Αφροδίτη Αλεξοπούλου: συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας της νουβέλας Πολυτίμη – Εκδόσεις Συρτάρι

Μια γυναίκα που θα κατάφερνε να υψώσει το ανάστημά της και να κυνηγήσει τα όνειρά της σε μια κλειστή κοινωνία, επέλεξε να πρωταγωνιστεί στη νουβέλα της η Αφροδίτη Αλεξοπούλου. Η Πολυτίμη της, λοιπόν, που κερδίζει αμέσως την καρδιά του αναγνώστη, μας μεταφέρει στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60, τότε δηλαδή, που η γυναίκα έχει μόνο υποχρεώσεις. Σε μια εποχή που τα θηλυκά πρέπει να υποτάσσονται στα κυρίαρχα αρσενικά και ο γάμος είναι το… μέλλον τους, η ηρωίδα της παίρνει την απόφαση να μη δέχεται πλέον παθητικά αυτά που αποφασίζουν οι άλλοι για εκείνη χωρίς εκείνη. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας η πρωταγωνίστριά της «θα μπορούσε να εμπνεύσει τον καθένα να κυνηγά τα όνειρα του ακόμα και όταν αυτό φαντάζει αδύνατο». Η ιστορία της υπενθυμίζει σε όλους μας κάτι που ίσως έχουμε ξεχάσει: “ποτέ δεν είναι αργά να πάρεις τη ζωή στα χέρια σου και να πετύχεις τους στόχους σου”.

• Η νουβέλα σας μας μεταφέρει στη δύσκολη δεκαετία του ’50, και όλο αυτό το ενδιαφέρον ταξίδι στο χρόνο γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Αυτό σημαίνει πως υπήρξε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο που έζησε τότε, στις μνήμες του οποίου στηρίχθηκε η ιστορία σας;
  Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω για την ” Πολυτίμη¨. Η ηρωίδα μου είναι προϊόν μυθοπλασίας που στηρίχτηκε στις αφηγήσεις που άκουγα από μικρή από τη γιαγιά μου για τη θέση των γυναικών, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν και την σκληρή καθημερινότητα που βίωναν καθημερινά στο χωριό. Αντίστοιχες ιστορίες άκουγα και από άλλα συγγενικά πρόσωπα που η ζωή τους συνδεόταν με την κλειστή κοινωνία ενός χωριού και θέλησα να πλάσω μια ηρωίδα που θα κατάφερνε να υψώσει το ανάστημα της και να κυνηγήσει τα όνειρα της.
• Γυναίκα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, η ηρωίδα σας τολμά να κάνει όνειρα. Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, την Πολυτίμη.
  Η Πολυτίμη είναι μια ηρωίδα που γαλουχείται με τις αρχές και τις αξίες της οικογένειας, μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που το μέλλον των κοριτσιών είναι ο γάμος και η ανατροφή των τέκνων. Η ίδια αν και αντιδραστική, είναι μικρή για να φανταστεί τη ζωή της έξω από αυτό το πλαίσιο. Η πορεία της ζωής της όμως την αναγκάζει να δράσει και να μην δεχθεί παθητικά αυτό που αποφασίζουν οι άλλοι για την ίδια. Όσο και αν αντιδρά στο προξενιό ή στην απόφαση της μητέρας της να διακόψει το σχολείο, δεν μπορεί να το αποφύγει. Όταν όμως τίθεται το ζήτημα της αρπαγής του παιδιού της από την μάνα της, το μητρικό της ένστικτο υπερισχύει και ξεκινά ο αγώνας της για την επιβίωση της ίδιας και του παιδιού της. Βρίσκει τη δύναμη να παλέψει για τη ζωή της και να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν και οι άνθρωποι που θα βρεθούν στο πλευρό της, όπως η μαία και ο Μίλτος.
• Πείτε μας δυο λόγια για την κορύφωση της πλοκής, ψυχογραφώντας την Πολυτίμη, που η γραφή σας μας έκανε να αγαπήσουμε από την πρώτη στιγμή.
  Η Πολυτίμη είναι μια ηρωίδα που έχει τα δικά της κρυφά όνειρα όπως τα εκφράζει και στη φίλη της όμως δεν μπορεί να τα διεκδικήσει στην κλειστή κοινωνία όπου ζει και ο προορισμός των γυναικών είναι ο γάμος. Όλα αλλάζουν όταν όλες οι σταθερές στη ζωή της ανατρέπονται όπως ο γάμος που δεν έγινε ποτέ και το εξώγαμο παιδί που φέρνει στον κόσμο. Η αποφασιστικότητα της να δράσει εκείνη την καίρια στιγμή και να αντιταχθεί στις επιθυμίες των άλλων είναι αυτό που την ξεχωρίζει. Η δύναμη που βρήκε για χάρη του παιδιού της να το σκάσει από το χωριό της και να χτίσει τη ζωή της από την αρχή.
• Τι είναι εκείνο που θα την κάνει να υποταχθεί, τελικά και στο πεπρωμένο των κοριτσιών της εποχής της, που τις ήθελε μέσα σ’ ένα γάμο να υπηρετούν τον σύζυγο που συνήθως επέλεγαν άλλοι;
  Αρχικά, αναγκάζεται να υποταχθεί γιατί παρά τις αντιδράσεις της δεν της δίνουν την ευκαιρία να επιλέξει η ίδια τον άντρα που θα παντρευτεί. Όταν γνωρίζει όμως τον μέλλοντα σύζυγο της, τον Παύλο και έχει και αυτός σχέδια για μια καλύτερη ζωή μακριά από τα στενά όρια του χωριού και η ίδια ελπίζει ότι θα μπορέσει να ανοίξει τα φτερά της και να έχει μια καλύτερη ζωή μαζί του. Όλα όμως στην πορεία ανατρέπονται, καθώς προδίδεται και από τον Παύλο.
• Η ηρωίδα σας προδόθηκε, απορρίφθηκε, ένιωσε όλα τα δυσάρεστα συναισθήματα που μπορεί να νιώσει μια νεαρή γυναίκα που διψά για ζωή και έρωτα. Αποδείχτηκε, όμως, πως είχε μεγάλη εσωτερική δύναμη και τόλμη. Ήταν αρκετά αυτά τα όπλα απέναντι στην κοινωνία που ζούσε;
  Η εσωτερική της δύναμη και η τόλμη ήταν η κινητήριος δύναμη να την κάνουν να δράσει σε μια καίρια στιγμή που ήταν η αρπαγή του παιδιού της με δόλο από τη μητέρα της για να το δώσει κάπου αλλού. Το μητρικό φίλτρο και η αγάπη της για το μωρό της της δίνουν το κίνητρο να μην υπομείνει παθητικά τις βουλές των άλλων και να δράσει άμεσα. Δεν ξέρει αν θα τα καταφέρει, όμως έχει να χάσει πολλά περισσότερα αν δεν τολμήσει εκείνη τη στιγμή τη φυγή της.
• Πώς προσεγγίσατε ως σύγχρονη γυναίκα τον ψυχισμό μιας γυναίκας που προσπαθεί να επιβιώσει χωρίς δικαιώματα σ’ ένα κόσμο με στενές αντιλήψεις;
  Ο αγώνας της Πολυτίμης είναι πολύ δύσκολος σε μια εποχή που όλα είναι εναντίον της. Η ίδια προδόθηκε από όλες τις σταθερές της ζωής της, την οικογένεια της και τις κούφιες υποσχέσεις του μέλλοντα συζύγου της. Έχει φωνή όμως δεν μπορεί να ακουστεί στην κλειστή ανδροκρατούμενη κοινωνία όπου ζει. Από θύμα του Παύλου, επιρρίπτονται στην ίδια όλες οι ευθύνες για την λιποταξία του μέλλοντα συζύγου της που την αφήνει εκτεθειμένη στον κοινωνικό περίγυρο. Παρ’ όλα αυτά βρίσκει τη δύναμη να αντιταχθεί σε όλα αυτά και να πάει ενάντια στο κατεστημένο της εποχής, να παλέψει σε έναν άνισο αγώνα για το δικαίωμα της στη ζωή που η ίδια επιλέγει.
• Σκεφτήκατε ποτέ – και με δεδομένο το πρώτο πρόσωπο αφήγησης – πώς θα αντιδρούσατε αν ακούγατε από τους γονείς σας «Εμείς θα σου τον βρούμε τον γαμπρό και το καθήκον σου θα ‘ναι να τον υπηρετείς»;
  Εγώ μεγάλωσα σε μια άλλη εποχή. Αν βέβαια, ζούσα στο περιβάλλον και την εποχή της Πολυτίμης και με δεδομένη τη θέση της γυναίκας τότε, δεν θα είχα πολλά περιθώρια επιλογής. Την εποχή εκείνη ο γάμος ήταν και η λύση για τις κοπέλες να φύγουν από τον ασφυκτικό κλοιό της πατρογονικής τους εστίας και να κάνουν όνειρα ότι θα όριζαν οι ίδιες τη ζωή τους στη νέα οικογένεια που θα δημιουργούσαν. Πολλές φορές όμως η πραγματικότητα ήταν άλλη καθώς τα κοινωνικά στερεότυπα αναπαράγονταν από γενιά σε γενιά.
• Μιας και “σκαλίσατε” την εποχή που πραγματεύεστε, μπορείτε να μας πείτε ποια ήταν τα δικαιώματα και ποιες οι υποχρεώσεις μιας γυναίκας;
  Η γυναίκα την εποχή εκείνη κατά κύριο λόγο είχε μόνο υποχρεώσεις και έπρεπε να υποτάσσεται πλήρως στις επιταγές του άντρα. Επιφορτιζόταν με τα οικιακά καθήκοντα, σε μια εποχή που δεν είχε τις ανέσεις της σύγχρονης εποχής και όφειλε να γαλουχεί τα αρσενικά παιδιά ως κυρίαρχους και τα θηλυκά να υποτάσσονται στις βουλές των αρσενικών.
• Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 η γυναίκα ήταν υποταγμένη. Η γυναίκα του σήμερα έρχεται πολύ συχνά αντιμέτωπη με την ενδοοικογενειακή βία. Τελικά, είναι εκείνη το πρόβλημα ή το πρόβλημα είναι γένους αρσενικού, διαχρονικά, στην ελληνική κοινωνία;
  Η ενδοοικογενειακή βία οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και κυρίως στον τρόπο που έχει γαλουχηθεί ο καθένας να αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις στην καθημερινότητά του. Κατά την άποψη μου, οι ρίζες αυτού του φαινομένου ξεκινούν από τα βιώματα που έχει ο καθένας από την οικογένεια του και έπειτα από τις επιδράσεις που δέχεται από τον κοινωνικό του περίγυρο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στην εποχή μας δεν μπορούμε να συνδέσουμε αυτό το φαινόμενο με κάποιο από τα δυο φύλα καθώς οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πολλά, δεν είναι πλέον υποταγμένες και έχουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες στις περισσότερες χώρες.
• Οι αναγνώστες, πάντως, αυτό που διαπιστώνουμε παρακολουθώντας τη ζωή της ηρωίδας σας είναι πως η μητέρα της ήταν εκείνη που είχε σκληρότερη στάση απέναντί της, ενώ ο πατέρας της ήταν συμπαραστάτης της. Ποια χαρακτηριστικά δώσατε σ’ αυτή τη γυναίκα;
  Η μητέρα της ηρωίδας κρατά μια σκληρή στάση απέναντι στην κόρη της και ακολουθεί πιστά τις αρχές που επιτάσσει η εποχή της. Η ηρωίδα χάνει σε μικρή ηλικία τον πατέρα- συμπαραστάτη της, οπότε δεν γνωρίζουμε ποια θα μπορούσε να ήταν η έκβαση των πραγμάτων αν εκείνος ζούσε. Κατά κύριο λόγο όμως, τη μητέρα της βαραίνει η ευθύνη της οικογένειας μετά την απώλεια αυτή και καλείται να σταθεί δυναμικά σε μια δύσκολη εποχή, γεγονός που την κάνει να γίνει πιο σκληρή.
• Πόσο κοντά πιστεύετε πως ήρθατε με την Πολυτίμη; Θα μπορούσε να αποτελέσει άραγε ένα πρότυπο για τα νεαρά κορίτσια που έχουν όνειρα και στόχους και θα διαβάσουν την νουβέλα σας;
  Η Πολυτίμη για μένα θα μπορούσε να εμπνεύσει τον καθένα να κυνηγά τα όνειρα του ακόμα και όταν αυτό φαντάζει αδύνατο. Στην εποχή μας, η γυναίκες έχουν πρόσβαση στη γνώση και στέκονται στην κοινωνία ισότιμα με τους άντρες, όμως εξακολουθούν και υπάρχουν διακρίσεις κάποιες φορές. Το μήνυμα που θέλει να περάσει η Πολυτίμη είναι ότι ποτέ δεν είναι αργά να πάρεις τη ζωή στα χέρια σου και να πετύχεις τους στόχους σου.

Λίγα λόγια για τη νουβέλα
«Ο σκοπός της γυναίκας είναι ο γάμος κι η οικογένεια. Εμείς θα σου τον βρούμε τον γαμπρό και το καθήκον σου θα ‘ναι να τον υπηρετείς. Πού ακούστηκε γυναίκα να μαθαίνει πολλά γράμματα; Και που πας σχολείο πολύ σου είναι. Μου φαίνεται πήραν τα μυαλά σου αέρα».
Δε με ένοιαζε όμως ό, τι κι αν έλεγε. Είχα τον πατέρα μου συμπαραστάτη μου σε κάθε καβγά μας. «Αχ, βρε Μανόλη δεν της βρέχεις και εσύ καμία, μπας και βάλει μυαλό; Ονειρεύεται γράμματα και μεγαλεία, κορίτσι πράμα», μονολογούσε κι εκείνος γελούσε μαζί της. «Παιδί είναι, Δέσπω», κατέληγε κάθε φορά κι η μάνα μου φούντωνε από θυμό. Ο γλυκός μου ο πατέρας… αν ζούσε, τίποτα από όσα ακολούθησαν δε θα γινόταν.

Βιογραφικό
Η Αφροδίτη Αλεξόπουλου σπούδασε Κλασσική Φιλολογία στο ΕΚΠΑ. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save