Συγγραφέας του βιβλίου «Αλλαγή φρουράς» – Εκδόσεις «Κέδρος»

Ένας Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας βρίσκεται νεκρός. Η «ομίχλη του παρελθόντος του» κάνει την πλοκή του μυθιστορήματος του Παναγιώτη Βλάχου, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, ενώ οι πολλές ιστορίες που εξελίσσονται, διαπλέκονται και στο τέλος ενοποιούνται, μας δίνουν σπουδαία τροφή για σκέψη. Το αναγνωστικό ενδιαφέρον κορυφώνεται με τις αναφορές στον Μάη του ’68 και τη διαπίστωση πως ο καθηγητής «υιοθέτησε από τον Μάη την επανάσταση στην εκπαίδευση και μια πίστη στον ελεύθερο άνθρωπο». «Η Αλλαγή φρουράς είναι ένα ταξίδι, μία περιπλάνηση…», διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο και όπως λέει στο Vivlio-life o συγγραφέας: «Το ιερό δισκοπότηρο σε αυτή την αναζήτηση είναι αν θέλετε το τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Υπάρχει κάτι τέτοιο; Ή πάντα η αίσθηση της ελευθερίας θα είναι μία υπό συνθήκη ελευθερία; Αυτό είναι ένα από τα πολλά ερωτήματα του βιβλίου, που ο κάθε ήρωας το απαντά με τον δικό του τρόπο».

Διαβάζοντας την υπόθεση του μυθιστορήματός σας προσπάθησα να τη συνδυάσω με τον τίτλο του. Θα συναντήσουμε, άραγε καθώς θα μπαίνουμε βαθιά στην πλοκή «Αλλαγή φρουράς», σε πρόσωπα, ή καταστάσεις; Μιλήστε μας για την επιλογή του τίτλου σας.
Κοιτάξτε, ο τίτλος «Αλλαγή φρουράς», έλκει την καταγωγή του από το «Changing of the Guards» του Bob Dylan. Είναι ένα εμβληματικό, ιδιαίτερο τραγούδι, με στίχους που θα μπορούσαν να είχαν εμπνεύσει το βιβλίο. Είναι πολύ κοντά στην αίσθηση που δημιουργείται από την πορεία της ζωής των ηρώων στο βιβλίο. Σίγουρα θα την συναντήσετε αλλά πάντα θα εξαρτάται από τον τρόπο που θα διαβάσει ο αναγνώστης το βιβλίο. Το νόημα της «Αλλαγής φρουράς» είναι αυτό που τελικά θα αποδώσει ο ίδιος ο αναγνώστης όταν τελειώσει το βιβλίο.

Αν κάτι μου κίνησε την προσοχή από την πρώτη στιγμή στο βιβλίο σας είναι η «κοινωνία των μεταφραστών». Δώστε μας τα στοιχεία που χρειαζόμαστε για να προσπαθήσουμε να «μπούμε» αναγνωστικά σ’ αυτήν.
Ξεκίνησε ως μια λογοτεχνική ομάδα για να μεταφέρει στην ελληνική γλώσσα βιβλία που ήταν δύσκολο να μεταφραστούν. Στη συνέχεια έγινε ο τόπος των διαφορετικών προσεγγίσεων για τη ζωή, τον έρωτα, την τέχνη, αλλά και ως εξέγερση απέναντι στην κυρίαρχη αισθητική και την ομοιομορφία. Μέσα από την κοινωνία των μεταφραστών, όσοι συμμετείχαν σε αυτήν, πίστεψαν πως είναι δυνατόν ο κόσμος πραγματικά να αλλάζει ακολουθώντας στις πραγματικές επιθυμίες των ανθρώπων, και να πλάθει τον ελεύθερο άνθρωπο. Δημιουργήθηκε δηλαδή ως μια προσδοκία, ως μία δυνατότητα. Το αν αυτή η προσδοκία επαληθεύτηκε ή όχι αποτελεί μία από τις παράλληλες ιστορίες του βιβλίου.

Δημήτρης Ιακώβου. Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Βρίσκεται νεκρός στο γραφείο του και στην ανάγνωση θα δούμε αν πρόκειται για δολοφονία ή αυτοκτονία. Ποια είναι, όμως, η σχέση του με την κοινωνία των μεταφραστών;
Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά της μέλη. Καθόρισε όχι μόνο το άτυπο και άυλο καταστατικό της, αλλά κυρίως με την ίδια τη ζωή του, τον τρόπο που την έζησε, έδωσε την ταυτότητα και το περιεχόμενο της κοινωνίας των μεταφραστών.

Ο ήρωάς σας αντιλαμβάνεται τη ζωή «ως την τέχνη των πολλών δυνατοτήτων. Αυτό διδάσκει. Ονειρεύεται τη διδασκαλία ως μια συνάντηση ελεύθερων ανθρώπων, απέναντι σε έναν κόσμο που αρνείται να αλλάζει…», όπως λέτε. Μιλήστε μας γι’ αυτόν τον άνθρωπο.
Ο Δημήτρης Ιακώβου στο βιβλίο ως χαρακτήρας είναι τοτεμικός. Έτσι και αλλιώς στην βασική εξέλιξη της ιστορίας είναι απών. Είναι νεκρός, βλέπετε. Τι τον χαρακτηρίζει; Η ομίχλη του παρελθόντος του. Για άλλους αυτή η ομίχλη θα γίνει το αδύνατο σημείο του, και για άλλους θα αποτελεί το ιερό σημείο αναφοράς τους. Επίσης τον χαρακτηρίζει ο ανορθόδοξος τρόπος διδασκαλίας του, τα θέματα της διδασκαλίας του, η άποψή του για την εκπαίδευση, αλλά κυρίως μια αδιευκρίνιστη πίστη στον ελεύθερο άνθρωπο και η ουσιαστική του άγνοια πως στην πραγματικότητα ο άνθρωπος δε θέλει να είναι ελεύθερος. Το αναγνώρισε κυρίως στον εαυτό του. Όταν το συνειδητοποιεί, καταρρέει.

Αστυνόμος Αλεξάτος. Εγκατέλειψε την Νομική για να γίνει Αστυνομικός. Ανέλαβε να διαλευκάνει την – μάλλον δύσκολη- υπόθεση. Γιατί αποφασίσατε να μην του δώσετε μικρό όνομα στην ιστορία σας; Δώστε μας λίγα στοιχεία γι’ αυτόν.
Πράγματι. Έλεγξα το βιβλίο και έχετε δίκιο. Νόμιζα πως είχε. Είναι λοιπόν ένα ερώτημα που δεν έχει προς το παρόν μια προφανή απάντηση. Ο αστυνόμος Αλεξάτος ως φιγούρα έχει κάτι από τους ιδιωτικούς ντετέκτιβ του αμερικάνικου ή του γαλλικού noir, όπως δημιουργήθηκαν από συγγραφείς όπως ο Τσάντλερ ή ο Χάμετ, ο Ιζζό ή ο Μανσέτ. Στην πραγματικότητα τον συναντάμε όταν ο ίδιος βρίσκεται αντιμέτωπος με το ερωτηματικό του, πώς δηλαδή και βρίσκεται από αυτή την πλευρά του νόμου και όχι από την άλλη. Αυτή η τρύπα, αυτό το ερώτημα, διευρύνεται όταν αρχίζει να διερευνά τον θάνατο του καθηγητή. Θα μπορούσε κάλλιστα να ανήκει στην ομάδα τους.

Ξεκινώντας την έρευνα αντιλαμβάνεται πως το κλειδί του μυστηρίου βρίσκεται στις αντισυμβατικές δραστηριότητες του Ιακώβου στο Παρίσι του Μάη του ’68… Το βασικό αίτημα του Γαλλικού Μάη ήταν το δικαίωμα στις αποφάσεις και στον έλεγχο της ζωής του κοινωνικού ανθρώπου από τον ίδιο και για τον ίδιο. Ήταν ένα μήνυμα αυτό που θέλατε να αναπτύξετε αρχικά και στη συνέχεια να μας περάσετε μέσα από την παρέα που πρωταγωνιστεί στο βιβλίο σας;
Κοιτάξτε, δεν μου αρέσει να «περνάω» μηνύματα στα βιβλία μου. Υπάρχουν κάποια πράγματα στο κεφάλι μου όταν ξεκινάω, κάποια παραμένουν, κάποια άλλα χάνονται στην πορεία. Πιστεύω πως το μήνυμα είναι η αίσθηση που αφήνει το βιβλίο στον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά όταν το διαβάσει. Ο Μάης του ’68 υπήρξε ένα ιδιαίτερο συμβάν για την εποχή του, αν θέλετε καθόρισε αρκετά την νεότερη αποχή. Άφησε πίσω του πολλά από τα οποία ο καθένας μπορεί να αντλήσει έμπνευση. Στο βιβλίο ο δολοφονημένος καθηγητής υιοθέτησε από τον Μάη την επανάσταση στην εκπαίδευση και μια πίστη στον ελεύθερο άνθρωπο.

Μιράντα, Άρης Δαγκλής, Φίλιππος Ρογώσης. Τα πρόσωπα που θα πλαισιώσουν τους κεντρικούς ήρωές σας. Μιλήστε μας γι αυτούς.
Σαν πρώτο σχόλιο θα έλεγα πως αν και διαφορετικοί, είναι αναγκαίοι ο ένας για τον άλλον. Στην πραγματικότητα επέλεξαν να είναι μαζί σε αυτό το πολύπλοκο τοπίο της φιλίας. Η Μιράντα -το άλλο όνομα της Πατ στο βιβλίο-, είναι μια ιδιαίτερη γυναίκα. Θα έλεγα πως μοιάζει με εκείνες τις ηρωίδες που δημιουργεί ένας συγγραφέας για να τις ερωτευτεί ο ίδιος, ακόμη και αν ξέρει πως δεν έχει καμία τύχη μαζί τους. Υποθέτω πως σε κάποια στιγμή της ζωής της, έχοντας απαντήσει στο γυναικείο ερωτηματικό για τη θηλυκότητα, απολαμβάνει τη θηλυκότητά της. Και γι’ αυτό παραμένει πάντα ελκυστική. Στην ουσία όλοι οι ήρωες στο βιβλίο αναρωτιούνται πώς θα ήταν η ζωή τους χωρίς αυτήν. Ο Άρης Δαγκλής ως χαρακτήρας στο βιβλίο, αποτελεί ηλικιακά το πέρασμα από την γενιά που έζησε τον Μάη του ’68 σε εκείνη που τον φαντάστηκε. Ο Φίλιππος Ρογώσης, παλιός φίλος του Δημήτρη Ιακώβου, υπήρξε σε πολλά συνοδοιπόρος του. Θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω συνοπτικά ως το alter ego του.

Οι αναγνώστες που τη δεκαετία του ’80 περιπλανιόταν, ερωτευόταν και διασκέδαζαν με τα βινύλια των Bob Dylan, Patty Smyth και The Doors στα στέκια της Αθήνας θα αναγνωρίσουν ίσως τον εαυτό τους στις σελίδες του βιβλίου σας. Αν ψάξουμε λίγο καλύτερα θα βρούμε κι εσάς μ’ ένα Aultmore με μπόλικα παγάκια στο χέρι ν’ ακούτε το diamonds and rust από την Joan Baez και τον Bob;
Αν με ρωτάτε πού βρίσκεται ο συγγραφέας σε όλο αυτό το οδοιπορικό των ηρώων του και των πιθανών αναγνωστών του θα σας έλεγα με βεβαιότητα πουθενά και παντού. Δεν έχει ενδιαφέρον το αυτοβιογραφικό παρά το γεγονός πως του παρέχει κάποιο υλικό. Έτσι και αλλιώς σπάνια δημιουργείται ένας χαρακτήρας ερήμην του συγγραφέα, αν και υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις. Αν μπείτε σε μία χρονομηχανή σίγουρα θα με συναντήσετε αλλά όχι με Aultmore – κυρίως με βότκα.

«Η Αλλαγή φρουράς είναι ένα ταξίδι, μια περιπλάνηση. Ένα μυθιστόρημα για τις επιλογές με αποδοχή της ευθύνης. Της αναζήτησης ελεύθερων ανθρώπων με αμοιβαία δέσμευση», καταλήγει το οπισθόφυλλο και θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια.

Θα έλεγα πως το βιβλίο είναι μία σάγκα και όχι μόνο ως προς την έκτασή του, αλλά κυρίως λόγω των πολλών ιστοριών που εξελίσσονται, διαπλέκονται και στο τέλος ενοποιούνται. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μια αίσθηση περιπλάνησης. Ορίζει στάσεις, τρόπους ζωής και επιλογές, όλων όσων συμμετέχουν σε αυτό το ταξίδι. Πολλές φορές το ταξίδι είναι χωρίς προορισμό, γι’ αυτό είναι άλλωστε και μία περιπλάνηση. Το ιερό δισκοπότηρο σε αυτή την αναζήτηση είναι αν θέλετε το τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Υπάρχει κάτι τέτοιο; Ή πάντα η αίσθηση της ελευθερίας θα είναι μία υπό συνθήκη ελευθερία; Αυτό είναι ένα από τα πολλά ερωτήματα του βιβλίου, που ο κάθε ήρωας το απαντά με τον δικό του τρόπο.

Σε μία κριτική χαρακτηρίστηκε το μυθιστόρημά σας ως «ένα οδοιπορικό των αισθήσεων». Συμφωνείτε μ’ αυτή την προσέγγιση;
Δεν υπάρχει κανένα ζήτημα συμφωνίας ή διαφωνίας. Υπό μία έννοια ο συγγραφέας γράφει ένα μέρος του βιβλίου, το άλλο το γράφει ξεχωριστά ο κάθε αναγνώστης. Πάντως θεωρώ μια τέτοια προσέγγιση κολακευτική, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο της αναγκαίας απόστασης, αν το βιβλίο λειτουργεί για κάποιους ως ένα «παράθυρο με θέα».

Ασχολείστε συστηματικά με την ψυχανάλυση, διαβάζω στο βιογραφικό σας. Πόσο σας βοήθησε η Ψυχολογία στην προσέγγιση της ψυχικής κατάστασης αλλά κυρίως του ασυνείδητου των ηρώων σας;
Η ψυχολογία καθόλου, η ψυχανάλυση ναι. Με βοήθησε κυρίως στο να ακούω τους ήρωες του βιβλίου. Να κάνω τον γραμματέα τους χωρίς να παρεμβαίνω. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, μην το θεωρείτε ανάξιο λόγου. Το ασυνείδητο έτσι και αλλιώς είναι μια διαρκής γένεση, δεν χαρτογραφείται εύκολα.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
«Πρώτα ακούστηκαν φωνές, θραύσματα γυαλιών, ξύλα που έσπαγαν, χτυπήματα σε πόρτες. Στη συνέχεια πνιχτές κραυγές. Ο πυροβολισμός ήταν εκκωφαντικός. Ο αντίλαλος έφτασε μέχρι το τρίτο υπόγειο. Μετά ησυχία. Στον όροφο της πρυτανείας ο φύλακας βρήκε την πόρτα του αντιπρύτανη σπασμένη, το γραφείο άνω κάτω και τον ίδιο γερμένο στο τραπέζι με μια σφαίρα στο κεφάλι. Ήταν ήδη νεκρός. Δημήτρης Ιακώβου, καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ετών εξήντα εφτά. Η ώρα ήταν οχτώ και τριάντα».
Μια παρέα φίλων ιδρύει την Κοινωνία των Μεταφραστών. Το 1968 ζουν στο Παρίσι. Το 1985 περιπλανιούνται στην Πατησίων. Το 2018 βρίσκονται στο Au Revoir, Σεν Μισέλ και Πατησίων γωνία. Επιμένουν ότι ανήκουν στα απόνερα της γενιάς των μεγάλων αφηγήσεων, πως θέλουν να γίνουν η φωνή όσων δεν χώρεσαν σε αυτές· η μνήμη των ξεχασμένων πραγμάτων. Η Κοινωνία των Μεταφραστών θα γίνει ο τόπος συνάντησης των διαφορετικών επιλογών, που θα χλευάζει κάθε κανονικότητα. Θα αποτελέσει μια προσδοκία.
Ο Δημήτρης Ιακώβου, μέλος της Κοινωνίας, αντιλαμβάνεται τη ζωή ως την τέχνη των πολλών δυνατοτήτων. Αυτό διδάσκει. Ονειρεύεται τη διδασκαλία ως μια συνάντηση ελεύθερων ανθρώπων, απέναντι σε έναν κόσμο που αρνείται να αλλάζει. Πιστεύει πως το πανεπιστήμιο είναι αναγκαίο να σταθεί απέναντι στους νέους ανθρωποφύλακες που θέλουν να δημιουργήσουν τον άνθρωπο με την ευφυΐα της μέδουσας. Να κρατήσει με αυταπάρνηση μια θέση άμυνας.
Ωστόσο όλοι οι άνθρωποι έχουν ιστορία. Ιστορία που τους αρέσει να λένε, ιστορία που αποσιωπούν, ιστορία που δεν έπραξαν.
Η Αλλαγή φρουράς είναι ένα ταξίδι, μια περιπλάνηση. Ένα μυθιστόρημα για τις επιλογές με αποδοχή της ευθύνης. Της αναζήτησης ελεύθερων ανθρώπων με αμοιβαία δέσμευση.

Βιογραφικό
Ο Παναγιώτης Βλάχος γεννήθηκε στη Μεσσηνία. Μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου και ζει. Σπούδασε οικονομικά και έκανε μεταπτυχιακά στην Περιφερειακή Ανάπτυξη. Εργάζεται ως ειδικός επιστήμονας σε μελέτες και έρευνες που άπτονται περιβαλλοντικού, χωροταξικού και οικονομικού σχεδιασμού. Εργάστηκε για σχεδόν είκοσι χρόνια στον εκδοτικό χώρο. Ασχολείται συστηματικά με την ψυχανάλυση.
Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα:

  • Ανά δύο και ένας μόνος του (2002)
  • Καλή σας νύχτα, κύριε Φρόιντ (2006) –
  • Οι ανόητοι (2011)
    –Το blues της ανεργίας (2016)
facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave