Συγγραφέας του βιβλίου «Στα σπίτια της αμαρτίας» – Εκδόσεις «Κάκτος»
Σαράντα χρόνια στην αφάνεια είχε καταδικαστεί ο φάκελος «Πορνεία» της Εύας Νικολαΐδου, περιμένοντας υπομονετικά να ταξινομηθεί, να αξιολογηθεί να διορθωθεί και να γίνει βιβλίο, με τη μορφή μιας σημαντικής δημοσιογραφικής έρευνας. Πενήντα Ελληνίδες και ξένες ιερόδουλες συνάντησε και μίλησε μαζί τους από το 1975 μέχρι σήμερα, διατηρώντας στο κείμενό της την αυθεντικότητα και το προσωπικό ύφος της κάθε μίας. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Ήταν μια εμπειρία που δε μπορεί ακόμα, μέχρι σήμερα, να βγει από τη σκέψη μου διότι δεν αντίκρισα μόνο την εξαθλίωση αυτών των γυναικών, αλλά και τις ιστορίες τους, που μου αφηγήθηκαν άλλοτε με θυμό άλλοτε με αγωνία κι άλλοτε με οργή».
- «Το βιβλίο αυτό μας ανοίγει την πόρτα στην ψυχολογία μιας πόρνης», γράφει στον πρόλογό του ο δημοσιογράφος Νίκος Σίμος. Ποια ήταν η αφορμή για να ανοίξετε αυτή την πόρτα σ’ εμάς τους αναγνώστες;
Τα χρόνια των σπουδών μου στη Γαλλία, μας ζήτησαν από το Πανεπιστήμιο δύο κοινωνιολογικές έρευνες που έπρεπε να παρουσιάσουμε ως εργασίες. Εγώ πρότεινα την λειτουργία των φυλακών και το φαινόμενο της πορνείας. Ολοκλήρωσα και τις δύο με επιτυχία. Η πρώτη, μάλιστα, δημοσιεύθηκε τότε στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο. Τη δεύτερη, τη συνέχισα με πολλές δυσκολίες και κόπο γιατί ήταν ένα κλειστό κύκλωμα, γεμάτο φόβο, καχυποψία και άρνηση, κυρίως απέναντι σε μια ξένη δημοσιογράφο. Όμως, ο σεβασμός και η κατανόηση που έδειξα στο λειτούργημά τους βοήθησαν να ανοίξουν τις πόρτες της καρδιάς και του σωματείου τους. - Η δημοσιογραφική σας έρευνα για την ολοκληρωμένη αυτή συγγραφική δουλειά είναι πολύχρονη. Σαράντα χρόνια συγκεντρώνατε υλικό. Πότε, από πού ξεκίνησε και τι περιλαμβάνει το αξιοζήλευτο αρχείο σας;
Μου αρέσει η λέξη αξιοζήλευτο και θα ήθελα να προσθέσω και τη λέξη ανεξάντλητο. Υπάρχουν στο αρχείο μου, φάκελοι φυλακισμένοι για πολλά χρόνια. Ο συγκεκριμένος φάκελος της πορνείας, ήταν καταδικασμένος σαράντα χρόνια στην αφάνεια. Δηλαδή, δις σε ισόβια. Δεν προσπάθησε να αποδράσει. Δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ τόσα χρόνια. Περίμενε υπομονετικά. Ίσως, γιατί οι πόρνες, είναι πάντα υπάκουες. Στους νταβατζήδες, στους προστάτες τους, στην αστυνομία, στις δικαστικές αρχές και στους πελάτες, φυσικά. Ολόκληρο το υλικό, ταξινομήθηκε, διορθώθηκε, αξιολογήθηκε κι έγινε βιβλίο.
Το πρώτο υλικό συγκεντρώθηκε στη Γαλλία, από το ’75 ως το ’80. Στη συνέχεια μέχρι και σήμερα, με κάποιες ενδιάμεσες διακοπές, συνέχισα να ψάχνω το θέμα εμπειρικά και θεωρητικά. - Πενήντα Ελληνίδες και ξένες ιερόδουλες σας άνοιξαν την καρδιά τους. Πώς βιώσατε τη διαδικασία της βαθιάς εξομολόγησης αυτών των γυναικών;
Συνάντησα γυναίκες σε φτωχογειτονιές της Αθήνας, σε χαμόσπιτα της Τρούμπας, σε μικρές κάμαρες στο Βαρδάρη. Ήταν μια εμπειρία που δε μπορεί ακόμα, μέχρι σήμερα, να βγει από τη σκέψη μου διότι δεν αντίκρισα μόνο την εξαθλίωση αυτών των γυναικών, αλλά και τις ιστορίες τους, που μου αφηγήθηκαν άλλοτε με θυμό άλλοτε με αγωνία κι άλλοτε με οργή. Προσπάθησα να διατηρήσω το ύφος της κάθε γυναίκας για να τονίσω την αυθεντικότητα των λόγων τους. Δεν ήθελα μόνο να μάθω αλλά και να ερμηνεύσω το φαινόμενο αυτό. - Κάθε ιστορία κρύβει μέσα της πόνο. Ποια ήταν, όμως, εκείνη που σας συγκλόνισε περισσότερο ή άγγιξε λίγο παραπάνω την ψυχή σας;
Και οι πενήντα γυναίκες που συνάντησα άγγιξαν την ψυχή μου, γιατί κάθε εξομολόγησή τους ήταν συγκλονιστική. Πώς να ξεχάσω τη Φρόσω απ’ το Βαρδάρη, που έφυγε 15χρονη προσφυγοπούλα από τη Σμύρνη με τον Αρμένη φίλο της κι έφτασε στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να ‘χει στον ήλιο μοίρα για να ζήσει. Την Μαργαρίτα που δούλευε ως υπηρέτρια σ’ έναν χασάπη κι έφυγε από το χωριό της για μια καλύτερη μοίρα, βιώνοντας την απάνθρωπη συμπεριφορά του αφεντικού της. Ή πώς μπορεί να διαγραφεί από τη μνήμη μου η ατέλειωτη συζήτηση με την φοιτήτρια της Νομικής, την Πόλυ, που περιέγραψε τη σκληρή πραγματικότητα του επαγγέλματος, το τι ζητάνε οι πελάτες, τα βίτσια τους, τα αίτια και τις επιπτώσεις της δουλειάς τους. - Γαβριέλα Ουσάκοβα. Μια πόρνη θρύλος, στην οποία ανήκει η γνωστή φράση: «Έγινα πόρνη διότι εγεννήθην έτσι». Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για την ιερόδουλη, την πρόταση της οποίας συμπεριλάβατε στο οπισθόφυλλο;
Η θρυλική Γαβριέλα, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες συνεντεύξεις του βιβλίου. Τη συνάντησα λίγο πριν φύγει από τη ζωή με αυτόν τον φριχτό τρόπο. Κέρδισα την εμπιστοσύνη της και με μεγάλη άνεση μου αποκάλυψε μυστικά της ζωής της και του επαγγέλματος. Η προσφορά και η γενναιοδωρία της είναι γνωστή. Για το φιλανθρωπικό της έργο, άλλωστε, βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οι εκδόσεις Κάκτος, έχουν κυκλοφορήσει ένα βιβλίο για τη ζωή της με τίτλο «Έγινα ιερόδουλος, διότι εγεννήθην έτσι». Μέσα από το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου, αλλά και από ορισμένα σημεία της συνέντευξης, καταλαβαίνει κανείς ότι ενώ είχε αλλάξει διάφορα επαγγέλματα στη ζωή της, αποφάσισε, οριστικά, να αφοσιωθεί στην πορνεία διότι ήταν ένα επάγγελμα δεμένο με την ιδιοσυγκρασία της. Άλλωστε, από τα 5 της χρόνια, την βίασαν σ’ ένα καράβι που ερχόταν από την πατρίδα της. - Η θρυλική Ουσάκοβα έδωσε μία και μοναδική συνέντευξη στη ζωή της, που έλαχε να είναι και η τελευταία της. Και την έδωσε σε σας. Πώς νιώσατε όταν μπήκατε στα άδυτα του «σπιτιού» της και τι δεν ξεχάσατε ποτέ από αυτή τη συνάντηση;
Δε θα ξεχάσω όλη την ατμόσφαιρα του σπιτιού της. Τα λόγια της, τα γέλια της, τις περιγραφές της και ότι ακόμα και στα γεράματά της, ήταν πάντα ανοιχτή η αγκαλιά της για τους παλιούς, σταθερούς πελάτες της, που τους παρηγορούσε και τους συμβούλευε για τα προβλήματα και τις αγωνίες τους. Την εμπιστεύονταν και μερικούς μάλιστα από αυτούς, τους ήξερε από νέα παιδιά. Τότε που πήγαν για πρώτη φορά φοβισμένοι στο περίφημο κρεβάτι της κι εκείνη όχι μόνο τους καλοδέχτηκε αλλά τους κερνούσε και σοκολατάκια.
Θα σας αναφέρω και μια ιστορία που μου είχε πει που όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο. Είχε μόνιμους πελάτες δύο τσολιάδες που φύλαγαν τ’ ανάκτορα και η βάρδια τους ήταν συνήθως το βράδυ. Μόλις τελείωναν πρωί πρωί, την επισκέπτονταν και τους πρόσφερε καφέ, απολαμβάνοντας οι νέοι την παρέα της. Μία μέρα, τους είπε: «Ακούστε, οι μαμάδες σας, βάζουν μέσα στις τσέπες της φορεσιάς σας ναφθαλίνη για να την προφυλάξει από τον σκόρο. Ρωτάτε, όμως, κι εμένα, μετά που πρέπει να έχω δύο ώρες ανοιχτά για να φύγει όλη η μυρωδιά της ναφθαλίνης; Και καλά τα καλοκαίρια, με την παγωνιά του χειμώνα τι γίνεται; Γι’ αυτό όταν με επισκέπτεστε, καλό είναι ν’ αφήνετε τις φορεσιές σας αλλού και να ‘ρχεστε ντυμένοι χωρίς ναφθαλίνες». - Την έκφραση «εγεννήθην έτσι», σε ποιο βαθμό την ακούσατε έτσι ή κάπως έτσι, από τα χείλη και άλλων ιερόδουλων στην πολύχρονη δημοσιογραφική σας έρευνα;
Δεν άκουσα αυτή τη φράση από άλλη γυναίκα. Οι περισσότερες είχαν κάνει συνειδητή επιλογή του επαγγέλματος. Άλλες αναγκάστηκαν από τις κακές οικονομικές συνθήκες που ζούσαν. Κάποιες τις εξώθησαν οι αγαπητικοί και οι προστάτες στο επάγγελμα. Συνάντησα διάφορες περιπτώσεις που περιλαμβάνονται όλες στο βιβλίο. - Αγοραίος έρωτας στην αρχαία Αθήνα. Μαθαίνουμε πολλά από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια Έντουαρντ Κοέν, την ανάλυση του οποίου φιλοξενείτε στο βιβλίο σας. Μπορείτε με τίτλους να μας δώσετε μια εικόνα της εποχής;
Επειδή η εικόνα δε θα μπορούσε να δοθεί από έναν μελετητή, έχει επιχειρηθεί η προσέγγιση της πορνείας στην αρχαία Αθήνα με διαφορετικούς τρόπους. Από τη μία, οι αναφορές στις διάσημες εταίρες της αρχαιότητας που μας δίνουν πληροφορίες για γυναίκες με παιδεία και ευφυΐα που κατείχαν σημαντική θέση κι επιρροή στη ζωή μεγάλων αντρών και ήταν συχνά παραδείγματα προόδου για την εποχή τους. Από την άλλη, η θεμέλια ανάλυση του Κοέν, με την εμπορευματική θεώρηση της τότε πορνείας, ως κομμάτι μιας κοινωνίας που βασιζόταν ούτως ή άλλως στην ανελεύθερη εξαναγκαστική εργασία. Αναφέρω αυτολεξεί από το βιβλίο τις σκέψεις του: «Ορισμένοι σχολιαστές έχουν αποδεχθεί άκριτα ή απρόθυμα την «αφθονία αποδεικτικών στοιχείων για τον πολιτικό, ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, και θρησκευτικό σπουδαίο ρόλο της εταίρας» (Davinson 2004b: 173). Αλλά για άλλους μελετητές, η εταίρα είναι «μια κοινωνικά περιθωριακή φιγούρα» που αναδημιουργείται ως πολιτιστική εικόνα από τους «τρόπους αναπαράστασης και τις κειμενικές στρατηγικές» των ανδρών σχολιαστών κατά την αρχαιότητα». - Κάτι το οποίο ίσως λίγοι γνωρίζουμε, είναι, πως η Θεοδώρα, σύζυγος του Ιουστινιανού, όχι μόνο ενδιαφερόταν αλλά προσέφερε και βοήθεια στις «πάνδημες γυναίκες». Δώστε μας μερικά στοιχεία για τη σημαντική αυτή πληροφορία.
Από την έρευνα του βυζαντινολόγου Φαίδωνα Κουκουλέ μαθαίνουμε πως η Θεοδώρα από κοινού με τον Ιουστινιανό βοηθούσε τις γυναίκες εκείνες που ονομάζονταν πάνδημες, εξαγοράζοντας την ελευθερία τους και προσφέροντάς τους στέγη σε κτίριο που οι ίδιοι είχαν χτίσει. Την ίδια στιγμή, από τη θεσμική του θέση, ο Ιουστινιανός – που ξέρουμε πως πάντα την εμπιστευόταν για τις πολιτικές του κινήσεις- μεριμνούσε για αυτές με νόμους και χρηματική υποστήριξη. Ίσως αυτή η ευαισθητοποίησή της, ξεκινούσε κι από την δική της ζωή, πριν γίνει αυτοκράτειρα του Βυζαντίου, που γνώρισε τις ταπεινώσεις και τις δυσκολίες ως γυναίκα του κοινωνικού περιθωρίου. - Η πορνεία σήμερα. Ίσως έχουν αλλάξει πολλά, ίσως και τίποτε. Με σαράντα χρόνια έρευνας, ίσως είστε ένας από τους πιο κατάλληλους ανθρώπους να μας μιλήσετε για το μεγάλο κεφάλαιο, στο οποίο προστέθηκε το διαδίκτυο, η λαθρομετανάστευση, το trafficking.
Δε μπορούμε να έχουμε υγιή κοινωνία όταν μεταχειριζόμαστε αυτές τις γυναίκες σαν σεξομηχανές που πρέπει να ικανοποιούν ασταμάτητα ώσπου να εξοντωθούν. Ποιο θα είναι το κέρδος μας ως κοινωνία, όταν εξωθούμε στον θάνατο ένα ανθρώπινο κεφάλαιό μας. Γιατί το επάγγελμα αυτό είναι αναπόσπαστα δεμένο με την κοινωνικοοικονομική, πολιτική και ανθρώπινη εκμετάλλευση.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
ΠΟΡΝΕΣ. Γυναίκες χαμένες στην ανυπαρξία. Ενώ η ερωτική πράξη είναι ζωή, αυτές ζουν έναν αργό θάνατο. Χαμένες από τον εαυτό τους. Ούτε τα σώματά τους προλαβαίνουν να γνωρίσουν. Ξεχασμένες από τις οικογένειές τους, ζουν πάντα με τον φόβο μήπως τις ανακαλύψουν. Χωρίς ταυτότητα. Πολλές φορές, ξεχνάνε το πραγματικό τους όνομα. Πίνοντας καφέ μ’ αυτά τα κορίτσια, στους οίκους ανοχής, η Εύα Νικολαΐδου, δημοσιογράφος-συγγραφέας, καταγράφει την καθημερινότητά τους. Κρατούσε σαράντα χρόνια στο αρχείο της ένα δημοσιογραφικό ημερολόγιο με συνεντεύξεις, φωτογραφίες, ταυτότητές τους, βιβλιάρια υγείας τους, έγγραφα… Στο βιβλίο Στα σπίτια της αμαρτίας: χθες και σήμερα, η συγγραφέας δημιούργησε ένα πλέγμα υφασμένο από νήματα που ενώνουν τον εταιρισμό από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο μέχρι σήμερα, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της πορνείας. Τι ψάχνουν οι πελάτες; Γιατί τις επιλέγουν; Τι τους ζητάνε; Πώς συμπεριφέρονται; Το χθες ήταν διαφορετικό; Τι μετατοπίστηκε με το πέρασμα του χρόνου; είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία θα βρείτε απαντήσεις. Ο ορατός και ο αόρατος κόσμος τους. Μεταξύ άλλων, θα σας συναρπάσει για τον ρεαλισμό της η μοναδική συνέντευξη της Γαβριέλλας Ουσάκοβα. Μια πόρνη θρύλος που είχε πει τη γνωστή φράση: «Έγινα πόρνη διότι εγεννήθην έτσι».
Βιογραφικό
Η Εύα Νικολαΐδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1954. Σπούδασε στο College of Journalism (Σχολή Δημοσιογραφίας) του Λονδίνου και Κοινωνιολογία στο Mary Ward Center (Tutorial University). Συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι, όπου τελείωσε το τμήμα Πολιτισμού στη Σορβόννη. Παρακολούθησε ένα stage στην εφημερίδα “Monde”. Το 1984, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης τελείωσε στο Centre de Formation des Journalistes, το τμήμα τηλεόρασης. Παρακολούθησε τρία χρόνια ρωσικά στον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο και Κέντρο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Παρακολούθησε τρία χρόνια ως ακροάτρια τη Δραματική Σχολή Αθηνών. Ξεκίνησε τη Δημοσιογραφία από το περιοδικό “Πάνθεον” ως ανταποκρίτρια από το Λονδίνο και το Παρίσι. Το 1979 άρχισε συνεργασία με το “Κυριακάτικο Βήμα”. Εργάστηκε στις εφημερίδες “Έθνος”, “Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία”, “Απογευματινή”, “Πρώτη”. Στα περιοδικά “Ταχυδρόμος”, “Γυναίκα”, “Ένα”, Bazaar”.
Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων.
Από το 1979 εργάστηκε στην ΕΡΤ, από όπου συνταξιοδοτήθηκε μετά από 40 χρόνια καριέρας. Ξεκίνησε από το ραδιόφωνο με δική της εκπομπή, συνέχισε στα “Χρονικά της ημέρας” (Διεύθυνση Ειδήσεων Ραδιοφώνου) και λίγο αργότερα στις Ειδήσεις Τηλεόρασης. Από το 1990 έως το 2013 εργαζόταν στη Διεύθυνση διεθνών τηλεοπτικών εκπομπών. Επί 20 χρόνια ήταν αρχισυντάκτρια της πολιτιστικής εκπομπής “9+1 Μούσες”, η οποία πρόβαλλε τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της χώρας μας.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.