Συγγραφέας του βιβλίου «Εξαρτάται» – Εκδόσεις Πατάκη

Δεν είναι μόνο οι ήρωες της Μαρίας Μαυρικάκη, εκείνοι που το βιώνουν μέσα στις σελίδες του βιβλίου της. Γύρω μας, δίπλα μας, ακόμη και μέσα στο σπίτι μας μπορεί να υπάρχει ένα εξαρτημένο άτομο που χρειάζεται βοήθεια κι εμείς να είμαστε συνεξαρτημένοι, να πορευόμαστε δηλαδή, με βάση τις δικές του διαθέσεις, παραμερίζοντας τις δικές μας ανάγκες, ακόμα και την προσωπική μας ζωή, σηκώνοντας το βάρος των συνεπειών μιας επιλογής που δεν είναι δική μας. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Προσωπικά, δεν γνωρίζω κάποιον χρήστη ουσιών ή αλκοολικό που να κατάφερε να απεξαρτηθεί χωρίς βοήθεια. Το να παραδεχτεί, να ομολογήσει ο ίδιος ότι έχει πρόβλημα, είναι το πρώτο μεγάλο βήμα. Το δεύτερο, εξίσου σημαντικό, είναι να αποταθεί σε δομές, προγράμματα και ειδικούς ψυχικής υγείας και να ζητήσει βοήθεια. Κι εκεί οι δικοί του άνθρωποι, φίλοι και συγγενείς, όσοι δηλαδή ακούγονται στο Εξαρτάται, οφείλουν να είναι πλάι του».

  • Εξαρτάται – Εξάρτηση. Τίτλος και θέμα με κοινά τα πέντε πρώτα γράμματα και είναι προφανής ο λόγος που τον επιλέξατε. Μιλήστε μας για την απόφασή σας να καταπιαστείτε με αυτή τη θεματολογία.
    Ακούγοντας Εξαρτάται, ο νους μας πάει στη σημασία που έχει η λέξη στο ομώνυμο αγαπημένο τραγούδι: τις διαφορετικές εκβάσεις μιας κατάστασης, αναλόγως των συνθηκών. Υπάρχει όμως και η εξάρτηση με την έννοια των εθισμών κάθε τύπου. Η «απόλαυση», η «ανακούφιση» που χαρίζει η εξάρτηση, -ακόμα και η πιο απλή, το τσιγάρο ή το μπούκωμα χωρίς να πεινάμε- η οποία στην αρχή μοιάζει ελεύθερη επιλογή και καταλήγει σε αλυσοδέσιμο, αποτέλεσε το έναυσμα για να καταπιαστώ με το Εξαρτάται. Το αποτέλεσμα ήταν ένα σύντομο, ζωντανό βιβλίο που αφορά πάρα πολύ κόσμο και διαβάζεται απνευστί, καθώς μου λένε.
  • «Μια ιστορία ζωής δίπλα στην εξάρτηση», γράφει ο υπότιτλος του βιβλίου σας. Πόσο δύσκολη είναι τελικά η ζωή δίπλα σ’ ένα εξαρτημένο άτομο;
    Αν σου τύχει να ζεις δίπλα σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που έχει παγιδευτεί σε ουσίες ή στο αλκοόλ, δοκιμάζεται συνεχώς η αντοχή και τα νεύρα σου. Δεν είναι καθόλου απλό να σηκώνεις το βάρος των συνεπειών μιας επιλογής που δεν είναι δική σου. Από την άλλη προσπαθείς να βοηθήσεις τον άνθρωπό σου, τόσο σε πρακτικά ζητήματα όσο, κυρίως, σε ψυχολογικά, με σκοπό να καταφέρει να ξεκολλήσει και κάποτε να ξεμπλέξει από το πάθος του.
  • Και πόσο δύσκολο ήταν για σας να προσεγγίσετε τις ζωές των ηρώων σας και να γίνετε μέρος της;
    Όχι μόνο προσέγγιση αλλά ταύτιση με τον κάθε ήρωα, ακόμα και τον πλέον αντιπαθή, είναι το στοίχημα που δίνει ο συγγραφέας για να στήσει ένα λογοτεχνικό έργο. Οφείλει να ακούει, να κατανοεί και να δικαιολογεί τα πρόσωπα της μυθιστορίας του, να υπερασπίζεται τη γνώμη τους και να την εκφέρει σύμφωνα με τον τρόπο που θα το έκανε η κάθε συγκεκριμένη περσόνα. Μόνο έτσι τους δίνει πνοή ζωής μέσα στις χάρτινες σελίδες.
  • Άκης, Ρία, Αρίστος, Γεράσιμος, Γαβρίλος, Γαρύφαλος, Τούλα. Είναι οι «επτά διαφορετικές φωνές που απαντούν, περιγράφοντας τα συναισθήματα που προκαλεί στους γύρω του ο γιος, ο αδερφός, ο φίλος, ο σύντροφος, ο εραστής που εξαρτάται». Ποιο θεωρείτε ως πιο επώδυνο συναίσθημα από αυτά που σας περιέγραψαν;
    Ο ανθρώπινος πόνος δεν έχει μέτρο, κατά τη γνώμη μου, δεν μπορεί να μπει σε κλίμακα. Γεγονότα για κάποιον ασήμαντα και φευγαλέα, κάποιον άλλον τον ρίχνουν στα πατώματα. Οι φωνές που ακούγονται στο Εξαρτάται μαρτυρούν αυτήν ακριβώς τη διαφορετική προσέγγιση που υπάρχει, ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται κανείς. Μπορεί να ηχούν φορτισμένες ή παθιασμένες, αγαπησιάρικες ή εξομολογητικές, επιστημονικές ή μεροληπτικές, σοβαρές ή αστειευόμενες, αλλά πάντα λένε την «αλήθεια» κατά την άποψη του ομιλούντα. Μέσω παράλληλων μονολόγων εκφράζεται η πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων και τελικά αναδύεται η συντριπτική, ολέθρια δύναμη της αγάπης.
  • «Μετά έλεγες πάλι ότι μπορείς και μόνος σου…». Τελικά μπορεί κανείς να βγει από την εξάρτηση μόνος του; Τι θα συμβούλευαν οι ήρωές σας σ’ εκείνους που αντιδρούν στο ενδεχόμενο ένταξής τους σε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης;
    Το «μπορώ και μόνος μου» είναι η αφελής συνέχεια του «όποτε θέλω το κόβω», που σίγουρα δεν ευσταθεί. Θα έχετε ακούσει ανάλογες δηλώσεις και για πράγματα πιο ανώδυνα από τα ναρκωτικά. Προσωπικά, δεν γνωρίζω κάποιον χρήστη ουσιών ή αλκοολικό που να κατάφερε να απεξαρτηθεί χωρίς βοήθεια. Το να παραδεχτεί, να ομολογήσει ο ίδιος ότι έχει πρόβλημα, είναι το πρώτο μεγάλο βήμα. Το δεύτερο, εξίσου σημαντικό, είναι να αποταθεί σε δομές, προγράμματα και ειδικούς ψυχικής υγείας και να ζητήσει βοήθεια. Κι εκεί οι δικοί του άνθρωποι, φίλοι και συγγενείς, όσοι δηλαδή ακούγονται στο Εξαρτάται, οφείλουν να είναι πλάι του.
  • Στις «Οφειλές – ευχαριστίες» σας, συμπεριλαμβάνετε και «όλους όσοι συν-ταλαιπωρούνται από εξαρτήσεις αδάμαστες». Ίσως κάποιοι από αυτούς που θα διαβάσουν το βιβλίο σας συν-ταλαιπωρούνται σήμερα. Υπάρχει τρόπος να βοηθήσουν τους δικούς τους να δαμάσουν το τέρας των εξαρτήσεων;
    Η αγάπη και το ενδιαφέρον είναι τα πιο συμπαγή συνδετικά υλικά στις ανθρώπινες σχέσεις. Όλοι τα έχουμε ανάγκη, πόσο μάλλον κάποιος που πελαγοδρομεί, αναζητώντας την ουσία της ζωής στις ουσίες. Χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή, καθώς το υπερβολικό ενδιαφέρον αντί να δαμάζει συχνά τρέφει το τέρας των εξαρτήσεων. Η βοήθεια δίνεται μόνο εφόσον ζητηθεί από τον άνθρωπό μας και όχι επειδή θέλουμε να χριστούμε σωτήρες του, αδιαφορώντας αν ο ίδιος θέλει να σωθεί. Αν δεν το θέλει, χαραμίζουμε τις δυνάμεις μας επί ματαίω.
  • Έχετε πει σε μία συνέντευξή σας «Δανείστηκα τη φωνή όσων διαλέγουν να φοβούνται τη ζωή περισσότερο από τον θάνατο, και προσπάθησα να τους καταλάβω». Τους καταλάβατε; Και τι είναι αυτό που θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας μέσα από αυτή την εμπειρία;
    Ακόμα κι αν νομίζω ότι τους καταλαβαίνω, ξέρω καλά πως μόνο όποιος βρεθεί στη θέση τους μπορεί να καταλάβει τη νοσηρότητα, τη μαυρίλα, την ανυπαρξία που βιώνει όποιος πέσει στην άβυσσο της τοξικομανίας, το βασανιστήριο των στερητικών που υπομένει όποτε προσπαθήσει να ξεφύγει. Οι άλλοι γύρω συμπάσχουμε με έναν τρόπο αρκετά θεωρητικό. Μπορεί με μια ατομική επιλογή ζωής να διαλύονται σπίτια και να εξαϋλώνονται περιουσίες, όλα σκόνη, όμως ο άρρωστος άνθρωπος, ο εξαρτημένος είναι ο πρώτος που υπομένει τα μαρτύρια. Εκούσια ή ακούσια, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει με ειλικρίνεια να το παραδεχτεί και να ζητήσει βοήθεια για να αλλάξει ρότα. Μπορεί να συμβεί. Μπορεί να γίνει καλά.
  • «Η εξάρτηση και ό,τι άλλο κακό βρίσκει μια οικογένεια δεν είναι ντροπή. Είναι η ζωή», λέτε, αλλά πόσοι από αυτούς που συν-ταλαιπωρούνται μπορούν να συμφωνήσουν μαζί σας;
    Ποιος θεωρείται υπεύθυνος όταν σε ένα σπίτι συμβεί μια ψυχική ασθένεια, ένας ανίατος καρκίνος, μια αναπηρία; Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι κουβαλούν ενοχές για καταστάσεις στις οποίες δεν έχουν μερίδιο ευθύνης, ούτε τον έλεγχο. Ντρέπονται, το κρύβουν, αποφεύγουν να το ονοματίσουν και το βάρος γίνεται συχνά αβάσταχτο. Στην περίπτωσή μας ακολούθησα τον αντίθετο δρόμο: μοιράστηκα με φίλους το πρόβλημα, απευθύνθηκα σε ειδικούς για τη δική μου ψυχική ισορροπία και εξήγησα στα παιδιά μου, από μικρά, πώς έχει η κατάσταση. Στο Εξαρτάται επέλεξα την αυτοέκθεση, προκειμένου να αποτυπώσω τον αγώνα που δίνεται από τις οικογένειες για να τραβηχτούν πίσω στη ζωή οι χαμένοι στο έρεβος των ουσιών άνθρωποί τους· έναν αγώνα που συχνά κρατιέται κλεισμένος στους τέσσερεις τοίχους του σπιτιού.
  • Συν- εξαρτημένος. Μια λέξη που βάλατε στο λεξιλόγιό μας με το βιβλίο σας. Έχετε γνωρίσει κάποιο τέτοιο πρόσωπο, η μαρτυρία του οποίου σας βοήθησε στη συγγραφή του βιβλίου;
    Συνεξαρτημένος είναι κάποιος που πορεύεται στη ζωή του με βάση τις διαθέσεις ενός εξαρτημένου προσώπου, προσπαθεί να είναι απαραίτητος στον πάσχοντα, παραμερίζει τις δικές του ανάγκες, θυσιάζει ακόμα και την προσωπική του ζωή. Στο εξωτερικό απαντάται ως codependency, έχουν γραφτεί πολλά, υπάρχουν ειδικά προγράμματα για συνεξαρτημένους ακόμα και στη χώρα μας στις διάφορες θεραπευτικές δομές. Συνήθως πρόκειται για γονείς, αδέρφια ή συντρόφους σε μία σχέση, οι οποίοι προσφέρουν μια υπερδοσολογία ακατέργαστης αγάπης, που μπορεί να εγκλωβίσει χειρότερα τον χρήστη. Στις σελίδες του Εξαρτάται ακούγονται πολλά σχετικά καμπανάκια να ηχούν, ευτυχώς όχι στον βρόντο. Συχνά λαμβάνω μηνύματα από αναγνώστες που αναφέρονται στη σημαντικότητα αυτής της διαπίστωσης και γενικότερα στην ταύτισή τους με καταστάσεις που διάβασαν στο βιβλίο. Οι περισσότεροι είναι άνθρωποι με μηδενική εμπειρία στο πεδίο των σκληρών εξαρτήσεων, άνθρωποι συνηθισμένοι, «κανονικοί».
  • Σε πολλά κεφάλαια χρησιμοποιήσατε στίχους της Οδύσσειας. Με ποιο κριτήριο επιλέξατε τους συγκεκριμένους στίχους;
    Ο συμβολισμός της Οδύσσειας όσον αφορά το ταξίδι, την αναζήτηση, την περιπλάνηση της ανθρώπινης υπόστασης, με οδήγησε να παραθέσω ορισμένους στίχους ως προμετωπίδα στα κεφάλαια που μιλά ο Άκης και μόνο. Άκης είναι ο χαμένος στις θάλασσές του κεντρικός ήρωας στο Εξαρτάται, αλλά θα μπορούσε να είναι ο καθένας που υποκύπτει σε εθισμούς, -το υποκοριστικό Άκης βγαίνει από τα περισσότερα ονόματα. Μέσα από τα λόγια του Ομήρου διαφαίνεται ο αγώνας του ανθρώπου να υπερνικήσει αντικειμενικά εμπόδια και να αντισταθεί σε εσωτερικές αδυναμίες, απαράλλαχτος εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κι έτσι θα πορευόμαστε, εφόσον ζωή σημαίνει αγώνας. Αλλοίμονο σε όποιον το παραβλέπει.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
“Δεν ήμασταν παιδιά εγκαταλειμμένα ή κακοποιημένα, γόνοι διαλυμένης οικογένειας, ούτε τίποτα πλουσιόπαιδα, που από την ευμάρεια οδηγούνται στην πλήξη και στους πειραματισμούς με τα διάφορα. Κοντολογίς, δεν ανταποκρινόμασταν σε κανένα από τα στερεότυπα που περιγράφονται ως οικογενειακό περιβάλλον των εξαρτημένων. Συνηθισμένοι άνθρωποι οι γονείς μας, τα παιδικά μας χρόνια χορτάτα από παιχνίδι στους χωματόδρομους της γειτονιάς. Στα εμβληματικά 60s εσύ, εγώ στα 70s, της μεταπολίτευσης καημένη γενιά. Αργότερα κατάλαβα πως αυτό που σου (μας) συνέβη μπορεί να συμβεί στον καθένα”.
Τι σημαίνει να έχεις στο στενό σου περιβάλλον έναν άνθρωπο παγιδευμένο στις ουσίες; Επτά διαφορετικές φωνές απαντούν, περιγράφοντας τα συναισθήματα που προκαλεί στους γύρω του ο γιος, ο αδερφός, ο φίλος, ο σύντροφος, ο εραστής που εξαρτάται. Ηχεί όμως και η δική του φωνή.
Μια αφήγηση για το ακόρεστο του ελλείμματος, τις προσπάθειες θεραπείας και τις υποτροπές, τη μελαγχολία, τις ενοχές και τη συγχώρεση, μια ιστορία συνεξάρτησης, που αποτυπώνει γυμνή την αλήθεια της κάθε πλευράς.

Βιογραφικό
Η Μαρία Μαυρικάκη γεννήθηκε το 1964 στο Περιστέρι. Έχει σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων και οικονομικά, με εξειδίκευση στην αγροτική οικονομία. Έχει εργαστεί στον τομέα προστασίας περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης, στα χρηματοοικονομικά και στη διοίκηση μονάδων υγείας. Μέρος της δράσης της αφορά προγράμματα κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης που προάγουν την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Χρονογραφήματα και επιφυλλίδες της δημοσιεύονται στο λογοτεχνικό περιοδικό δέκατα, στις ηλεκτρονικές εφημερίδες Athens Voice, BookPress, Atlantea.news και στο προσωπικό της ιστολόγιο exartatai.blogspot.com. Το 2019 εκδόθηκε το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο Περαστικά (εκδόσεις Αίολος). Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφόρησε το 2021 το έργο της Εξαρτάται. Μια ιστορία ζωής δίπλα στην εξάρτηση, καθώς και το Εξήντα χρόνια τρύγος (2020).

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave