Διαβάζοντας «το μυστικό ήταν η ζάχαρη» αυτό που σου μένει είναι μια γλυκιά γεύση από το πέρασμα τόσων χρόνων μπροστά στα μάτια σου σαν να είσαι εσύ ο πρωταγωνιστής από την αρχή μέχρι το τέλος.
Πάντως η Τέσυ Μπάιλα δεν θα μπορούσε να βρει πιο αληθινό τίτλο να περιγράψει μια τόσο σκληρή πορεία, μέσα από την περιγραφή της Κατίνας παρά μόνο «το μυστικό της, τη ζάχαρη», που της έδινε την εντύπωση ότι κατάφερνε να γλυκάνει την τόσο πικρή ζωή της.
Δεν ξέρω πιο είναι το μυστικό για να γλυκάνουμε τους φόβους μας, τους καημούς μας, τη φτώχεια μας, τη μοίρα μας, τη ζωή μας όλη. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι από τη φύση τους υποταγμένοι σε μια μοίρα -όπως πιστεύουν- που δεν διανοούνται καν να αλλάξουν το παραμικρό, δεν βρίσκουν τη δύναμη, ζουν με την ψευδαίσθηση των «πρέπει».
Γνωρίζοντας ότι όλη αυτή η πορεία ζωής είναι αληθινή, ότι η πρωταγωνίστρια Κατίνα ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο, μια γυναίκα που έζησε μέσα στις λάθος επιλογές της, με τόση υπομονή, υποταγή, αφοσίωση και αγάπη αναρωτιόμαστε, ήταν σωστή η στάση της αυτή; Ποια θα ήταν η πορεία της αν όσο ήταν καιρός άλλαζε, έφευγε από το ζυγό που την υπονόμευε; Η αρρωστημένη ζήλια που βαφτίζεται αγάπη έχει τελικά τη δύναμη να κρατάει δέσμιους τους ανθρώπους για πάντα;
– Στο πρώτο μέρος του βιβλίου όπου περιγράφεται ο πόλεμος και η ζωή της οικογένειας υπάρχει πολύ μεγάλη ανάλυση της όλης κατάστασης, μαθαίνουμε πράγματα που ίσως δεν ήταν γνωστά, όπως για την συμμετοχή των χωριών της Κρήτης και την καταστροφή που υπέστησαν. Οι λεπτομέρειες που έρχονται στο φως είναι ανατριχιαστικές και φαντάζομαι πέρα για πέρα πραγματικές, αφού προέρχονται από ανθρώπους που τις έζησαν και τις μετέφεραν σε εμάς. Βασίστηκες στις μαρτυρίες τους αποκλειστικά ή ανέτρεξες και σε ιστορικά κείμενα;
Βασίστηκα κυρίως σε ιστορικές μαρτυρίες, σχετική βιβλιογραφία, έγγραφα της εποχής. Ο συγγραφέας που θέλει να καταγράψει τα ιστορικά γεγονότα μιας εποχής στο έργο του και ταυτόχρονα να «κινήσει» τους ήρωές του μέσα σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο οφείλει να το κάνει με σεβασμό στην αλήθεια και να ασχοληθεί πολύ σοβαρά, μελετώντας τα γεγονότα και διασταυρώνοντας πηγές.
– Οι οικογένειες που συμμετέχουν είναι ιδιαίτερα πολυάριθμες, όπως ήταν εκείνα τα χρόνια και βλέπουμε το ρόλο της μάνας που πάντα έβρισκε τρόπους να λύνει όποιο πρόβλημα προέκυπτε παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες. Όσο κι αν τον άντρα-αφέντη όλοι τον φοβόντουσαν η μάνα ήταν εκείνη που έβρισκε λύσεις σε όλα. Δεν συμβαίνει κάτι αντίστοιχο και σήμερα, η γυναίκα δεν είναι εκείνη που βρίσκει τον τρόπο να κουμαντάρει μια οικογένεια και να λύνει όποιο πρόβλημα προκύπτει;
Θα ήθελα να πιστεύω ότι στις μέρες μας ένα ζευγάρι προχωρά ισότιμα στην κοινή τους ζωή, διαπραγματεύεται τους στόχους του και δίνει λύσεις στις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει. Ο ρόλος της μάνας που τελικά λειτουργεί χειριστικά για να μπορέσει να επιβιώσει δίπλα στον άντρα-αφέντη θα ήθελα να πιστεύω ότι έχει τελειώσει ωστόσο είμαι βέβαιη ότι απαντάται ακόμη και σήμερα κι ένας λόγος που γράφτηκε αυτό το βιβλίο είναι ακριβώς αυτός: Να δείξω τη θέση της γυναίκας μέσα στην ελληνική παραδοσιακή οικογένεια τόσο της ελληνικής επαρχίας όσο και του αστικού χώρου μέσα σε ολόκληρο τον εικοστό αιώνα και παράλληλα να καταθέσω τον προβληματισμό μου γύρω από το ρόλο που έπαιξε η ίδια απέναντι σε όλα αυτά τα δεδομένα που έπρεπε να διαχειριστεί για να επιβιώσει.
– Η Κατίνα ήταν μια γυναίκα που υπέστη βάναυσα την καταπάτηση της προσωπικότητάς της και, ενώ είχε τη δυνατότητα να αποτινάξει το ζυγό, δεν είχε τη δύναμη. Από την άλλη, σήμερα, που οι γυναίκες είναι ανεξάρτητες και δεν δέχονται μύγα στο σπαθί τους με το παραμικρό οδηγούνται στο διαζύγιο. Πιστεύεις πως υπάρχουν στην εποχή μας τέτοιες γυναίκες, είναι θέμα χαρακτήρα, παίζει η κοινωνία ρόλο ή η οικογένεια;
Μα ακριβώς αυτό ήθελα να δείξω γράφοντας Το μυστικό ήταν η ζάχαρη. Το ρόλο που παίζουν οι προκαθορισμένες κοινωνικές και οικογενειακές δομές στον προσδιορισμό της γυναικείας ταυτότητας, στις έμφυλες διακρίσεις, στη μοίρα των ανθρώπων, έναν ρόλο που αν και η ίδια η γυναίκα υποφέρει μέσα σ’ αυτόν, ωστόσο τον αναπαράγει στις επόμενες γενιές και μάλιστα συχνά δεν αποδέχεται καμιά απόκλιση από τις συντεταγμένες του. Ωστόσο αυτές οι γυναίκες, ναι νομίζω πραγματικά ότι χάνονται σταδιακά. Η Κατίνα της ζάχαρης είναι μια γυναίκα παλιάς κοπής, μια γυναίκα που μύριζε πάντα βασιλικό, καθαριότητα, αφοσίωση και παράπονο, είναι όμως μια γυναίκα που αφιέρωσε τη ζωή της σε ό,τι εκείνη πίστευε και το πίστευε απόλυτα και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος που με έκανε να την θαυμάζω, ανεξάρτητα από το αν συμφωνούσα με τις αποφάσεις της ή όχι.
– Πόσο καιρό σου πήρε να μαζέψεις όλες αυτές τις πληροφορίες ώστε να γίνει η ιστορία αυτή ένα τόσο μεγάλο και δεμένο μυθιστόρημα, χωρίς, παρά την πολυπλοκότητα ο αναγνώστης να χάνεται στην ιστορία;
Πολλά χρόνια. Θα έλεγα ότι υποσυνείδητα μάζευα το υλικό μου σε ολόκληρη την ενήλικη ζωή μου. Επί της ουσίας όμως χρειάστηκα τρία χρόνια για τη συλλογή και επεξεργασία του υλικού, τη συγγραφή και τη διόρθωσή του προτού φτάσει στο γραφείο των εκδόσεων Ψυχογιός.
– Τελικά, είναι η συνήθεια ικανή να μας κρατήσει στη ζωή αυτή μέσα σε καταστάσεις που ενώ κατανοούμε ότι είναι αρρωστημένες τις αποδεχόμαστε
Ασφαλώς και είναι. Εξάλλου, αυτή είναι μια γενικότερη διαπίστωση που αφορά σε πολλά θέματα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο η εθιστική της δύναμη είναι εμφανέστατη στη σχέση του συγκεκριμένου πρωταγωνιστικού ζευγαριού και είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που ρύθμισαν τις αποφάσεις τους.
– Γράφεις κάτι νέο αυτή την εποχή;
Ναι, έχω αρχίσει τη συγγραφή του νέου μου βιβλίου. Πρόκειται για μια ιστορία που εκτυλίσσεται από τη μεσοποπολεμική περίοδο έως τις μέρες μας αλλά ακόμη είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε γι’ αυτό.
Ευχαριστώ πολύ.
Κι εγώ σ’ ευχαριστώ πολύ και εύχομαι καλές πωλήσεις και πολλές πολλές ακόμα λογοτεχνικές διαδρομές!
Η Τέσυ Μπάιλα κατάγεται από τις Κυκλάδες αλλά γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε Ιστορία Ελληνικού Πολιτισμού και μετάφραση Λογοτεχνίας. Ασχολείται με τη φωτογραφία και ατομικές της εκθέσεις έχουν φιλοξενηθεί στο πανεπιστήμιο Gakugei της Ιαπωνίας και στην Αθήνα. Είναι συντάκτρια του λογοτεχνικού περιοδικού Κλεψύδρα. Παράλληλα δημοσιεύει δοκίμια σε εφημερίδες και περιοδικά. Κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Το πορτρέτο της σιωπής», εκδ. Έναστρον, «Το παραμύθι της βροχής», εκδ. Δοκιμάκης και «Το μυστικό ήταν η ζάχαρη», εκδ.Ψυχογιός.
