οι ίδιοι; Μήπως η ζήλεια που υποβόσκει μέσα στην ψυχή οδηγεί τελικά τα βήματά μας;
Τι πάει να πει μεγαλώνω σωστά ένα παιδί; Και ποια είναι η ιδανική οικογένεια; Κι ο καλύτερος γονέας ακόμα κάνει λάθη. Πολλά λάθη. Γιατί είναι άνθρωπος. Πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα πρέπει να διδάξουμε στο παιδί την αγάπη. Πρέπει να το μάθουμε να αγαπάει τον εαυτό του. Πρέπει να προσπαθούμε να επεξεργαζόμαστε τη συμπεριφορά του κι όχι να τη διορθώνουμε.
Δεν υπάρχει όμως μαγική συνταγή για τους γονείς. Συνταγή με την οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά τους σε αυτό τον δύσκολο αγώνα της ενηλικίωσης, στον αγώνα να αγαπήσουν και να παραδεχτούν τον εαυτό τους με όλα τα προτερήματα και τα ελαττώματά του. Υπάρχει μονάχα σεβασμός στα συναισθήματα του παιδιού τους, θετικά ή αρνητικά. Υπάρχει μονάχα η ελευθερία να του επιτρέψουμε να νιώσει ποιο είναι, να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του, επιτρέποντάς του να διαφέρει από μας. Κι αν δεν τα καταφέρουμε, ίσως το παιδί μας γίνει ένας καινούργιος Παύλος, όπως ο ήρωας στα «Δίδυμα Φεγγάρια», που χτίζει έναν ψεύτικο κόσμο, δημιουργεί άλλοθι, πατάει επί πτωμάτων, προσπαθώντας να βρει κάποιον να τον αγαπήσει πραγματικά…
Είστε μια καταξιωμένη συγγραφέας πολλών παιδικών βιβλίων, μέσα από τα οποία οι μικροί αναγνώστες παίρνουν τα «κρυφά σας μηνύματα», αναζητούν το δίκιο και την αγάπη στη ζωή τους. Πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τα εκπαιδευτικά βιβλία που διδάσκονται τα παιδιά μας στο σχολείο;
Σπούδασα παιδαγωγική και παιδική ψυχολογία. Όμως δεν αρκούν οι σπουδές. Αυτό που μετράει είναι η εμπειρία κι η επαφή μου με τα παιδιά. Τα παιδιά που αντικρίζω τόσο συχνά σε σχολεία και βιβλιοπωλεία και δεν σταματούν να χαμογελούν. Ζωντανεύω κι εγώ με την ενέργειά τους, εισπράττω την αισιοδοξία τους, την αθωότητα με την οποία αντικρίζουν τον κόσμο.
Όταν ασχολούμαι με την παιδική λογοτεχνία, ακούω τα παιδιά, μιλάω τη γλώσσα τους, απευθύνομαι στις ανάγκες τους. Κάθε μου βιβλίο γεννιέται μέσα από τις επιθυμίες και τα θέλω τους. Ποτέ δε γράφω ό,τι θέλω εγώ, αλλά ό,τι έχουν ανάγκη εκείνα. Θέλω να πιστεύω πως κάτι τέτοιο συμβαίνει τουλάχιστον στα περισσότερα από τα εκπαιδευτικά βιβλία που διδάσκονται σήμερα τα παιδιά στα σχολεία. Αλλιώς θα ήταν απαράδεκτο, θα ήταν καταστροφικό, έτσι δεν είναι;
Τι αλλαγές διαπιστώνετε στον τομέα της εκπαίδευσης και της μάθησης γενικότερα σε σχέση με μια εικοσαετία πριν; Σήμερα τα παιδιά έχουν από τη στιγμή που γεννιούνται τον κόσμο της τεχνολογίας στα πόδια τους, δεν υπάρχει σπίτι χωρίς υπολογιστή, 2-3 τουλάχιστον κινητά, i-pad, και ένα σωρό άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα. Πώς μεγαλώνει λοιπόν ένα παιδί σήμερα, και πώς μεγάλωσε 20 χρόνια πριν;
Τα παιδιά είναι πάντα παιδιά σε όποια εποχή κι αν γεννηθούν. Χρειάζονται αγάπη χωρίς όρους, χρειάζονται ασφάλεια. Στην εποχή μας, με τις τεχνολογικές εξελίξεις η διαπαιδαγώγηση των παιδιών σίγουρα παρουσιάζει δυσκολίες. Στόχος της εκπαίδευσής τους όμως είναι ο ίδιος. Πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να γίνουν ισορροπημένες προσωπικότητες. Χρειάζονται σεβασμό, καθοδήγηση, αφοσίωση, κατανόηση, έμπνευση, αυτοπεποίθηση. Να τα μάθουμε να χαίρονται το σήμερα με όσες αντιξοότητες κι αν έχει. Γιατί η ζωή περνάει και τρέχει μπροστά από τα μάτια μας.
Το παιδί μας, μας μιμείται. Και η συνταγή της ευτυχίας είναι τόσο απλή: Πρέπει να μάθουμε να χαμογελάμε πιο συχνά, να μη σκοτώσουμε ποτέ το παιδί που κρύβουμε μέσα μας, γιατί μόνο η ματιά του θα μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πόσο όμορφη είναι η ζωή που ζούμε, πόσο πιο εύκολα μπορούμε να παλέψουμε για το κάθε τι. Αρκεί να το θέλουμε πραγματικά.
Κι αυτή ακριβώς τη συνταγή της ευτυχίας πρέπει να τη μάθουμε και στα παιδιά μας.
Μετά την μετάφραση και τη συγγραφή παιδικών βιβλίων ήταν φυσικό επακόλουθο να έρθει και η συγγραφή για ενήλικες, νιώσατε πως ολοκληρώσατε το κομμάτι της εσωτερικής σας αναζήτησης, να ενηλικιωθήκατε κατά κάποιον τρόπο;
Αν θέλετε να σας εξηγήσω πώς βούτηξα στον κόσμο της γραφής, θα πρέπει να ξέρετε πως μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα κοριτσάκι, που πριν καλά καλά προλάβει να γνωρίσει τη μαμά του, εκείνη έφυγε για ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό… Για πολλά χρόνια η μικρή, στην προσπάθειά της να νιώσει τη μητρική αγάπη, την τρυφερότητα και την ασφάλεια, που τόσο πολύ της έλειπε, έκλεινε τα μάτια κι έφτιαχνε με τη φαντασία της μια ολοζώντανη μητέρα, να της χαμογελάει, να την αγκαλιάζει σφιχτά και να της φτιάχνει τις τηγανιτές πατάτες που τόσο πολύ λάτρευε.
Τα χρόνια περνούσαν, όμως η μικρή Ρένα, όπως την φώναζαν, αρνιόταν πεισματικά να μεγαλώσει. Δεκαεννέα ετών μόλις, γίνεται η ίδια για πρώτη φορά μητέρα, για να βιώσει και πάλι την παιδική της ηλικία, αυτή τη φορά όπως ακριβώς την ονειρευόταν, μέσα απ’ το δικό της παιδί. Ήταν η ίδια αυτή ενδόμυχη ανάγκη που την ώθησε να σπουδάσει παράλληλα νηπιαγωγός. Μέχρι που τα συναισθήματα άρχισαν να «ξεχειλίζουν» από μέσα της, βρίσκοντας τελικά διέξοδο στο χαρτί και τις λέξεις…
Kαι για να ενώσουμε το παραμύθι με τις αλήθειες της ζωής, η συγγραφή, δεν αποτελούσε, ούτε αποτελεί για μένα μια επαγγελματική επιλογή, αλλά μια βαθιά ανάγκη έκφρασης του εσωτερικού μου κόσμου. Έχω γράψει εννέα μυθιστορήματα για ενήλικες, τώρα ολοκληρώνω το δέκατο, έχω γράψει κοντά στα διακόσια παιδικά βιβλία, έχω μεταφράσει πάνω από χίλια! Τα ίδια τα παιδιά με έμαθαν να γράφω για τους μεγάλους με το μελάνι της καρδιάς μου. Να γράφω με άπειρες ανατροπές, προσπαθώντας να καταλάβω απόλυτα τον ήρωα, αφού «γεννιέται» στις σελίδες κάθε μυθιστορήματος και μεγαλώνει παρέα με τους αναγνώστες μου. Σπούδασα παιδαγωγική και παιδική ψυχολογία κι οι σπουδές αυτές πιστεύω πως με έχουν βοηθήσει στην κατανόηση των ηρώων μου. Το πολύτιμο μυστικό είναι να ξέρεις πως ακόμα και οι ενήλικες είναι «μεγάλα παιδιά», πως κάποιος πρέπει να τους θυμίσει τη χαμένη, αλλά τόσο πολύτιμη αθωότητά τους, το ξεχασμένο τους χαμόγελο, αυτό που κάνει να φαίνονται όλα ωραία…
Γράφω είκοσι πέντε χρόνια συνέχεια.
Τελικά δεν ήταν απόφαση η ενασχόλησή μου με τη γραφή. Ήταν και είναι η ίδια η ανάσα μου.
Ζωή σαν μυθιστόρημα ή η φαντασία πολλές φορές δεν μπορεί να ξεπεράσει τα τερτίπια της ζωής;
Τη ζωή και τα τερτίπια της, δεν μπορεί να τα συναγωνιστεί κανένας. Ούτε ο πιο ευφάνταστος συγγραφέας, όπως ακριβώς μου έλεγε πάντα η γιαγιά μου η Άρτεμη.
Ιουλία Ιωάννου
και λίγα λόγια σε πρώτο πρόσωπο…
Η ΖΩΗ ΜΟΥ
Γεννήθηκα στην Αθήνα, μέσα στα βιβλία, γιατί ο πατέρας μου, ο Νικόλαος Ρώσσης, είχε εκδοτικό οίκο, τις εκδόσεις Ρώσση. Από νωρίς έμαθα να τρέφω απεριόριστο σεβασμό για τον παππού μου τον Ιωάννη Ρώσση, που δε γνώρισα ποτέ, γιατί είχε πεθάνει χρόνια πριν. Το όνομά του όμως και το συγγραφικό του έργο, όπως το «Λεξικό Ανωμάλων Ρημάτων» ήταν γνωστό στους φιλολογικούς κύκλους. Ήξερα πως κουβαλούσα ένα όνομα σημαντικό, πως πρέπει να φανώ αντάξιά του. Όσο και αν ήθελα να το ξεχάσω, οι φιλόλογοι στο σχολείο δε με άφηναν. Τελείωσα το Αμερικανικό Κολέγιο Θηλέων Αγίας Παρασκευής, τη Σχολή Νηπιαγωγών Αθηνών και το Lοndon Montessori Centre\ Nursery Infant Teaching Diploma. Εργάστηκα ως νηπιαγωγός για δεκαέξι χρόνια αλλά και ως υπεύθυνη έκδοσης σε πολλούς εκδοτικούς οίκους. Είμαι μέλος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Έχω γράψει κοντά στα 200 παιδικά βιβλία, 10 μυθιστορήματα για ενήλικες και έχω μεταφράσει πάνω από 1500 βιβλία παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Είμαι παντρεμένη και έχω δυο παιδιά. Έχω τιμηθεί δύο φορές με τον Έπαινο της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς για τα παιδικά μου βιβλία. Για το σύνολο του μεταφραστικού μου έργου, προτάθηκα το 2002 από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για αναγραφή στον Τιμητικό Πίνακα της IBBY (INTERNATIONAL BOARD ON BOOKS FOR YOUNG PEOPLE). Τον ίδιο χρόνο τιμήθηκα και με το βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, για το μεταφραστικό μου έργο και την προσφορά μου στην παιδική λογοτεχνία. Έχω εμφανιστεί σε πολλές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Όλα τα βιβλία μου, παιδικά και ενηλίκων κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Ψυχογιός».
