Αναστάσιος Συριανός: συνέντευξη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Το κοινό συμφέρον» – Εκδόσεις «Λευκό μελάνι»

Το κριτήριο με το οποίο πρέπει να λειτουργεί η πολιτική είναι «Το κοινό συμφέρον» και ο Αναστάσιος Συριανός επέλεξε αυτές τις πολύ σημαντικές λέξεις ως τίτλο του βιβλίου του, προκειμένου να μας μιλήσει για τον «άγνωστο Πολιτειακό Κώδικα των Αρχαίων Αθηναίων». Όπως λέει στο Vivlio-life o συγγραφέας «Οι Αθηναίοι κατάφεραν να φτάσουν σε αυτό το θαυμαστό επίτευγμα, πολύ απλά γιατί το επίπεδο αρετής τους ήταν τόσο υψηλό που μπόρεσε να συντονιστεί με τις θεϊκές συχνότητες του αγαθού και να τις υλοποιήσει σε πολιτειακό επίπεδο». Στο επίκεντρο του βιβλίου βρίσκεται η πολιτειακή διαδρομή των Αθηναίων από την εποχή της απόλυτης καταπάτησης του κοινού συμφέροντος μέχρι την απόλυτη εδραίωσή του και την παρακμή της δημοκρατίας, ενώ στις σελίδες του παρελαύνουν μερικές από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας, όπως οι βασιλείς Μίνωας και Θησέας, οι νομοθέτες Δράκων, Σόλων και Λυκούργος, οι μεταρρυθμιστές-επαναστάτες της Δημοκρατίας Κλεισθένης και Εφιάλτης, οι πανεπιστήμονες Πλάτων και Αριστοτέλης.

• «Ο άγνωστος Πολιτειακός Κώδικας των Αρχαίων Αθηναίων», διαβάζουμε στο εξώφυλλο. Ας μείνουμε στη λέξη «άγνωστος» και εξηγείστε μας τους λόγους που χαρακτηρίζετε αυτό τον σημαντικό Κώδικα, άγνωστο.
  Ξέρετε, η πολιτική δεν είναι μία απλή διαχείριση δημοσίων υποθέσεων, αλλά είναι η διαχείριση που πέρα από το τυπικό διαχειριστικό σκέλος, στόχο έχει το αγαθό για όλους τους πολίτες. Αυτό όμως δεν συμβαίνει από μόνο του, ούτε μπορεί να επαφίεται στην ελεύθερη βούληση του εκάστοτε πολιτικά αρμόδιου για να το πετύχει. Η επίτευξη του πολιτικού αγαθού θέλει αρετή, σχεδιασμό και προσήλωση στον στόχο. Οι αρχαίοι Αθηναίοι ανέπτυξαν αυτά τα στοιχεία στον μέγιστο βαθμό στην προσπάθειά τους να κατευθύνουν την πολιτεία τους στο αγαθό. Κι αυτό το γεγονός αποτελεί μία τεράστιας σημασίας παρακαταθήκη για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ωστόσο, ενώ γνωρίζουμε τους νόμους με τους οποίους λειτουργούσε η δημοκρατία, δεν έχουμε προχωρήσει ακόμη στον διαχωρισμό του τυπικού μέρους από το ποιοτικό. Για παράδειγμα, για την εποχή της Αθηναϊκής δημοκρατίας, οι νόμοι που όριζαν το πότε θα συγκαλείται η εκκλησία του δήμου, πόσο θα διαρκεί, πόσο συχνά θα επαναλαμβάνεται, τα θέματα για τα οποία μπορούσε να αποφασίζει κ.α. αφορούν το τυπικό σκέλος του πολιτεύματος. Όμως, στοιχεία όπως το ποιος μπορεί να συμμετέχει στην συνέλευση και να ψηφίζει, ποιος μπορεί να λαμβάνει τον λόγο και να απευθύνεται στον δήμο, ποιος μπορεί να κάνει προτάσεις, ποια είναι τα χαρακτηριστικά των προτάσεων που μπορεί κανείς να καταθέτει, πότε λαμβάνονται οι αποφάσεις για τις προτάσεις που γίνονται, σκιαγραφούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πολιτεύματος που μπορούν να φέρουν την πολιτεία πιο κοντά ή πιο μακριά από το επιδιωκόμενο αγαθό. Είναι άρα εμφανές ότι έχουμε να κάνουμε με δύο είδη νομοθεσίας που αφορούν το πολίτευμα: το πρώτο αφορά το τυπικό ή διαδικαστικό σκέλος και το δεύτερο αφορά την δυναμική του στο να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Από αυτό το δεύτερο είδος νομοθεσίας της πολιτείας εξαρτάται η αποδοτικότητα του πολιτεύματος και η αποτελεσματικότητά του στο να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να απολαμβάνουν οι πολίτες το πολιτικό αγαθό. Χωρίς αυτήν την ποιοτική χροιά, το πολίτευμα χάνει την σύνδεσή του με το αγαθό και χωρίς αγαθό η πολιτεία χάνει το νόημά της και δεν έχει λόγο ύπαρξης. Συνεπώς, ακόμη πιο πολύ από το τυπικό σκέλος του πολιτεύματος πρέπει να μας απασχολεί η δυναμική του, η ικανότητά του να οδηγεί τους πολίτες και την κοινωνία στο αγαθό. Κι όμως! Παρά την κεφαλαιώδη σημασία του συνόλου αυτής της νομοθεσίας για την ζωή που τελικά απολαμβάνουν οι πολίτες στην πολιτεία τους, δεν έχει καν επισημανθεί η ύπαρξη αυτού του ξεχωριστού νομικού κώδικα κι έτσι δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από τους αρμόδιους. Στις σχολές πολιτικών επιστημών όλου του πλανήτη σπουδάζουν κι αποφοιτούν οι πολιτικοί ηγέτες του αύριο κι όλοι αυτοί αγνοούν με ποιον τρόπο μπορεί μία πολιτεία να πετύχει την μέγιστη κοινωνική αποστολή της, ακριβώς επειδή υπάρχει άγνοια για τους «κώδικες» με τους οποίους η πολιτεία στρέφεται και τελικά φτάνει στο αγαθό, όπως για παράδειγμα μας διδάσκει ο πολιτειακός κώδικας των αρχαίων Αθηναίων.
• «Κοινό συμφέρον». Τι ακριβώς σημαίνει και πώς οι αρχαίοι Αθηναίοι κατάφεραν να φθάσουν στο θαυμαστό επίτευγμα;
  Το κοινό συμφέρον είναι το κριτήριο με το οποίο πρέπει να λειτουργεί η πολιτική. Ένας πολιτικός λέμε ότι ασκεί την αρμοδιότητά του σύμφωνα με το κοινό συμφέρον όταν η απόφαση που παίρνει ή εκτελεί, είναι ταυτόχρονα ωφέλιμη τόσο για τον ίδιο όσο και για όλους τους πολίτες. Αντίστοιχα, μία πολιτεία λέμε ότι λειτουργεί με γνώμονα το κοινό συμφέρον όταν αυτοί που είναι δέκτες όσων αποφασίζουν τα όργανα εξουσίας, δεν βλάπτονται και δεν ζημιώνονται αλλά ωφελούνται. Η ωφέλεια όλων των πολιτών και η αποφυγή της βλάβης τους, είναι το σήμα κατατεθέν για την εφαρμογή του κοινού συμφέροντος στην πράξη. Όταν λοιπόν η ωφέλεια από την πολιτική λειτουργία αγγίζει κι επεκτείνεται σε όλα τα αντικείμενα της πολιτείας, τότε εφαρμόζεται το κοινό συμφέρον. Κι όταν εφαρμόζεται το κοινό συμφέρον στην πολιτεία, τότε η δικαιοσύνη θριαμβεύει και επιτυγχάνεται το πολιτικό αγαθό το οποίο είναι κι ο σκοπός για τον οποίο η πολιτεία εξ αρχής θεσπίστηκε. Το αγαθό όμως και το δίκαιο είναι θεϊκές ιδιότητες που εμείς οι άνθρωποι ως μέρη του θεού καλούμαστε να τις εκδηλώσουμε στον αισθητό κόσμο. Οι Αθηναίοι κατάφεραν να φτάσουν σε αυτό το θαυμαστό επίτευγμα, πολύ απλά γιατί το επίπεδο αρετής τους ήταν τόσο υψηλό που μπόρεσε να συντονιστεί με τις θεϊκές συχνότητες του αγαθού και να τις υλοποιήσει σε πολιτειακό επίπεδο.
• «Και πώς εξασφαλίζεται». Αυτές είναι οι τρεις λέξεις του υπότιτλου στο βιβλίο σας και αντιλαμβανόμαστε πως εκεί πρέπει να εστιάσουμε την ανάγνωση. Πώς εξασφαλίζεται λοιπόν το κοινό συμφέρον; Τι έκαναν οι Αρχαίοι Αθηναίοι και τα κατάφεραν;
  Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, παραποιώντας τον γνωστό μύθο του Πλάτωνα. Φανταστείτε λοιπόν ότι έχετε μία άμαξα την οποία σέρνει ένα όμορφο και γρήγορο, αλλά ταυτόχρονα άγριο κι ατίθασο άλογο. Η βόλτα μέσα σε αυτήν την άμαξα θα είναι μία υπέροχη εμπειρία, αρκεί όμως να έχετε έναν ικανό οδηγό και χαλινάρια που θα του επιτρέψουν να ελέγχει τις κινήσεις του αλόγου. Και πρέπει τα χαλινάρια να είναι ισχυρά και φτιαγμένα από ανθεκτικά υλικά γιατί αλλιώς, αν κοπούν, θα χαθεί ο έλεγχος της άμαξας και το άλογο αφηνιασμένο θα τρέχει από εδώ κι από εκεί με αποτέλεσμα η εμπειρία να γίνει τραυματική ή ακόμη και να κινδυνεύσει η ζωή σας. Την ίδια στιγμή θα πρέπει τα χαλινάρια, εκτός από γερά να μην είναι τραχιά και δύσκαμπτα αλλά να είναι μαλακά κι εύκαμπτα, ώστε να είναι εύκολο για τον οδηγό να κρατάει το άλογο στην ορθή πορεία κι όλη μαζί η άμαξα να κατευθύνεται στον προορισμό της. Αυτό είναι απαραίτητο και για έναν ακόμη πολύ σημαντικό λόγο. Σε περίπτωση που ο οδηγός δεν καταφέρνει να κατευθύνει σωστά το άλογο και την άμαξα, η παρέμβαση των επιβατών γίνεται αναγκαία, οπότε ο χειρισμός των χαλιναριών δεν πρέπει να είναι ούτε πολύπλοκος ούτε δύσκολος καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δυσχεράνει κατά πολύ την διάσωση της άμαξας και την ευόδωση του ταξιδιού.

Η άμαξα σε αυτό το παράδειγμα είναι η πολιτεία η οποία υπάρχει για να μας προσφέρει μία καταπληκτική εμπειρία στον χρόνο που θα περάσουμε στην γήινη ζωή μας. Ο οδηγός της άμαξας είναι οι νόμοι της πολιτείας, που κατευθύνουν την πολιτεία στο αγαθό. Το άλογο είναι οι άρχοντες της πολιτείας που κάνουν το όχημα της πολιτείας να «τρέχει» προς το αγαθό. Οι επιβάτες της άμαξας είμαστε όλοι εμείς οι πολίτες και χωρίς εμάς δεν θα είχε νόημα ούτε η άμαξα, ούτε ο οδηγός, ούτε το άλογο. Οι νόμοι, οι άρχοντες και οι πολίτες λοιπόν είναι τα τρία μέρη που συνθέτουν την πολιτεία. Όμως, το στοιχείο που κάνει όλα αυτά τα μέρη της πολιτείας να λειτουργούν αρμονικά με στόχο το αγαθό είναι… τα χαλινάρια.

Τα χαλινάρια είναι τόσο ο μηχανισμός που πρέπει να χειριστεί ο οδηγός της άμαξας ή ακόμη κι οι επιβάτες, για να την οδηγήσει σωστά όσο και τα δεσμά που πρέπει να περάσουμε στο άλογο για να εξασφαλίσουμε ότι η άμαξά μας θα τρέχει προς την σωστή κατεύθυνση, σταθερά και με ασφάλεια και δεν θα παρεκκλίνει από την πορεία που έχουμε θέσει. Έτσι, τα χαλινάρια είναι ο απαραίτητος συνδετικός κρίκος που επιτρέπει και στους πολίτες που επιβαίνουν στην πολιτεία να ταξιδεύουν με ασφάλεια και στον οδηγό να ελέγχει την πορεία της πολιτείας προς το αγαθό και το άλογο να υπακούει στις εντολές που του δίνουν και να μην κάνει του κεφαλιού του, παραβιάζοντας την αποστολή του. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται το κοινό συμφέρον όλων των μερών που συμμετέχουν σε αυτό το «ταξίδι». Οι αρχαίοι Αθηναίοι λοιπόν δεν έκαναν τίποτε άλλο για να πετύχουν τον σκοπό τους, από το να περάσουν γερά χαλινάρια στις δυνάμεις που κινούν την πολιτεία (άρχοντες και ρήτορες) και να δώσουν την κατάλληλη ισχύ και τεχνική στις δυνάμεις που την καθοδηγούν (πολίτες και νόμους), προκειμένου η πολιτεία να φτάσει στην ευδαιμονία.

• Ζούμε σε μια εποχή που το προσωπικό συμφέρον, μάλλον, νικά το κοινό συμφέρον. Μιλήστε μας για τους λόγους που καταπιαστήκατε συγγραφικά μ’ αυτό το θέμα.
  Ο άνθρωπος είναι πολιτικό ον. Κατ’ επέκταση, η πραγματικότητα που βιώνουμε ως πολιτικά όντα, είναι προϊόν της πολιτικής εξουσίας. Αυτό σημαίνει ότι το αν θα βιώνουμε μία πραγματικότητα χαράς και ευδαιμονίας ή μιζέριας και δυστυχίας ζώντας στην πολιτεία μας, εξαρτάται από την πολιτική και τον τρόπο που αυτή λειτουργεί. Όταν το βάλουμε καλά στο μυαλό μας αυτό, βλέπουμε ότι γίνεται μία τεράστια αλλαγή στην συνείδησή μας. Αρχίζουμε τότε να περνάμε από το «ποιος ασκεί την εξουσία» στο «πώς ασκεί την εξουσία» ο εκάστοτε φορέας της. Τα πρόσωπα που έχουν τα αξιώματα περνάνε σε δεύτερη μοίρα, ενώ στο προσκήνιο μπαίνει η ουσία της πολιτικής που δεν είναι άλλη από αυτό: οι πολιτικές που εφαρμόζονται πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα την μέγιστη δυνατή ωφέλεια για την κοινωνία και την ελάχιστη δυνατή βλάβη για αυτήν. Άλλωστε, όταν η εξουσία ασκείται με γνώμονα και το δικό σου καλό και το καλό της κοινωνίας σου, πόσο μπορεί πια να σε απασχολούν τα πρόσωπα που την ασκούν; Το αποκλειστικό σου ενδιαφέρον στρέφεται στο να καταφέρεις ως κοινωνία, όποια κι αν είναι τα άτομα που αναλαμβάνουν την εκτέλεση όσων αποφασίζεις, να μην μπορούν παρά να το κάνουν νόμιμα, δίκαια και για το κοινό συμφέρον όλων μας.

Αυτό το συνειδησιακό άλμα στο οποίο με έφερε η μελέτη των αρχαίων συγγραφέων μας ήταν αυτό που πρωτίστως μου γέννησε την έντονη επιθυμία να ασχοληθώ με το θέμα. Όταν μάλιστα είδα ότι για το θέμα υπάρχει παντελής άγνοια όχι μόνο από το ευρύ κοινό αλλά κι από τους ερευνητές και τους λεγόμενους «ειδικούς», ενώ ταυτόχρονα απουσιάζουν και τα βιβλία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως σημεία αναφοράς για να μεταλάβει αυτήν την τεράστιας σημασίας γνώση ο απλός πολίτης, το θεώρησα αδιανόητη αδικία κι αποφάσισα να γράψω ο ίδιος ένα έργο που θα κάλυπτε αυτό το κενό κατά το δυνατόν.

• Από πού ξεκινάτε χρονολογικά το βιβλίο σας και ποια ιστορικά γεγονότα συμπεριλάβατε κατά τη συγγραφή;
  Στο επίκεντρο του βιβλίου βρίσκεται η πολιτειακή διαδρομή των Αθηναίων από την εποχή της απόλυτης καταπάτησης του κοινού συμφέροντος (εποχή Δράκοντα 621 π.Χ.) μέχρι την απόλυτη εδραίωσή του (5ος αιώνας π.Χ.) και την παρακμή της δημοκρατίας (στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ.). Ωστόσο, η ιδέα του κοινού συμφέροντος προϋπήρχε πριν από την περίοδο αυτή στην Αθήνα αλλά και σε άλλες ελληνικές πόλεις πλην των Αθηνών. Έτσι, το βιβλίο αντλεί σημαντικά παραδείγματα για την εξελικτική πορεία αυτής της ιδέας, από παλιότερες εποχές στην ιστορία των Αθηναίων και από πόλεις όπως η Δρήρος της Κρήτης και η Σπάρτη. Ο αναγνώστης παρακολουθεί σε αυτό το βιβλίο πώς ιστορικά γεγονότα όπως η ένωση των Αθηναίων σε μία πόλη στα προϊστορικά χρόνια, η πρώτη γραπτή νομοθεσία των Αθηναίων, η νομοθεσία που έθεσε τέλος στην αιματηρή διαμάχη μεταξύ γαιοκτημόνων και λαού, η Μεγάλη Ρήτρα της Σπάρτης, οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, οι Περσικοί πόλεμοι, η επανάσταση του Εφιάλτη, η κατάλυση της δημοκρατίας από τους Τριάκοντα τυράννους, επηρέασαν και συνέβαλλαν στην δημιουργία αυτού του ξεχωριστού πολιτειακού κώδικα των αρχαίων Αθηναίων για την εξασφάλιση του κοινού συμφέροντος.
• Ποια ιστορικά πρόσωπα συμπεριλάβατε στο βιβλίο σας και σε ποιες πηγές εστιάσατε την έρευνά σας;
  Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν μερικές από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας, όπως οι βασιλείς Μίνωας και Θησέας, οι νομοθέτες Δράκων, Σόλων και Λυκούργος, οι μεταρρυθμιστές-επαναστάτες της Δημοκρατίας Κλεισθένης και Εφιάλτης, οι πανεπιστήμονες Πλάτων και Αριστοτέλης και πολλοί άλλοι οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο βοήθησαν στο να φτάσει μέχρι τις μέρες μας η γνώση για το πώς μπορούμε να κάνουμε μία πολιτεία να λειτουργήσει με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Σε αυτούς τους αγωνιστές και ήρωες που πάλεψαν για το δίκαιο και το αγαθό, οφείλουμε το ότι ακόμη η Τυραννία δεν επικράτησε ολοκληρωτικά στον πλανήτη. Μοναδικός τρόπος να εκπληρώσουμε το «χρέος» μας προς αυτούς είναι να μην αφήσουμε την σωτήρια αυτή γνώση που έφτασε μέχρι τις μέρες μας να χαθεί.

Από τις αρχαίες πηγές, εστίασα κυρίως στα έργα του Αριστοτέλη, όπως το «Αθηναίων Πολιτεία» και τα «Πολιτικά», τους λόγους των Ισοκράτη, Δημοσθένη και Αισχίνη, τον Ηρόδοτο και τον Πλούταρχο. Από τις σύγχρονες πηγές, το έναυσμα να ασχοληθώ με το θέμα του κοινού συμφέροντος μου το έδωσε το έργο του Νικόλαου Παπαδούκα «Σόλων – Αρχαίον Ελληνικόν Δίκαιον» που εκδόθηκε το 1844. Την ευκαιρία ωστόσο να εντρυφήσω στο θέμα του βιβλίου, μου έδωσε το μνημειώδες κατά την γνώμη μου έργο του αείμνηστου νομικού κ. Παναγιώτη Κυριακόπουλου με τίτλο «Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο», ενώ υπερπολύτιμη ήταν και η συμβολή των έργων της καθηγήτριας κ. Σοφίας Αδάμ-Μαγνήσαλη και ειδικότερα του προ πολλού εξαντλημένου πονήματός της «Έλεγχος και λογοδοσία των Αρχών στην Αθηναϊκή δημοκρατία». Σε όλους αυτούς τους ξεχωριστούς ανθρώπους λοιπόν που με το έργο τους ανέδειξαν την σημασία του κοινού συμφέροντος για την ευδαιμονία του πολίτη και της κοινωνίας, οφείλω κι οφείλουμε όλοι μας, αφού το θέμα αφορά την συλλογικότητα, τεράστια ευγνωμοσύνη.

• Ποιες από τις πολιτειακές μεταβολές στις οποίες προχώρησαν τότε θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σήμερα;
  Μπορεί σήμερα λόγω έλλειψης της σωστής παιδείας και της καλλιέργειας της αρετής να μην έχουμε το υπόβαθρο να αναλάβουμε ως πολίτες την πολιτική αρμοδιότητα στις τοπικές μας κοινωνίες και να αποφασίζουμε εμείς για όλα, όμως είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να το κάνουμε για τα σημαντικότερα ζητήματα που αφορούν την πορεία του κάθε Δήμου, εφόσον διασφαλίσουμε την ομοιογένεια και την συνοχή μεταξύ των δημοτών.

Από εκεί και πέρα, οι μεταβολές που θα μπορούσαν να γίνουν πιο εύκολα αλλά και να εφαρμοστούν σήμερα με την ίδια ή και με ακόμα μεγαλύτερη ένταση και επιτυχία από ότι στην αρχαία Αθήνα, είναι αυτές που αφορούν τον έλεγχο και την λογοδοσία των αρχών.

Κάποτε στην αρχαία Αθήνα, όταν το κοινό συμφέρον δεν είχε ακόμη αρχίσει να εδραιώνεται πολιτειακά, ο Σκύθης σοφός Ανάχαρσις είχε πει στον Σόλωνα εκείνο το περίφημο απόφθεγμα για τους νόμους: «οι νόμοι είναι σαν τον ιστό της αράχνης. Πιάνουν τους αδύναμους και τους μικρούς, αλλά οι δυνατοί και πλούσιοι τους σπάζουν». Στην πορεία της ιστορίας ωστόσο, τα πράγματα ανατράπηκαν κι ο ιστός αυτός έγινε τόσο «έξυπνος» κι εκλεπτυσμένος που καθιστούσε πάρα πολύ δύσκολο για έναν άρχοντα να βλάψει την πόλη χωρίς να τιμωρηθεί ή έστω να περάσει από δίκη. Είναι γεγονός ότι υπήρξε περίοδος στην Αθήνα όπου η καυτή ανάσα του νόμου περίμενε στην γωνία τον άρχοντα να κάνει το παραμικρό λάθος προκειμένου να χάσει το αξίωμά του ή ακόμη και να υποστεί σκληρές και ατιμωτικές τιμωρίες. Χαρακτηριστικό είναι ότι υπήρχαν συγκεκριμένα πολιτικά εγκλήματα για τα οποία οι Αθηναίοι πολίτες ήταν εξοπλισμένοι με παραπάνω από ένα θεσμικό όπλο προκειμένου να καταγγείλουν και να πετύχουν την τιμωρία του άρχοντα που αδίκησε ή έβλαψε τα συμφέροντα της πόλης. Για ορισμένα εγκλήματα μάλιστα, οι Αθηναίοι μπορούσαν να επιλέξουν ακόμη και από τρία διαφορετικά είδη διώξεων αυτήν που θεωρούσαν την καταλληλότερη. Αυτό το θεσμικό περιβάλλον καχυποψίας και παρακολούθησης τύπου «μεγάλου αδελφού» που είχαν καλλιεργήσει οι Αθηναίοι εις βάρος των αρχόντων τους, δεν ήταν παρά η εφαρμογή των μεγάλων διαχρονικών πολιτειακών αρχών που μετέπειτα δίδαξε ο Αριστοτέλης. Αυτές τις αρχές τις χρειαζόμαστε επειγόντως και σήμερα και η εποχή στην οποία ζούμε μας δίνει την μεγάλη ευκαιρία να τις εφαρμόσουμε και πάλι.

Για παράδειγμα, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ευρεία διάδοση των κοινωνικών δικτύων και των μέσων ενημέρωσης, καθιστά πολύ πιο εύκολο από ότι παλιότερα την πληροφόρηση σχετικά με το τι αποφάσεις παίρνει, τι ενέργειες κάνει, ποιόν συναντά και τι λέει ένας εν ενεργεία αξιωματούχος. Αν αυτή η πληροφόρηση συνδεθεί με την κατάλληλη νομοθεσία και τους κατάλληλους ελεγκτικούς θεσμούς, μπορεί να γίνει και σήμερα εξαιρετικά δύσκολο στους σημερινούς Κυβερνώντες να καταπατούν τους νόμους και τα δίκαια των πολιτών και να μας μεταχειρίζονται όπως οι Τύραννοι τους υπηκόους τους.

Επιπλέον, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι σήμερα και ειδικότερα στον 21ο αιώνα έχουμε «εκπαιδευτεί» ως καταναλωτές σε πολύ μεγάλο βαθμό στο να κρίνουμε, να αξιολογούμε και να εγκρίνουμε ή να απορρίπτουμε υπηρεσίες και προϊόντα βάσει της αποτελεσματικότητάς τους στο να κάνουν αυτό που υπόσχονται. Γιατί να μην μπορούμε να κάνουμε το ίδιο κι ως καταναλωτές πολιτικών προϊόντων; Οι πολιτικοί, τα κόμματα και οι Κυβερνήσεις, αλλά ακόμη και οι δικαστές, οι δημοσιογράφοι, οι επιστήμονες, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, θα έπρεπε από την στιγμή που εκτελούν όλοι δημόσια λειτουργήματα, να τίθενται στον έλεγχο των πολιτών και να λογοδοτούν για τις επιδόσεις τους. Σε αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πρακτικές που συναντάμε στο μάρκετινγκ και τα social media όπως η βαθμολογία, το rating, τα reviews ή και να δημιουργήσουμε νέες εφαρμογές οι οποίες θα μπορούσαν να συνδέσουν τον πολίτη-καταναλωτή με τα πολιτικά προϊόντα που καταναλώνει. Για να έχει νόημα κάτι τέτοιο θα πρέπει μία χαμηλή επίδοση που αποτυπώνεται στην βαθμολογία του εκάστοτε πολιτικού προσώπου να οδηγεί σε συνέπειες για τον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό, τον Υφυπουργό, τον Βουλευτή, τον Ευρωβουλευτή, τον Δήμαρχο, τον Δημοτικό Σύμβουλο κτλ. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που χρειάζεται η επαναφορά της αρχαίας Αθηναϊκής ιδέας για μία νομοθεσία της πολιτικής ευθύνης όσον αφορά την τιμωρία των εγκλημάτων που κάνουν οι πολιτικοί, ώστε οι επιδόσεις τους να αρχίσουν να γίνονται ωφέλιμες για την κοινωνία κι όχι για αυτούς που τους χρηματοδοτούν ή στους οποίους χρωστούν χάρες.

Όμως, ποιος ο λόγος μία τέτοια ιδέα να μείνει μόνο στα θεσμικά πρόσωπα της πολιτικής και να μην επεκταθεί και στα πολιτικά προϊόντα που μας πλασάρουν με την μορφή αποφάσεων, εντολών, νόμων, κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ), πράξεων νομοθετικού περιεχομένου (ΠΝΠ); Γιατί να μην μπορούμε να αξιολογήσουμε και έτσι να εγκρίνουμε ή να απορρίψουμε τις πολιτικές τους, αναγκάζοντας τους έτσι να τις βελτιώνουν ώστε να γίνονται αποδεκτές από τους πολίτες;

• Θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος: αν το κοινό συμφέρον είναι το κλειδί για την ευδαιμονία των πολιτών, τότε ποιο είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε ο καθένας προσωπικά για να γίνουμε ευτυχισμένοι κι ικανοποιημένοι πολίτες;
  Το κλειδί για την ευδαιμονία των πολιτών πράγματι βρίσκεται στο κοινό συμφέρον. Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε για να το ξεκλειδώσουμε είναι να ξεκλειδώσουμε τις δυνατότητες που έχουμε ως άνθρωποι να συμμετέχουμε ενεργά στην συνδημιουργία της ευδαιμονίας της κοινωνίας μας. Αυτό το ξεκλείδωμα θα το πετύχουμε αν εστιάσουμε στην προσωπική εξέλιξη του καθενός μας και ειδικότερα στην εξέλιξη της πολιτικής μας συνείδησης. Για παράδειγμα, κατανοώντας την αληθινή σημασία των εννοιών πολιτεία, πολίτης, πολιτικός και πολιτική, το που αποσκοπούν και πώς λειτουργούν σε μία οργανωμένη κοινωνία, έχουμε κάνει ένα τεράστιο πρώτο βήμα για να απαλλάξουμε τον νου μας από την συστημική χειραγώγηση η οποία μας έχει περιορίσει ως όντα σε ένα επίπεδο πολύ κατώτερο από αυτό για το οποίο είμαστε φτιαγμένοι.

Όλη η ουσία λοιπόν είναι στο να βρούμε την γνώση εκείνη που θα αναβαθμίσει την πολιτική μας συνείδηση σε ένα τέτοιο επίπεδο όπου ο προγραμματισμός και η χειραγώγηση την οποία έχουμε υποστεί από την παιδική μας ηλικία θα καταρρεύσει. Τότε θα ανοίξουμε την παλάμη μας και θα δούμε ότι το κλειδί για την ευδαιμονία μας βρισκόταν πάντα στα δικά μας χέρια, απλά είχαμε τόσο πολύ τυφλωθεί από την προπαγάνδα του συστήματος που δεν μπορούσαμε να το δούμε.

• Πιστεύετε πως έχουμε το κατάλληλο πολιτειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μπορεί να εξασφαλιστεί το κοινό συμφέρον για τους πολίτες;
  Κάθε άλλο. Πιστεύω και μπορώ να αποδείξω ακράδαντα ότι έχουμε το τέλειο πολιτειακό περιβάλλον για να είναι αδύνατον να λειτουργήσει το ελληνικό κράτος για το κοινό συμφέρον των πολιτών. Η Ελλάδα τελεί κυριολεκτικά υπό πλήρη πολιτειακή ανικανότητα να ανταποκριθεί στην ανάγκη να λειτουργήσει όπως πρέπει για το καλό όλων των Ελλήνων. Την ανικανότητα αυτήν την εντοπίζω στα εξής τρία πολιτειακά συμπτώματα: 1) οι νόμοι που έχουμε, θεσπίζονται όχι επειδή είναι ενάρετοι κι οδηγούν στο αγαθό αλλά επειδή τους θέλησε ο εκάστοτε εκλεγμένος δικτάτωρ, 2) οι Κυβερνώντες και οι βουλευτές έχουν την πλήρη κάλυψη του Συντάγματος, ώστε να ενεργούν σύμφωνα με την συνείδησή τους κι όχι σύμφωνα με την υποχρέωση να εφαρμόζουν το κοινό συμφέρον της κοινωνίας και τέλος 3) οι πολίτες έχουν μετατραπεί σε υπηκόους που δεν μπορούν ούτε τους νόμους να κάνουν αγαθότερους ούτε τους Κυβερνώντες να αναγκάσουν να ενεργούν με αγαθότητα, με αποτέλεσμα να μην περνάει από το χέρι τους ούτε το να πετύχουν αυτό που τους ωφελεί μέσω της πολιτικής αλλά κι ούτε να αποφύγουν αυτό που τους βλάπτει. Η πολιτεία μας λοιπόν με τις ισχύουσες συνθήκες είναι μία άμαξα χωρίς χαλινάρια, της οποίας το άλογο έχει αφηνιάσει, ο οδηγός είναι ανήμπορος να το ελέγξει και οι επιβάτες είναι φυλακισμένοι στο βαγόνι καταδικασμένοι να βλέπουν την άμαξα να οδεύει προς την καταστροφή της, ανήμποροι να αντιδράσουν για να την σώσουν…

Η σωτηρία ωστόσο, όπως είπα και παραπάνω είναι εφικτή, αρκεί να αλλάξουμε επίπεδο συνειδητότητας. Όταν φτάσουμε στο επίπεδο που πρέπει, η λύση του μέχρι πρότινος γρίφου θα βρεθεί ως δια μαγείας εμπρός στα μάτια μας.

• Σε ποιο συμπέρασμα καταλήξατε ερευνώντας το «Κοινό συμφέρον» των αρχαίων Αθηναίων;
  Ίσως το πιο συγκλονιστικό και συνάμα αφυπνιστικό συμπέρασμα είναι αυτό που αφορά εμάς σήμερα και το γεγονός ότι τα βάρη και οι πιέσεις που αντιμετωπίζουμε ως πολίτες από την υποτιθέμενη «πολιτεία» μας είναι όλα τεχνητά, κατασκευασμένα από εκείνους που μας Κυβερνούν. Δεν υπάρχει εκ φύσεως καμία αληθινή ανάγκη να ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτήν την δύσκολη, μίζερη και θλιβερή πραγματικότητα που βιώνουμε ως πολίτες. Το μόνο που υπάρχει είναι η θέληση των Κυβερνώντων να χρησιμοποιούν την εξουσία τους για να επιβαρύνουν την ζωή των πολιτών και να μας κρατούν σε μία μόνιμη κατάσταση άγχους, ανησυχίας και απελπισίας κρατώντας χαμηλά το επίπεδο της χαράς και της ευδαιμονίας μας. Το άγχος για το πώς θα τα βγάλουμε πέρα, η ανησυχία για το αύριο κι αν θα τα καταφέρουμε καθώς κι η απελπισία στην οποία συχνά μας φέρνει η διαπίστωση ότι το κράτος μας είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας, μας δηλητηριάζουν την ψυχή και βγάζουν την συνείδησή μας από την φυσική λειτουργία της.

Η αρνητική τροπή που έχει πάρει η ζωή μας ως πολίτες της Ελλάδας είναι το αποτέλεσμα μίας απόλυτα συνειδητής διαχειριστικής επιλογής εκείνων που μας Κυβερνούν, για να ζήσουμε τις ζωές μας μέσα στην εικονική πραγματικότητα που έχουν σχεδιάσει για εμάς. Μία εικονική πραγματικότητα γεμάτη αθλιότητες και συμφορές, η οποία όμως είναι τόσο αφύσικη, τόσο αντίθετη στην αληθινή μας φύση που δεν έχει καμία ελπίδα να διατηρηθεί έτσι κι αρχίσουν οι υπήκοοι να ξυπνάνε. Και πότε θα αρχίσουμε να ξυπνάμε; Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι αυτοί που μας εξουσιάζουν δεν έχουν εξουσία δική τους, παρά μόνο την εξουσία που εμείς τους επιτρέπουμε να έχουν. Ό,τι κάνουν το κάνουν με εξουσία δανεική. Δανεική από εμάς. Κάποια στιγμή όμως τα δανεικά πρέπει να επιστρέψουν στον ιδιοκτήτη τους. Κάποια στιγμή η θεσμική δύναμη και η πολιτική εξουσία νομοτελειακά θα επιστρέψουν στον νόμιμο κάτοχό τους. Αυτό είναι που φοβούνται περισσότερο.

Αν θέλετε λοιπόν να γίνουμε ο εφιάλτης τους, αρχίστε τώρα να σπάτε τα χειριστικά μοτίβα που εγκατέστησαν στο μυαλό μας, «ρουφώντας» εκείνες τις γνώσεις που ελευθερώνουν τον νου και αναβαθμίζουν την πολιτική μας συνείδηση.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Η πρόοδος της κοινωνίας προς την ευδαιμονία εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο η πολιτεία λειτουργεί με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Όσο περισσότερο η πολιτεία εφαρμόζει το κοινό συμφέρον τόσο μεγαλύτερη είναι η ευδαιμονία που απολαμβάνουν οι πολίτες της. Το κοινό συμφέρον, άρα, είναι το κλειδί για την ευδαιμονία των πολιτών και ο καθοριστικός παράγοντας για να επιτευχθεί.
Οι αρχαίοι Αθηναίοι, μέσα από μία μακρά διαδικασία πολιτειακών μεταβολών και προσαρμογών, κατάφεραν με την δημοκρατία να δημιουργήσουν ένα μοναδικό παράδειγμα πολιτείας που ενσωματώνει στην λειτουργία της το κοινό συμφέρον. Ποτέ άλλοτε, από όσο γνωρίζουμε, πολιτεία δεν εγκατέστησε έναν τόσο εξειδικευμένο και εκλεπτυσμένο θεσμικό μηχανισμό για να θέτει σε εφαρμογή το συμφέρον της κοινωνίας και να προάγει έτσι την ευδαιμονία όλων των πολιτών.
Αυτόν τον μηχανισμό παρουσιάζει στο παρών βιβλίο ο συγγραφέας, ώστε γνωρίζοντας ο αναγνώστης αυτό το σύστημα θεσμών και νόμων που κρατούσε την Αθηναϊκή πολιτεία ακλόνητα προσανατολισμένη στο συμφέρον της κοινωνίας, να διδαχθεί την διαχρονική επιστημονική γνώση που εξασφαλίζει το κοινό συμφέρον σε μία πολιτεία και να αναβαθμιστεί σε πολίτη που είναι έτοιμος να συμβάλλει στην εγκαθίδρυση ορθής πολιτείας στην Ελλάδα.

Βιογραφικό
Ο Αναστάσιος Π. Συριανός είναι ερευνητής, συγγραφέας και στοχαστής ο οποίος κατάγεται από την Μύκονο. Από πολύ νεαρή ηλικία το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε στον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας. Σπούδασε στην Αγγλία Πολιτικές Επιστήμες και πήρε Μεταπτυχιακό στην Πολιτική Κοινωνιολογία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ασχολήθηκε με τα κοινά ασκώντας κριτική στην δημοτική αρχή μέσα από τα blogs του, καταθέτοντας προτάσεις και θέτοντας υποψηφιότητα στις δημοτικές εκλογές. Αργότερα, δημιούργησε μία ομάδα νέων η οποία ανέπτυξε πλούσια εθελοντική και ακτιβιστική δράση γύρω από κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά ζητήματα του τόπου του. Παράλληλα, άρχισε να μελετάει το έργο μερικών από τους σπουδαιότερους σύγχρονους εκπροσώπους των κοινωνικών επιστημών στην Ελλάδα κι εντρύφησε στα διδάγματα των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων, νομοθετών και πολιτικών. Από το 2010 κι έπειτα, η πολυεπίπεδη πτωτική πορεία της χώρας μας αποτέλεσε το έναυσμα για την έναρξη της συγγραφικής του πορείας. Στο επίκεντρο του συγγραφικού του έργου βρίσκεται η βελτίωση των πολιτειακών θεσμών και η αναβάθμιση της πολιτικής συνείδησης της κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, εκδόθηκε το 2012 το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Το Συμβόλαιο της Υποταγής». Εκεί παρουσιάζει την κριτική του στο ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας και καταθέτει ένα πλήρες σχέδιο για νέο Σύνταγμα το οποίο να καθιστά την ελληνική κοινωνία πολιτικά ελεύθερη. Την ίδια περίοδο άρχισε να αρθρογραφεί και να λαμβάνει μέρος σε δράσεις και εκδηλώσεις ενημέρωσης της κοινωνίας σχετικά με την Δημοκρατία και το Σύνταγμα. Αυτό οδήγησε και στην εθελοντική συμμετοχή του στο δίκτυο κοινωνικής καινοτομίας Πολιτεία 2.0, όπου είχε έναν από του βασικούς ρόλους στην ανάπτυξη της μεθοδολογίας για την δημιουργία μίας νέας συνταγματικής πρότασης αποκλειστικά από τους πολίτες. Το «Κοινό Συμφέρον» το οποίο εκδόθηκε το 2021 είναι το δεύτερο βιβλίο του στην ελληνική γλώσσα στο οποίο αναλύει την επιστημονική μέθοδο με την οποία είναι αναγκαίο να λειτουργεί μία πολιτεία προκειμένου να καθιστά εφικτή την κατάκτηση της πολιτικής ευδαιμονίας από τους πολίτες. Μέσα από την προσωπική του ιστοσελίδα συνεχίζει να γράφει προωθώντας τις ιδέες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης με πρωτότυπα άρθρα και προτάσεις.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save