Συγγραφέας του βιβλίου «Απόψε έχουμε ρεστία» – Εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ»
Με τη ρεστία, μια λέξη άγνωστη στους περισσότερους αλλά γνωστή στους ναυτικούς, η Δοξούλα Παλαμάρα, μας μιλά για ανθρώπινες σχέσεις μέσα από τη σχέση του Χρίστου και της Δοξούλας. Είναι οι δυο ήρωές της που θα αγαπήσουμε και μάλλον θα θυμόμαστε για καιρό. Τους δένει μια βαθιά αγάπη και κατανόηση, συναισθήματα που θα τους συνοδεύουν για πάντα. Το βιβλίο αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αναγνώστη, όταν αντιλαμβάνεται πως η συγγραφή του στηρίζεται σε πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, στα οποία ο έρωτας αποτελεί κορυφαίο κεφάλαιο. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Έρωτας είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής, το μέγα θαύμα. Θα ήθελα να είμαι μια μάγισσα, να ξέρω ποιος ταιριάζει με ποιον και με το μαγικό μου ραβδί να τους φέρνω κοντά! Αλλά, δεν μας φτάνει το μέγα θαύμα! Τα θέλουμε όλα! Θέλουμε τον έρωτα, την αγάπη, την συμπόνια, την συμπόρευση».
- Επιλέξατε για τον τίτλο σας μία λέξη, μάλλον άγνωστη στους περισσότερους από εμάς. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, τη συνομιλία μας από τη λέξη ρεστία. Τι σημαίνει;
Η ρεστία– σύμφωνα με το λεξικό- είναι ένα βουβό κύμα, βίαιο και απροσδόκητο, που οφείλεται σε καιρικά φαινόμενα που συνέβησαν σε προηγούμενο χρόνο, ενίοτε και ημέρες πριν, ή σε άλλη περιοχή. Οι ναυτικοί και οι άνθρωποι της θάλασσας το «βλέπουν» να έρχεται, αλλά για όλους τους άλλους είναι απροσδόκητο και επικίνδυνο. Πρωτοάκουσα αυτή την λέξη, σε μια άγρια, έρημη παραλία στη νότια Κρήτη, στην αρχή ενός έρωτα. Δεν ήξερα τι σημαίνει, και δεν ήθελα να δείξω ότι δεν το ξέρω, γιατί διένυα μια εποχή που τα ζευγάρια κονταροχτυπιούνται πάνω στο «φαίνεσθαι». - Ήταν επιδίωξή σας να μας προ(σ)καλέσετε με αυτόν τον τίτλο, ώστε να μπούμε στη διαδικασία να αναζητήσουμε την έννοιά της;
Όταν άρχισα να γράφω, δεν πίστευα ότι θα διαβάσει κανένας, ποτέ αυτά που έγραφα. - «Όπως έμελλε να μάθω, η ηδονή και η οδύνη είναι τα δυο πρόσωπα του Ιανού Έρωτα», καταλήγει το δεύτερο διήγημά σας. Τελικά δεν υπάρχει ηδονή χωρίς οδύνη;
Τι να πεις; Ο Έρωτας είναι ένα διαχρονικό, πανανθρώπινο φαινόμενο. Το έχει υμνήσει η λογοτεχνία, η μουσική, ο κινηματογράφος, σύμπασα η τέχνη. Πρόσφατα το ερευνά η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η βιολογία, η χημεία, η νευρολογία… έρευνες, πειράματα, ορμόνες “οκυτοκίνη, οξυτοκίνη, σεροτονίνη…” η απόλυτη απομυθοποίηση του έρωτα και όμως παραμένει πάντα ένα Μυστήριο – ένας τραγόμορφος Πάνας, που τον απειλεί η θεά Αφροδίτη με το σανδάλι της, καθώς ένα αγγελόμορφο διαβολάκι με φτερά, ο Έρωτας, υπερίπταται, παντοδύναμος. - Τι χρειάζεται η αγάπη όταν υπάρχει ο έρωτας; Ένας τίτλος διηγήματος που «σηκώνει» κουβέντα. Έχετε απαντήσει στο ερώτημα που θέτετε;
Παρόλο που είμαι μητέρα με δύο ενήλικα, πολύτιμα, αγαπημένα παιδιά, παρόλο που η μητρότητα με πλούτισε, με ωρίμασε, με προσδιόρισε σε μεγάλο βαθμό πιστεύω ότι ο Έρωτας είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής, το μέγα θαύμα. Θα ήθελα να είμαι μια μάγισσα, να ξέρω ποιος ταιριάζει με ποιον και με το μαγικό μου ραβδί να τους φέρνω κοντά! Αλλά, δεν μας φτάνει το μέγα θαύμα! Τα θέλουμε όλα! Θέλουμε τον έρωτα, την αγάπη, την συμπόνια, την συμπόρευση.
Νομίζω ότι στο διήγημα- ερώτηση “Τι χρειάζεται η αγάπη όταν υπάρχει ο έρωτας;” απαντάω με το διήγημα “Γιαούρτι με μέλι” όπου ο άντρας γράφει ένα σημείωμα στην γυναίκα που αγαπά, ύστερα από 10 χρόνια γάμου “Σ’ αγαπώ παρόλα και για όλα αυτά.” - Η αγάπη σας για τον Χρίστο, μας συγκινεί κάθε φορά που αναφέρεστε σ’ εκείνον. Ξεχωρίζω μία πρόταση: «Ο Χρίστος μου έμαθε τη φύση, εγώ του έμαθα να γελάει. Εκείνος με έμαθε να παλεύω τον φόβο, εγώ άλλαξα τη γεωγραφία των ρυτίδων στο πρόσωπό του». Είναι ο ορισμός σας για το υπέροχο συναίσθημα της αγάπης;
Τι ωραία ερώτηση… αλλά δεν έχω απάντηση. Σαν να μου ζητάτε να δώσω έναν τίτλο σε όλα τα τραγούδια του κόσμου! - «Σήμερα εκτιμώ απεριόριστα το θάρρος και την ειλικρίνεια όταν είναι συνειδητές επιλογές, εν γνώσει του κινδύνου και των συνεπειών», γράφετε. Πιστεύετε πως στην εποχή μας η ειλικρίνεια βρίσκεται ανάμεσα στις πρώτες επιλογές των συντρόφων, των φίλων, των συνεργατών;
Όλοι λέμε “ψέματα” μερικές φορές και πολύ πιο συχνά αποκρύπτουμε “την αλήθεια”. Ειλικρίνεια δεν σημαίνει, κατ΄ ανάγκη αλληλοσπαραγμό και αλληλομαστίγωμα. Ούτε μπορείς εν ονόματι της αγάπης να απαιτείς από κάποιον να σου εκμυστηρευθεί τα εσώψυχα του. Αυτό όμως που πρέπει να κάνει ένας άνθρωπος δυνατός και έντιμος, είναι να έχει την ειλικρίνεια και το θάρρος να αναλάβει τις ευθύνες του για τις πράξεις και τις απόψεις του, εν γνώσει των συνεπειών.
Σε ό,τι αφορά την συντροφική σχέση, καθορίζεται από εσωτερικούς κώδικες. Εγώ πίστευα πάντα ότι είμαι “δυνατός” άνθρωπος. Θεωρούσα την ειλικρίνεια από την πλευρά του σαν απόδειξη ότι και εκείνος με θεωρούσε δυνατή και ανθεκτική να αντέξω την αλήθεια η οποία μερικές φορές ήταν δυσάρεστη, ενίοτε εξουθενωτική. - Διαβάζουμε στο βιογραφικό σας πως ταξιδεύετε μόνη αλλά και με μαθητές σας. Στιγμές από τα ταξίδια σας έχουν καταγραφεί και στα διηγήματά σας. Ποιο ήταν εκείνο το ταξίδι που σας άφησε την πιο γλυκιά γεύση;
Δεν με γοητεύουν οι “γλυκές στιγμές” όσο οι έντονες. Το πρώτο μου ταξίδι στο Λονδίνο. Ήμουν 19 χρονών, ήταν η πρώτη φορά που έφευγα από το σπίτι μου και πήγα με το τραίνο, τρεις ημέρες και τρεις νύκτες γιατί δεν είχα χρήματα να πάω με την Ολυμπιακή. Έμεινα τρία χρόνια εκεί ως εργαζόμενη – φοιτήτρια και έζησα τα δύο πρώτα μέσα σε απόλυτη ένδεια. Πολλές μέρες ζούσα με τσάι και ψωμί! 10-11 φλιτζάνια τσάι κι εκείνο το απαίσιο εγγλέζικο άσπρο ψωμί που ήταν σαν πλαστικό. Όμως στο Λονδίνο, που ακόμα και σήμερα θεωρώ μια πόλη απείρως απροσδόκητη, έζησα σε μια συνεχή αναμπουμπούλα, αναταραχή, συμβίωση αλλά και σύγκρουση με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, με διαφορετικές απόψεις, διαφορετικές κουλτούρες. Η απόλυτη ευδαιμονία.
Η δεύτερη ήταν το Wadi Ram, η έρημος της Ιορδανίας, όπου σε ένα σεληνιακό τοπίο έψαξα τον εαυτό μου και τον κόσμο, μέσα στην περισυλλογή. Όχι, βέβαια, ότι πρέπει να πάει κάποιος οπωσδήποτε στην Ιορδανία για να συλλογιστεί! Ο άντρας μου έλεγε: «Εγώ μπορώ να κάθομαι στην κορυφή του λόφου και να βλέπω τα τραίνα να περνούν”. - Το πιο μικρό σας διήγημα έχει τίτλο «Καημός», στο οποίο μας αναλύετε με λίγες λέξεις τι είναι καημός, πού αλλά και πώς τον κουβαλά ο κάθε άνθρωπος. «Και λίγοι, ελάχιστοι, κουβαλούν τον καημό έτσι όπως ο Ταΰγετος κουβαλά βαλσαμόχορτα κι άλλα βότανα», καταλήγει. Είναι η πρόταση σε εισαγωγικά, αυτό που σας εκφράζει ως άνθρωπο;
Νομίζω ότι μερικοί άνθρωποι βιώνουν τον πόνο πολύ πιο έντονα από άλλους κι επίσης λίγοι άνθρωποι μετατρέπουν τα βιώματά τους – τα επίπονα, κυρίως- σε εκείνο το είδος της καλοσύνης της συμπαντικής και πανανθρώπινης, που βασίζεται στη Σοφία. Δυστυχώς, εγώ απέχω πολύ απ΄ αυτό. - Γιατί καθυστέρησαν τόσο πολύ οι ήρωες και τα μηνύματα του βιβλίου σας να βρουν τρόπο να εκφραστούν; Γιατί προέκυψε τώρα η ανάγκη της συγγραφής;
Συζητούσαμε πολλά χρόνια με τη κόρη μου – η οποία γράφει πολύ καλά- γελώντας και κοροϊδεύοντας ότι “Δεν αρκεί να γράφεις καλά, πρέπει να έχεις και κάτι να πεις!” εγώ σκεφτόμουν ότι δεν είχα τίποτα αξιόλογο να πω ώσπου πέθανε ο άντρας μου κι στράφηκα στο γράψιμο όπως άλλοι στρέφονται στην εκκλησία, άλλοι στον σύμβουλο ψυχικής υγείας και άλλοι στο ταβερνείο. - Είναι αυτό το ταξίδι στις αναμνήσεις της ζωής, όπως τη ζήσατε ή την ονειρευτήκατε, μόνο αυτοβιογραφικό;
Έχω δει ζευγάρια που έζησαν έναν μεγάλο έρωτα και ύστερα από χρόνια έχουν εντελώς διαφορετικές αναμνήσεις των ίδιων γεγονότων, μερικές φορές εκ διαμέτρου αντίθετες, όντας σίγουροι ότι η δική τους ανάμνηση είναι η αυθεντική!
Όταν έγραφα για το ταξίδι στη Μάνη και περιέγραφα ότι διασχίσαμε όλη την Μεσσηνιακή και την Λακωνική Μάνη και κατασκηνώσαμε πάνω σε μια πέτρινη καλύβα στα κοφτερά βράχια, σε μια επιφάνεια τέσσερα επί πέντε μέτρα, αμφέβαλα για τα γραφόμενα μου, έλεγα στον εαυτό μου “Δεν είναι δυνατόν! Λάθος το θυμάμαι. Μεγεθύνω τις δυσκολίες” Μπήκα λοιπόν στο Google κι έψαχνα όλη τη Μάνη: Κοκάλα, Άγιος Κυπριανός, Κότρωνας, Πόρτο Κάγιο… Όταν, μετά από μέρες, βρήκα το πέτρινο καλύβι, τρελάθηκα από τη χαρά μου… Πήγα, μάλιστα, μαζί με τα παιδιά μου και το βρήκαμε…και όντως η οροφή που επάνω είχαμε στήσει την σκηνούλα μας ήταν τεσσεράμισι μέτρα! - Τι θα θέλατε να κρατήσουμε ως αναγνώστες από αυτή τη ζεστή, ανθρώπινη εξομολόγηση;
Έγραψα τη Ρεστία στα 73 μου. Τώρα έχω τελειώσει το δεύτερο “Γυναίκες στο κίτρινο” και αναφέρεται στις γυναίκες- όλων των ηλικιών- που γνώρισα στη ζωή μου. Τώρα στα 75 μου, χωρίς το συντροφάκι μου, νοιώθω- ακόμα- ότι η ζωή είναι μια περιπέτεια. Συνεχή, απροσδόκητα, περισσότερο ή λιγότερο βίαια κύματα ρεστίας μάς χτυπάνε… βρεχόμαστε, μουλιάζουμε, βουλιάζουμε, μαθαίνουμε από τις προηγούμενες ρεστίες και συνεχίζουμε.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Το κακό είναι ότι ήμασταν και οι δύο εριστικοί και ισχυρογνώμονες. Το καλό είναι ότι ήμασταν και οι δύο εξαιρετικά ανθεκτικοί. Διαφωνούσαμε με πείσμα και με πάθος. Ένα ρίγος ηλεκτρικής ενέργειας διαπερνούσε τον οικογενειακό μικρόκοσμο και ξεκαθάριζε η ατμόσφαιρα. Η ευδαιμονία και η μακροημέρευση ενός ζευγαριού σπάνια εξαρτιούνται από την καλή τους θέληση – μικρές, μικρότατες ιδιορρυθμίες εξισορροπούν τα υπόγεια και άλλα ρεύματα. Άρρητη, άγραφη και απαράβατη συμφωνία μεταξύ μας καθόριζε ότι τα «πρέπει» της συμβίωσης θα έβγαιναν από μέσα μας, από την προσωπική αίσθηση ευθύνης του καθενός μας. Θα πατούσαμε μαζί στον ίδιο τόπο και στον ίδιο χρόνο, μερικές φορές και στο ίδιο όνειρο, αλλά ο καθένας θα είχε το δικό του πάτημα στη ζωή.
Μπορεί ο έρωτας και η αγάπη να ευδοκιμούν μέσα στον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητας; Της σκληρής καθημερινότητας του βερεσέ τη δεκαετία του ’60; Aλλά και στις σημερινές ανάγκες της σύγχρονης Ελλάδας των social media; Eίναι θέμα χρόνου, ούριων ανέμων, προσπάθειας, ή απλώς συμπτώσεων;
Βιογραφικό
Η Δοξούλα Παλαμάρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946, από πατέρα Αθηναίο και μητέρα Πόντια. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Λονδίνο. Εργάστηκε στον ΟΤΕ, παραιτήθηκε και μετακόμισε στην Καλαμάτα με την οικογένειά της. Διδάσκει αγγλικά και ταξιδεύει μόνο, αλλά και με μαθητές της.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.