Συγγραφέας του βιβλίου «μποστάνι Δημοκρατίας» – Εκδόσεις «Γράφημα»


Διαβάζοντας το βιβλίο του Αντώνη Χαριστού θα έλεγε κανείς πως η μεγάλη του αγάπη αλλά κυρίως το ενδιαφέρον του για τη Σαμοθράκη ήταν ο λόγος που αποφάσισε να γράψει το βιβλίο του. Δεν είναι, όμως έτσι… Με καταγωγή από τη Χαλκιδική και μόνιμη παρουσία στη Θεσσαλονίκη, αποφάσισε να τοποθετήσει το «μποστάνι» του στο νησί των Καβείριων μυστηρίων, για τα στοιχεία πολιτικού χαρακτήρα που πρόσφερε στη δημοσιογραφική του περιέργεια σχετικά με τα εκλογικά αποτελέσματα και στάσεις ψηφοφορίας σε περιοχές με συντηρητικό χαρακτήρα που αποτυπωνόταν στο εκλογικό αποτέλεσμα. Κι ενώ ο αναγνώστης πιστεύει πως πρόκειται για ένα πολιτικό βιβλίο ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει πως είναι ένα καθαρά κοινωνικό βιβλίο. Όπως λέει στο Vivlio-life «Στην ιστορία έχουν συμπεριληφθεί γεγονότα αληθινά και γεγονότα ως αποτέλεσμα μυθοπλασίας. Το ποια εκπροσωπούν την αλήθεια και ποια τη μυθοπλασία δεν αφορά τον αναγνώστη».

Επιλέξατε μια παγκόσμια λέξη, τη Δημοκρατία, που γεννήθηκε στην Ελλάδα και δίπλα της βάλατε τη λέξη μποστάνι. Καθόλου τυχαία επιλογή. Μιλήστε μας, λοιπόν για τον τίτλο σας.
Ο εν λόγω συνδυασμός, όπως αποτυπώθηκε στον τίτλο του έργου, επιχειρεί συνειδητά να κατασκευάσει το χώρο των αντιθέσεων ανάμεσα στην μορφή πολιτειακής θέσμισης της κοινωνίας και στην ουσιαστική ταυτότητα που διέπει τις σχέσεις των μελών αυτής. Οι τελευταίες εντάσσονται στην πυραμιδωτή οργάνωση της συλλογικότητας, με τα ενδιάμεσα στάδια οργάνωσης να θεσμοθετούν την αδιαφάνεια των διεργασιών, όπως αυτές λαμβάνουν χώρα στο πεδίο αναφοράς του έργου. Επομένως, η «δημοκρατία» ως χαρακτήρας πολιτικής έκφανσης αυτοπεριορίζεται στο όνομα της ισορροπίας των συμβαλλόμενων μερών της κοινωνικής πραγματικότητας. Η τελευταία υπερβαίνει θεσμικά πλαίσια και αυτοπροσδιορίζεται ως αναγκαιότητα επιβίωσης των δομών της εκάστοτε εξουσίας, είτε σε κλίμακα οικογενειακής αρχής είτε σε αυτή της κορυφής της πολιτειακής οργάνωσης. Επρόκειτο για συγκοινωνούντα δοχεία. Η επιφάνεια των προτύπων, όπως απορρέει από το παρελθόν των ιδεών και των εννοιών (βλ. Δημοκρατία) ευνουχίζεται στις υλικές αναφορές επιβίωσης μίας ολόκληρης κοινωνίας συμφερόντων.

Σε μια αναφορά για το βιβλίο σας διαβάζω πως περιστρέφεται γύρω από τους ανθρώπινους χαρακτήρες ενταγμένους στο πλαίσιο των κοινωνικών διεργασιών. Εξηγείστε μας αυτές τις διεργασίες και τον τρόπο που σας επηρέασαν.
Οι διεργασίες στις οποίες εμπλέκονται οι χαρακτήρες του έργου αφορούν τρία επάλληλα επίπεδα. Το πρώτο περιλαμβάνει την οικονομική βάση συνδιαλλαγής προσώπων και αρχών (με την θεσμική/εξουσιαστική έννοια του όρου). Σε αυτό το επίπεδο οι εναλλαγές των περιστάσεων ενισχύουν την αποδόμηση του χαρακτήρα των θεσμών προς όφελος της ατομικής επιβίωσης (όχι με βιολογικούς όρους αλλά με όρους προβολής στο κοινωνικό περιβάλλον δράσης). Το δεύτερο επίπεδο σχετίζεται με την καθολικότητα συμπεριφοράς και πρόσληψης της διαπλοκής και των αντίστοιχων ιδεολογικών προεκτάσεων μέσα στο χρόνο, ως τεκμήρια αθώωσης των εμπλεκομένων. Με άλλα λόγια περιλαμβάνει τις συμπεριφορές, τα ήθη, τη νοοτροπία στη μεγέθυνση των περιστατικών και τη συνολική στάση ζωής. Το τρίτο επίπεδο συνδέεται με το «πέπλο σιωπής» και συγκάλυψης το οποίο κυριαρχεί στη σχέση των δύο επιπέδων που προηγήθηκαν. Απαραίτητος όρος επιτυχίας της εν λόγω αποδοχής είναι η ένταξη των εξατομικευμένων συμφερόντων των κατοίκων της νήσου στον καθρέφτη της τοπικής αρχής-εξουσίας ως εργαλειοποίηση εκατέρωθεν ικανοποιήσεων.

Σαμοθράκη. Διαβάζοντας το βιογραφικό σας, περίμενα πως ίσως έχετε κάποια σχέση με το νησί των Καβείριων μυστηρίων. Ποια είναι η πραγματική σας σχέση με το νησί και πως αποφασίσατε να μας μεταφέρετε συγγραφικά σ’ αυτόν τον υπέροχο τόπο;
Η καταγωγή μου από την Αρναία Χαλκιδικής και η μόνιμη παρουσία μου στην πόλη της Θεσσαλονίκης επιβεβαιώνει την ολοκληρωτική απουσία σχέσης με τη νήσο Σαμοθράκη. Η συγκεκριμένη επιλογή δεν έγινε τυχαία. Από δημοσιογραφική περιέργεια αναζητούσα στοιχεία πολιτικού χαρακτήρα (εκλογικά αποτελέσματα και στάσεις ψηφοφορίας) σε διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Ορισμένες περιοχές είχαν έντονα συντηρητικό χαρακτήρα, γεγονός το οποίο αποτυπώνονταν στα αποτελέσματα των εκλογών. Η Σαμοθράκη κέντρισε το ενδιαφέρον μου. Αναζήτησα υλικό σχετικά με την ιστορία του τόπου, τη νοοτροπία των κατοίκων και γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Εφημερίδες, βιβλία και ντοκιμαντέρ ενεργοποιήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση. Οφείλω ωστόσο να υπογραμμίσω πως στόχος δεν ήταν η συγγραφή ιστορικού μυθιστορήματος αλλά κοινωνικού. Επομένως, η πλοκή επιτρέπει την οριακή αυθαιρεσία παρουσίασης του τόπου και της κοινωνίας, δίχως ωστόσο να μεταπηδά στην αποκλειστική διάσπαση του χρόνου και της πραγματικότητας.

Ας δούμε και τους ήρωές σας. Χάρης. Είναι ο φιλόλογος που πάει κόντρα στην κλασική παράδοση του μαθήματος. Πιστεύει πως έτσι προωθεί την ελεύθερη έκφραση, της φαντασίας και του λόγου. Τα καταφέρνει όμως;
Ο Χάρης είναι ενταγμένος σε ένα φιλοσοφικό πλαίσιο εμβόλιμης παραχάραξης της στυγνής και στεγνής μαθησιακής επανάληψης και αναπαραγωγής ενός φτωχού (πνευματικά) σχολείου. Πιστεύει στην εγελιανή έννοια του «Λόγου» μέσα από την οποία το άτομο αποκτά συνείδηση της ταυτότητάς του ως ελεύθερου όντος. Η γνώση αποτελεί θεμέλιο οριστικής διάκρισης του ελεύθερου από την μη ελεύθερο άνθρωπο. Ωστόσο, στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος αποστράγγισης του δημιουργικού πνεύματος των ατόμων, ο Χάρης εναντιώνεται. Σε αυτή την εναντίωση δεν λογίζεται η αγωνία του για το εκπαιδευτικό σύστημα και μία ριζική αναμόρφωσή του. Επί της ουσίας αναζητά απαντήσεις στα ατομικά ερωτήματα τα οποία θέτει και στα οποία η οποιαδήποτε ιδεαλιστική απάντηση προσκρούει στις οριοθετήσεις της υλιστικής πραγματικότητας και των προτεραιοτήτων τις οποίες εκείνη θέτει.

Πέτρος. Επηρεασμένος από τον Μάη του ’68. Ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Μιλήστε μας γι αυτόν.
Ο Πέτρος είναι ιδιόμορφη προσωπικότητα. Περισσότερο πλεγμένος στα ύδατα της ανθρωπογνωσίας, από όσο ο ίδιος πιστεύει για τον εαυτό του, καταλήγει σε μία ομοφυλοφιλική ερωτική στιγμιαία σχέση δίχως συνειδητοποίηση του περιεχομένου αυτής ενώ παράλληλα κορυφώνει την τραγωδία του έργου ως θύμα ενός παροξυσμού αντιλήψεων οι οποίες, στην κεντρική ομιλία του πρωθυπουργού, απογυμνώνονται και υπονομεύουν συθέμελα το οικοδόμημα. Εάν θελήσουμε να δώσουμε το προβάδισμα στον Πέτρο έναντι των δύο άλλων πρωταγωνιστών αυτό θα πρέπει να διακριθεί στην πολιτική και την κοινωνική προοπτική του ρόλου, όπως εντάσσεται στην ιστορία.

Αντώνης. Μουσικός με σπουδές στη Βιέννη και τη Ρώμη και συνεπαρμένος με τον παιδικό του έρωτα. Στην ιστορία σας, όμως, έχει άμεση σχέση με τους Χάρη και Πέτρο…
Ο Αντώνης είναι το εξιλαστήριο θύμα μίας σκευωρίας αποχαλινωμένων συνειδήσεων. Η ακόρεστη δίψα για την διατήρηση των κεκτημένων και ο φόβος ανατροπής των παραδεδεγμένων αληθειών, όπως αναπαράγονται στην τοπική κοινωνία της νήσου Σαμοθράκη, οδηγούν στην εκμετάλλευση άνευ ορίων άνευ όρων της παιδικής αφέλειας του νεαρού αγκιτάτορα. Επί της ουσίας, ο Αντώνης εκπροσωπεί μία ακόμη πτυχή της ελληνικής κοινωνίας, αυτή της εθελούσιας παραδοχής της ανευθυνότητας των επιλογών. Είναι στοχευμένη η εμπλοκή του στην πλοκή. Στόχος να αναδειχτεί η ατομικότητα (ο πολίτης ως αφηρημένη έννοια) ενταγμένος στο πλάνο μαζικής εξαπάτησης.

Ένα μήνα πριν τις εκλογές του 1981 οι τρεις τους στέλνονται στο νησί «προκειμένου» να διαδώσουν τις ιδέες της «αλλαγής»… Ποια είναι η κοινωνικοπολιτική κατάσταση που συναντούν;
Η κοινωνική και πολιτική κατάσταση η οποία έχει γεφυρώσει γενεές επί γενεών στο νησί εδράζεται στην οικογενειοκρατία και την ολοκληρωτική αγνόηση της χρονικής εξέλιξης των πραγμάτων στην ηπειρωτική χώρα. Μέσα από τα σύμβολα του πρόσφατου και απώτερου παρελθόντος οι κάτοικοι της νήσου Σαμοθράκη κατασκευάζουν την δική τους πραγματικότητα και την αλήθεια των εκπεφρασμένων πεποιθήσεων μίας αυτόνομης περιγραφής της βιωμένης πραγματικότητας ως εμπειρία. Υποκρισία, ψεύδος, συνδιαλλαγή και μία ιδεολογία πολλαπλών ταχυτήτων κυριαρχούν δίχως νοηματοδότηση στο «σήμερα» της πλοκής. Μοιάζει η νήσος απολιθωμένη στο διάβα του χρόνου στα σπλάχνα της οποίας ωστόσο οι διεργασίες ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του παρόντος.

«Όσο εξελίσσεται η πλοκή οι πρωταγωνιστές εγκλωβίζονται στον φαύλο κύκλο της υποκρισίας έως ότου η κωμωδία καταλήξει σε τραγωδία». Βάλτε μας σ’ αυτό το ιδιαίτερο κλίμα της ιστορία σας…
Εάν σας περιγράψω την πορεία των γεγονότων θα αποκαλυφθούν πτυχές οι οποίες δεν πρέπει να γνωστοποιηθούν. Το μόνο το οποίο δύναμαι να υπογραμμίσω είναι η σχηματοποίηση της ιστορίας από την κωμωδία στην τραγωδία με τρόπο πολλαπλών κορυφώσεων έως την οριστική κατάληξη του έργου.

Απέναντι στο Χάρη, τον Πέτρο και τον Αντώνη, ο Δήμαρχος, ο αρχηγός της χωροφυλακής και ο παπάς της ενορίας. Έχει ενδιαφέρον και η δική τους σχέση. Τι είναι αυτό που ενώνει τις κεφαλές του νησιού;
Εδώ, αναφερόμαστε ουσιαστικά στην σχέση οικογενειακής δόμησης της εξουσίας σε τοπικό επίπεδο. Οι αρχές του τόπου συμπλέκονται μεταξύ τους με δεσμούς αίματος στην εξωτερική περιβολή των οποίων εμφορείται η επιβολή του νόμου και της τάξης, όπως ορίζουν τα οικογενειακά συμφέροντα. Με άλλα λόγια η οικογένεια ονοματίζει την αρχή και η αρχή, με τις ευλογίες του επίσημου κράτους και των εκάστοτε πολιτικών του αντιπροσώπων, μετασχηματίζεται σε λόγος δικαίου και αληθείας στους πολίτες της νήσου. Οι τελευταίοι με τη σειρά τους δέχονται την ιδιάζουσα σχέση οικογένεια/εξουσία/πολιτεία καθώς εξυπηρετούν τον μικρόκοσμο των ατομικών τους συμφερόντων.

Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, ή ακόμη και η μεγιστοποιημένη ιδιοκτησία, ένα φαινόμενο που γενικά παρατηρήθηκε τα νεώτερα χρόνια στο νησί της Σαμοθράκης, αλλά και η κατάχρηση εξουσιών που περιγράφετε, φαίνεται πως σας έχει ευαισθητοποιήσει αρκετά. Ήταν αυτός ένας λόγος για να ασχοληθείτε συγγραφικά;
Δεν θα υποστήριζα πως η συμπλοκή ιδιοκτησίας-εξουσίας θα ήτο σε θέση να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον μου προκειμένου να εκκινήσω τη συγγραφική δημιουργία ενός έργου. Η λογοτεχνία οφείλει να χρησιμοποιεί καταστάσεις και πλευρές της εξωτερικής πραγματικότητας προς ίδιον όφελος μίας περιγραφικής και ανατομικής αναφοράς στα κοινωνικά δεδομένα, δηλαδή να μετασχηματίζει την αντικειμενική πραγματικότητα να εικόνα ώστε να επιδοθεί στην κατασκευή μίας αντι-πρότασης. Επομένως, η ιδιοκτησία και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτή στο μεγεθυντικό φακό του έργου υποβιβάζονται σε απλό μηχανισμό στιγματισμού μίας κατάστασης πραγμάτων όπως έχεις διαμορφωθεί στο πέρας του χρόνου. Δεν προλογίζονται προεκτάσεις ενάντια σε αυτή ούτε την στιγματίζουν ως αιτία δεινών.

Θα χαρακτηρίζατε το «μποστάνι της Δημοκρατίας» πολιτικό βιβλίο;
Το «μποστάνι Δημοκρατίας» είναι καθαρά κοινωνικό βιβλίο. Η ένταξη σε πολιτικό πλαίσιο δεν μετακυλύει την εκ των προτέρων αναφορά προβαδίσματος στο κοινωνικό πεδίο εναλλαγής χαρακτήρων και γεγονότων. Ίσα ίσα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Με αφορμή τον πολιτικό χαρακτήρα στόχευσης των πρωταγωνιστών αναδεικνύεται και αποκαλύπτεται το ουσιαστικό γνώρισμα ή γνωρίσματα της ελληνικής κοινωνίας σε μικρογραφία.

Έχετε συμπεριλάβει στη νουβέλα σας πραγματικά γεγονότα; Ή μήπως έχουμε να κάνουμε με μια αληθινή ιστορία;
Στην ιστορία έχουν συμπεριληφθεί γεγονότα αληθινά και γεγονότα ως αποτέλεσμα μυθοπλασίας. Το ποια εκπροσωπούν την αλήθεια και ποια τη μυθοπλασία δεν αφορά τον αναγνώστη.

Οι σημερινές τοπικές αρχές και γενικά οι κάτοικοι της Σαμοθράκης γνωρίζουν για την έκδοση του βιβλίου σας και αν ναι πώς το υποδέχτηκαν στο νησί;
Θα επαναλάβω πως πρόκειται για κοινωνική λογοτεχνία και όχι για ιστορικό μυθιστόρημα. Εάν συνέβαινε η δεύτερη επιλογή τότε θα όφειλα να καταγράψω την πραγματικότητα ως έχει προκειμένου να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις του ιστορικού χαρακτήρα του έργου και της εποχής. Από τη στιγμή κατά την οποία, ωστόσο, επέλεξα την πρώτη μορφή συγγραφής, αυτή του κοινωνικού μυθιστορήματος, η πρόσληψη του έργου από την τοπική κοινωνία της Σαμοθράκης μόνο ευχάριστο ενδιαφέρον μου προκαλεί και σίγουρα ελκύει την δέσμευση του έργου πρώτα απέναντι στον εαυτό του κι έπειτα απέναντι στο χώρο και τον χρόνο αναφορών.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Το «μποστάνι Δημοκρατίας» περιστρέφεται γύρω από τους ανθρώπινους χαρακτήρες ενταγμένους στα πλαίσια των κοινωνικών διεργασιών. Διεργασίες τις οποίες ετεροκαθορίζουν ιδέες, επιθυμίες και προοπτικές. Τα συλλογικά και ατομικά πεπραγμένα, διαδραματίζουν την εναλλακτική πρόταση στα είθισται των παραδεδεγμένων αληθειών. Η προσωπικότητα του λόγου και των πράξεων, μετατοπίζεται από το πεδίο της καθημερινής αναφοράς σε αυτό του ιστορικού χρόνου και της υποκειμενικής διάταξης των ρόλων. Εγκλωβισμένοι στα δεδομένα της κοινωνικής-αναπαραγωγής, τρεις νέοι αγκιτάτορες αναμετρώνται με τα πρότυπα συντήρησης και παραδοσιακής πρόσληψης των πραγμάτων. Η νήσος Σαμοθράκη θα μετατραπεί σε γέφυρα άρνησης του παρελθόντος, με το παρόν να μοιάζει αβέβαιο στην αυλαία του αύριο.

Βιογραφικό
Ο Αντώνης Χαριστός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1988. Είναι φιλόλογος, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Ο τελευταίος του μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών αφορούσε το πρόγραμμα «Δημιουργικής Γραφής» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Ακολούθησε διετή κύκλο σπουδών στην δημοσιογραφία, στο Μητροπολιτικό Κολέγιο με ειδίκευση στον τομέα «πολιτικής σύνταξης, αρθρογραφίας και σύγχρονων μέσων». Παρακολούθησε δυο εξαμηνιαία προγράμματα με αντικείμενο την «ψυχιατρική και δικαστική ψυχοπαθολογία» και την «διαπαιδαγώγηση στην παιδική ηλικία» στο ΕΚΠΑ, αντίστοιχα.
Ιδρυτικό μέλος της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης από το Μάιο του 2018. Έχει εκδώσει δυο έργα πεζογραφίας: τη νουβέλα «Τέσσερις ανάσες ελευθερίας» (εκδ. Άλλωστε, Αθήνα, 2016) και το μυθιστόρημα «Μέρες νηστείας» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη,2018).
Παράλληλα έχει εκδώσει τα θεωρητικά έργα «Μανιφέστο Ανθρωπιστικής Τέχνης» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, 2018) και «Υπερρεαλισμός και αυτονόμηση των ιδεών. Για μία νέα κατασκευή της παράδοσης.» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, 2019). Έχει επιμεληθεί το σενάριο και τα κείμενα στις ταινίες μικρού μήκους της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης «Επιθυμώ», «Πολφός αίματος» (σκηνοθεσία Νατάσα Χασάκιοϊλη) καθώς και σενάριο-σκηνοθεσία στην ταινία μικρού μήκους «Ομ/φαλλός Κολπορραγίας».
Είναι αρχισυντάκτης στο ετήσιο θεωρητικό περιοδικό «Κλίβανος», στο μηνιαίο «Λογοτεχνικό Δελτίο», συλλογική έκδοση πεζογραφικού λόγου και στα «Εκδοτικά Νέα», τετράμηνης έκδοσης κριτικών αναφορών.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave