Συγγραφέας του παιδικού βιβλίου Ο κωδικός της Τιτίκας – Εκδόσεις Αρχύτας
Με μια παιδική ιστορία που μπορεί να γίνει κατανοητή ακόμη και από παιδιά ηλικίας τριών χρόνων η Μαρία Τάνου Ανδρειανού αγγίζει με ευαισθησία το μεγάλο κοινωνικό θέμα απαγωγής παιδιών με σκοπό την κακοποίησή τους. Το παραμύθι της αποκτά άλλο ενδιαφέρον σήμερα 19 Νοεμβρίου, που γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Κακοποίησης Παιδιών. Σε ποιο βαθμό, όμως, η παιδική λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη του φαινομένου και να γίνει εργαλείο στα χέρια γονιών και εκπαιδευτικών; Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Τα βιβλία της παιδικής λογοτεχνίας αποτελούν τη φαρέτρα που γονείς και εκπαιδευτικοί μέσω των παραμυθικών ιστοριών μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να καλύψουν όχι μόνον τις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών και να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα και απορίες έχουν, αλλά να παρουσιάσουν τις ανθρώπινες αξίες της ζωής, την ηθική ακεραιότητα, τη σημασία της ψυχικής δύναμης, της αυτογνωσίας και του αυτοελέγχου».
- Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των Παιδιών σήμερα και ο Κωδικός της Τιτίκας είναι εξαιρετικά επίκαιρος, καθώς αναφέρεται στο θέμα απαγωγής παιδιών με σκοπό την κακοποίησή τους. Πόσο πιστεύετε ως άνθρωπος και ως συγγραφέας στις Παγκόσμιες Ημέρες;
Οι παγκόσμιες ημέρες αποτελούν ένα θεσμό που έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ με σκοπό την επισήμανση συγκεκριμένων θεμάτων και γεγονότων, ώστε μέσω της ευαισθητοποίησης κυβερνήσεων και κοινωνίας και της ανάληψης συντονισμένων δράσεων εκ μέρους τους, να προωθηθούν οι δράσεις του Οργανισμού για την αφύπνιση των πολιτών όλου του κόσμου. Τα θέματα των διεθνών ημερών, ως γνωστόν, αφορούν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη διασφάλιση του διεθνούς δικαίου και της ανθρωπιστικής δράσης.
Ως άνθρωπος και ως συγγραφέας πιστεύω ότι θέματα που ταλανίζουν από αρχαιοτάτων χρόνων την εκάστοτε κοινωνία, όπως η κακοποίηση των παιδιών, δεν χρειάζονται επίσημες ημέρες για να προβληθούν. Ο αγώνας της ενημέρωσης και της αντιμετώπισης είναι καθημερινός, γιατί σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: «Κάλλιον τό προλαμβάνειν ἢ τό θεραπεύειν». Κατά την άποψή μου, οποιαδήποτε συμβολή προς γνωστοποίηση και προσπάθεια επίλυσης τόσο σοβαρών κοινωνικών θεμάτων, όπως η παιδεραστία, είναι πάντα ένα μικρό λιθαράκι που προστίθεται στον αγώνα υπέρ της αντιμετώπισής τους. - «Σκοπός του παραμυθιού είναι η αφύπνιση τόσο των γονέων όσο και των παιδιών προσεγγίζοντας αυτό το δύσκολο θέμα με λεπτότητα και ευαισθησία…», γράφετε. Πόσο εύκολη αποδείχτηκε για σας αυτή η προσέγγιση;
Η συγγραφή ενός παραμυθιού ιδιαίτερα με ένα τόσο δύσκολο θέμα είναι μία χρονοβόρα διαδικασία. Επιλογή θέματος, ενδελεχή μελέτη, βαθιά ενδοσκόπηση, επιλογή ηρώων, πλοκή, κείμενο αποδεκτό από την ηλικιακή ομάδα που απευθύνεται το βιβλίο και φυσικά μια αέναη κατάθεση ψυχής. Οφείλω να ομολογήσω ότι η προσέγγιση που αφορά την κατανόηση εκ μέρους των παιδιών της ψυχοσύνθεσης του παιδεραστή και πώς αυτά θα βρουν το σθένος και τον τρόπο είτε να τον αποφύγουν είτε να τον αντιμετωπίσουν, με είχαν προβληματίσει ιδιαίτερα. Για αυτόν τον λόγο προσπάθησα να τα χειριστώ με ιδιαίτερη λεπτότητα και ευαισθησία για να γίνουν όσο το δυνατόν περισσότερο κατανοητά. - «Κωδικός». Είναι το πρώτο μέρος του τίτλου σας. Μιλήστε μας για τον «Κωδικό της Τιτίκας» και πείτε μας ποιες έννοιες περιλαμβάνει.
Η λέξη «Κωδικός» είναι η λέξη που αποτελεί τη δικλείδα ασφαλείας για την αναγνώριση εκ μέρους του παιδιού αν το άτομο που το έχει προσεγγίσει έχει όντως αποσταλεί από τον γονέα/κηδεμόνα του για να το παραλάβει είτε από το σχολείο είτε από κάποια εξωσχολική δραστηριότητα κ.λπ. Βέβαια μόνο αυτός δεν αρκεί. Υπάρχει ένα ολόκληρο δίχτυ ασφαλείας και προστασίας που περιλαμβάνει τους κανόνες που εμείς οφείλουμε να μάθουμε στα παιδιά μας, ώστε να τους γνωρίζουν και να τους εφαρμόζουν με τα πρόσωπα που έρχονται σε επαφή, τη γνώση και τους τρόπους διαφυγής σε μια συνάντηση με έναν εν δυνάμει απαγωγέα, τους τρόπους προσέγγισής του προς αυτά, τα πέντε έμπιστα προς το παιδί πρόσωπα του οικογενειακού και οικείου περιβάλλοντός τους προς τα οποία έχουν τη δυνατότητα να απευθυνθούν οποιαδήποτε στιγμή αισθάνονται την ανάγκη να το κάνουν και φυσικά το «ένστικτο», τη φωνή αυτή που υποσυνείδητα προειδοποιεί την ύπαρξη κινδύνου, όταν βρεθεί κάποιος σε μία δύσκολη, μη εμφανή, κατάσταση. - Δώστε μας κάποιες λέξεις που χρησιμοποιήσατε στην παιδική σας ιστορία, που θεωρείτε ότι μπορούν να κατανοήσουν τα παιδιά αλλά και να τα αφυπνίσουν συγχρόνως.
Κάποιες από τις λέξεις που έχω χρησιμοποιήσει είναι: κωδικός», «γνώση», «εγρήγορση», «αγάπη», «προσφορά», «αυτοθυσία», «ενότητα», «συνεργασία», «εθελοντισμός», «ασφάλεια», «πρόληψη», «όνειρο», «στόχος», «επιμονή», «αγώνας». - Ας περάσουμε στην ηρωίδα σας. Ποια είναι η Τιτίκα και πού ζει;
Η Τιτίκα είναι ένα μικρό ορφανό ελαφάκι. Ζει με τη μητέρα της στο μεγάλο δάσος. Φορά πάντα στο λαιμό της μια λευκόχρυση καρδιά με πέντε μπλε ζαφείρια. Είναι μέλη μιας αγέλης ελαφιών που ζουν αρμονικά και νοιάζονται ο ένας για τον άλλο. Έχει ελάχιστες μνήμες από τον πατέρα της, γιατί όταν ήταν πολύ μικρή σκοτώθηκε από τον γκρίζο λύκο στην προσπάθειά του να την γλυτώσει από τα χέρια του. Η μητέρα της εργάζεται και η Τιτίκα το πρωί παίζει με τις κούκλες της και μετά πηγαίνει στην παιδική χαρά να παίξει με τις φίλες της. Με ανυπομονησία περιμένει να επιστρέψει η μητέρα της το σούρουπο για να πάνε βόλτα στο δάσος, να συζητήσουν και να φάνε δροσερά φύλλα και λαχταριστά φρούτα. Αυτό που πραγματικά της λείπει είναι ο πατέρας της. Λαχταρά και ζητά επίμονα από τη μητέρα της να επισκεφθούν τα μέρη εκείνα που έζησαν όλοι μαζί όταν ήταν μικρή, όμως η μητέρα της το αρνείται λόγω του κινδύνου που υπάρχει από τον γκρίζο λύκο. - Γκρίζος λύκος. Είναι ο «κακός του παραμυθιού. Ο ευγενικός και τρυφερός με τις φίλες της Τιτίκας κύριος Θρασύβουλος. Ποια χαρακτηριστικά του δώσατε;
Ο γκρίζος λύκος καλύπτει με ιδιαίτερη μαεστρία το πραγματικό του πρόσωπο, αυτό του παιδεραστή, ενός ατόμου με ανίατη ψυχική και πνευματική διαταραχή. Χρησιμοποιεί χαμηλό κοινωνικό προφίλ, ώστε να μην τραβά την προσοχή. Ζει απομονωμένος και καταστρώνει τα σχέδια του. Μόλις επιλέξει τα θύματά του, τα προσεγγίζει συνήθως με περίτεχνο τρόπο, ώστε να αποκτήσει την εμπιστοσύνη τους. Μόνον αν αυτά είναι ενημερωμένα και σε εγρήγορση, θα μπορέσουν να διακρίνουν τον ιστό που σαν δηλητηριώδης αράχνη προσπαθεί να τα περιτυλίξει και να τα κατασπαράξει. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις που θα επιτεθεί άμεσα, χωρίς να περιμένει. Είναι θρασύδειλος και για αυτό και τον ονόμασα «Θρασύβουλο». - «Πώς γίνεται ένα ελαφάκι να ακολουθήσει κάποιον άγνωστο;», ρωτά η Τιτίκα.
«Τις περισσότερες φορές το ελαφάκι γνωρίζει αυτό το πρόσωπο», απαντά η μητέρα του και σ’ αυτόν τον διάλογο ίσως πρέπει να μείνουμε λίγο περισσότερο. Πώς μπορεί ένα παιδί να αναγνωρίσει τον γκρίζο λύκο στο πρόσωπο του συγγενή ή του οικογενειακού φίλου; Πώς μπορούμε να βοηθηθούμε από το παραμύθι σας;
Ένας γκρίζος λύκος αγαπά τη μυστικότητα. Άρα θα ζητήσει από το παιδί να κρατήσει μυστικά από τους γονείς/κηδεμόνες του. Το παιδί όταν ζει σ’ ένα περιβάλλον με αγάπη και ασφάλεια, όταν είναι ενημερωμένο για τον κανόνα του εσώρουχου, θα διακρίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με τη συμπεριφορά αυτού του ατόμου είτε αυτός μπορεί να είναι ο πατέρας, ο θείος, ο παππούς, ο δάσκαλος, ο γυμναστής, ο οικογενειακός φίλος…, χωρίς όμως να καταλαβαίνει το τι είναι αυτό. Ενδέχεται να νιώσει φόβο, ενοχές, εγκλωβισμένο, να μη μπορεί να συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό που του ζητούν να κάνει ή να δέχεται να το κάνουν, … Σε αυτό το κομβικό σημείο ο δίαυλος επικοινωνίας του παιδιού με ένα έμπιστο άτομο του οικογενειακού ή στενού του περιβάλλοντος είναι υψίστης και σωτηριώδους σημασίας. Εξίσου σημαντικό είναι βεβαίως και η σωστή αντιμετώπιση του παιδιού από αυτό το έμπιστο άτομο, ώστε να ακούσει το παιδί με προσοχή και να απευθυνθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες για να γίνουν όλες εκείνες οι απαραίτητες ενέργειες για την προστασία του μικρού παιδιού. - Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει σε τέτοιου είδους παιδικά βιβλία ή εικονογράφηση και σε ποιο βαθμό η εικονογράφηση της Εύας Κανάκη απέδωσε τις έννοιες και τα μηνύματα που θέλατε να μεταδώσετε σε γονείς και παιδιά;
Θεωρώ ότι η εικονογράφηση είναι ιδιαίτερα σημαντική στα παιδικά βιβλία και ιδιαίτερα σε παιδικά βιβλία που πραγματεύονται τέτοιου είδους θέματα. Η κυρία Εύα Κανάκη έκανε καταπληκτική δουλειά, γιατί απέδωσε με σύνθετες, γεμάτες ζωντάνια και εκφραστικότητα εικονογραφημένες παραστάσεις την πολυπλοκότητα του θέματος. - Από ποια ηλικία και μετά μπορούν να δημιουργηθούν ερωτήματα σε ένα παιδί μέσα από την ιστορία σας;
Η ενημέρωση για το θέμα της απαγωγής παιδιών με σκοπό τη σεξουαλική τους κακοποίηση είναι τόσο υψίστης σημασίας για την ασφάλεια των παιδιών μας, που προσωπικά πιστεύω ότι ήδη από την ηλικία των τριών ετών μπορεί το βιβλίο «Ο κωδικός της Τιτίκας» να χρησιμοποιηθεί ως μία πρώτη προσέγγιση και συζήτηση με το παιδί. Ουσιαστικά, αυτό που διαφοροποιείται στην παρουσίαση του βιβλίου ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα που ανήκει το παιδί, είναι η διαδραστικότητα της αφήγησης, η επιλογή θεμάτων προς συζήτηση και η ποικιλομορφία των δραστηριοτήτων. - Πώς θωρακίζουμε τα παιδιά μας όταν έρθουν αντιμέτωπα με τον γνωστό άγνωστο «γκρίζο λύκο»; Φαντάζομαι το ερώτημα που θέτετε στον πρόλογό σας, σας έχει τεθεί από γονείς στα επιμορφωτικά προγράμματα παιδικής ψυχολογίας που παρακολουθήσατε. Ποια ήταν η απάντησή σας;
Ο μόνος τρόπος να θωρακίσουμε τα παιδιά μας είναι η γνώση, η εγρήγορση και ο ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας μαζί τους. - Σε ποιο βαθμό πιστεύετε πως η παιδική λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει και να λειτουργήσει ως εργαλείο σε γονείς και εκπαιδευτικούς σε τόσο σημαντικά κοινωνικά κεφάλαια;
Τα βιβλία της παιδικής λογοτεχνίας αποτελούν τη φαρέτρα που γονείς και εκπαιδευτικοί μέσω των παραμυθικών ιστοριών μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να καλύψουν όχι μόνον τις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών και να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα και απορίες έχουν, αλλά να παρουσιάσουν τις ανθρώπινες αξίες της ζωής, την ηθική ακεραιότητα, τη σημασία της ψυχικής δύναμης, της αυτογνωσίας και του αυτοελέγχου. Τα παραμύθια είναι ένα εύχρηστο εργαλείο στα χέρια τους, γιατί πραγματεύονται θέματα ενδοοικογενειακών, παθογενών και μη, προβλημάτων και σχέσεων, αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Προσφέρουν έμμεσους και άμεσους τρόπους επίλυσης μέσω της αντιφατικότητας που δέχονται το αδύνατο ως δυνατό και επιτεύξιμο και κυρίως με την κάθαρση που γεμίζει την ψυχή του κάθε παιδιού με αυτοπεποίθηση και πίστη ότι και αυτό, παρά τη μηδαμινότητά του, μπορεί να τα καταφέρει και να υπερνικήσει το κάθε εμπόδιο που συναντά, όπως ο ήρωας του παραμυθιού.
Τα παραμύθια είναι πανανθρώπινα και παγκόσμια και είναι απόλυτα συνυφασμένα με τη ζωή του ανθρώπου. Αποτελούν πανάκεια, παρηγοριά για όλους, μικρούς και μεγάλους και επομένως ένα μέσο για συζήτηση και ανάπτυξη τρόπων επίλυσης σημαντικών προβλημάτων και διαπροσωπικών σχέσεων που ταλανίζουν την ανθρώπινη κοινωνία.
Λίγα λόγια για το παραμύθι
Κάθε παιδί είναι μια προσωπικότητα άξια σεβασμού. Η ευαισθησία, η ενεργοποίηση, η ζεστασιά και η σταθερή στάση οδηγεί στη δημιουργία ασφαλούς δεσμού. Η εκπαίδευση είναι μια θεραπευτική διαδικασία στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας ενάντια στα παιδιά. Το καλύτερο που μπορούμε ως γονείς, κηδεμόνες, παιδαγωγοί και εκπαιδευτικοί να κάνουμε, είναι να εξοπλίσουμε τα παιδιά μας με τα απαραίτητα εργαλεία για την προστασία τους από την σεξουαλική παρενόχληση / κακοποίηση. Και το βιβλίο «Ο Κωδικός της Τιτίκας» που κυκλοφορεί ως σειρά του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου από τις εκδόσεις Αρχύτας είναι σύμμαχός μας σε αυτό, καθώς το παραμύθι παρέχει πολύ χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλευτικές «εικόνες», υπεύθυνα και στοργικά υφασμένες, από την αγαπημένη συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας, Μαρία Τάνου – Ανδρειανού.
Βιογραφικό
Η Μαρία Τάνου Ανδρειανού γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Είναι απόφοιτος του Αμερικανικού Κολλεγίου «ΑΝΑΤΟΛΙΑ». Έχει παρακολουθήσει με επιτυχία επιμορφωτικά εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν τη μελέτη κλασσικών και λαϊκών παραμυθιών, την παιδική ψυχολογία και παιδική ζωγραφική, τη φιλαναγνωσία, τη διόρθωση και επιμέλεια κειμένων, τη δημιουργική γραφή κ.α. στο Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στον Επιστημονικό Σύλλογο Μέριμνας Παιδιού και Εφήβου (ΣΥΜΕΠΕ) και στη ΧΑΝ Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών ως ιδιαιτέρα γραμματέας σε ιδιωτικό ιατρείο. Από το 2021 άρθρα της φιλοξενούνται στο ηλεκτρονικό περιοδικό ποικίλης ύλης Freeminds.gr. Τα βιβλία της «ΓΚΡΕΚΟ» και «ΤΑ ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ» από τον Ιανουάριο του 2024 έχουν εγκριθεί να περιλαμβάνονται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ως «Εγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό». Έργα και ποιήματά της φιλοξενούνται σε ανθολογίες. Επισκέπτεται σχολεία και βιβλιοθήκες και συμμετέχει σε δράσεις φιλαναγνωσίας. Είναι μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος και του Κυπριακού Συνδέσμου Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Η Μαρία Τάνου Ανδρειανού ασχολείται με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων από το 2014. Το 2017 εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο «ΓΚΡΕΚΟ» από τον Εκδοτικό Οίκο Fylatos Publishing. Ακολουθεί η σειρά «ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΑ» που αποτελείται από 3 βιβλία: «Η ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ» (2020), «ΤΟ ΚΑΛΑΘΙ ΤΗΣ ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ» (2020) και «ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ» (2023). Έχουν εκδοθεί από τον Εκδοτικό Οίκο ΟΣΤΡΙΑ. Το 2023 εκδίδεται από τον Εκδοτικό Οίκο ΑΝΑΤΥΠΟ το βιβλίο της «ΤΑ ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ» και ακολουθεί η έκδοση των βιβλίων «ΧΡΩΜΑΤΑ», «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΜΙΝΑΣ» από τον Εκδοτικό Οίκο ΟΣΤΡΙΑ. Την ίδια χρονιά εκδίδεται από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου και τον Εκδοτικό Οίκο ΑΡΧΥΤΑΣ το βιβλίο της «Ο ΚΩΔΙΚΟΣ ΤΗΣ ΤΙΤΙΚΑΣ».
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.