Συγγραφέας του βιβλίου «Το τελευταίο φιλί» – Εκδόσεις «Ψυχογιός»
Έχοντας αποσώσει τις ελπίδες του, ένας άντρας στη δύση της ζωής του κι ενώ βρίσκεται στο νοσοκομείο αποφασίζει να κάνει ένα καλό. Σε ποιον το κάνει; Στο πρώτο πρόσωπο που βρίσκεται μπροστά του. Στη νοσοκόμα του. Ο Γιώργος Πολίτης, που εκπροσωπεί επάξια την ψυχογραφία στην ελληνική λογοτεχνία, μας δίνει μια ιστορία στην οποία αναλύει τους λόγους των λόγων του κάθε πρωταγωνιστή, αφού για κείνον κάθε ήρωας είναι μονάδα που άλλοτε συλλογιέται και άλλοτε επιδρά,. Όπως λέει στο Vivlio-life “τα ψυχογραφήματα είναι πιο απαιτητικά, ζητούν προσήλωση, προσφέρουν όμως άλλες συγκινήσεις: Απαντούν σε ερωτήσεις, ξεδιαλύνουν διλήμματα, βρίσκουν χώρο να ερμηνεύσουν ενδελεχώς καταστάσεις“. Και αυτό ακριβώς εισπράττει ο αναγνώστης με το «Τελευταίο φιλί», που όπως διευκρινίζει ο συγγραφέας, δεν εμπεριέχει αγάπη αλλά «αποτελεί τη σελίδα πριν το οπισθόφυλλο μιας ζωής».
Παρατηρώντας τον τίτλο του βιβλίου σας και τη θολή γυναικεία φιγούρα του εξωφύλλου, αναρωτιέμαι αν υπάρχει «Το τελευταίο φιλί» ως σκηνή στη νέα σας συγγραφική δουλειά.
Ναι, πράγματι υπάρχει. Είναι προς το τέλος του βιβλίου αλλά δεν είναι κάποιο που εμπεριέχει αγάπη. Είναι κάποιο από εκείνα που δίνονται ως επισφράγισμα υπεροχής. Ως απόδειξη μιας νίκης σε ένα πόλεμο που ποτέ δεν κηρύχτηκε. Αποτελεί τη σελίδα πριν το οπισθόφυλλο μιας ζωής.
Μιχάλης Δανιήλ και Έλενα. Ογδόντα χρόνων και στη δύση της ζωής του εκείνος, 23 χρόνων και γεμάτη ζωή εκείνη. Ενώ δεν υπάρχει τίποτε να τους δένει, έρχεται η μυθοπλασία να ενώσει έστω και για λίγο τις μοίρες τους. Μιλήστε μας για τους ήρωές σας.
Στο σημείο αυτό θα αναφερθώ στη Μαριανή, τη γυναίκα εκείνη που αμφισβήτησε επιχειρηματολογώντας όλα όσα δεν θα τολμούσε κάποιος στις μέρες της κι ίσως ακόμα και στις δικές μας. «Ένα ψέμα που συμφέρει το έθνος Έρνστ λέγεται; Γιατί αν λέγεται δεν μένει παρά να βαφτίσουμε τα ψέματά μας εθνικά και να μπολιάσουμε με αυτά τα παιδιά, εκτελώντας την αλήθεια για χάρη μιας ιδέας που σήμερα ωφελεί…»
Η Μαριανή αποτελεί το κύριο πρόσωπο του έργου κι είναι ένας σημαντικός λόγος της συγγραφής του. Είναι η γυναίκα εκείνη, ο άνθρωπος, που φωνάζει μέχρι σήμερα ότι: Έχω δικαίωμα στη ζωή, δεν έχω καμιά υποχρέωση στη θυσία. Επιμένει ότι αφού δεν υπάρχει συνείδηση πριν από την ύπαρξη, το κάθε άτομο είναι υπεράνω της ιδέας καθόσον η ιδέα προέρχεται από αυτό.
Καθαίρεσε μέσα της λοιπόν τους ‘άριστους’ των κοινωνιών, τα άκαμπτα εκείνα άτομα που εμμένουν στις ιδεολογίες ή στις αξίες τους ως να μην υπάρχει αντίλογος.
Το παρελθόν του Μιχάλη «βρίσκεται πάντα εκεί, στοιχειώνοντας τη μισή ζωή του…», γράφετε. Δώστε μας μια γεύση από αυτό το βαρύ παρελθόν.
Έρχεται στη ζωή κάποιων ανθρώπων μία στιγμή, όπου συντρίβονται όλες τους οι πεποιθήσεις. Είναι η στιγμή όπου αντιλαμβάνεται ο καθένας ξεχωριστά, ότι όλα όσα πίστευε τις μέρες που έζησε, ήταν μια πλάνη! Η συγκλονιστική αυτή στιγμή σημαίνει δύο πράγματα. Πρώτα απ’ όλα γνώση κι έπειτα θλίψη για τα χρόνια που έφυγαν αναλωμένα σε ιδέες που είχαν θεμέλια στα βότσαλα. Πέρασαν χρόνια μέχρι να αντιληφθεί ο ήρωας πως έκανε λάθος κι όταν το κατάλαβε, κατέρρευσε.
Σ’ εκείνο το ψυχρό δωμάτιο του νοσοκομείου «Ελπίς» ποια εσωτερική ανάγκη κάνει τον πρωταγωνιστή σας να μιλήσει σ’ ένα άγνωστο κορίτσι; Είναι μόνο η αίσθηση της απόλυτης μοναξιάς;
Θα έλεγα ότι κάποιες φορές ο άξιος τρόπος ζωής παίρνει εκδίκηση. Συμβαίνει την ώρα όπου τα χρήματα δεν μπορούν να προσφέρουν το παραμικρό ακόμα και στον πιο υγιή άνθρωπο. Είναι η στιγμή εκείνη όπου κάποιος θέλει να πετάξει από επάνω του το βάρος τού κάθε υλικού αγαθού και να μείνει αγνός, μόνος με την ύστερη γνώση του, που ακόμα κι αν θλίβει, προσφέρει στο βάθος της μια μεγάλη ευεργεσία. Την διάφανη κρίση.
Ο Μιχάλης Δανιήλ έχοντας αποσώσει τις ελπίδες του θέλησε να κάνει ένα καλό. Το πρόσωπο της Έλενας ήταν το πρώτο που βρέθηκε εμπρός του.
Και βέβαια η Έλενα δεν ακούει απλά μια ιστορία από τα παλιά, αλλά μαθαίνει μια τοποθεσία κι ένα θλιβερό μυστικό. Η ανάγνωση θα μας δώσει τις απαντήσεις στο «πού;» και «τι;», εκείνο που ίσως έχει τη σημασία του είναι να μας πείτε είναι αν οι απαντήσεις στα δυο ερωτήματα θα επηρεάσουν και σε ποιο βαθμό τη ζωή της.
Η Έλενα είναι το άτομο που ξεκλειδώνει τη ροή της ιστορίας. Είναι η αποδέκτης του τελευταίου καλού που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που φεύγει από τη ζωή. Η ζωή της ασφαλώς και αλλάζει, αλλά σίγουρα όχι από όλα τα μυστικά που μαθαίνει μαζί με τον αναγνώστη… Αλλάζει από κάτι πολύ πιο απλό και χρήσιμο, τη δεδομένη στιγμή, για εκείνη.
Όλγα. Είναι η γυναίκα του ήρωά σας και ο χαρακτήρας που εξαρχής κεντρίζει το ενδιαφέρον μας. Όμως, «η ζωή της ήταν ανακατωμένη, πεταμένη άτακτα μέσα σε μια ρευστή έκταση μνήμης». Ποιος είναι ο λόγος που πάλευε να βρει τι ήθελε και δεν μπορούσε να βγάλει άκρη;
Η Όλγα δεν κατάφερε ποτέ της να αποκτήσει δική της άποψη. Αυτός ήταν ο λόγος που δεν κατανόησε, ούτε ερμήνευσε σωστά όλα όσα συνέβαιναν γύρω της. Πάντοτε στεκόταν στη σκιά της μητέρας της. Θα έλεγα ότι η πληθωρική εικόνα της Μαριανής δεν της αφήνει κανένα περιθώριο ανάδειξης. Η ίδια η Όλγα κατηγορεί τους γονείς που δεν αφήνουν τα παιδιά τους να πάρουν ανάσα. Βεβαίως η Μαριανή δεν είναι υπαίτια των δεινών που υπέστη η κόρη της καθόσον η Όλγα αποτελεί το παιδί όπου θεωρεί ότι ο ευκολότερος δρόμος για την ευτυχία είναι το χρήμα και η καλοπέραση. Δεν μπαίνει καν στον κόπο να προβληματιστεί, αφού έχει σκεφτεί κι έχει απαντήσει για όλα η μητέρα της. Η Όλγα παραμένει μέχρι το τέλος η κόρης της μάνας της.
Στην ιστορία σας εκτός από τους βασικούς πρωταγωνιστές υπάρχουν πρόσωπα σε δεύτερο πλάνο, που όμως παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πλοκή. Επιλέγω τη Μόρφω, στα νιάτα της οποίας βρίσκεται η ρίζα του κακού. Μιλήστε μας γι αυτήν.
Η γιαγιά Μόρφω, η μάνα της Μαριανής, είναι μια αδικημένη μορφή. Μια γυναίκα κωφή που παντρεύεται έναν άντρα με νοητική υστέρηση. Η ιστορία της είναι πραγματική συνέβη στο Ρουστάβι της Γεωργίας. Στο έργο ενσαρκώνει τον ανήμπορο άνθρωπο, όπου επάνω του ξεσπούν όλοι. Είναι το εύκολο θύμα. Η Μόρφω βιάζεται κατ’ εξακολούθηση. Μπλέκει τα συναισθήματά της. Θέλει να εκδικηθεί για την χαμένη της τιμή, για την αδικία που της συνέβη από την μία, και από την άλλη θέλει να πεθάνει από τις ενοχές της για κάποιο ψήγμα ηδονής που ένοιωσε. Γυρεύει την καταστροφή.
Ενώ ένα πολύ μεγάλο μέρος της ιστορίας βαδίζει πλάι σε ιστορικά γεγονότα δεν μένετε σ’ αυτά. Αυτό που αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης είναι πως βασική επιδίωξή σας είναι η ψυχογραφία των ηρώων σας. Έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αυτός ο τρόπος γραφής;
Για εμένα ναι. Το ψυχογράφημα ενδιαφέρεται κυρίως για τον άνθρωπο ως μονάδα που άλλοτε συλλογιέται κι άλλοτε επιδρά. Εμβαθύνει στις βαθιές αιτίες της δράσης του. Αναλύει τους λόγους των λόγων του. Αποκαλύπτει τα κρυμμένα του μυστικά, τον δεύτερο και πολύ πιο ειλικρινή εαυτό του. Ενδιαφέρεται και αναδεικνύει την εκ των έσω εξέλιξη του χαρακτήρα του σε ολόκληρη την πορεία του έργου.
Με ποιο κριτήριο προχωρήσατε στην επιλογή των ημερομηνιών που βλέπουμε ως τίτλους στα κεφάλαια του μυθιστορήματος;
Οι ημερομηνίες μπαίνουν ώστε να υπάρχει μία πυξίδα στο έργο προς όφελος του αναγνώστη. Στα έργα σαν και το Τελευταίο Φιλί, όπου οι αναδρομές είναι απαραίτητες, χρειάζονται κάποιες φορές ακόμα και οι ώρες. Ορισμένα έργα δεν μπορούν να αποδώσουν αν δεν υπάρχει αυτό το χρονικό μπρος-πίσω.
Η πρώτη ημερομηνία μπαίνει σύμφωνα με τη χρονολογία την οποία θα διαδραματισθεί το έργο στο πλάι ενός αληθινού γεγονότος και όσο προχωρά η εξέλιξη των δρώμενων τόσο γίνεται επιτακτικότερη η ανάγκη ενός ακριβέστερου χρονικού προσδιορισμού, οπότε μπαίνουν οι μήνες, οι μέρες, ακόμα και οι ώρες.
Οι Έλληνες αναγνώστες πιστεύετε πως ενδιαφερόμαστε περισσότερο για την πλοκή και τις ανατροπές ή να διεισδύσουμε στις πιο ενδόμυχες σκέψεις των ηρώων;
Οι αναγνώστες ξεκινώντας τα αναγνωστικά τους βήματα ενδιαφέρονται περισσότερο για την πλοκή, τη δράση, τις ανατροπές. Θέλουν την υπόθεση να «τρέχει», είναι ευκολότερο το ανάγνωσμα. Τα ψυχογραφήματα είναι πιο απαιτητικά, ζητούν προσήλωση, προσφέρουν όμως άλλες συγκινήσεις: Απαντούν σε ερωτήσεις, ξεδιαλύνουν διλήμματα, βρίσκουν χώρο να ερμηνεύσουν ενδελεχώς καταστάσεις.
Σε κάποιο μη ψυχογραφικό έργο, όσο απλώνει η υπόθεση, τόσο η δράση, τα τεκταινόμενα που οφείλουν να αναλυθούν κερδίζουν έδαφος σε βάρος της ερμηνείας του λόγου των πράξεων. Οι πράξεις συμβαίνουν ως αντιδράσεις κι όχι ως αποτελέσματα εξυπηρέτησης βαθύτερων αναγκών. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι μια απλή πράξη κρύβει πίσω της χιλιάδες λόγους ύπαρξης…
Άρα το τι επιλέγει κανείς τι να διαβάσει, είναι καθαρά αποτέλεσμα της διάθεσής του, αλλά και της προόδου που έχει κάνει διαβάζοντας.
Ενώ ξεκαθαρίζετε στο εισαγωγικό σας σημείωμα πως «τα πρόσωπα, οι τοποθεσίες και τα γεγονότα στο έργο είναι αποτέλεσμα της φαντασίας του συγγραφέα…», εισπράττουμε πως κάποια από όλες τις καταστάσεις είναι πραγματική. Υπάρχει στο μυθιστόρημά σας κάποια αληθινή αφήγηση;
Τα μέρη όπου διαδραματίζονται τα συμβάντα είναι όλα πραγματικά, οφείλουν να είναι πραγματικά άλλως το μυθιστόρημα θα είναι μετέωρο. Η επικρατούσα κοινωνική κατάσταση σε κάθε χρονολογική περίοδο επίσης οφείλει να είναι αληθινή, τα συγκεκριμένα περιστατικά όμως, που συνέβησαν σε ένα υπαρκτό την εποχή εκείνη περίγυρο, είναι αποτέλεσμα μυθοπλασίας, όπως και οι ήρωες όπου ουδέποτε υπήρξαν. Εξαιρείται η γιαγιά Μόρφω όπου έζησε σε κάποιο άλλο μέρος, μια άλλη εποχή, με άλλο όνομα, αλλά με την ίδια τραγική ζωή.
«Όσο μένουμε πιστοί στις πεποιθήσεις μας, πάντα ένα σύνορο ή ένας γεωγραφικός παράλληλος θα αποφασίζουν για την αλήθεια μας», γράφετε πριν ξεκινήσετε την αφήγησή σας, απευθυνόμενος σ’ εμάς τους αναγνώστες. Αναλύστε μας αυτή τη σκέψη.
Σας ευχαριστώ για τη σημαντική αυτή ερώτηση.
Θα προσπαθήσω να απαντήσω όσο πιο σύντομα μπορώ. Είναι γνωστό πως μάθαμε και πιστέψαμε ό,τι αρχικά μας δίδαξαν. Κανένα παιδί δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει τον δάσκαλο ή τον γονιό του. Εμβόλιμες ιδέες τείνουν να δείχνουν με την πάροδο του χρόνου έμφυτες, αδιαπραγμάτευτες.
Οι πεποιθήσεις μας αυτές, δεν είναι τίποτα άλλο από τη βεβαιότητα πως αυτό που θεωρούμε αληθές-ορθό ότι και πράγματι είναι. Αυτό είναι εντελώς λανθασμένο! Σκεφτείτε πόσες προκαταλήψεις υπάρχουν και πόσες εκ διαμέτρου αντίθετες ηθικές που αφορούν τις διαπροσωπικές μας σχέσεις οι οποίες θεωρούνται όλες ορθές. Οι πεποιθήσεις μας αυτές, είναι δημιουργήματα, αποτελέσματα τρόπου διαπαιδαγώγησης, διδασκαλίας και κουλτούρας του τόπου όπου μεγαλώσαμε και απέχουν με απόσταση ίση, από την αλήθεια των υπόλοιπων λαών. Εμείς θεωρούμε ορθό να φυλακίζουμε τον κλέφτη, αλλού του κόβουν το χέρι. Σε μια πολιτεία ένα αδίκημα τιμωρείται με θάνατο και σε άλλη πολιτεία με φυλάκιση. Κάποιες θρησκείες επιτρέπουν την πολυγαμία άλλες την απορρίπτουν.
Ο κάθε λαός είναι πεπεισμένος πως εκείνα που τον δίδαξαν είναι τα ορθά και τα πρέποντα, έτσι όσο δεν αμφισβητεί τις πίστεις και τις αξίες του, πάντα αυτά που τον δίδαξαν στον τόπο που γεννήθηκε, θα αποφασίζουν για την αλήθεια του… για την ορθότητα δηλαδή των πιστευμάτων του. Ποτέ δεν θα καταλάβει το σπουδαίο που είπε ο Καμύ: Ένας εχθρός δεν είναι ποτέ εξ’ ορισμού κακός. Ποτέ δεν θα προσπαθήσει να δει μήπως εκείνος βρίσκεται στη λάθος πλευρά του ποταμού…
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Άρρωστος στο νοσοκομείο, ο Μιχάλης Δανιήλ αποκάλυψε στην Έλενα, τη νεαρή νοσοκόμα που καθόταν πλάι του, μία τοποθεσία κι ένα θλιβερό μυστικό. «Απλώς δε θα πας μέρα με βροχή…» της είπε.
Μετά πήρε μια βαθιά ανάσα και άρχισε να βγάζει από μέσα του λόγια που τα είχε θαμμένα χρόνια, θαρρείς… Μιλούσε ασταμάτητα, κι όλη την ώρα φανταζόταν τον εαυτό του σκληρό, να κοιτάει τη ζωή μετανιωμένος. Και ήταν κρίμα, καθώς την αλήθεια εκείνης της σημαντικότερης, της τελευταίας μέρας δε θα τη μάθαινε ποτέ. Αν είχε σταθεί τότε να ακούσει τα λόγια της Όλγας, όλη η ζωή του θα είχε αλλιώτικη πορεία.
Ύστερα από μέρες, η Έλενα, τρελή από αγωνία, τον έψαξε στον ίδιο θάλαμο, στο ίδιο κρεβάτι να του πει τα νέα. Ήταν, όμως, αργά… Ο Μιχάλης Δανιήλ είχε ξοφλήσει τους λογαριασμούς του με τη ζωή.
Μια προδοσία στα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, μια μεγάλη αδικία, ένας κατ’ εξακολούθηση βιασμός μιας κωφής γυναίκας και, έπειτα από χρόνια, κάποιοι θάνατοι που συνδέονται με αναπάντητα ερωτήματα θα χτίσουν μια ιστορία συνηθισμένη και περίπλοκη, από αυτές που υφαίνει η μοίρα, αδιαφορώντας για τα όνειρα και τις επιθυμίες των ανθρώπων.
Βιογραφικό
Ο Γιώργος Σ. Πολίτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Σπούδασε αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων και ζωγραφική, και αργότερα παρακολούθησε επί δύο χρόνια σειρά σεμιναρίων φιλοσοφίας, ψυχολογίας και πολιτικής οικονομίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με τη συγγραφή μυθιστορηματικών και θεατρικών έργων, ενώ συγχρόνως αρθρογραφεί στον περιοδικό Τύπο και στο Διαδίκτυο. Παράλληλα διδάσκει δημιουργική γραφή (μυθιστορηματική και θεατρική) στο εργαστήρι θεατρικών σπουδών της AnasaArt. Μυθιστορήματα του ιδίου: Ήφαες, Αδελαή; (2011), 24 στιγμές ακραίου πάθους (2017), Το γράμμα που δεν διαβάστηκε ποτέ (2018). Θεατρικά έργα που ανέβηκαν σε θεατρικές σκηνές των Αθηνών: Κορίτσι Διαμάντι, Το Λαχείο.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.