Σήμερα στο vivlio-life.gr φιλοξενούμε τη συγγραφέα και ποιήτρια Αγγελική Κώστα, με αφορμή την κυκλοφορία από τις εκδόσεις ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ, του νέου της έργου με τίτλο ΜΠΛΕ ΑΜΜΟΣ.

Η Αγγελική Κώστα γεννήθηκε το 1970. Ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Την ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

1 Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο σας ΜΠΛΕ ΑΜΜΟΣ. Μιλήστε μας λίγο για την ιστορία αυτού του βιβλίου από τη σύλληψη της ιδέας έως την εκτέλεσή της. Τι ήταν αυτό που θυμάστε περισσότερο;

 Είναι δύσκολο να μιλάω για τα βιβλία μου, ειδικά για τον τρόπο που ως ιδέες συλλαμβάνονται μέσα στο μυαλό μου. Λαμβάνουν χώρα διεργασίες που ένας τρίτος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να τις κατανοήσει, γι’ αυτό κι εγώ δυσκολεύομαι να τις μοιραστώ. Μπορεί όλα να ξεκινήσουν από κάτι που διάβασα ή κάτι που είδα στην τηλεόραση κι έπλασε μέσα μου ένα ερώτημα, ένα ερώτημα που γεννιέται μεν από συγκεκριμένους ανθρώπους και τις ενέργειές τους, όμως ύστερα αίρεται πέρα και πάνω απ’ αυτούς και επιζητεί μες στο μυαλό μου μια απάντηση ή έστω μια διερεύνηση. Μπορεί ακόμα ένα βιβλίο μου να ξεκινήσει κι από ένα όνειρο που είδα. Έτσι είχε ξεκινήσει το πρώτο μου μυθιστόρημα. Θυμάμαι, είχα πεταχτεί απ’ τον ύπνο κι είχα πει «ναι, την έχω την ιδέα».

Τώρα, για την ΜΠΛΕ ΑΜΜΟ όλα ξεκίνησαν από κάτι που είχα διαβάσει για ένα παλιό έγκλημα. Πολλαπλό κι αυτό. Τα ερωτήματα γεννήθηκαν μέσα μου αστραπιαία. Αλλά θα μου επιτρέψετε να μην τα αναφέρω, γιατί δεν θέλω να κατευθύνω τον αναγνώστη. Θα μου άρεσε να θέσει αυτός μέσα του τα δικά του ερωτήματα και -το κυριότερο!- να δώσει τις δικές του απαντήσεις.

Με τη σύλληψη της βασικής ιδέας, η εκτέλεση έρχεται αμέσως. Δεν μπορώ να ησυχάσω, αν δεν το ξεκινήσω. Με τρώει μέσα μου. Είναι θαρρείς και οι ήρωες απαιτούν να λάβουν ζωή. Είμαι ικανή να γράψω πάνω σε οτιδήποτε, για να κάνω μια αρχή. Ας είναι και σε μια χαρτοπετσέτα (και ύστερα βέβαια τα μεταφέρω σε κανονικό χαρτί, μη νομίζετε ότι γράφω μυθιστόρημα πάνω σε χαρτοπετσέτες). Θυμάμαι ότι στην αρχή ακόμα, όταν διαμόρφωνα τους ήρωες και την πλοκή, έπρεπε να λείψω δυο-τρεις μέρες σε ταξίδι και δεν θα μπορούσα να γράψω. Κι αυτό μου είχε προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό, γιατί είχε εκκινήσει μέσα μου η διαδικασία γραφής, κι αυτή η διαδικασία είναι πολύ απαιτητική, σαν μικρό κακομαθημένο παιδί που διεκδικεί συνέχεια την προσοχή.

2 Τα συναισθήματα σας κατά τη διάρκεια της συγγραφής του και τώρα που το βλέπετε τυπωμένο στις προθήκες των βιβλιοπωλείων;

 Τα συναισθήματα… μια τεράστια γκάμα εναλλαγής φωτός, σκότους και συνδυασμού τους. Ανυπομονησία, αγωνία, άγχος, εσωτερική φούρια, αίσθημα ικανοποίησης σχεδόν θνησιγενές, γιατί μετά από λίγο έβλεπα ότι ίσως θα μπορούσα αλλιώς να διαχειριστώ μια σκηνή. Και πάλι όλα τα άλλα και πάλι ικανοποίηση, ώσπου να φτάσω στο τελικό αποτέλεσμα.

Και τώρα που βλέπω το διανοητικό μου παιδί στα βιβλιοπωλεία; Και πάλι αγωνία. Θα αρέσει; Πώς θα το δουν οι άλλοι; Και ανυπομονησία, βέβαια, για ανατροφοδότηση

3 Πέρασαν πολλά χρόνια από την προηγούμενη λογοτεχνική σας εμφάνιση. Τι καθόρισε τη σιγή τόσων χρόνων;

 Ναι, είναι αλήθεια ότι έχουν περάσει πολλά χρόνια. Μεσολάβησε ένα προσωπικό «πένθος» που έθεσε όλη μου τη δραστηριότητα σε κατάσταση αναμονής. Για να το πω πιο απλά, όλη μου η ζωή έκανε μία «κοιλιά». Βούλιαξε. Βούλιαξε σε μεγάλο βάθος. Αλλά μπορώ τώρα πια να πω ότι αυτό μου έκανε καλό, γιατί πήρα φόρα για να αναδυθώ με δύναμη.

4 Υπάρχει τελικά απόλυτο καλό και κακό;

 Στο βιβλίο; Όχι. Οι ρόλοι του καλού και του κακού ανθρώπου, όπως και οι ρόλοι του θύτη και του θύματος δεν είναι ξεκάθαροι, τα περιγράμματά τους δεν είναι περιχαρακωμένα. Τα καλύμματά τους είναι τρύπια και κάποιες φορές το περιεχόμενο του ενός χύνεται μέσα στο περιεχόμενο του άλλου.

Τώρα, αν με ρωτάτε για τη ζωή γενικά, και πάλι την ίδια απάντηση θα δώσω. Κανείς δεν γεννιέται απόλυτα κακός (ούτε απόλυτα καλός βέβαια, η απόλυτη, διαυγής κι αμόλευτη καλοσύνη δεν είναι στην ανθρώπινη φύση). Η κακία και η καλοσύνη εκτρέφονται από άλλους και γίνονται σε κάποιες περιπτώσεις θηρία. Και ναι, δεν μου ξέφυγε, και η υπερβολική καλοσύνη μπορεί να γίνει θηρίο -θηρίο απαιτητικό-και να καταβροχθίσει τον «ιδιοκτήτη» της.

5 Ήταν εύκολο να διεισδύσετε στην ψυχοσύνθεση των ηρώων αυτού του μυθιστορήματος. Υπάρχει κάποιος ήρωας που σας παίδεψε περισσότερο κατά τη διάρκεια της συγγραφικής διαδικασίας του έργου σας;

 Δεν υπάρχει τίποτα πιο γοητευτικό -για μένα τουλάχιστον- στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος από το χτίσιμο των χαρακτήρων. Δεν είναι εύκολο. Και δεν πρέπει να είναι εύκολο. Και ευτυχώς που δεν είναι εύκολο, γιατί είναι μια πρόκληση. Οι ήρωες πρέπει να χτιστούν «κατά το εικός και το αναγκαίον», κατά την αριστοτελική αισθητική (συγχωρέστε με, φιλόλογος είμαι, με επηρεάζουν κάτι τέτοια). Πρέπει να δρουν σύμφωνα με το χαρακτήρα που τους δίνω, να είναι συνεπείς οι πράξεις τους ως προς αυτόν, γιατί αλλιώς μπερδεύεται ο αναγνώστης. ΟΜΩΣ -και το τονίζω αυτό- κάποιοι θα κάνουν και τις ανατροπές τους, δεν μπορεί να είναι όλα απολύτως προβλέψιμα. Και πρέπει να επιλέξω ως συγγραφέας πότε, από ποιους και υπό ποιες συνθήκες θα γίνουν αυτές οι ανατροπές.

Αν με δυσκόλεψε κάποιος ήρωας; Πιο πολύ κάποιες γυναίκες της ιστορίας: η Αμαλία Ασπραγγέλου, μια γυναίκα που σχεδόν αλλάζει προσωπικότητα μετά από μια τραγωδία που βιώνει. Ή μήπως δεν αλλάζει στ’ αλήθεια προσωπικότητα, αλλά η τραγωδία διογκώνει στοιχεία του χαρακτήρα της που ήδη υπήρχαν μικρά και παραμελημένα; Δεν θα απαντήσω προς το παρόν. Κι ένα άλλο πρόσωπο που με δυσκόλεψε ήταν η Ελένη Τρεμέντη.

6 Τι πιστεύετε και τι θα θέλατε να κρατήσουν οι αναγνώστες από το ταξίδι τους με την Μπλε Άμμο;

 Όταν διδάσκω λογοτεχνία στους μαθητές μου, τους ρωτάω πάντα μετά από κάθε κείμενο: «Σας δημιούργησε κάποιο συναίσθημα, θετικό ή αρνητικό; Ή πέρασε από πάνω σας και δεν ακούμπησε;». Αν το λογοτεχνικό έργο προκαλεί κάποιο συναίσθημα, οποιοδήποτε συναίσθημα (συγκίνηση, οργή, αγανάκτηση, αγωνία), είναι επιτυχημένο, αν όμως ο άλλος το διαβάζει και λέει μέσα του «πότε θα τελειώσει αυτό το πράμα;» και αυτό συμβαίνει σε πολλούς αναγνώστες, τότε, λυπάμαι, το λογοτεχνικό έργο εστέφθη πανηγυρικά υπό πλήρους αποτυχίας.

Αυτό, λοιπόν, που θα ’θελα πάνω απ’ όλα είναι το βιβλίο μου να δημιουργήσει στους αναγνώστες συναισθήματα. Και σκέψεις. Και ερωτήματα. Το τι θα κρατήσει ο καθένας εξαρτάται αποκλειστικά από τον ίδιο.

7 Τι ή μάλλον ποιοι σας επηρέασαν ως συγγραφέα; Υπάρχει κάτι που πιστεύετε ότι καθόρισε τη σκέψη σας;

 Θα σας πω τι -λογοτεχνικό- με επηρέασε ως άνθρωπο. Εκεί κάπου στα 10 χρόνια μου, μού είχαν χαρίσει τους «Άθλιους» του Ουγκό. Και μάλιστα, όπως λέγανε «Οι Άθλιοι» του Ουγκό, εγώ άκουγα «οι άθλοι του Ουγκό» και νόμιζα ότι αυτός ο Ουγκό είναι κάτι σαν τον Ηρακλή που έκανε άθλους. Γύρω στα 11-12 το πήρα να το διαβάσω. Αρκετά μικρή για τόσο βαρύ βιβλίο. Το ξέρω. Στην αρχή μπορεί και να βαριόμουν λίγο, αλλά από τις πρώτες σελίδες με συνεπήρε. Μετά νομίζω έγινα μέρος της υπόθεσης. Έβλεπα την Κοζέτ, τη Φαντίνα, τους Θερναδιέρους, τον Μάριο. Είχαν ζωντανέψει μέσα μου. Αυτό το βιβλίο καθόρισε τη ζωή μου, τον τρόπο σκέψης μου, τον τρόπο θέασης των πραγμάτων. Όταν το τελείωσα, έκανα αρκετό καιρό να συνέρθω. Χτιζόταν μέσα μου ο καινούργιος μου εαυτός, γίνονταν ανακατατάξεις, μια συνεχόμενη εσωτερική φασαρία. Πολλές φορές ανέτρεχα σε σκηνές και διαλόγους του βιβλίου, για να βρω εντός του εαυτού μου τα ζύγια.

8 Πώς ξεκινά να σχηματίζεται στο μυαλό σας η ιδέα ενός νέου έργου; Τι σκέπτεστε πρώτα: τους ήρωες, την τοποθεσία που διαδραματίζεται η ιστορία ή την πλοκή; Ποιες ώρες προτιμάτε να γράφετε;

 Το big bang, η αρχική έκρηξη, είναι μία ιδέα, ένα κεντρικό ερώτημα που αναφύεται μέσα μου και πρέπει, όχι απαραίτητα να απαντηθεί, αλλά να διερευνηθεί. Πώς όμως; Μέσα από την οικοδόμηση μιας στέρεης πλοκής. Εννοώ ότι τα ερωτήματα που απασχολούν εμένα ως άνθρωπο βάζω τους ήρωες των μυθιστορημάτων μου να τα αντιμετωπίζουν ως προβλήματα ή ως διλήμματα ζωής. Και με βάση τις εναλλακτικές κάνουν τις επιλογές τους. Έτσι ξεκινούν όλα, με ένα ερώτημα, που είναι σαν ένα μικρό σβωλάκι, κάπως σα να έχεις ένα κομμάτι ζυμάρι. Κι ύστερα το απλώνεις. Και το απλώνεις κι άλλο. Του δίνεις σχήμα, το πασπαλίζεις με αλεύρι, το δουλεύεις, το πλάθεις, το βασανίζεις ξανά και ξανά. Και σε βασανίζει κι αυτό βέβαια. Δεν είναι άβουλο. Αποκτά υπόσταση και ύπαρξη. Για να μην τα πολυλογώ, αυτό που σκέφτομαι πρώτα είναι το βασικό σημείο της ιστορίας κι ύστερα χτίζω γύρω από αυτό. Και βέβαια πρέπει κάπου να το τοποθετήσω. Εννοώ χρονικά και τοπικά. Και εκεί ξεκινάει φυσικά η έρευνα γύρω από την εποχή και από την περιοχή. Κι αυτά δεν είναι καθόλου περιθωριακά στην πλοκή. Πολλές φορές γίνονται κομμάτια αναπόσπαστα της ίδιας της πλοκής. Και κάπως έτσι συνεχίζεται το ταξίδι της γραφής.

Τώρα, όσον αφορά την ώρα που γράφω, αυτό είναι ένα πονεμένο κομμάτι. Έχω οικογένεια με δύο παιδιά, εργάζομαι ως φιλόλογος σε ιδιωτικό λύκειο, επιπλέον ασχολούμαι με τον αθλητισμό (δρομέας μεγάλων αποστάσεων) και πρέπει να είμαι συνεπής και στις προπονήσεις μου και εκτός από αυτά θέλησα να κάνω και ένα μεταπτυχιακό κι έχω και τις ακαδημαϊκές μου υποχρεώσεις. Κι έτσι, όπως καταλαβαίνετε, η συγγραφή γίνεται το βράδυ αργά, όταν πια έχω τελειώσει με τις υποχρεώσεις της ημέρας και μπορώ με την ησυχία μου να έρθω τετ-α-τετ με τους ήρωες της ιστορίας που χτίζω.

9 Έχετε στο ενεργητικό σας και δυο ποιητικές συλλογές. Είναι εύκολο το άλμα ανάμεσα σε ποίηση και πεζογραφία;

 Θα είμαι ειλικρινής (όπως ήμουν σε όλη τη συνέντευξη, βέβαια). Η ποίηση είναι πολύ πιο δύσκολη. Άρα θα ήταν δύσκολο το άλμα από την πεζογραφία στην ποίηση και όχι από την ποίηση στην πεζογραφία. Το έδαφος της ποίησης είναι στενό και ιδιαίτερα ολισθηρό. Και δίπλα της ακριβώς βρίσκεται ο απέραντος χώρος της γελοιότητας. Μπορείς πολύ εύκολα να γλιστρήσεις και να καταλήξεις στη γελοιότητα. Το πεζογράφημα έχει πολύ πιο στέρεο έδαφος και πολύ πιο σταθερά και ξεκάθαρα όρια. Το πεζογράφημα το ελέγχεις εσύ ως δημιουργός, η ποίηση σε ελέγχει εκείνη. Γράφω ποίηση, αλλά δεν θέλω να την εκδώσω.

10 Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι για το βιβλίο σας; Έχετε αρχίσει να σκέπτεστε την επόμενη ιστορία σας;

 Όχι, δεν έχω να προσθέσω κάτι. Νομίζω ότι σας ζάλισα αρκετά και σας ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας.

Και ναι, έχω ήδη αρχίσει να σκέφτομαι και να δουλεύω μέσα μου το επόμενο μυθιστόρημά μου. Αλλά αυτό θέλει πολλή ιστορική αναδίφηση.

Σας ευχαριστώ πολύ και πάλι και ευχαριστώ και τους αναγνώστες σας.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave