Βαγγέλης Νάστος: συνέντευξη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Είναι ζήτημα χημ…ιου» – Εκδόσεις BELL

Δεν είναι απλά ένα βιβλίο γραμμένο με χιούμορ. Είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε από έναν καλό γνώστη της Χημείας που τον διακρίνει, όμως, μια ιδιαίτερη μορφή χιούμορ. Οι σελίδες του γεμάτες με σκέψεις και χρήσιμες πληροφορίες, που μάλλον οι περισσότεροι αγνοούμε, αν και αφορούν την καθημερινότητά μας. Όταν η ανάγνωση τελειώνει, αντιλαμβανόμαστε πως ο Βαγγέλης Νάστος έχει πετύχει αυτό που ήθελε εξαρχής. Να κατανοήσουμε πως η ζωή μας είναι Χημεία. Όπως λέει στο Vivlio-life «Η Χημεία είναι άκρως ελκυστική και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα χρειαζόταν να επιστρατευτεί κανενός είδους όπλο για να αγαπηθεί απ’ τον κόσμο. Ο τρόπος που διδάσκεται, ωστόσο, την αδικεί. Το χιούμορ, οι όσο το δυνατόν λιγότερο δυσνόητες έννοιες και η θεματολογία των κειμένων, ώστε να έχουν άμεση σχέση με την καθημερινή ζωή, νομίζω πως αρκούν».

• Χημεία και χιούμορ έχουν κάτι κοινό: Το πρώτο τους γράμμα. Λέτε γι αυτό κυριαρχούν στη ζωή σας;
  Στην πραγματικότητα, θεωρώ πως έχουν πολύ περισσότερα! Η Χημεία μπορεί εύκολα να γίνει διασκεδαστική, το χιούμορ απαιτεί χημεία για να γίνει αντιληπτό κι εν τέλει αποδεκτό! Αποφεύγω ακόμα και να σκεφτώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς την Χημεία και το χιούμορ. Το μυαλό μου δημιουργεί αυτόβουλα μια δυστοπία, στην οποία αναμφίβολα θα ένιωθα δυστυχής, οπότε ακαριαία την απορρίπτει.
• Αν ισχύει αυτό που λέτε, πως η χημεία, δηλαδή, είναι μέρος της ζωής μας, τότε από ποια χημικά συστατικά αποτελείται το χιούμορ;
  Η συνταγή είναι αρκετά απλή! Ρίχνουμε ένα Αλογόνο (X) μαζί με Ιώδιο (Ι) και λίγο οξυγόνο (Ο) σ’ ένα μπολ και ανακατεύουμε καλά μέχρι να ομογενοποιηθούν. Στη συνέχεια, προσθέτουμε Ουράνιο (U), μια κουταλιά της σούπας Μολυβδένιο (Mo) και στο τέλος πασπαλίζουμε με λίγο φώσφορο (P) και το ~XIOUMoP~ μας είναι έτοιμο για σερβίρισμα!
• Έχετε σκεφτεί ποτέ αν η χημεία μπήκε πρώτα στη ζωή σας ή το χιούμορ;
  Αναμφίβολα η Χημεία, αλλά όχι ως συνειδητή επιλογή. Από την πρώτη στιγμή της ζωής μας, ερχόμαστε σε έναν κόσμο όπου όλα είναι Χημεία. Από τα συστατικά που συνθέτουν τον οργανισμό μας, τις τροφές, τα ρούχα μας, τα χρώματα, τα αρώματα, τα απορρυπαντικά, τα φάρμακα, τα καύσιμα… η λίστα πραγματικά δεν έχει τέλος.
  Το χιούμορ είναι ένας τρόπος ζωής. Ένα χρήσιμο εργαλείο που μειώνει την απόσταση ανάμεσα στους ανθρώπους, αποφορτίζει την ατμόσφαιρα, αποτελεί μια αχτίδα φωτός στα όσα άσχημα θα τύχουν στη ζωή κι εμείς θα κληθούμε, χαμογελώντας, να τ’ αντιμετωπίσουμε.
• Η αλήθεια είναι πως είμαι από εκείνους που κάνω «ιου» και όχι «ι υ» (κλεμμένο από το οπισθόφυλλο) στο άκουσμα της λέξης χημεία. Ποια «όπλα» επιστρατεύετε σ’ αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο, ώστε να αγαπήσουμε ή έστω να συμπαθήσουμε αρχικά το μάθημα και στη συνέχεια την επιστήμη;
  Η Χημεία είναι άκρως ελκυστική και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα χρειαζόταν να επιστρατευτεί κανενός είδους όπλο για να αγαπηθεί απ’ τον κόσμο. Ο τρόπος που διδάσκεται, ωστόσο, την αδικεί. Το χιούμορ, οι όσο το δυνατόν λιγότερο δυσνόητες έννοιες και η θεματολογία των κειμένων, ώστε να έχουν άμεση σχέση με την καθημερινή ζωή, νομίζω πως αρκούν.
• «Η χημεία θα σας ακολουθεί σαν σκιά σε κάθε πτυχή της ζωής σας». Είναι τα λόγια του καθηγητή σας που μίλησαν στην καρδιά σας όπως γράφετε. Να δούμε, λοιπόν, τις πτυχές της ζωής σας που πλημμύρισαν από χημικές ενώσεις;
  Θα ήταν ευκολότερο αν σας μιλούσα για τις πτυχές που δεν ξεχειλίζουν από χημικές ενώσεις. Για μένα η Χημεία είναι όντως η ζωή μου καθώς επέλεξα να γίνω χημικός, οπότε η δουλειά μου, η σελίδα στο Facebook και πλέον το βιβλίο –όλα σε ευθεία συνάρτηση με την Χημεία- μονοπωλούν τις μέρες μου.
• «Η χημεία του έρωτα». Κεφάλαιο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο βιβλίο σας. Έχετε πρόχειρη τη χημική του ένωση;
  Δεν είμαι σίγουρος ότι η γνώση μιας τέτοιας ένωσης που θυμίζει λίγο τη φιλοσοφική λίθο των αλχημιστών, θα έκανε τη ζωή μας καλύτερη. Προσωπικά την αγνοώ, ειδάλλως το βιβλίο δεν θα περιείχε διηγήματα αλλά συνταγές και μαντζούνια για το πώς να ζευγαρώσετε με αυτούς που επιθυμείτε! Οι ορμόνες, οι νευροδιαβιβαστές, οι χημικές ενώσεις που συμμετέχουν στο παιχνίδι του έρωτα είναι όλες γνωστές, το πώς και γιατί όμως εκλύονται όταν έχουμε απέναντί μας συγκεκριμένους ανθρώπους, θα αποτελεί για πάντα ένα ανεξήγητο μυστήριο!
• Πέρα από τον τρόπο που έχετε γράψει το βιβλίο σας, οι αναγνώστες διαβάζουμε και πληροφορίες άγνωστες αλλά πολύτιμες. Όπως: οι μπανάνες είναι ραδιενεργές, τα κραγιόν είναι φτιαγμένα από λέπια ψαριών, ο πιο ακριβός καφές γίνεται από περιττώματα ελεφάντων. Πόσα χρόνια συγκεντρώνατε το υλικό του βιβλίου σας;
  Το βιβλίο «Είναι Ζήτημα Χημ…ΙΟΥ» είναι η μεταφορά στο χαρτί της ομώνυμης σελίδας, που έκανε τον Δεκέμβριο του 2020 τα πρώτα της δειλά βήματα στο Facebook. Η αλήθεια είναι πως τα πρώτα διηγήματά της βασίστηκαν σε θέματα που ήδη γνώριζα, αλλά πλέον η θεματολογία προκύπτει κατόπιν έρευνας, με κύριο πάντα γνώμονα το αν μπορούν να απευθυνθούν στο ευρύτερο –μη εξειδικευμένο- αναγνωστικό κοινό. Η ανταπόκριση του κόσμου ομολογώ πως με εξέπληξε. Στους πρώτους τρεις μήνες η σελίδα αριθμούσε ήδη 12.000 ακολούθους και οι αντιδράσεις ήταν πολύ ενθαρρυντικές. Ο κόσμος έδειχνε διατεθειμένος να δώσει στην Χημεία την δεύτερη ευκαιρία που της άξιζε, κάτι που με έκανε πολύ χαρούμενο και που μου έδωσε την απαραίτητη ώθηση για να συνεχίσω. Αυτήν τη στιγμή, η σελίδα έχει υπερβεί τους 25.500 ακολούθους και συνεχίζουμε δυναμικά.
• «Κρεμμύδια – μια πανάρχαια πολεμική μηχανή». Γνωρίζουμε πως το κρεμμύδι κάνει καλό. Αλλά γιατί το κόκκινο και όχι το άσπρο; Και τι σημαίνει πολεμική μηχανή;
  Τα κρεμμύδια στήνουν το οπλοστάσιό τους από μικρά, δεσμεύοντας από το έδαφος ποσότητες θείου και δημιουργώντας σουλφοξείδια. Τη στιγμή που τα κόβουμε, έρχονται σε επαφή με ένζυμα που υπάρχουν στον φλοιό τους και σχηματίζουν ενώσεις που στοχεύουν στα μάτια μας. Το κάψιμο που νιώθουμε, οφείλεται στο θειικό οξύ που σχηματίζεται όταν τα οξείδια έρθουν σε επαφή με το υδατοειδές υγρό του ματιού.

Υγρό μπαταρίας στα μάτια μας!

Είναι αυταπόδεικτο, πως τα κρεμμύδια πολεμάνε λυσσαλέα τους εχθρούς τους. Σας έχει συμβεί ποτέ κάτι παρόμοιο με καρότα;

Υπάρχουν βέβαια και τα γλυκά, μεταλλαγμένα κρεμμύδια που καίνε λιγότερο τα μάτια, αλλά επειδή η γεύση τους οφείλεται ακριβώς στις ενώσεις που λείπουν, είναι δυστυχώς άγευστα.

• Ας έρθουμε, τώρα, σε κάτι που σίγουρα θα θέλουν να μάθουν οι άνθρωποι που ασχολούνται με βιβλία. «Τα παλιά βιβλία έχουν μια υπέροχη γλυκιά μυρωδιά, που οφείλεται σε διάφορες ενώσεις». Μα και εδώ έχει απλώσει τα πλοκάμια της η χημεία;
  Σίγουρα ναι! Είναι ένα μεγάλο πλήθος ενώσεων που συμβάλουν στη δημιουργία αυτής της υπέροχης μυρωδιάς. Η Βανιλίνη δίνει στο χαρτί το άρωμα της βανίλιας, η βενζαλδεΰδη και η φουρφουράλη προσθέτουν το άρωμα του αμυγδάλου, το αιθυλοβενζόλιο και το τολουόλιο προσδίδουν γλυκές οσμές, ενώ η 2-άιθυλο-1-εξανόλη προσφέρει ένα διακριτικό άρωμα λουλουδιών. Στα σύγχρονα βιβλία, η μυρωδιά κυρίως οφείλεται στο χαρτί, στο μελάνι και τις κόλλες που χρησιμοποιούνται κατά τη βιβλιοδεσία. Υπάρχουν τόσες πολλές ενώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την εκτύπωση, που πλέον σχεδόν κάθε βιβλίο έχει τη δική του μυρωδιά!
• «Μανιτάρια θα φορτίζουν τα μελλοντικά μας κινητά». Χιούμορ ή χημεία;
  Η Χημεία εκτός του ότι μας βοηθάει να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας, μας ανοίγει κι ένα παράθυρο ώστε να πάρουμε μια γεύση για το τι πρόκειται να ζήσουμε στο μέλλον. Όσον αφορά τις μπαταρίες των κινητών, οι ερευνητές εδώ και χρόνια αναζητούν τρόπους να αντικαταστήσουν τον συνθετικό γραφίτη με κάτι σαφώς φθηνότερο και φιλικό στο περιβάλλον και κάπως έτσι κατέληξαν στα μανιτάρια, τα οποία εκτός από φθηνά είναι και πορώδη. Το εκπληκτικό με τις μπαταρίες από μανιτάρια είναι ότι όσο περισσότερο θα χρησιμοποιούνται, όχι μόνο δεν θα εξασθενούν όπως γίνεται με τις μπαταρίες Λιθίου, αλλά οι πόροι τους θ’ ανοίγουν κι η χωρητικότητά τους θα αυξάνεται, με αποτέλεσμα να διαρκούν ακόμα περισσότερο!
• Ε, καλά, τώρα, είναι το μπλε ένα χρώμα που δεν γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες; Είναι δυνατόν;
  Μοιάζει αδύνατον, μα είναι απολύτως ακριβές! Σε αυτή την «τυφλότητα» των αρχαίων Ελλήνων έχουν, άλλωστε, αναφερθεί πολλοί. Ο Γκαίτε στη Θεωρία των Χρωμάτων, ο Μουνσέλ όταν παρουσίασε το χρωματομετρικό του σύστημα και ο Γουίλιαμ Γκλάνστοουν, μετέπειτα πρωθυπουργός της Βρετανίας, ο οποίος έφτασε στο σημείο να μετρήσει τις χρωματικές αναφορές του Ομήρου σε Ιλιάδα και Οδύσσεια. Τα αποτελέσματα που κατέγραψε ήταν άκρως εντυπωσιακά: 170 αναφορές στο μαύρο, 100 στο λευκό, 13 στο κόκκινο, από 10 στο κίτρινο και το πράσινο και 0 (μηδέν, ολογράφως) για το μπλε!

Πλέον κανείς δεν πιστεύει ότι αυτό οφειλόταν σε δυσπλασίες του αμφιβληστροειδούς ή ότι επρόκειτο για κάποια φυλετική αχρωματοψία. Οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν απόλυτα ικανοί να δουν το μπλε, απλώς δεν τους ενδιέφερε να περιγράψουν τον ουρανό ή τη θάλασσα με τον τρόπο που συμβαίνει στις μέρες μας. Εστίαζαν και προσέγγιζαν τα χρώματα με όρους φωτεινότητας ή σκοτεινότητας παρά σαν αποχρώσεις και γι’ αυτόν τον λόγο δεν είχαν λέξη για το μπλε.

Προφανώς τα χρώματα δε δημιουργήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, η δυνατότητά μας να τα παρατηρούμε, όμως ναι. Οι σύγχρονοι μελετητές έχουν καταλήξει πως το θέμα δεν ήταν ποτέ ιατρικό, αλλά κυρίως γλωσσολογικό. Σε μια χώρα με τόσο μπλε άλλωστε, θα ήταν άδικο για τους προγόνους μας να μην ήταν σε θέση να το χαρούν!

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Η χημεία είναι παντού!
Αν το έχεις ξανακούσει αυτό, ήρθε η ώρα να σ’ το αποδείξουμε.
Με τον πιο ωραίο, καθηλωτικό, αστείο και ξεχωριστό τρόπο.
Το βιβλίο αυτό ονειρεύεται να μετατρέψει το μοχθηρό και άδικο “ίου” που βγαίνει αυτόματα από το στόμα σου όταν ακούς τη λέξη “χημεία” σε ένα ζεστό, ολοφώτεινο ILOVEU
Ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο, μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα σε τρομερά δηλητήρια αλλά και σε σιωπηλούς, απρόσμενους δολοφόνους. Μια πολύτιμη συλλογή πληροφοριών για τον ακριβότερο καφέ του κόσμου και για τα άγνωστα συστατικά του κραγιόν, πάντα με κοινό παρονομαστή τη χημεία, που ήταν ανέκαθεν χαραγμένη στην ίδια μας την ύπαρξη.
Ποιο ζοφερό μυστικό κρύβουν οι μπανάνες, και μήπως η μεγαλύτερη πανδημία του 20ού αιώνα δεν είχε ως θύμα τον άνθρωπο; Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν μας τσιμπήσει οχιά, τι όταν καθαρίζουμε κρεμμύδια και τι άραγε όταν ερωτευόμαστε;
Μπορεί ένα δέντρο να μετατρέψει ένα ταξίδι αναψυχής σε απρόσμενο εφιάλτη; Και πόσα χρόνια θα ήσασταν διατεθειμένοι να περιμένετε για να δείτε ένα πείραμα να ολοκληρώνεται;
Στο κοντινό μέλλον τα φυτά θα λάμπουν, τα κινητά μας θα φορτίζονται με απίθανους τρόπους και ίσως ένα χρώμα να δώσει την οριστική λύση στις συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Διηγήματα αυτοτελή μα και με ενιαία πλοκή, ένα εκρηκτικό μείγμα αποτελούμενο από ίσες δόσεις λογοτεχνίας και χημείας, που οδηγούν σε ένα σχεδόν αυταπόδεικτο συμπέρασμα:
Η χημεία δεν είναι απλά μέρος της ζωής μας, η χημεία είναι η ίδια η ζωή!

Βιογραφικό
Ο Βαγγέλης Νάστος γεννήθηκε στο Αμύνταιο.
Η πρώτη του λέξη, μα…γγάνιο, προκαλεί αναστάτωση στην τοπική κοινωνία, η οποία τα επόμενα χρόνια κλιμακώνεται εξαιτίας των εκρήξεων, την πανδαισία ήχου και φωτός και τις αλλόκοτες μυρωδιές που σημαδεύουν ανεξίτηλα την καθημερινότητα όσων έχουν την ατυχία να ζουν κοντά στο μικρό του εργαστήριο, που στεγάζεται σ’ ένα ετοιμόρροπο αποθηκάκι στο βάθος μιας καταπράσινης αυλής.
Σύντομα, ο δρόμος μπροστά από το σπίτι του γίνεται σημείο αναφοράς στους τουριστικούς οδηγούς της περιοχής, με σαφείς ταξιδιωτικές οδηγίες για παρακάμψεις και φρικαλέες αναφορές σε πειράματα, δοκιμές βιολογικών όπλων, σκουλικότρυπες και χωροχρονικά ταξίδια.
Τα χρόνια περνούν, κι αυτός, ελαφρώς κακοπαθημένος από τις αδιάκοπες αναμείξεις αντιδραστηρίων, πραγματοποιεί το όνειρό του περνώντας στο Tμήμα Χημείας του ΑΠΘ –η ανακούφιση των γειτόνων του είναι σχεδόν απτή.
Ένα καλοκαιρινό ξημέρωμα, χρόνια μετά την αποφοίτηση, με μια μπανάνα στο ένα χέρι κι ένα βαζάκι με μερέντα στο άλλο, συνειδητοποιεί πως η συσσώρευση πληροφοριών δεν του αρκεί.
«Θα κάνω αυτό που δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ με τη μερέντα μου», λέει κοιτάζοντας με λαγνεία το βαζάκι. «Θα τις μοιραστώ με τον κόσμο!»
Και κάπως έτσι, στο μέσο μιας ολόισιας διαδρομής έμπλεης χημείας, εμφανίζεται απροσδόκητα μια απότομη στροφή. Το μεταπτυχιακό της Δημιουργικής Γραφής λειτουργεί σαν καταλύτης, επιταχύνοντας την προδιαγεγραμμένη πορεία προς τον υπέρτατο στόχο!
Οι λευκές ποδιές αντικαθίστανται από σελίδες ίδιου χρώματος, οι οποίες γεμίζουν σιγά σιγά σημειώσεις και μικρά διηγήματα. Ο χρόνος ήδη μετράει αντίστροφα!
6 Δεκεμβρίου 2020.
Η σελίδα «είναι ζήτημα χημ-ίου», πολύτιμο απόσταγμα μιας ανορθόδοξης μείξης επιστημών, πρωτοεμφανίζεται στο Facebook! Στο μυαλό του η σελίδα αποτελεί ένα μοσχοβολιστό αιθέριο έλαιο, ένα ανθεκτικό κράμα σπάνιων μετάλλων!
Η ατόφια ευτυχία που πλημμυρίζει κάθε του κύτταρο διαρκεί μόνο λίγες στιγμές. Η εκστρατεία για να πείσει τον κόσμο πως η χημεία δεν είναι ίου έχει μόλις αρχίσει.
Και το ταξίδι προβλέπεται μακρύ!

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save