Συγγραφέας του βιβλίου «Αρίστη Παγιατάκη – η πρώτη» – Εκδόσεις Μαλλιάρης – Παιδεία
Τα «ψιλά» γράμματα του νόμου ήταν εκείνα που δεν επέτρεψαν στην Αρίστη Παγιατάκη να αναλάβει καθήκοντα Δημάρχου Θεσσαλονίκης, αν και ήρθε πρώτη σε σταυρούς. Ο λόγος; Επειδή ήταν γυναίκα! Αυτή την ιδιαίτερη προσωπικότητα γνωρίζουμε μέσα από το βιβλίο του καλού συναδέλφου δημοσιογράφου Βαγγέλη Πλάκα και αυτά που μαθαίνουμε από την πρωτογενή του έρευνα είναι εντυπωσιακά. Άγνωστη, ίσως, στους περισσότερους η ηρωίδα του, μας εντυπωσιάζει με τις πρωτιές της. Όπως λέει στο Vivlio-life o συγγραφέας ήταν «Πρώτη σε σταυρούς στις δημοτικές εκλογές του 1951 στον Δήμο Θεσσαλονίκης και πρώτη δημοτική σύμβουλος, πρώτη διευθύντρια ιατρικού ινστιτούτου και κλινικής, πρωτοπόρα στην ίδρυση γυναικείων οργανώσεων και, όπως έλεγε ο γιος της Σπύρος Παγιατάκης, γνωστός δημοσιογράφος, πρώτη γυναίκα οδηγός!». Το σίγουρο είναι πως μετά από αυτή την αξιέπαινη συγγραφική προσπάθεια η Αρίστη Παγιατάκη θα πάρει τη θέση που της αξίζει στην ιστορία της Θεσσαλονίκης αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αρίστη Παγιατάκη. Μια άγνωστη, για τους περισσότερους Ελληνίδα. Ας τη γνωρίσουμε μέσα από τη δημοσιογραφική έρευνα και τη συγγραφική σας προσέγγιση.
Αγωνίστρια, ακόμη και για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές της σε Γυμνάσιο.
Επιστήμων, φυματιολόγος σε μια περίοδο που η φυματίωση «θέριζε», δίνοντας έμφαση στην πρόληψη και την ενημέρωση των πολιτών.
Διευθύντρια κλινικής και ινστιτούτου για τα νοσήματα θώρακος.
Πολίτης του κόσμου, με συχνές επισκέψεις στο εξωτερικό κυρίως για εκπαίδευση σε νέες ιατρικές μεθόδους αντιμετώπισης της φυματίωσης.
Δραστήρια και πρωτοπόρος στο γυναικείο κίνημα και σε γυναικείες οργανώσεις με σημαντικό κοινωνικό αποτύπωμα και φιλανθρωπική δράση και
«Πρόσωπο» των δημοτικών εκλογών του 1951 στις οποίες ήρθε πρώτη δημοτική σύμβουλος στον Δήμο Θεσσαλονίκης.
«… η οποία σε ορισμένες αναφορές χαρακτηρίζεται ως “η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Θεσσαλονίκης και της χώρας”», αναφέρεται στο δελτίο τύπου του εκδοτικού σας οίκου. Εξηγήστε μας το επίθετο “ορισμένες” που προσδιορίζει το όνομά της.
Παρά την πρωτιά της στις δημοτικές κάλπες του 1951 τα «ψιλά» γράμματα του νόμου που ίσχυαν μόνο για εκείνες τις εκλογές δεν της επέτρεψαν να αναλάβει καθήκοντα Δημάρχου Θεσσαλονίκης επειδή ήταν γυναίκα. Πολλοί ωστόσο, δεδομένης αυτής της πρωτιάς της, τη θεωρούν ως ουσιαστικά την πρώτη εκλεγμένη δήμαρχο στη χώρα.
Είναι και εκείνο που κρύβει τους λόγους για τους οποίους αποφασίσατε τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Γνωρίζοντας μέσω της έρευνας την πορεία της όχι μόνο στα κοινά αλλά και στην κοινωνία της πόλης και την ιατρική, μου δημιουργήθηκε η πεποίθηση πως αξίζει μια θέση στην ιστορία της πόλης, της αυτοδιοίκησης, του ιατρικού χώρου και του γυναικείου κινήματος.
Θεωρώ βέβαιο, λοιπόν, πως έχετε ενδιαφέροντα στοιχεία να μας δώσετε για τις πρωτιές της ηρωίδας σας.
Πρώτη σε σταυρούς στις δημοτικές εκλογές του 1951 στον Δήμο Θεσσαλονίκης και πρώτη δημοτική σύμβουλος, πρώτη διευθύντρια ιατρικού ινστιτούτου και κλινικής, πρωτοπόρα στην ίδρυση γυναικείων οργανώσεων και, όπως έλεγε ο γιος της Σπύρος Παγιατάκης, γνωστός δημοσιογράφος, πρώτη γυναίκα οδηγός!
Ποιο στοιχείο αυτής της προσωπικότητας της δυναμικής αυτής γυναίκας σας γοήτευσε περισσότερο ως δημοσιογράφο ώστε να εστιάσετε εκεί την έρευνά σας;
Σκεφτείτε τη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα να καταφέρνει να σπουδάσει σε Γυμνάσιο, μετά να φεύγει στο εξωτερικό για ιατρικές σπουδές, να ιδρύει φυματιολογική κλινική, να γίνεται διευθύντρια ινστιτούτου, να γυρνάει όλον τον κόσμο για μετεκπαιδεύσεις και ενημέρωση σε νέες ιατρικές μεθόδους, να δίνει αγώνα να ενημερώσει την κοινωνία της πόλης για την ανάγκη προληπτικών εξετάσεων και εμβολιασμού κατά της φυματίωσης, να ξεπερνάει όλους τους άντρες συνυποψηφίους της και να βγαίνει πρώτη στις εκλογές στις οποίες για πρώτη φορά είχαν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι οι γυναίκες, να της προτείνουν να είναι υποψήφια στις εθνικές εκλογές του 1953 στις οποίες εκλέχθηκε η πρώτη ελληνίδα βουλευτής και η ίδια να δηλώνει πως θα σεβαστεί την εντολή των δημοτών και θα παραμείνει στο δημοτικό συμβούλιο, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες με διεθνή διάσταση για το Κυπριακό. Είναι λίγα μόνο από τα κομμάτια του παζλ που συνθέτουν την προσωπικότητά της, που, αν μη τι άλλο, νομίζω συμφωνούμε, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Πολιτικό θρίλερ χαρακτηρίζετε την εκλογή της. Δώστε μας μια γεύση από το σασπένς εκείνης της επεισοδιακής εκλογικής αναμέτρησης.
Αρκεί, νομίζω, να σας πως ότι επί εβδομάδες το θέμα κυριαρχούσε στον Τύπο, ειδικά της Θεσσαλονίκης, και πως αποτέλεσε πεδίο σκληρής πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ πολιτικών –με παρέμβαση ακόμη και του ίδιου του πρωθυπουργού. Ο πολιτικός αγώνας του προέδρου του Λαϊκού Κόμματος Κ. Τσαλδάρη ώστε η Αρίστη Παγιατάκη να ορισθεί Δήμαρχος, δεδομένης της πρωτιάς της, ήταν ιδιαίτερα έντονος. Σημειώστε δε πως Λαϊκοί και Φιλελεύθεροι που έδωσαν τη μάχη για το ποιος θα γίνει Δήμαρχος είχαν κατέβει μαζί στις εκλογές με την «Ηνωμένη Εθνική Παράταξη».
Το βιβλίο σας είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους μας να γνωρίσουμε μια άγνωστη αλλά σημαντική για τον τόπο μας γυναίκα. Πώς έφθασε σε σας η τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία της;
Μέσα από μια έρευνα για την Ελένη Σκούρα, την πρώτη ελληνίδα βουλευτή που εκλέχθηκε το 1953 στη Θεσσαλονίκη, για τις ανάγκες της εκπομπής μου στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100, «Πολιτικές Ιστορίες της Θεσσαλονίκης». Εκεί «συνάντησα» και την Αρίστη Παγιατάκη και διαπίστωσα πως, αν και είχε πολλές «πρωτιές», η ιστορία της ήταν εν πολλοίς άγνωστη. Έτσι, αποφάσισα να τη μελετήσω και στη συνέχεια να την παρουσιάσω, ώστε να μπει άλλη μια ψηφίδα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Γνωρίζουμε πως η Ελένη Σκούρα, η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1915 και το 1951 ανέλαβε το τμήμα γυναικών του Ελληνικού Συναγερμού. Τι μαθαίνουμε από την έρευνά σας για τη σχέση των δυο γυναικών;
Σκούρα και Παγιατάκη έχουν πολλά κοινά σημεία στην πορεία τους. Επί παραδείγματι, έδωσαν και οι δύο μάχες για να καταφέρουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους μετά τη δημοτική εκπαίδευση, να σπάσουν στεγανά και αγκυλώσεις της εποχής. Θα σας πω ακόμη ότι ήταν και οι δύο υποψήφιες σε εκείνες τις δημοτικές εκλογές του 1951 με τον ίδιο συνδυασμό και στο ίδιο δημοτικό διαμέρισμα.
Ποια ήταν η πρώτη πηγή στην οποία ανατρέξατε για να διασταυρώσετε τις πληροφορίες σας και πόσα αρχεία χρειάστηκε να μελετήσετε, ώστε να έχετε ένα πλήρες ρεπορτάζ – βιβλίο;
Δυστυχώς δεν υπήρχαν πολλές πληροφορίες για την Αρίστη Παγιατάκη, ελάχιστες οι σύγχρονες ή οι βιβλιογραφικές αναφορές. Η έρευνα ήταν πρωτογενής και ανέτρεξα στα αρχεία του Δημοτικού Συμβουλίου, του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, του ΑΠΘ, της Βουλής, σε εφημερίδες της εποχής, ακόμη και σε παλαιοπωλεία όπου εντόπισα περιοδικά με δημοσιεύσεις της. Βεβαίως και στο οικογενειακό αρχείο.
Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μας μιλήσετε και για την ενεργή συμμετοχή της στο γυναικείο κίνημα, αφού πρώτα μας δώσετε κάποια στοιχεία για τη θέση της γυναίκας της, εποχής εκείνης στη Θεσσαλονίκη.
Το ότι μιλάμε για μια εποχή, τη δεκαετία του 1950, όπου οι γυναίκες αγωνίζονταν για πλήρη εκλογικά δικαιώματα είναι ενδεικτικό για την πολιτική τους θέση. Το ότι ο νόμος που έδινε στις δημοτικές εκλογές του 1951 το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στις γυναίκες αλλά για τις πρώτες εκλογές όχι και στο αξίωμα του δημάρχου, επίσης ενδεικτικό.
Και από μόνο του το γεγονός ότι ήταν υποψήφια στις πρώτες εκλογές στις οποίες οι γυναίκες μπορούσαν να θέσουν υποψηφιότητα δείχνει την πρωτοπορία της Αρίστης Παγιατάκη. Επίσης, μέσα από κοινωνικές οργανώσεις και σωματεία γυναικών είχε έντονη δράση και για τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών αλλά, κυρίως, για την κοινωνία.
Η Θεσσαλονίκη βέβαια είχε πρωτιές σε ό,τι αφορά τα γυναικεία πολιτικά δικαιώματα. Όχι μόνο με τις εκλογές των Σκούρα και Παγιατάκη αλλά διότι για πρώτη φορά οι γυναίκες στη χώρα ψήφισαν για την αυτοδιοίκηση το 1930 στις επαναληπτικές εκλογές στον Δήμο Θεσσαλονίκης και για την Βουλή το 1953 στις επαναληπτικές εκλογές για εκλογή βουλευτή Θεσσαλονίκης.
Πιστεύετε πως το βιβλίο σας θα βοηθήσει ώστε να αποκτήσει η ηρωίδα σας τη θέση που της αξίζει και ποιες κινήσεις σκέφτεστε να κάνετε προς αυτή την κατεύθυνση;
Είναι ένας από τους στόχους του βιβλίου. Πιστεύω πως θα πρέπει η αυτοδιοίκηση και κυρίως ο Δήμος Θεσσαλονίκης, μια και η Παγιατάκη είναι κομμάτι της ιστορίας του, να θεμελιώσουν τη θέση της στην ιστορία της πόλης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επί παραδείγματι, θα μπορούσε να εξεταστεί να δοθεί το όνομά της σε μια οδό της πόλης.
Η λογοτεχνία, πολλές φορές μας έχει αποδείξει, πως συμπληρώνει ή ακόμη φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές γεγονότων και προσώπων που η επίσημη ιστορία προσπερνά, υποβαθμίζει, ακόμη και παραποιεί. Πιστεύετε στη δύναμή της; Πως θα έρθει η στιγμή που συγγραφικές προσπάθειες θα εκτιμηθούν από τους ιστορικούς;
Αυτό μου θυμίζει τη συζήτηση περί ρεπορτάζ και δημοσιογραφικού σχολίου, τη συνύπαρξη και τον ευκρινή διαχωρισμό τους. Υπάρχει χώρος για όλες τις προσπάθειες αρκεί να γνωρίζει ο αναγνώστης τι είναι αυτό που έχει στα χέρια του προς ανάγνωση και αυτό είναι ευθύνη πρώτιστα του δημιουργού. Όταν προσεγγίζεις ή αναφέρεσαι σε ένα ιστορικό γεγονός με όχημα τη μυθοπλασία, αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλη τη διαδικασία, μέχρι την ανάγνωση της τελευταίας τελείας. Ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να διατηρήσει τα ιστορικά στοιχεία του συγκείμενου μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η ιστορία και αντιστοίχως να προσεγγίσει λογοτεχνικά την εξέλιξη και τους χαρακτήρες της.
Αν και η ζωή της Παγιατάκη έχει μυθιστορηματικά στοιχεία δεν επέλεξα τη μυθοπλασία για την παρουσίαση της ιστορίας της. Θα χαρακτήριζα τη δική μου προσπάθεια ως μια δημοσιογραφική έρευνα, ένα ρεπορτάζ, με πηγές τεκμηρίωσης να συνοδεύουν όλες τις αναφορές.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Την Αρίστη Παγιατάκη τη «συνάντησα» σε αναφορές ως την «πρώτη γυναίκα δήμαρχο της Θεσσαλονίκης και της χώρας». Ήρθε πρώτη σε ψήφους στις δημοτικές εκλογές του 1951, αλλά τελικά δεν ανέλαβε τα δημαρχιακά καθήκοντα μετά από ένα πολιτικό θρίλερ που απασχόλησε ακόμη και τον τότε πρωθυπουργό της χώρας.
Ήταν, όμως, πρώτη σε πολλά. Πρώτη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την πρωτιά εκείνων των εκλογών, ήταν πρώτη διευθύντρια ινστιτούτου και κλινικής, πρωτοπόρα στην ιατρική επιστήμη, στην κοινωνική δράση και το γυναικείο κίνημα αλλά και «η πρώτη γυναίκα οδηγός», όπως υπερηφανευόταν ο γιος της, γνωστός δημοσιογράφος, Σπύρος Παγιατάκης.
Η Αρίστη Παγιατάκη είναι ένα πρόσωπο που αξίζει μια θέση στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, της αυτοδιοίκησης, της ιατρικής επιστήμης και του γυναικείου κινήματος.
Βιογραφικό
Ο Βαγγέλης Πλάκας γεννήθηκε το 1975 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει και δραστηριοποιείται επαγγελματικά. Είναι παντρεμένος με τη φιλόλογο Μαλαματένια Κρινάκη, με την οποία έχουν δύο γιους, τον Παναγιώτη (17) και τον Μιχαήλ-Χρήστο (15) Σπούδασε Δημοσιογραφία, Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Επικοινωνία. Eπίσης, έχει παρακολουθήσει προγράμματα επιμόρφωσης για τη Διοίκηση ΜΜΕ και την Πολιτική Επικοινωνία-Εκλογική Συμπεριφορά.
Είναι δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ και διετέλεσε μέλος στο Δ.Σ. του Μορφωτικού της Ιδρύματος. Έχει εργαστεί από το 1997 σε εφημερίδες, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Σήμερα είναι αρχισυντάκτης στη
Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100, έχει εκπομπή στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης FM100 και κάνει πολιτικό ρεπορτάζ και αρθρογραφεί στο MyPortal.gr και την εφημερίδα «Πολιτική».
Έχει επιμεληθεί και εκδώσει τα βιβλία «Οι αγωνίες της Μέσης Πολιτείας και η πολιτική δίχως γωνίες» (2008), «Η νέα μεταπολιτευτική Πολιτεία» (2009), «Εκλογές στην Πράξη. Τα βήματα για μια εκλογική νίκη» (2018), «Το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. 60 χρόνια μετά» (2004), «Το χωριό που νίκησε τον θάνατο» (2016), βασισμένο στο ομώνυμο βραβευμένο ντοκιμαντέρ παραγωγής του για την κατολίσθηση του Μικρού Χωριού Ευρυτανίας το 1963.
Εξέδωσε επί δέκα χρόνια, από το 2007, το «Πολιτικό Ημερολόγιο-Ατζέντα Θεσσαλονίκης» και από το 2018 συντονίζει το ετήσιο «Αναπτυξιακό Συνέδριο Θεσσαλονίκης» που διοργανώνει το «Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Ανάπτυξης» (ΕΛΙΝΕΚΑ).
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.