9 Μαρτίου 1941.
Μια επική μάχη θα διεξαχθεί μεταξύ Ιταλών και Ελλήνων για το Ύψωμα 731, στην Αλβανία . Το Ύψωμα 731 βρίσκεται ανάμεσα στις κωμοπόλεις Γκλάβα και Κλεισούρα , δίπλα από την οροσειρά Τρεμπεσίνα, μέσα στην χαράδρα Πρόι Μαθ.
Το Ύψωμα 731 ήταν ένα από τα πιο αιματοβαμμένα υψώματα στη σύγχρονη στρατιωτική ιστορία. Η σύγκρουση αυτή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν εξαιρετικά άγρια. Ίσως το πιο κοντινό αντίστοιχο στην ίδια παγκόσμια σύρραξη είναι η μάχη για την Ίβο Τζίμα ακριβώς τέσσερα χρόνια αργότερα. Και στις δύο περιπτώσεις, οι επιτιθέμενοι έκαναν μια απεγνωσμένη και αιματηρή απόπειρα απέναντι σε πολύ αντίξοες συνθήκες να εξασφαλίσουν ένα στρατηγικό ύψωμα -το Ύψωμα 731 στην Αλβανία και το όρος Σουριμπάτσι στην Ίβο Τζίμα. Και με στυγνή ομοιότητα, ο αγώνας τράβηξε για εβδομάδες με εξαιρετικά μεγάλες απώλειες και με θαυμάσιες επιδείξεις ηρωισμού και από τις δύο πλευρές. Οι Ιταλοί στην Αλβανία δεν ήταν ποτέ εφοδιασμένοι και εξοπλισμένοι επαρκώς για την αποστολή τους , μεγάλο μέρος του υλικού τους αποδείχθηκε κατώτερο εκείνου των Ελλήνων, ιδίως στο πυροβολικό και στα πολυβόλα. Πάνω απ΄ όλα όμως, οι Έλληνες υπερίσχυσαν από άποψη ηθικού.
Μέχρι τον Μάρτιο του 1941 ο Βασιλικός Στρατός των Ιταλών για τέσσερις μήνες είχε υποστεί απώλειες στα παγωμένα κατσάβραχα της Αλβανίας. Τώρα οι Ιταλοί σολντάτι λάμβαναν τη διαβεβαίωση ότι μία ακόμη μαζική εφόρμηση θα λύγιζε τους πεισματάρηδες Έλληνες και θα τους έτρεπε τελικά σε φυγή.
Το εντυπωσιακό είναι πως, παρά το χαμηλό ηθικό στις τάξεις των Ιταλών στρατιωτών και τις δεινές δοκιμασίες που είχε περάσει από τον αλβανικό χειμώνα, η πλειονότητά τους ρίχτηκε στη μηχανή του κιμά του Υψώματος 731 ηρωικά.


Από την πλευρά των Ιταλών περιλαμβάνονταν το VIII Ιταλικό Σώμα Στρατού με 15 Μεραρχίες, θα πολεμήσουν κυρίως οι Μεραρχίες Πούλιε, Μπάρι, Κάλιαρι, Κυνηγοί των Άλπεων, Πουστερία και η Λεγεώνα Μελανοχιτώνων, ενώ η Ελλάδα είχε έντεκα μεραρχίες πεζικού στην Αλβανία, αλλά την μεγάλη επίθεση των Ιταλών την δέχτηκε η 1η Μεραρχία του Β΄ Σώματος Στρατού, με την 4η και την 6η Μεραρχία στα πλάγια. Από άποψη αριθμών, κάθε ελληνικό λόχος είχε θεωρητικά να αντιμετωπίσει ένα ιταλικό τάγμα.
Ο Ταγματάρχης Κασλάς που ήταν στο Ύψωμα 731 είχε λάβει διαταγή από τον συνταγματάρχη Κετσέα «Επί των θέσεών σας θα αμυνθείτε μέχρις εσχάτων. Η Πατρίς και η ανωτάτη διοίκησις απαιτεί να κρατήσετε ψηλά την τιμήν των όπλων». Ο Κασλάς διαβεβαίωσε τον Κετσέα πως δεν είχε σκοπό να εγκαταλείψει το Ύψωμα 731…
Σε ένα ύψωμα στο όρος Κομαρίτ, ο ίδιος ο Μουσολίνι παρακολουθούσε την έναρξη της μεγάλης αντεπίθεσης ,της Εαρινής Επίθεσης στο Ύψωμα 731. Τουλάχιστον στα χαρτιά, ο βασικός στόχος της Εαρινής Επίθεσης ήταν λογικός: να εξουδετερωθούν οι ελληνικές θέσεις γύρω από τις κωμοπόλεις της Κλεισούρας και του Τεπελενίου και να χρησιμοποιηθούν οι απελευθερωμένες ορεινές κοιλάδες για την προέλαση προς την Ελλάδα. Αν η Εαρινή Επίθεση επιτύγχανε και προχωρούσε άλλα 60 χιλιόμετρα, θα έφτανε στα ελληνικά σύνορα.
Τελικά αυτό το Ύψωμα, περισσότερο απ΄ οτιδήποτε άλλο, σηματοδότησε την αρχή του τέλους της πολιτικής σταδιοδρομίας του ίδιου του Μουσολίνι ως δικτάτορα. Οι φοβερές ιταλικές απώλειες έκαναν προφανές σε μία όλο και μεγαλύτερη μερίδα του σώματος των Ιταλών αξιωματικών πόσο μεγάλο λάθος ήταν ο πόλεμος κατά της Ελλάδας.


Σύμφωνα με ελληνικούς υπολογισμούς, περισσότεροι από 18.000 Ιταλοί σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν κατά την Εαρινή Επίθεση. Μόνο η μάχη για το Ύψωμα 731 στοίχισε στους Ιταλούς κάπου 4.000 απώλειες έναντι περίπου 500 των Ελλήνων. 3.000 ανδρών των ιταλικών μεραρχιών που επιτέθηκαν συνελήφθησαν αιχμάλωτοι από τους Έλληνες. Κατά τη διάρκεια της μάχης για το Ύψωμα 731 από το ξεκίνημα της Εαρινής Επίθεσης έως και την ελληνική παράδοση στους Γερμανούς ,το ελληνικό Β΄ Σώμα Στρατού (1η,5η,15η και 17η Μεραρχία ) υπέστη περίπου 5.300 απώλειες. Η 1η Μεραρχία ήταν εκείνη που επλήγη χειρότερα, με 1.700 απώλειες, ανάμεσα στους οποίους ήταν 301 αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες νεκροί. Το 19ο Σύνταγμα της 6ης Μεραρχίας, που είχε σταλεί στον τομέα της 1ης Μεραρχίας ως ενίσχυση και είχε αντέξει τη σφοδρότητα των επιθέσεων κατά του Υψώματος 731, είχε 920 απώλειες , από τις οποίες 260 νεκροί.


Οι Ιταλοί προκάλεσαν τις περισσότερες απώλειες στους Έλληνες με το πυροβολικό και τους όλμους τους και τη στενή συνεργασία μεταξύ τους. Στην ελληνική πλευρά ένα συστατικό-κλειδί στην τελική επιλογή ήταν η ετοιμότητα με την οποία οι τραυματισμένες μονάδες της πρώτης γραμμής αντεπιτίθεντο αμέσως μόλις το ιταλικό πεζικό έμπαινε εντός ακτίνας βολής. Ενώ οι Ιταλοί ήταν εξαιρετικοί στο να καλύπτουν τις επιθέσεις τους με καταιγισμό επιθετικών χειροβομβίδων, η ειδικότητα των Ελλήνων ήταν η ξιφολόγχη. Ο σκληρότερος και αγριότερος αγώνας συνέβαινε κατά τη διάρκεια των ορμητικών κατηφορικών εφόδων των Ελλήνων με εφ΄ όπλου λόγχη εναντίον ενός εχθρού που ήταν ήδη κουρασμένος από την ανάβασή του στο ύψωμα. Σε κάθε αντεπίθεση των Ελλήνων, πάνω στο χιονισμένο Ύψωμα 731 ακουγόταν η φοβερή ομαδική κραυγή: «Αέρα! Αέρα!».
Αυτή η τακτική, περισσότερο απ΄ οποιαδήποτε άλλη, ήταν εκείνη που εξασφάλισε την αποτυχία του Καβαλέρο και του Μουσολίνι.
Αν οι απώλειες της ελληνικής 1ης Μεραρχίας φαντάζουν σχετικά μικρές σε σύγκριση μες την αγριότητα της μάχης, πρέπει να θυμόμαστε ότι η συγκεκριμένη μεραρχία, που επλήγη πολύ χειρότερα απ΄ όλες όσες ανήκαν στο Β΄ Σώμα Στρατού, μαχόταν αμυνόμενη από καλά οχυρωμένες θέσεις. Οι Έλληνες θα μπορούσαν να είχαν κρατήσει το Ύψωμα 731 στο διηνεκές, όσο ο στρατηγός Καβαλέρο δεν άλλαζε τις δαπανηρές και στερούμενες φαντασίας τακτικές του. Και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να κάνει κάτι τέτοιο, αφού η ιδέα των μαζικών μετωπικών επιθέσεων ήταν τελικά του ίδιου του Μουσολίνι.
Η μάχη των 17 ημερών στο Ύψωμα 731 αναστάτωσαν το ευρύτερο γερμανικό χρονοδιάγραμμα και καθυστέρησαν την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», κατά της Ρωσίας, αλλάζοντας έτσι ολόκληρη την πορεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η αρχική ημερομηνία έναρξης της επιχείρησης ήταν η 15η Μαΐου, αλλά οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να κινηθούν παρά στις 22 Ιουνίου…


Για 45 χρόνια τα οστά των πεσόντων Ιταλών και Ελλήνων σάπιζαν μέσα σε αγρούς και πάνω σε λοφοπλαγιές, εντελώς ξεχασμένα… Το 1962 όλα τα ταυτοποιημένα οστά των πεσόντων Ιταλών είχαν επαναπατριστεί στην Ιταλία για να τύχουν τιμητικής ταφής. Τα διάσπαρτα πτώματα κάπου 8.000 Ελλήνων , ωστόσο,, δεν έτυχαν τέτοιας εύνοιας. Οι ελληνικές αρχές χρειάστηκε πάνω από 77 χρόνια για να πείσουν τους Αλβανούς να επιτρέψουν να λάβει χώρα η ανθρωπιστική εκταφή των οστών των Ελλήνων στρατιωτών!!!
Το Ύψωμα 731 είναι ακόμα εκεί, αλλά σήμερα μπορεί να το αποκαλέσει κανείς ακριβέστερα Ύψωμα 725 , αφού οι οβίδες του Ντούτσε χαμήλωσαν την κορυφή του κατά έξι ολόκληρα μέτρα…
Το Ύψωνα 731, με τους συνεχείς βομβαρδισμούς και τις επιθέσεις των Ιταλών, επί 17 ημέρες, ζωσμένο με φλόγες έμπαινε πια στο θρύλο…
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να ξαναζωντανέψει την τεράστια έκταση και τη φρίκη της διάρκειας δεκαεπτά ημερών της μάχης του Υψώματος 731, ανάμεσα στον ελληνικό και στον ιταλικό στρατό. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα φόρο τιμής στους απίστευτα γενναίους άνδρες, Ιταλούς και Έλληνες, που έκαναν αυτό που πολύ λίγοι από εμάς στη σημερινή εποχή θα μπορούσαν ποτέ να καταφέρουν.
Η ομίχλη του πολέμου -του κάθε πολέμου- ποτέ δε διαλύεται πραγματικά…
Ένα συναρπαστικό, δυνατό, ιστορικό βιβλίο και ένας εξαιρετικός στοχασμός στο έπος του ΄40 και στον ηρωισμό των Ελλήνων αξιωματικών και φαντάρων.
Διαβάστε το.


Ο ΤΖΟΝ ΚΑΡ γεννήθηκε στην Αγγλία το 1948. Εργάστηκε για χρόνια ως δημοσιογράφος και ανταποκριτής των μεγαλύτερων εφημερίδων (The Times, Wall Street Journal Europe κ.ά.) στην περιοχή της Μεσογείου και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Είναι λάτρης της ελληνικής ιστορίας και ζει στη χώρα μας. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα βιβλία του Η ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 1940-1941, ΘΩΡΗΚΤΟ ΑΒΕΡΩΦ – ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ, ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ, Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ και Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 731.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave