Συγγραφέας του βιβλίου «Βαριάντα» – Εκδόσεις «Ψυχογιός»

Τρεις γυναίκες «εγκλωβισμένες στον κλοιό της βίας» πρωταγωνιστούν στη «Βαριάντα» της Νατάσσας Καραμανλή. Δε μας είναι άγνωστες οι ηρωίδες της. Ίσως πίσω τους κρύβεται η γυναίκα της διπλανής πόρτας, ίσως κρυβόμαστε κι εμείς οι ίδιες. Μέσα από την έρευνα που προηγήθηκε της συγγραφής του βιβλίου, η συγγραφέας βρέθηκε μπροστά στη διαπίστωση πως ο αριθμός των υποθέσεων που φτάνει στη δικαιοσύνη είναι πολύ μικρότερος, συγκρινόμενος με τα καταγεγραμμένα περαστικά βίας και αυτό την έκανε να σκεφτεί πως «έφτασε η στιγμή των ίδιων των γυναικών». «Καμία μόνη» φωνάζουν μέσα από το Vivlio-life οι γυναίκες που της επέτρεψαν να διαβάσει την ματωμένη τους ψυχή και το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε εμείς οι αναγνώστες, είναι να προβληματιστούμε από την κραυγή τους. «Δεν είσαι πιόνι. Σε κανένα παιχνίδι. Είσαι γυναίκα, βασίλισσα, πολεμίστρια και αμαζόνα. Κι από δω και στο εξής κάθε παιχνίδι θα το ορίζεις εσύ και η άμυνά σου θα σε οδηγεί πάντα σε ρουά ματ. Με όποια Βαριάντα κι αν επιλέξεις να ακολουθήσεις».

«Η αγάπη δεν υπονομεύει, ούτε αιμορραγεί».

  • Κάποιοι θα σκεφτούν πως ο τίτλος «Βαριάντα» είναι ένα ιδιαίτερο γυναικείο όνομα. Ωστόσο, βαριάντα είναι μία ακολουθία κινήσεων σ’ ένα παιχνίδι το οποίο βασίζεται σε γύρους. Σαφώς και δεν είναι τυχαία η επιλογή του. Εξηγείστε μας τον τίτλο σας.
    Όπως πολύ σωστά αναφέρατε, Βαριάντα ονομάζεται μια ακολουθία κινήσεων στο σκάκι. Για να φτάσει ένας παίκτης στο πολυπόθητο ρουά ματ, πρέπει να κάνει τη σωστή επιλογή, να προβλέψει ποια θα είναι η κατάλληλη στρατηγική που θα τον χρίσει νικητή. Υπό αυτή την έννοια, λοιπόν, χρησιμοποιήθηκε το όνομα Βαριάντα ως τίτλος. Η ζωή μοιάζει με το σκάκι, συνεπώς είναι οι δικές μας κινήσεις, οι επιλογές μας που καθορίζουν την έκβασή της. Και σαφώς, και τη ζωή των χαρακτήρων του βιβλίου.
  • Μία πραγματική μαρτυρία γυναίκας θύμα επαναλαμβανόμενης βίας από το σύζυγό της «υπό το άγρυπνο βλέμμα και την επίβλεψη της μητέρας του», ήταν η αφορμή για να ξεκινήσετε την έρευνά σας. Πώς έφθασε σ’ εσάς και πόσο θυμώσατε πριν γράψετε τις πρώτες αράδες του κειμένου;
    Σας βεβαιώνω πως υπήρξα θυμωμένη πολύ πριν γράψω τις πρώτες αράδες. Κι όχι μόνο από το συγκεκριμένο podcast που με οδήγησε στη συγγραφή για τη Βαριάντα. Οι αφορμές ήταν πολλές, τόσο από εκείνη την ανώνυμη γυναίκα που αφηγούνταν την ιστορία της, όσο και από το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η βία πάντοτε αφήνει χνάρια, όσο κι αν προσπαθούμε να τα καλύψουμε. Παλαιότερα κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει γι’ αυτό το θέμα. Παρέμενε θαμμένο κάτω από το χαλί, τα στόματα ράβονταν, η αποκάλυψη ισοδυναμούσε με διαρκή στιγματισμό. Ευτυχώς, αυτό δείχνει να αλλάζει. Υπάρχει μια μεταστροφή στάσης από τα θύματα. Η βία αποκαλύπτεται, τα μυστικά κοινοποιούνται, ωστόσο είναι λυπηρό πως φτιάξαμε μια κοινωνία που γεννά κι εκκολάπτει αυτά τα φαινόμενα. Αυτό με θυμώνει. Η συντήρησή της, η απενοχοποίηση της βίας σε κάθε μορφή της.
  • Τρεις γυναίκες «εγκλωβισμένες στον κλοιό της βίας» πρωταγωνιστούν στην ιστορία σας. Καθώς αναζητούσατε πληροφορίες, εντοπίσατε κοινά στοιχεία στις τρεις αυτές προσωπικότητες πέρα από ένα «βασιλιά» που ευθυνόταν για την κακοποίησή τους;
    Υπήρχαν πολλά κοινά σημεία μεταξύ τους. Εκείνες τα αντιλήφθηκαν πρώτες, όταν άρχισαν να εξιστορούν η καθεμία τον δικό της Γολγοθά. Το πιο χαρακτηριστικό, πιστεύω πως ήταν η αδυναμία απέναντι στον «βασιλιά» τους κι αυτό δεν ήταν απόρροια ιδιοσυγκρασίας ή χαρακτήρα, παρά το αίσθημα ενός παγωμένο φόβου, εκείνου που κόβει διαρκώς την ανάσα, που εξοστρακίζει κάθε λογική.
  • Και οι κακοποιητές; Γιατί κρύβονται τέρατα πίσω από χαμόγελα, γραβάτες και ευυπόληπτους πολίτες; Ποιο είναι το σημείο μηδέν στις ιστορίες σας. Πώς ξεκινά η αντίστροφή μέτρηση σε μία σχέση;
    Οι κακοποιητές μπορεί να φοράνε κοστούμια και ακριβά ρολόγια, μπορεί να πλένονται και να αρωματίζονται δέκα φορές τη μέρα, αλλά αυτό δεν τους κάνει λιγότερο επικίνδυνους. Μπορεί να είναι ωραίοι, γοητευτικοί και πνευματώδεις, αλλά κυριαρχούνται από άγρια ένστικτα. Δεν δρουν όλα υπόγεια, ας μη γελιόμαστε. Υπάρχουν σημάδια. Τριγμοί που αυξάνονται. Η ζήλεια, η ανάγκη για επιβολή, για εξουσία, η κτητικότητα, ο φόβος της απόρριψης, το αρχέγονο πρότυπο του άνδρα θηρευτή, είναι μόνο κάποια από αυτά. Το σημείο μηδέν ορίζεται από τη στιγμή που η σχέση μετατρέπεται σε απαίτηση. Σε υπονόμευση. Η αγάπη δεν υπονομεύει, ούτε αιμορραγεί.
  • Ποια ήταν τα βήματα που ακολουθήσατε στην έρευνα που προηγήθηκε της συγγραφής;
    Προσπάθησα να συλλέξω όσα περισσότερα στοιχεία μπορούσα από διάφορες πηγές. Είδα όλες τις καμπάνιες, διάβασα κάθε ενημερωτικό φυλλάδιο για την ενδοοικογενειακή βία. Επικοινώνησα με τις αρχές, με νομικούς, με ψυχολόγο, με τις ίδιες τις δομές. Μελέτησα τα στατιστικά στοιχεία και συγκλονίστηκα, όταν αντιλήφθηκα πως ο αριθμός των υποθέσεων που φτάνει στη δικαιοσύνη είναι πολύ μικρότερος, συγκρινόμενος με τα καταγεγραμμένα περαστικά βίας. Μετά από όλα αυτά, έφτασε η στιγμή των ίδιων των γυναικών.
  • Η αναζήτηση πληροφοριών σας οδήγησε, όπως λέτε και στις δομές υποδοχής κακοποιημένων γυναικών. Πόσο εύκολο είναι να βρει καταφύγιο εκεί μια κακοποιημένη ψυχή και πόσο εύκολη είναι η διαβίωση σ’ ένα ξένο αλλά σίγουρα ασφαλές περιβάλλον;
    Η δύσκολη απόφαση είναι η φυγή. Οι καμπάνιες ενημερώνουν τις γυναίκες να έχουν στο νου τους «ένα σχέδιο διαφυγής». Το δύσκολο κομμάτι είναι να ανοίξεις την πόρτα, να βρεις το σθένος να το κάνεις. Η δομή φροντίζει για πολλά, οι αρχές συνεργάζονται, οι νομικές διαδικασίες έχουν αρχίσει κι επιταχύνονται σε αυτά τα θέματα. Σίγουρα ένα άγνωστο ή ανοίκειο περιβάλλον επιφέρει πολλές συναισθηματικές επιπτώσεις, η συμβίωση, ωστόσο, η αλληλεγγύη κι η ασφάλεια σε μια τέτοια δομή, αποτελούν ασπίδα για τις γυναίκες αυτές.
  • Υπάρχουν γυναίκες που έχουν σκεφτεί να κάνουν το βήμα αυτό αλλά το μετανιώνουν ακόμη και αν το κορμί τους είναι σακατεμένο. Τι θα έλεγαν οι ηρωίδες σας σ’ αυτές τις γυναίκες;
    Θα χρησιμοποιήσω τη φράση μιας «ηρωίδας» μου, η οποία μεταφέρθηκε αυτούσια στο βιβλίο «Ό,τι βρίσκεται μπροστά να μην το φοβάστε. Θα είναι καλύτερο από αυτά που πετάξατε». Ή, όπως έγραψε η Hannah Kent, «το νήμα, άμα το υφάνεις και μπει στη θέση του, πάει, στέριωσε. Ο μόνος τρόπος να διορθώσεις το λάθος, είναι να ξηλώσεις όλο το πανί»…
  • Η «Βαριάντα» κυκλοφόρησε σε μια εποχή που η κοινωνία μας έχει δεχθεί βαριά πλήγματα. Πού βαδίζουμε αλήθεια; Ας ακούσουμε την κραυγή των τριών ηρωίδων σας που κάτι σημαντικό θέλουν να μας πουν.
    Θα ήθελα να είμαι αισιόδοξη, να σας πω ότι πιστεύω πως οι καταστάσεις θα αλλάξουν προς το καλύτερο, αλλά δεν το θεωρώ πολύ πιθανό. Καθημερινά βαλλόμαστε από εικόνες φρίκης, άπλετης βίας, βαναυσότητας, σκληρότητας και αδικαιολόγητης αδιαφορίας. Η κλειδαρότρυπα από την οποία αντικρίζουμε τον κόσμο στάζει πολύ συχνά αίμα κι εμείς τείνουμε προς την ανοσία. Συνηθίζουμε, κι αυτή είναι μια τραγική συνειδητοποίηση. Οι ηρωίδες στη Βαριάντα δεν προτίθενται να μιλήσουν για ακόμη μια ιστορία ενδοοικογενειακής βίας, δεν είναι αυτός ο σκοπός τους. Φωνάζουν γιατί θέλουν να ακουστούν, γιατί πρέπει να ακουστούν, γιατί ο κόσμος πρέπει να ταρακουνηθεί, να ξεβολευτεί, να γυρίσει ανάποδα αν χρειαστεί για να πραγματώσει την αλλαγή. Όλα μπορούν να βελτιωθούν, αρκεί να έχουμε εμείς τη θέληση να αλλάξουμε.
  • Μάρα, Ιουλία, Ευγενία. Πόσο κοντά ήρθατε μ’ αυτές τις γυναίκες και με ποια συναισθήματα παλεύατε τις μέρες και νύχτες συγγραφής αυτού του βιβλίου;
    Τόσο κοντά ώστε να μην τις επιβαρύνω, να μην αισθανθούν πίεση από μέρους μου. Όσο μου επέτρεπε η θέση μου απέναντι στα σπαράγματά τους. Επρόκειτο για τη ζωή τους. Και ήταν μεγάλη μου τιμή που με θεώρησαν ικανή να μου εκμυστηρευτούν ένα μέρος της. Τα συναισθήματα ήταν έντονα, συγκλονιστικά. Καταιγιστικά. Μπορεί να διαβάζουμε γι’ αυτά τα συμβάντα, να συμπονούμε, να βουρκώνουμε ενδεχομένως, να οργιζόμαστε, αλλά όταν αντιμετωπίζεις τα μάτια αυτών των γυναικών, τις κινήσεις, την αύρα τους από κοντά, τότε συλλαμβάνεις το πραγματικό μέγεθος. Τι πέρασαν, από πού αντλούσαν αντοχές, υπομονή, δύναμη. Συγκρίνεις, ζυγίζεις, μπαίνεις στη θέση τους, κατανοείς, υποφέρεις μαζί τους, ενδόμυχα αποκτάς μια μικρή ενοχή, ένα μέρος της καρδιάς σου πονά. Θυμώνεις, θυμώνεις πολύ. Τα βάζεις με τις συνθήκες, τις συγκυρίες, το σύστημα, με την πατριαρχία, τα στερεότυπα, τους νόμους, με θεούς και δαίμονες. Γίνεσαι μάρτυρας ενός ναυαγίου. Πόσο επιδερμικό μπορεί να είναι αυτό;
  • «Καμιά μόνη». Επιλέξατε αυτές τις δυο λέξεις για το τέλος και σας ζητώ να παρακινήσετε με λίγες λέξεις μια αναγνώστρια που αυτή τη στιγμή αισθάνεται μόνη και ψηλαφίζει τις πληγές της.
    «Δεν είσαι πιόνι. Σε κανένα παιχνίδι. Είσαι γυναίκα, βασίλισσα, πολεμίστρια και αμαζόνα. Κι από δω και στο εξής κάθε παιχνίδι θα το ορίζεις εσύ και η άμυνά σου θα σε οδηγεί πάντα σε ρουά ματ. Με όποια Βαριάντα κι αν επιλέξεις να ακολουθήσεις».

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Στη ζωή μου αναγκάστηκα να καταπιώ μεγάλες δόσεις δηλητήριο από άτομα δικά μου, κοντινά, αγαπημένα. Παράταιρες αυτές οι λέξεις, αλήθεια. Δηλητήριο κι αγάπη δεν ταιριάζουν, δεν απαντώνται μαζί.
Τρεις γυναίκες εγκλωβισμένες στον κλοιό της βίας, βασίλισσες σε μια παρτίδα σκάκι που τις εξαναγκάζει σε απρόβλεπτες κινήσεις. Οι βασιλιάδες τους, έπειτα από μια σειρά αποτρόπαιων δολοφονιών, εντοπίζονται νεκροί. Πρόκειται για ματ της τελευταίας γραμμής ή για ματ των ανόητων; Ποιος κινεί αυτές τις βασίλισσες; Ποιος ενορχηστρώνει τούτη τη θανάσιμη βαριάντα;
Διέγραψα τη λέξη «φόβος» από το λεξιλόγιό μου. Οριστικά. Μαζί της φρόντισα να αποβάλω και κάποιες άλλες που είχαν θέσει τη ζωή μου σε μόνιμη καταστολή, όπως την ταπείνωση, την απόρριψη, την εξάρτηση.
Η αστυνομία παρατάσσει τους αξιωματικούς της, μα ο δολοφόνος φαντάζει ασύλληπτος. Τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες ή μήπως συμβαίνει το αντίθετο; Οι βασίλισσες θυσιάζουν και θυσιάζονται. Ποια βαριάντα θα τις οδηγήσει στο πολυπόθητο ρουά ματ;

Βιογραφικό
Νατάσσα Καραμανλή, Θεσσαλονικιά, ολίγον θεατρική, ολίγον ποιήτρια, μα πάντα υποταγμένη στις λέξεις, ασχολείται με τη συγγραφή από τα παιδικά της χρόνια. Παρακολούθησε σεμινάρια δημοσίων σχέσεων και μάρκετινγκ στην Αμερική, καθώς και το πρόγραμμα σπουδών Element of Theatre and Dramatic Literature, στο Ohio State University. Αργότερα, απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Θεατρική Αγωγή από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά SOUL, Αλήθεια της Μακεδονίας και Upgrade. Έχει γράψει άλλα τέσσερα βιβλία κι έχει συμμετάσχει σε τέσσερα συλλογικά έργα, ενώ κείμενά της φιλοξενούνται στους λογοτεχνικούς ιστότοπους maga.gr, enfo.gr, biblionet.gr, logografis.gr, vivlionorizontes.com, culturebook.gr, σε λογοτεχνικά projects, στα spillword.com, letterpile.com και discover.hubpages.com στα αγγλικά, καθώς και στο προσωπικό της blog: soufrazeta.wordpress.com. Είναι πολύ περήφανη για τις βραβεύσεις της, συνολικά έντεκα στον αριθμό. Μεγάλες της αγάπες το θέατρο, η μουσική, η θάλασσα, τα ζώα, τα ταξίδια και, φυσικά η μεγαλύτερη, η κόρη της. Στον ελεύθερο χρόνο της διαβάζει μανιωδώς ή κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές στο αυτοδιαχειριζόμενο ραδιόφωνο πολιτιστικής και πολιτικής παρέμβασης «Μεταδεύτερο». Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.) και του National Association of Care & Support Workers (NACAS).

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave