Η ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μας παραχώρησε η συγγραφέας Ειρήνη Κατσίπη με αφορμή το νέο της βιβλίο με τίτλο «Το καλοκαίρι της φωτιάς» και υπότιτλο «η μάχη στα Δερβενάκια» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1) Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Το καλοκαίρι της φωτιάς» και υπότιτλο «η μάχη στα Δερβενάκια». Πώς προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου; Είναι η δική σας κατάθεση στη συλλογική μνήμη της ιστορικής συγκυρίας των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση;

Οι εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση συνετέλεσαν να έρθουν στην επιφάνεια συνειρμικά γνώσεις από το μάθημα της ιστορίας που για χρόνια δίδασκα και πολλά συναισθήματα. Έτσι, παρακινούμενη από την επικαιρότητα και αξιοποιώντας μια ιδέα που ήταν καταχωνιασμένη στο μυαλό μου, καταπιάστηκα με τη συγγραφή του παρόντος. Οι εκδόσεις Κέδρος, τις οποίες ευχαριστώ, μου προσέφεραν τη χαρά και την ικανοποίηση να συμβάλω κι εγώ με το βιβλίο Το καλοκαίρι της φωτιάς» στον επετειακό εορτασμό και να προσθέσω ένα λιθαράκι στην ενίσχυση και διατήρηση της ιστορικής συλλογικής μνήμης.

2) Ο αντιπροσωπευτικός τίτλος του έργου και κυρίως ο υπότιτλος δείχνει αυτό το κομμάτι της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης που επιλέξατε να ασχοληθείτε και που αναφέρεται σε έναν λαό που σήκωσε κεφάλι στον κατακτητή και κατάφερε να αποκτήσει τη λευτεριά του. Πείτε μας λίγο για τη σημασία αυτής της μάχης όπως τη διαπραγματευτήκατε στο έργο σας.

Κάθε «μάχη» (με την ευρεία σημασία του όρου) που αποσκοπούσε στην απελευθέρωση έχει αξία και συνέβαλλε στη δημιουργία των καταστάσεων που οδήγησαν στην απελευθέρωση και στη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους. Όμως, ανάμεσα στην πλειάδα των μαχών κάποιες ξεχωρίζουν για τη σπουδαιότητα και την επίδρασή τους στον Αγώνα, αδιάφορο αν είχαν νικηφόρα ή δυσμενή για του Έλληνες έκβαση.
Μία τέτοια αποφασιστικής σημασίας μάχη ήταν εκείνη που έγινε στα Δερβενάκια 26/7/ 1822. Η ήττα του Δράμαλη έδωσε φιλί ζωής στην Επανάσταση και τόνωσε αποφασιστικά το ηθικό των Ελλήνων.
Ωστόσο, η σκέψη που με παρώθησε να ασχοληθώ με τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή δεν ήταν τόσο η περιφανής νίκη, όσο η συσχέτιση των δυνάμεων που αναμετρήθηκαν και κυρίως τα γεγονότα που προηγήθηκαν αυτής της αναμέτρησης.
Το μυθιστόρημά μου αρχίζει με την είδηση της εκστρατείας του Δράμαλη, που καθώς φτάνει στην Πελοπόννησο «ατουφέκιστος» επικεφαλής τεράστιας για την εποχή στρατιάς, σκορπίζει φόβο και πανικό. Ο δεκαεφτάχρονος Αγγελής, ο κεντρικός ήρωας του έργου, βρίσκεται αντιμέτωπος με τα συναισθήματα που διακατέχουν την τοπική κοινωνία του Αχλαδόκαμπου, με τα οικογενειακά προβλήματα , τα προσωπικά βιώματα αλλά και με το χρέος που νιώθει ως γιος ήρωα.
Ο στρατηγός Θ. Κολοκοτρώνης προσπαθεί να εμψυχώσει τους Μοραΐτες και συλλέγει στρατό, σε αντίθεση με τους «μινίστρους» της Διοίκησης, που πανικόβλητοι έχουν εγκαταλείψει το Άργος. Για να κερδίσει χρόνο και να φέρει σε δυσμενή θέση τον Δράμαλη, εφαρμόζει την τακτική της «καμένης γης» και απασχολεί τον εχθρό, αναγκάζοντάς τον να πολιορκήσει το Παλαιόκαστρο που βρισκόταν κοντά στο Άργος, στην κορυφή του λόφου της Λάρισας. Μαζί με τους αποκλεισμένους ο Αγγελής ζει από κοντά το δράμα από την αφόρητη δίψα, την ένταση και το πάθος του Αγώνα αλλά και την πίκρα από τη διχόνοια.
Τέλος, στα Δερβενάκια αναδεικνύεται η στρατιωτική ευφυΐα του Κολοκοτρώνη και η νίκη δίνει πλήγμα στον εχθρό και αναπτερώνει το ηθικό των Ελλήνων.

3) Σε ποιο βαθμό η μυθοπλασία συνυφαίνεται με την ιστορική πραγματικότητα;

Το ιστορικό μυθιστόρημα δεν ομοιάζει με παραμύθι «μια φορά κι έναν καιρό, κάπου…» Εξ ορισμού στηρίζεται στην ιστορική πραγματικότητα. Τοποθετείται σε συγκεκριμένο παρελθοντικό χρόνο και σε ορισμένο τόπο, αλλά δεν ταυτίζεται με την Ιστορία. Ωστόσο, ο μυθιστοριογράφος έχει υποχρέωση να αναζητήσει την ιστορική αλήθεια, να τη μελετήσει και να αξιοποιήσει με σεβασμό τα στοιχεία που τον ενδιαφέρουν.
Κατά τη συγγραφή του ιστορικού μυθιστορήματος η ιστορική πραγματικότητα ομοιάζει με στημένο σκηνικό, αυστηρά ορισμένο και αδιαπραγμάτευτο, που η φαντασία του συγγραφέα θα του δώσει χρώμα και ζωή τοποθετώντας χαρακτήρες, συγκρούσεις, συναισθήματα, καταστάσεις και γεγονότα. Όμως η κάθε λεπτομέρεια και στοιχείο, όπως π.χ. η καθημερινότητα, τα ονόματα των ανθρώπων, οι ιδέες και τα ήθη δεν πρέπει να φαίνονται παράταιρα. Επιδίωξη κι επιτυχία είναι η πλοκή του έργου του, που απεικονίζει ένα ιστορικό μέρος να μην έρχεται σε σύγκρουση με το ιστορικό όλον.
Στην εμπεριστατωμένη έρευνα και στη συγγραφική ικανότητα εναπόκειται η αρμονική σύζευξη της ιστορικής πραγματικότητας και της μυθοπλασίας, με στόχο το φανταστικό να παρουσιάζεται ως αληθινό. Αυτό θεωρώ ότι είναι η μεγάλη δυσκολία και η πρόκληση για τον μυθιστοριογράφο. Να πείσει τον αναγνώστη του ότι ήταν αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς όσων αφηγείται.

4) Πόσο εύκολο ή γοητευτικό είναι για έναν συγγραφέα να ανασυνθέτει μια εποχή τόσο κρίσιμη για ένα ολόκληρο έθνος σκιαγραφώντας ήρωες πραγματικούς μαζί με τους ήρωες του;

Η ενασχόληση ενός μυθιστοριογράφου με την εποχής της Επανάστασης του ’21 είναι οπωσδήποτε κάτι το γοητευτικό αλλά όχι πολύ εύκολο. Τα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα έχουν ό,τι αναζητά ένας συγγραφέας. Συγκρούσεις, νίκες, ήττες, έντονα πάθη και πολλή δόξα. Όλα στον υπερθετικό βαθμό, που εγείρουν το συναισθήματα και εξάπτουν τη φαντασία.
Γράφοντας το μυθιστόρημα «Το καλοκαίρι της φωτιάς» αντιμετώπισα τη χρονοβόρα δυσκολία, να προσεγγίσω το θέμα μου με την έρευνα και τη μελέτη της Ιστορίας , αλλά και γοητεύτηκα με την ιδέα να αναπαραστήσω μία περίοδο και έναν κόσμο που ενώ ανήκει στο παρελθόν. Η αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων για τους διαλόγους, των ταιριαστών ονομάτων και η διατύπωση των ιδεών εκείνης της εποχής ήταν μικρά προβλήματα που η λύση τους μεγάλωνε τη γοητεία του εγχειρήματος.
Στο έργο μου οι φανταστικοί ήρωες παρουσιάζονται να συνυπάρχουν με τους πραγματικούς. Δεν έχουν το κύρος ενός επώνυμου ήρωα, αλλά είναι απλοί άνθρωποι που μοιραία οι ζωές τους επηρεάζονται από τις καταστάσεις και την ανάγκη επιβίωσης. Ο Αγγελής, η μάνα και οι αδερφές βιώνουν το φόβο της επέλασης του ισχυρού Δράμαλη, πείθονται στους λόγους του Κολοκοτρώνη και με αναπτερωμένο ηθικό χαράσσουν την πορεία τους. Ο Αγγελής που εξαιτίας της αναπηρίας του δεν πολεμά με τουφέκι και σπαθί, γίνεται παραγιός και αγγελιαφόρος. Παρακολουθεί τα σπουδαία γεγονότα δίπλα σε επώνυμους οπλαρχηγούς και τον Κολοκοτρώνη. Παρόμοια είναι και η θέση των άλλων ηρώων. Ο Κωσταντής και ο Θανάσης πολεμούν μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Υψηλάντη, ο Αυγουστής και ο Αναγνώστης αγωνίζοντα διψούν και πεινούν στο Παλαιόκαστρο, ο Μιχαλιός είναι πιστός παραγιός των Μαυρομιχαλαίων, ο Μητράκος και ο Στρατής σχολιάζουν τα γεγονότα.
Έχοντας την πεποίθηση ότι προσέγγισα τους πραγματικούς ήρωες με τον προσήκοντα σεβασμό, θα εισπράξω μεγάλη ικανοποίηση και χαρά, αν στους αναγνώστες δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η κάθε λέξη και η κάθε σελίδα του μυθιστορήματος εκπέμπει την αλήθεια της Ζωής και της Ιστορίας εκείνης της εποχής.

5) Καταλαβαίνουμε όλοι ότι η απόλυτη συγγραφική ελευθερία καταλύεται όταν πρόκειται να γραφτεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα, του οποίου η ιστορική έρευνα και καταγραφή είναι εμφανής. Πόσο περιοριστική υπήρξε για εσάς αυτή η ιστορία;

Θεωρώ ότι η ιστορική έρευνα έβαλε κάποιους φραγμούς στην φαντασία μου, αλλά και μου άνοιξε δρόμους για ιδέες και λύσεις. Για παράδειγμα, δεν μπορούσα να περιγράψω μια ωραιοποιημένη κατάσταση, όπου σύσσωμος ο λαός και η πολιτική ηγεσία με ομοψυχία, θάρρος και αποφασιστικότητα πολέμησαν και κατατρόπωσαν τον εχθρό στα Δερβενάκια.
Στον αντίποδα η ιστορική έρευνα βοήθησε στον προσανατολισμό της σκέψης μου και στη διαμόρφωση της πλοκής του μυθιστορήματος. Έτσι, η πληροφορία ότι σε ένα από τα χάνια του Αχλαδόκαμπου κατέλυσε ο Κολοκοτρώνης κι εκεί γράφτηκαν οι προκηρύξεις στράτευσης κι έγινε πολεμικό συμβούλιο, είχε κομβική σημασία για την εξέλιξη της μυθοπλασίας. Στον Αχλαδόκαμπο έστησα τη ζωή του Αγγελή, όπου και ακούει τον εμψυχωτικό λόγο του Κολοκοτρώνη. Συμμετέχει στη γραφή των προκηρύξεων και στρατεύεται στον Αγώνα. Η Τασώ συναντά τον άφαντο και σχεδόν άγνωστο αρραβωνιαστικό, γεννιέται ο έρωτας και ανανεώνεται η υπόσχεση γάμου.

6) Ποια συναισθήματα επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου και πόσο χρόνο χρειαστήκατε για να το ολοκληρώσετε;

Στη θητεία μου ως εκπαιδευτικός, έχω διδάξει αρκετές χρονιές το μάθημα της νεοελληνικής ιστορίας και άπειρες φορές αισθάνθηκα συγκίνηση και περηφάνια. Για τις ανάγκες του βιβλίου έσκυψα ξανά σε ιστορικά κείμενα και μελέτησα σε βάθος την κατάσταση στην Αργολίδα και τα γεγονότα που συνέβησαν τον Ιούλιο του 1822. Ήταν όντως «Καλοκαίρι της φωτιάς» με ό,τι μπορεί να σημαίνει η φράση.
Ξηρασία, πολλή ζέστη, φωτιές που έκαιγαν τη γη και τους κόπους των αγροτών, φαρμάκια που δηλητηρίαζαν τις πηγές και τα πηγάδια, φόβος και τρόμος που τσουρούφλιζαν τις ψυχές, ξεσπιτωμένοι που αναζητούσαν καταφύγιο, αιχμαλωσία όσων είχαν παραμείνει στο Άργος, πυρά του πολέμου με τον πανίσχυρο εχθρό, αίμα και θάνατος.
Έχοντας επικεντρώσει το ενδιαφέρον μου στον τόπο και στο χρόνο κι έχοντας καταλήξει στην κεντρική ιδέα και στους στόχους του μυθιστορήματος, εκμεταλλεύτηκα τους περιορισμούς της πανδημίας και αφιέρωσα για την έρευνα και το γράψιμο περίπου ένα 6/μηνο.
Τα συναισθήματα που με κυρίευαν καθ’ όλο το διάστημα της συγγραφής ήταν δέος και θαυμασμός για τους επώνυμους και ανώνυμους ήρωες που αγωνίστηκαν για «Ελευθερία ή θάνατο» κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες.
Φιλοδοξώ ο αναγνώστης του βιβλίου να αισθανθεί περηφάνια για την Ιστορία που μας κληροδότησε η Επανάσταση του 1821 και να κατανοήσει ότι η λευτεριά που χαιρόμαστε είναι χιλιάκριβη, «βγαλμένη από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά».

7) Πείτε μας λίγο για τον τρόπο με τον οποίο γράφετε ένα βιβλίο. Γράφετε γραμμικά ή η σειρά με την οποία διαχειρίζεστε τα γεγονότα του βιβλίου δεν έχει καμιά σημασία.

Σαν εκπαιδευτικός υπηρέτησα την παιδαγωγική αρχή που υπαγορεύει «τον απλό κι έντιμο τρόπο διδασκαλίας» και το αξίωμα «εγείρω το συναίσθημα, οικοδομώ τη γνώση»
Το «Καλοκαίρι της φωτιάς» απευθύνεται σε αναγνώστες από 12 + ετών. Είναι βιβλίο γνώσεων που επιδιώκω να εγείρει το συναίσθημα και το ενδιαφέρον, να είναι κατανοητό και να μην κουράζει. Για τούτο επέλεξα τη ρεαλιστική αφήγηση, την απλή γλώσσα και τη γραμμική σειρά των γεγονότων. Η αναδρομή στο παρελθόν γίνεται, είτε επεξηγηματικά, είτε γιατί το απαιτεί η ροή της μυθοπλασίας.
Ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ένας νεαρός δεκαεφτά ετών, στιγματισμένος από την αγριότητα του Τούρκου που ακρωτηρίασε το δεξί του χέρι από παλάμη. Παρά την αναπηρία συμμετέχει στον αγώνα και συμβάλλει κι αυτός στη νίκη στα Δερβενάκια.

8) Ένα μυθιστόρημα είναι κυρίως η μυθιστορηματική πλοκή ή οι χαρακτήρες του;
Εκτιμώ ότι δε νοείται μυθιστόρημα χωρίς πλοκή, δράση και χαρακτήρες. Πάντα υπάρχει κάποιο υποκινητικό περιστατικό και ήρωες που συντελούν να δημιουργηθούν γεγονότα και μικρές επιμέρους ιστορίες που αλληλοσυνδέονται και συνθέτουν την κύρια ιστορία. Οι χαρακτήρες στηρίζουν τη μυθιστορηματική πλοκή, η οποία με τη σειρά της αναπτύσσει και αναδεικνύει τους χαρακτήρες.
Ο ρεαλισμός της αφήγησης κρίνεται από την ικανότητα του συγγραφέα να παρουσιάσει ενδιαφέρουσα πλοκή με ζωντανούς χαρακτήρες και να περιγράψει με ελκυστικό λογοτεχνικό τρόπο τις συγκρούσεις και τη δράση – αντίδραση απέναντι σε γεγονότα και καταστάσεις. Συμπερασματικά, η πλοκή και οι χαρακτήρες είναι τα βασικά στοιχεία ενός μυθιστορήματος, αλληλένδετα και συνυφασμένα σε ένα όλον.

9) Είναι η συγγραφή ένας μοναχικός δρόμος, ένας τρόπος για να δημιουργήσουμε μέσα μας νέες ιδέες και να έρθουμε σε επαφή με τη γνώση μιας ολόκληρης εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα, εν τέλει, και τον εαυτό μας; Εσείς τι αποκομίσατε γράφοντας «Το καλοκαίρι της φωτιάς» για την εποχή εκείνη που φαντάζει σε όλους μας τόσο μακρινή;

Όντως η συγγραφή είναι μοναχική υπόθεση. Ο συγγραφέας δημιουργεί έναν νοητό κόσμο που τον αποσπά, προσωρινά, από τον πραγματικό. Συνομιλεί με τους ήρωές του, συναισθάνεται και συμμερίζεται τα προβλήματα και τις αγωνίες τους. Στην περίπτωση του ιστορικού μυθιστορήματος ή αίσθηση του «βυθίσματος» σε έναν άλλον κόσμο είναι περισσότερο έντονη. Η εποχή, η καθημερινότητα και οι συγκυρίες έχουν ελάχιστα κοινά σημεία με την ελεύθερη Ελλάδα του αιώνα μας. Όμως, οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου, η αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ζωής, το φιλότιμο, η αξιοπρέπεια και άλλα πολλά, τηρουμένων των αναλογιών, έχουν την ίδια σημασία τότε και σήμερα.
Αυτά τα κοινά σημεία θεωρώ ότι αποτελούν το στέρεο έδαφος όπου πάτησα ως συγγραφέας, για να κατανοήσω εκείνη την εποχή και να παραλληλίσω την αντίδραση των ηρώων του μυθιστορήματος με τον εαυτό μου. Θαύμασα, θύμωσα, προβληματίστηκα, εξέφρασα τις ιδέες μου για λογαριασμό των ηρώων. Μ’ αυτόν τον τρόπο κι εγώ όπως κάθε συγγραφέας έβαλα την προσωπική σφραγίδα στο κείμενο και άφησα το αποτύπωνα της προσωπικότητας και της συγκρότησής μου. Αυτό είναι λυτρωτικό. Ίσως το μεγαλύτερο κέρδος που αφήνει η συγγραφή.

10) Έχετε σκεφτεί να ασχοληθείτε και με κάποιο άλλο λογοτεχνικό είδος και αν ναι ποιο είναι αυτό; Υπάρχει κάποιο είδος που δε θα σκεφτόσασταν ποτέ να ασχοληθείτε;

Εκτός από το ηθογραφικό και το ιστορικό μυθιστόρημα με τα οποία έχω καταπιαστεί, με ενδιαφέρει το ιστορικό δοκίμιο. Επίσης θεωρώ πρόκληση και θέλω να ασχοληθώ με τη συγγραφή θεατρικού έργου, όπου η ροή του λόγου και η αμεσότητα της προσωπικής αφήγησης διευκολύνει την αποκάλυψη του εσωτερικού κόσμου.
Στα λογοτεχνικό είδος, που αδυνατώ να φανταστώ τον εαυτό μου ως συγγραφέα, είναι το μυθιστόρημα τρόμου. Η μυθοπλασία που παράγει τρόμο και φόβο, αγωνία και ψυχολογική πίεση δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου.

11) Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια εσείς για το νέο σας βιβλίο και την ανάγκη της γραφής του.

Συνοπτικά η απάντηση είναι η πρώτη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό. Μια ζωή δασκάλα, πάντα δασκάλα. Η έγνοια, να περάσω στα παιδιά με ανώδυνο κι ευχάριστο τρόπο ό,τι θεωρώ σημαντικό, παραμένει άσβεστη αν και έχω αφυπηρετήσει και αρκετά χρόνια βρίσκομαι μακριά από τη σχολική αίθουσα.
Με το βιβλίο μου «Το καλοκαίρι της φωτιάς» θεωρώ ότι οι αναγνώστες θα αποκομίσουν όχι μονάχα ιστορικές γνώσεις και ευχαρίστηση αλλά και διδάγματα και αισθήματα περηφάνιας.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ
https://www.kedros.gr/product/9065/kalokairi-fwtias-maxi-derbenakia.html

«Τον Ιούλιο του 1822 ο Δράμαλης με μεγάλη στρατιά κατεβαίνει «ατουφέκιστος» στην Πελοπόννησο και η είδηση σκορπίζει πανικό. Φοβισμένοι οι κάτοικοι του Άργους και των γύρω περιοχών εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και αναζητούν καταφύγιο στα βουνά.
Ο Αγγελής, ένας νεαρός βοσκός από τον Αχλαδόκαμπο, αρνείται να παραδοθεί στον φόβο. Αν και δεν έχει και τα δυο του χέρια γερά για να κρατήσει τουφέκι, δεν διστάζει να στρατευθεί και να στηρίξει την Επανάσταση. Από τη θέση του παραγιού βοηθά τους αγωνιστές που υπερασπίζονται το κάστρο στην Ακρόπολη του Άργους, εφαρμόζοντας το σχέδιο του αρχιστράτηγου Κολοκοτρώνη.
Στόχο τους έχουν να καθηλωθεί ο Δράμαλης στην Αργολίδα, ώστε να κερδίσουν οι Έλληνες χρόνο και να οργανώσουν στρατό.
Η πολιορκία του κάστρου είναι ασφυκτική και οι αποκλεισμένοι υποφέρουν από την πείνα και τη δίψα. Όταν αποφασίζουν έξοδο, ο Αγγελής βγαίνει κρυφά και ειδοποιεί τον Κολοκοτρώνη.
Έπειτα τον ακολουθεί στα Δερβενάκια.
Γίνεται ένας από τους αγγελιαφόρους του και ζει από κοντά τη συντριβή του Δράμαλη και τη μεγάλη νίκη.»

Ένα μυθιστόρημα που ζωντανεύει μία από τις πιο ένδοξες μα και λιγότερο γνωστές στιγμές του μεγάλου ξεσηκωμού.

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Η Ειρήνη Κατσίπη-Σπυριδάκη γεννήθηκε στη Σαντορίνη και υπηρέτησε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως δασκάλα, διευθύντρια σχολείου και προϊσταμένη γραφείου εκπαίδευσης.
Σπούδασε στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Ψυχικού, στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Νομική Σχολή Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης και παρακολούθησε πλείστα επιμορφωτικά σεμινάρια.
Ως εκπαιδευτικός ασχολήθηκε ιδιαίτερα με θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ξεκίνησε τη συγγραφική της δραστηριότητα με σενάρια για παιχνίδια ρόλων, με ποιήματα και θεατρικά έργα για σχολικές γιορτές και παραστάσεις.
Ασχολείται ιδιαίτερα με το ιστορικό μυθιστόρημα. Έχει πάρει μέρος σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχει λάβει τιμητικές διακρίσεις.
Τα μυθιστορήματά της Ταξίδι στη Βασιλεύουσα (Κέδρος, 2007), Στο δρόμο του ήλιου (Κέδρος, 2008) και Στο οροπέδιο των ρόδων ( Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας, 2011) έχουν βραβευτεί από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Τα δύο πρώτα έχουν συμπεριληφθεί στη βραχεία λίστα των Κρατικών Βραβείων.
Το 2019 βραβεύτηκε και εκδόθηκε από το Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Νέας Ιωνίας το δοκίμιο Η Μικρά Ασία μέσα από τη λογοτεχνία.
Είναι μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, παντρεμένη, μητέρα δύο κοριτσιών και γιαγιά δύο αγοριών.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave