ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΙΑΤΟΠΟΥΛΟΣ-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
(Η ζωή του σαν μυθιστόρημα)
Πρόλογος: Γιάννης Σμαραγδής – σκηνοθέτης
Ο Δημήτρης Χορν έχει γράψει για το βιβλίο:
➖”Άφθονο ταλέντο υπάρχει στο βιβλίο “Ελ Γκρέκο, ο ζωγράφος του Θεού“.
Μαγεία! Τί γλώσσα! Τόσοι ζωντανοί άνθρωποι ξεπηδάνε μέσα από τις σελίδες! Το έκλεισα με νοτισμένα μάτια”.
Ο Δημήτρης Σιατόπουλος γράφει αριστουργηματικά μία μυθιστορηματική βιογραφία που έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο και στην οποία βασίστηκε το σενάριο της ταινίας “ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ” του Γιάννη Σμαραγδή.
Η σύνθεση της γραφής με τον ποιητικό λόγο που θυμίζει τον Νίκο Καζαντζάκη, χωρίς βεβαίως ίχνος μίμησης, ο σεβασμός στο κατάλληλο λεξιλόγιο απόλυτα προσαρμοσμένο στην εποχή και η ακρίβεια στη λεπτομέρεια των στοιχείων της πολυκύμαντης διαδρομής του Μεγάλου Καλλιτέχνη παράγουν ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα.
Γεννημένος στον Χάντακα της ενετοκρατούμενης Κρήτης το 1541, ο Δομήνικος, εκδηλώνει από μικρός την κλίση του στη ζωγραφική και μαθαίνει την τέχνη της αγιογραφίας κοντά σε άξιους τεχνίτες. Ανήσυχος και φιλομαθής, μελετάει Πλάτωνα, Δημοσθένη και Αριστοτέλη, με τον Ιπποκράτη να τον εντυπωσιάζει με τις συνταγές του χρήσιμες για τις μικρό αρρώστιες.
Η καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία του διακατέχεται από το πάθος να δώσει μία προσωπική φόρμα στις δημιουργίες του και αφοσιώνεται στην τέχνη που τον λυτρώνει ζωγραφίζοντας απομονωμένος σε ένα σπήλαιο, με απαλλαγμένη την ψυχή του από κάθε γήινο. Τα κρητικά στοιχεία του τόπου του ενσωματώνονται στα βυζαντινά και μαζί με τον πόνο της σκλαβιάς αποτυπώνονται στις φιγούρες στους πίνακες του.
Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία κάνει κουμάντο στη νήσο πάνω από 300 χρόνια κτίζοντας κάστρα και δηλώνοντας την κυριαρχία της με κάθε μέσον, ακόμα και με αβάσταχτους φόρους, επιτρέποντας όμως την αγιογραφία σε μία ένδειξη καλής θελήσεως. Είναι κάτι που εκμεταλλεύεται ο Θεοτοκόπουλος μεταφέροντας στα έργα του τον βασανισμένο άνθρωπο στον σκλαβωμένο τόπο του, σε ένα σμίξιμο της ζωής με τη φύση.
Στην πατρική γη του Φόδελε έξω από την πόλη παίρνει την απόφαση και αναχωρεί για το εργαστήρι του μεγάλου ζωγράφου Τιτσιάνο στη Βενετία έχοντας μία συστατική επιστολή στις αποσκευές του για εκείνον. Ο δρόμος ανοίγεται ελπιδοφόρος για τον τολμηρό καλλιτέχνη που έχει αυτοπεποίθηση και δίψα για συνεχή μάθηση. Προσθέτει γνώσεις στην αρχιτεκτονική, την χαρακτική και τη γλυπτική, εργάζεται δίπλα στον Τιτσιάνο και τον Μπασάνο και κάνει πολλές άλλες σημαντικές γνωριμίες, χωρίς να αποχωρίζεται την χαρακτηριστική τεχνοτροπία στις προσωπικές δουλειές του.
Υιοθετεί το ψευδώνυμο “Γκρέκο“, κάτι που συνηθίζεται μεταξύ των καλλιτεχνών από τον τόπο καταγωγής τους και αναχωρεί για τη Ρώμη. Η διαφωνία του, κάποια στιγμή, για το θέμα που ενσκήπτει με το έργο του Μικελάντζελο στην Καπέλα Σιξτίνα και η διαγραφή του από την Ακαντέμια Ντιν Σάντο Λούκα, τον ωθεί να φύγει στη Μαδρίτη, όπου έχει προηγηθεί η μεγάλη του φήμη, ώστε εκεί “μπαίνει σαν κατακτητής”.
Δουλεύει ασταμάτητα, κερδίζει σε βασιλικές και παπικές γνωριμίες, σε δόξα και χρήμα με τα έργα του να κοσμούν το περίφημο Εσκοριάλ, ανάκτορα, εκκλησίες, μουσεία, βιβλιοθήκες και ιδιωτικές συλλογές.
➖”Τ’ όνομα μου θα μείνει στην ιστορία“.
Στο Τολέδο, το οποίο μέλλει να είναι ο τελικός προορισμός της επίγειας ζωής του, κορυφώνεται η επιτυχία και η αναγνωρισιμότητά του. Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι ορθόδοξος ο ίδιος και συζεί με την καθολική Χερόνυμα με την οποία αποκτούν γιο εκτός γάμου, θεωρείται κοινωνική παρανομία. Το θρησκόληπτο περιβάλλον που επιβάλλει την πλήρη υποταγή στον δογματικό θεοκρατισμό, το Ιεροεξεταστικό, παρακολουθεί αθέατο την μη νομιμότητα της συντροφικής σχέσης του, την ιδιόμορφη τεχνική του σε χρωματισμούς, σχέδια και διαστάσεις στους πίνακες με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για μία σειρά από αδικήματα “διασαλεύσεως της αγίας θρησκευτικής τάξεως….”
Η αναπαραγωγή από τον συγγραφέα της περιπέτειας του πολιτογραφημένου πλέον ως “Δομήνικος Γκρέκο” με την προσαγωγή του στη γραμματεία της ιερής εξέτασης στο Τολέδο, όπου καλείται να λογοδοτήσει για σοβαρές παραβιάσεις που τιμωρούνται με θανατική ποινή στην πυρά, είναι συγκλονιστική στις σελίδες. Ο αναγνώστης έχει την τύχη να απολαύσει μέσα από τους διαλόγους τον τρόπο που ο Δομήνικος αντικρούει με σθένος και οξυδέρκεια πνεύματος τις αβάσιμες κατηγορίες βασιζόμενος στις γνώσεις που έχει αποκομίσει ο αυτεξούσιος λόγος του από τις πολύχρονες φιλοσοφικές μελέτες του.
➖”…η ζωγραφική είναι μία διαδικασία της ψυχής… μία πορεία του ανθρώπου πέρα απ’ το ανθρώπινο…“.
Ο Δημήτρης Σιατόπουλος ανασυνθέτει την εικόνα της πολυδιάστατης προσωπικότητας, του επίμονου, ανυποχώρητου και ασυμβίβαστου Ελ Γκρέκο σε όλες τις φάσεις της πολυτάραχης ζωής του. Υπερασπίζεται την ανεξίτηλη ελληνικότητα του ζωγράφου που είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή. Αναδεικνύει τον άνθρωπο που γίνεται πολίτης της κοινωνικής τοιχογραφίας της τότε Ανατολής και Δύσης και τολμάει να αντιπαρατεθεί με ισχυρά πρόσωπα προβάλλοντας δυνατά επιχειρήματα και ανυποχώρητη θέση για θέματα που αφορούν την τέχνη του καθώς και το θρησκόληπτο κατεστημένο.
Μετά τριακόσια και τετρακόσια χρόνια από τον θάνατό του, το όνομα ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ και το έργο του αναφέρεται τιμητικά από μεγάλους της τέχνης και του πολιτισμού διεθνώς, μεταξύ των οποίων και από τον συντοπίτη του, Νίκο Καζαντζάκη.
➖”Ζωγραφίζει τα πρόσωπα του σαν οραματικά ονειρικά και όχι σαν αντίγραφα της πραγματικότητας… Τα σώματα χάνουν την πραγματική τους υπόσταση, γίνονται κινούμενες φλόγες, αστραπές, που λάμπουν στον αιθέριο χώρο…“
(Μιγουέλ Ουναμούτο, Ισπανός συγγραφέας)
Ο Δημήτρης Σιατόπουλος (1917-2001) ήταν συγγραφέας, κριτικός και νομικός που γεννήθηκε στην Ανατολή Φθιώτιδας και έζησε στην Αθήνα.
Η πλούσια εργογραφία του περιλαμβάνει ποίηση, πεζογραφία, δοκίμια και μελέτες.
Το βιβλίο “ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ, Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ“, στο οποίο βασίστηκε το σενάριο της ταινίας “ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ” του Γιάννη Σμαραγδή, που παίχτηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες και είναι πλέον διαθέσιμο από γνωστή πλατφόρμα, έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας και αναγνωρίζεται ως ένα σπουδαίο έργο.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.