Μαρία Ανδρειανού: συνέντευξη στην Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του παιδικού βιβλίου «Γκρέκο» – Εκδόσεις FYLATOS

Ήταν λίγο πριν τον 15Αύγουστο του 2014 όταν κάθισε στον υπολογιστή κι έγραψε τις πρώτες σειρές για το παραμύθι που εμπνεύστηκε. Τέσσερα χρόνια μετά, η Μαρία Ανδρειανού, δεν έχει σταματήσει να γράφει ούτε μια μέρα. Συνεχίζει με το ίδιο μεράκι και την ίδια αγάπη προς το παιδικό βιβλίο να περνάει τα μηνύματα που θέλει μέσα από τις ιστορίες της, κρατώντας στην ψυχή της τη μαγεία των παλιών παραμυθιών, που συνεχίζουν όπως λέει στο Vivlio-life να διατηρούν τη θέση τους στη φαντασία των σημερινών παιδιών.

– Γκρέκο. Ένα μπλε σκατζοχοιράκι με άσπρα αγκάθια! «Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώς της κλώτσο να γυρίσει, παραμύθι ν’ αρχινίσει» λοιπόν περιμένουμε να μας βάλετε στον κόσμο του πρωταγωνιστή σας.

Ο ήρωας του βιβλίου, ο Γκρέκο, είναι ένα πανέμορφο, χαρισματικό και καλόκαρδο μπλε σκαντζοχοιράκι με άσπρα αγκάθια που διαφέρει ως προς την εξωτερική του εμφάνιση από τους συνομήλικούς του. Οι γονείς του για να τον προστατέψουν από πιθανή περιθωριοποίηση ή επιθετική αντιμετώπιση από τον κοινωνικό περίγυρο, τον κρατούν απομονωμένο από την κλειστή κοινωνία στην οποία ζουν. Η μόνη του επαφή με τον έξω κόσμο είναι η νονά του, η νεράιδα της λίμνης με τα άσπρα και το ένα μπλε, νούφαρα. Η ωριμότητα του μικρού Γκρέκο και η έντονη επιθυμία του να αποκτήσει φίλους, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην απόφαση των γονέων του να τον στείλουν στο σχολείο της λίμνης με τα άσπρα και το ένα μπλε, νούφαρα. Ο Γκρέκο, με την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, την αγνότητα και την καθαρότητα της ψυχής του, αντιμετώπισε με ενσυναίσθηση την προκλητική και πολλές φορές επιθετική συμπεριφορά των συμμαθητών του, η οποία ήταν απόρροια αφενός μεν της αδυναμίας διαχείρισης των συναισθημάτων που προκαλεί το «άγνωστο» και αφετέρου της αντανάκλασης του χαρακτήρα του κάθε παιδιού σε συνδυασμό με την διαπαιδαγώγηση που είχε λάβει το κάθε ένα από αυτά από τους γονείς του και σε συνάρτηση με την παιδική αθωότητα της ηλικίας του. Αρωγός πλάι στον Γκρέκο για την ομαλή ένταξή του στο νέο σχολικό περιβάλλον υπήρξε η δασκάλα του, η κυρία Αγάπη, μια υποδειγματική και διορατική εκπαιδευτικός και ο καινούργιος φίλος του, ο Τίτο. Ο «ΓΚΡΕΚΟ» είναι ένα παραμύθι γεμάτο με συμβολισμούς. Το ολόγιομο φεγγάρι σημαίνει το πλήρωμα του χρόνου. Ο νονά του Γκρέκου, η νεράιδα της λίμνης με τα άσπρα και το ένα μπλε, νούφαρα, συμβολίζει τον ανοιχτόμυαλο άνθρωπο. Τα νούφαρα ως άνθη που επιπλέουν πάνω στο νερό της λίμνης, συμβολίζουν τα μικρά σκαντζοχοιράκια, ενώ οι λεπτοί μίσχοι που τα ενώνουν με τους βολβούς που βρίσκονται βυθισμένοι μέσα στον πυθμένα της είναι ο δεσμός που τα ενώνει με τους γονείς -βολβούς. Η κρυστάλλινη πόρτα της αίθουσας του σχολείου του από την οποία μπαίνει ο Γκρέκο, συμβολίζει την είσοδό του στον μαγικό κόσμο της γνώσης και της σοφίας. Υπάρχουν κι άλλοι συμβολισμοί τους οποίους δεν θα αναφέρω.
Θα ήθελα να αναφέρω ότι το όνομα του ήρωά μου, «Γκρέκο», το δανείστηκα από τον Έλληνα ζωγράφο, αρχιτέκτονα και γλύπτη, τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο, τον οποίο θεωρώ ως τον κορυφαίο ζωγράφο όλων των εποχών. Τα χρώματα του ήρωά μου τα πήρα από τα χρώματα της ελληνικής σημαίας. Για μένα, ο Γκρέκο είναι ο Έλληνας, ο οποίος παρά τις αντίξοες συνθήκες, καταφέρνει το ακατόρθωτο, στηριζόμενος στις πατροπαράδοτες αξίες της ζωής, στην πραότητα και στη μακροθυμία και κυρίως στην Αγάπη η οποία ανοίγει τα μάτια της ψυχής και μιλά στις καρδιές των ανθρώπων.

– Με δεδομένο πως η επιλογή του παραμυθιού πρέπει να βρίσκεται σε αντιστοιχία με την ηλικία και το πνευματικό επίπεδο των παιδιών, ποια ηλικιακή ομάδα μπορεί να κατανοήσει τα σπουδαία μηνύματα που κρύβει η διαφορετικότητα του Γκρέκο;

Κατά την άποψή μου, ο «ΓΚΡΕΚΟ» είναι ένα παραμύθι που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες από 3ων και άνω. Μέχρι σήμερα ο «ΓΚΡΕΚΟ» έχει παρουσιαστεί σε παιδιά προσχολικής ηλικίας από 4ων ως 5 ετών και σε παιδιά σχολικής ηλικίας από 6 ως 11 ετών. Το θέμα που διακυβεύεται, η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ, είναι διαχρονικό και απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Το μόνο που διαφέρει είναι ο τρόπος παρουσίασης του παραμυθιού. Για αυτό και οι δραστηριότητες του «ΓΚΡΕΚΟ» ποικίλουν ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα που απευθύνονται. Οι δραστηριότητές του προς το παρόν, είναι: 2 επιτραπέζια παιχνίδια, 2 πάζλ, ένα μπαούλο με πολύχρωμα κουτάκια μέσα στα οποία αναφέρονται οι 24 αξίες της ζωής που αναφέρονται στο παραμύθι, 4 σταυρόλεξα, 1 κρυπτόλεξο, 2 μορφές του Γκρέκο που καλούνται τα παιδιά να χρωματίσουν, μία χάρτινη κατασκευή που καλούνται να κατασκευάσουν, 3 λούτρινα σκαντζοχοιράκια εκ των οποίων τα δύο είναι οι αυθεντικές μορφές του σκαντζόχοιρου (παιδική και ενήλικη ζωή) από τη National Geographic, πληροφορίες μέσω ερωτοαπαντήσεων για τη ζωή του πραγματικού σκαντζόχοιρου και φυσικά συζήτηση με τα παιδιά που αφορά την κατανόηση του παραμυθιού και η ταύτιση ή όχι, μέσω των προσωπικών τους εμπειριών, με τα όσα διαδραματίζονται στο παραμύθι. Στο τέλος δίνονται στα παιδιά ως δώρο ένας σελιδοδείκτης, μία καραμέλα κι ένα μπαλόνι.

– Αποτελεί το παραμύθι εναλλακτικό τρόπο διδασκαλίας;

Θεωρώ ότι το παραμύθι αποτελεί εναλλακτικό τρόπο διδασκαλίας, γιατί προσφέρεται για πολλαπλές και ποικίλες δραστηριότητες, είτε ατομικές είτε ομαδικές. Παρέχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί από τους εκάστοτε εκπαιδευτικούς στο γενικότερο πρόγραμμα της δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών. Π.χ. ώρα αφήγησης ή ανάγνωσης παραμυθιών με χρήση ή όχι εποπτικού υλικού, εικόνων και σκίτσων, δραματοποίησή του, δημιουργία μουσικής επένδυσής του, δημιουργία εικονογράφησής του από τους μαθητές, γλωσσικές απασχολήσεις και εμπέδωση λεκτικών τύπων με γλωσσικά παιχνίδια, συζήτηση επί της ονομασίας άγνωστων λέξεων και της κυριολεκτικής ή μεταφορικής έννοιας άλλων κ.λπ., αναφορά σε στοιχεία πολιτισμικά και κοινωνικά παλαιότερων και σύγχρονων κοινωνιών, καθιέρωση αγώνων αφήγησης παραμυθιών, γιορτής παραμυθιών, έκθεση εικονογράφησης παραμυθιών, μετατροπή του παραμυθιού σε κόμικ, παραμυθόδραμα ή μεταφορά του στο κουκλοθέατρο κ.λπ.

– Παραμύθια διδακτικής θεματολογίας είναι καλύτερα από τα παραμύθια που μεγάλωσαν οι προηγούμενες γενιές; Τέλος εποχής για την «Κοκκινοσκουφίτσα», τη «Χιονάτη» και τον «Παπουτσωμένο γάτο»…;

Κατά τη άποψή μου τα παραμύθια αντικατοπτρίζουν την εκάστοτε εποχή. Θεωρώ ότι δεν τίθεται θέμα ποιοτικής σύγκρισης ή κατηγοριοποίησης ανάμεσα στα παραμύθια διδακτικής θεματολογίας και στα λαϊκά ή μαγικά παραμύθια κ.λπ., λόγω της θεματολογίας τους, αλλά βάσει άλλων κριτηρίων, όπως ο παιδαγωγικός τους χαρακτήρας, η λογοτεχνική και γλωσσολογική αρτιότητά τους, η πλοκή τους, τα μηνύματα που στέλνουν στα παιδιά κ.λπ.. Η «Κοκκινοσκουφίτσα», η «Χιονάτη», ο «Παπουτσωμένος γάτος» κ.λπ., είναι παραμύθια οικουμενικά. Εμφανίζονται σ’ όλους τους λαούς της γης με μερικές παραλλαγές, ανάλογα με τα ήθη και τα έθιμα του κάθε τόπου. Σύμφωνα με τον Ζοζέφ Μπεντιέ, αναφερόμενος στις ασάφειες της έρευνάς του ως προς την καταγωγή και τη διασπορά των παραμυθιών, έλεγε: «Η γύρη των παραμυθιών πλέει στον αέρα σε μυριάδες μόρια. Από πού προέρχεται αυτή η γόνιμη σκόνη; Ελευθερώθηκε από διάφορα στελέχη; Ή από το ίδιο μοναδικό στέλεχος; Σ’ αυτή την περίπτωση, σε τι έδαφος, σε ποια εποχή άνθησε το λουλούδι-μητέρα;». Κατά την άποψή μου, τα παραμύθια που διαπραγματεύονται πανανθρώπινες αξίες είναι ριζωμένα μέσα μας και μας εισάγουν με τον μαγευτικό τους τρόπο στην πραγματική ζωή μέσα από υποσυνείδητα μονοπάτια, μέσω των οποίων μπορούμε να διαπραγματευθούμε καταστάσεις και γεγονότα που μας προσπερνούν. Άλλωστε η μαγεία των παλιών παραμυθιών διατηρεί τη θέση στην φαντασία των σημερινών παιδιών, λόγω του απροσδιόριστου παρελθοντικού τους χρόνου, της αυτοτελούς δράσης τους χωρίς δυνατότητα επέκτασης, του επίπεδου χαρακτήρα του ήρωα και του συνδυασμού του μαγικού στοιχείου με τον ρεαλισμό και τη ζωντάνια της γλώσσας μέσα από ακριβείς περιγραφές. Παραδείγματος χάρη με ποιον καλύτερο τρόπο θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει σ’ ένα παιδί για την παιδεραστία εκτός από την αφήγηση του παραμυθιού της «Κοκκινοσκουφίτσας» ή για την αιμομιξία μέσω της αφήγησης της «Χιονάτης» και της «Σταχτοπούτας» ή για τον κανιβαλισμό μέσω της αφήγησης του «Κοντορεβυθούλη;

– Τι χρειάζεται μετά την ανάγνωση του παραμυθιού, ώστε το παιδί από δέκτης της ιστορίας του να γίνει ενεργός στην οικογένεια, στη σχολική τάξη και να προετοιμαστεί για την κοινωνία;

Θεωρώ ότι μετά την ανάγνωση ενός παραμυθιού καλό είναι να ακολουθήσει μία συζήτηση με το παιδί σχετικά με το περιεχόμενό του. Να λυθούν από κοινού πιθανές απορίες του όσον αφορά τα μηνύματα που έχει γίνει αποδέκτης ή τη σημασία άγνωστων λέξεων που πιθανόν να έχει μέσω της ανάγνωσης του παραμυθιού. Μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να αναφέρει τι του άρεσε ή δεν του άρεσε στην υπόθεση του παραμυθιού και πώς θα ήθελε να είναι η τελική μορφή του σύμφωνα με τη δική του άποψη. Κατόπιν, μπορούμε να συζητήσουμε μαζί του αν ταυτίζεται με τον ήρωα του παραμυθιού ή με κάποιο άλλο πρόσωπο που αναφέρεται στην πλοκή του και πώς μπορεί να εφαρμόσει τα μηνύματα που έχει δεχθεί στην καθημερινή του ζωή ως μέλος οικογένειας ή ως μαθητής σχολικής τάξης ή γενικά ως μέλος της ευρύτερης κοινωνίας. Κατά την άποψή μου, μέσα από τα παραμύθια ο εσωτερικός κόσμος του παιδιού ενώνεται με τον εξωτερικό. Επομένως, η επιρροή που θα έχει το εκάστοτε παραμύθι στη ζωή του παιδιού εξαρτάται από την προσωπικότητά του, την ιδιοσυγκρασία του και το κοινωνικό-πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει.

– Μπορεί το παραμύθι να ενισχύσει την καλλιέργεια της φιλομάθειας σ’ ένα παιδί; Ποιος είναι ο ρόλος των παιδαγωγών και της οικογένειας;

Πιστεύω ακράδαντα, ότι το παραμύθι, ήδη από τη βρεφική ηλικία, καλλιεργεί τη φιλομάθεια στο παιδί και στον μετέπειτα ενήλικο. Άκρα σημαντικός είναι ο ρόλος του γονέα και του πεφωτισμένου παιδαγωγού στην καλλιέργεια της φιλομάθειας στο παιδί. Σύμφωνα με τον Ζορζ Ζαν: «Τα παραμύθια διανοίγουν το δρόμο για τη γνωριμία με την καθαυτή λογοτεχνία, καθώς καλλιεργούν στο παιδί την αγάπη για τα φανταστικά δημιουργήματα και κυρίως, ίσως, επειδή εκφράζουν «ζωντανές» καταστάσεις της γλώσσας».

– Επομένως θα λέγαμε πως αποτελεί και έναν τρόπο ώστε τα παιδιά να έρθουν σ’ επαφή και να αγαπήσουν τη λογοτεχνία;

Απερίφραστα, ΝΑΙ!

– Ως συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, πιστεύετε πως τα παιδιά διαβάζουν σήμερα εξωσχολικά βιβλία, καθώς είτε το θέλουμε είτε όχι έχουν εξάρτηση από το Διαδίκτυο;

Κατά την άποψή μου, στη σημερινή εποχή τα παιδιά λόγω του φόρτου των εξωσχολικών δραστηριοτήτων και της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο έχουν λιγότερο έως και μηδενικό ελεύθερο χρόνο για να παίξουν ή να διαβάσουν λογοτεχνικά βιβλία. Τα παιχνίδια που παίζουν στο διαδίκτυο ή τις σειρές που παρακολουθούν δεν καλλιεργούν τη φαντασία τους, αλλά απλά τραβούν τη προσοχή τους, γιατί οι κατασκευαστές τέτοιων παιχνιδιών ή σειρών μιμούνται ή δανείζονται στοιχεία από ήρωες παραμυθιών. Με αυτόν τον τρόπο δεν καλύπτονται οι ψυχικές και πνευματικές ανάγκες των παιδιών. Έτσι, μόλις τα παιδιά πάρουν στα χέρια τους ένα καλό παιδικό βιβλίο, το αγαπούν τόσο πολύ, που δεν το αποχωρίζονται ποτέ. Άλλωστε, τα σημερινά παιδιά έχουν την τύχη να είναι σε θέση να επιλέξουν ανάμεσα σε μια πληθώρα παιδικών βιβλίων, έχουν την ευκαιρία, εφ’ όσον το επιλέξουν τα ίδια και δεν τους το επιβάλλουν, να εντρυφήσουν στον μαγικό κόσμο των βιβλίων και να γίνουν λάτρεις της λογοτεχνίας και γιατί όχι οι μελλοντικοί συγγραφείς που θα συνδυάσουν στα βιβλία τους τον διαδικτυακό χώρο με τα μαγευτικά παραμύθια.

– Σε ποιο παιδί χαρίσατε τον πρώτο φρεσκοτυπωμένο «Γκρέκο»;

Έχω τη χαρά και την ευλογία να είμαι πολύτεκνη μητέρα και γιαγιά. Τα πρώτα αντίτυπα του «ΓΚΡΕΚΟ» δόθηκαν στα παιδιά μου, στα εγγόνια μου και στη μητέρα μου.

– Από τα παραμύθια των παιδικών σας χρόνων ποιο σας επηρέασε πιο πολύ;

Ήμουν και είμαι λάτρης των μύθων του Αισώπου. Αν θέλετε να σας αναφέρω ποιος απ’ όλους με εκφράζει θα σας έλεγα «Ο ΛΑΓΟΣ ΚΑΙ Η ΧΕΛΩΝΑ».

– Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους γονείς πριν επιλέξουν ένα παραμύθι;

Θεωρώ ότι οι γονείς, όπως ενδιαφέρονται για την υλική τροφή του παιδιού τους, με το ίδιο και μάλιστα, μεγαλύτερο σθένος, οφείλουν να ενδιαφέρονται για την πνευματική του τροφή, γιατί αυτή τρέφει και καλλιεργεί το πνεύμα του και την ψυχή του. Κατά την άποψή μου, στην αρχή οι γονείς θα πρέπει να πάνε μόνοι τους σ’ ένα βιβλιοπωλείο της επιλογής τους και να κάνουν μία έρευνα στα παιδικά βιβλία της κλασσικής και της σύγχρονης λογοτεχνίας που κυκλοφορούν. Να τα ξεφυλλίσουν και να τα διαβάσουν. Η επιλογή τους όσον αφορά τη θεματική ενότητα να γίνει με γνώμονα την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού και ως προς τα άλλα να επιλέξουν βιβλία που θα χαρακτηρίζονται από παιδαγωγικό χαρακτήρα, λογοτεχνική και γλωσσολογική ποιότητα. Να είναι βιβλία άρτια, λογοτεχνικά και ηθικά, με ολοκληρωμένους χαρακτήρες, πίστη στη ζωή και να έχει πάντα ένα ελπιδοφόρο τέλος. Κατόπιν, μια άλλη μέρα να επισκεφτούν το βιβλιοπωλείο με το παιδί τους και να αφήσουν το παιδί μόνο του να επιλέξει, ανεπηρέαστα, το παραμύθι της επιλογής του.

– Στο βιογραφικό σας διάβασα πως «Τα παραμύθια ήρθαν ως θείο δώρο στη ζωή μου ένα αυγουστιάτικο πρωινό του 2014…». Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τι έγινε εκείνο το πρωί που σας έκανε να πιάσετε το μολύβι;

Η περίοδος εκείνη ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για μένα σε προσωπικό επίπεδο. Προσπαθούσα να ανασυγκροτηθώ ως άτομο και να ξαναρχίσω τη ζωή μου από την αρχή. Ένα αυγουστιάτικο πρωινό, λίγο πριν το Δεκαπενταύγουστο, κάθισα στον υπολογιστή του γιου μου κι άρχισα έτσι απλά να γράφω. Η μία πρόταση έφερε την άλλη, η μία ιστορία διαδέχθηκε την άλλη και σε λίγες μέρες ολοκληρώθηκε σχεδόν το πρώτο μου βιβλίο «Ο Αλέξανδρος και η Κλειώ». Προτού γράψω το τελευταίο του κεφάλαιο, απευθύνθηκα στην κ.κ. Μυρσίνη Βιγγοπούλου, καταξιωμένη συγγραφέα Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας και ζήτησα τη γνώμη της αν έχω το τάλαντο ή όχι. Την επόμενη μέρα της πήγα το κείμενο και αυθημερόν μου απάντησε: «Μαρία, το ’χεις. Μη σταματάς να γράφεις». Ακολουθώ τη συμβουλή της πιστά. Γράφω σε καθημερινή βάση. Άλλωστε και το επίθετό μου ως συγγραφέας Παιδικής Λογοτεχνίας, «Ανδρειανού», είναι προσωπική μου επιλογή, θέλει Ανδρεία και Θάρρος να ξαναρχίσεις τη ζωή σου από την αρχή. Η αναγέννησή μου μέσα από τις στάχτες μου έγινε εκείνο το αυγουστιάτικο πρωινό και η βάπτισή μου ως συγγραφέας Παιδικής Λογοτεχνίας Μαρία Ανδρειανού έγινε στις 2 Δεκεμβρίου του 2017, στην πρώτη παρουσίαση του «ΓΚΡΕΚΟ», στο Cafe/ΘΕΑΤRO.

– Έχετε σκεφτεί το επόμενο παραμύθι σας;

Έχω ήδη έτοιμα αρκετά παραμύθια και συνεχίζω να γράφω ασταμάτητα. Αυτή την περίοδο έχω ήδη στείλει προς αξιολόγηση σε εκδοτικούς οίκους βιβλία μου.

Βιογραφικό
Η Μαρία Ανδρειανού γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Αποφοίτησε από το Αμερικανικό Κολλέγιο «ΑΝΑΤΟΛΙΑ». Εργάστηκε επί σειρά ετών ως ιδιαιτέρα γραμματέας σε ιδιωτικό ιατρείο. Είναι μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος και του Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.
Η Μαρία Ανδρειανού ασχολείται με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων από το 2014. Η ίδια αναφέρει σε μια συνέντευξή της:
«Τα παραμύθια ήρθαν ως θείο δώρο στη ζωή μου ένα αυγουστιάτικο πρωινό του 2014. Για μένα είναι η αρχή της καινούργιας μου ζωής. Είναι η παρακαταθήκη που θα αφήσω στα παιδιά μου και στα εγγόνια μου. Το όνειρό μου είναι τα παιδιά όλου του κόσμου να αγαπήσουν τα παραμύθια μου, να γνωρίσουν μέσα από αυτά τις αξίες της ζωής και να με θυμούνται σαν τη γιαγιά Μαρία που τα αγαπά από τα βάθη της ψυχής της».

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save