Ποιητική Συλλογή «Πορεῖες Κατάδυσης» – Εκδόσεις Περισπωμένη

Η λέξη «κατάδυση» υπονοεί μια διαδικασία, αποκαλυπτική ίσως και εξαγνιστική για την Χρύσα Αλεξοπούλου και αυτό το εισπράττουμε από τη στιγμή που επιλέγουμε να ακολουθήσουμε τις ποιητικές «Πορεῖες Κατάδυσης». Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή όχι μόνο επειδή περιγράφει τα στάδια της εσωτερικής πορείας και αυτογνωσίας στα οποία κυριαρχεί το υγρό στοιχείο αλλά και γιατί όλα τα ποιήματα είναι γραμμένα με πολυτονικό σύστημα το οποίο όπως λέει στο Vivlio-life «δεν είναι η χρήση συμβόλων άνευ ουσίας. Η εφαρμογή του ερμηνεύει ζητήματα ετυμολογίας και πάθη φθόγγων». Όσο για το υγρό στοιχείο όπως μας εξηγεί «είναι βασικός παράγοντας της ζωής, από την ενδομήτρια φάση της, την περιεκτικότητα του σώματός μας σε νερό μέχρι τη ζωοποιό δράση του στον φυσικό κόσμο, έμβιο και μη. Δεν είναι τυχαίο που το νερό στην κοσμολογία του Θαλή θεωρείται η αρχή των πάντων».

  • Η περισπωμένη στην πρώτη λέξη του τίτλου σας είναι μια ευχάριστη έκπληξη η οποία γίνεται μεγαλύτερη με τη διαπίστωση πως σε όλα τα ποιήματά σας χρησιμοποιείτε το πολυτονικό σύστημα. Οι σπουδές σας κρύβονται πίσω από αυτή την επιλογή;
    Αφού σας ευχαριστήσω, αγαπητή κ. Τσακίρη, για την ευγενική σας πρόσκληση, απαντώ στο ερώτημά σας για το πολυτονικό. Σίγουρα, πίσω από την επιλογή μου να γράφω όλα τα προσωπικά μου κείμενα, ποιητικά, δοκίμια, μελέτες, στο πολυτονικό κρύβονται οι σπουδές μου και κυρίως η βαθιά αγάπη και εκτίμηση που τρέφω στην γλώσσα μας, με την γραπτή παρουσία πολλών εκατοντάδων αιώνων. Το πολυτονικό σύστημα δεν είναι η χρήση συμβόλων άνευ ουσίας. Η εφαρμογή του ερμηνεύει ζητήματα ετυμολογίας και πάθη φθόγγων. Η ύπαρξη δασείας, λόγου χάρη, εξηγεί το «φ» ή το «θ» στις λέξεις αφαίρεση και καθαίρεση, το «φ» στη λέξη έφιππος, τις μεταγραφές στις ξένες γλώσσες ελληνικών λέξεων, όπως horizon, history, Helen, κλπ., για να αρκεστούμε στα απλούστερα.
  • Να υποθέσουμε, λοιπόν, πως δεν επιλέξατε τυχαία τις Εκδόσεις “Περισπωμένη”
    για την έκδοση της συλλογής σας…
    Ναι, η επιλογή δεν ήταν τυχαία. Δεν σχετίζεται βέβαια με την ονομασία των εκδόσεων, αλλά με την ποιότητά τους. Είμαι ευχαριστημένη από την ποιότητα της εκδοτικής εργασίας και από τη συνεργασία με τον εκδότη μου. Είναι άνθρωπος καλλιεργημένος, με αγάπη για το βιβλίο και την ποίηση, γιατί κι ο ίδιος είναι ποιητής και μεταφραστής ξενόγλωσσης ποίησης, οπότε δεν αντιμετωπίζει το εκδοτικό έργο μόνο στενά επαγγελματικά. Από τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗ τιμήθηκε και για το 2022 κι άλλο βιβλίο από την Ακαδημία Αθηνών (για το 2021 τιμήθηκαν οι Πορείες κατάδυσης), γεγονός που δείχνει ότι οι εκδόσεις επιλέγουν έργα με κριτήριο κυρίως την ποιότητα.
  • Επιλέξατε επίσης να μη βάλετε τίτλους στα ποιήματά σας. Ωστόσο τιτλοφορείτε κάποιες ομάδες ποιημάτων με ένα γενικό τίτλο που πάντα έχει ως πρώτο συνθετικό τη λέξη “κατάδυση”. Τι κρύβεται πίσω από τη λέξη που σας ενέπνευσε τόσο δημιουργικά;
    Πολύ σωστά παρατηρήσατε ότι δεν υπάρχει τίτλος σε κάθε ποίημα, υπάρχουν όμως τρεις ενότητες με τίτλο, «Κατάδυση στο υγρό στοιχείο», «Κατάδυση εντός» και «Κατάδυση στο επέκεινα», των οποίων ενοτήτων τα άτιτλα ποιήματα αποτελούν οργανικά μέρη. Η λέξη «κατάδυση» υπονοεί μια διαδικασία, αποκαλυπτική ίσως και εξαγνιστική. Οι τρεις ενότητες αντικατοπτρίζουν τρεις φάσεις ενδοσκόπησης, που ξενικά από τα πιο προφανή και πορεύεται προς τα πιο σύνθετα και δύσκολα. Αρχίζει με την κατανόηση της ομορφιάς μέσω της εμπειρίας των αισθήσεων και εντός της μοναχικότητας – χωρίς περισπασμούς- που εξασφαλίζει μια κατάδυση. Περνάει στην καταγραφή της επίπονης προσπάθειας για τη γνώση και κατανόηση του εαυτού μας, η οποία τελικά οδηγεί στη μελέτη του επέκεινα.
  • Αποκαλείτε στάσεις τα ποιήματά σας. Θέλετε να μας εξηγήσετε γιατί;
    Η καθεμία από τις ενότητες που προανέφερα διακρίνεται στις λεγόμενες «στάσεις» (12 στάσεις για την πρώτη, 9 για τη δεύτερη και 6 για την τρίτη), οι οποίες περιγράφουν στάδια της εσωτερικής πορείας και αυτογνωσίας.
  • Υγρό στοιχείο. Διαπιστώνουμε πως κυριαρχεί στον τίτλο, την εικόνα του εξωφύλλου αλλά και στην πλειοψηφία των ποιημάτων σας. Τι σημαίνει για σας και πόσο δυνατή σχέση έχετε στην προσωπική σας ζωή μαζί του;
    Κυριαρχεί το υγρό στοιχείο, γιατί είναι βασικός παράγοντας της ζωής, από την ενδομήτρια φάση της, την περιεκτικότητα του σώματός μας σε νερό μέχρι τη ζωοποιό δράση του στον φυσικό κόσμο, έμβιο και μη. Δεν είναι τυχαίο που το νερό στην κοσμολογία του Θαλή θεωρείται η αρχή των πάντων.
  • Το ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι εξαιρετικά μικρό, με τη μυθοπλασία να κρατάει τα σκήπτρα. Από την άλλη, οι λεγόμενοι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι αρνούνται να εκδώσουν ποιητικές συλλογές. Θα το χαρακτηρίζατε «αδικημένο» αυτό το είδος λογοτεχνίας;
    Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω την ποίηση «αδικημένο» είδος της λογοτεχνίας, αν και συμμερίζομαι τις διαπιστώσεις σας. Πάντα το μυθιστόρημα, η νουβέλα, τα διηγήματα είχαν -και έχουν–μεγαλύτερη απήχηση στο αναγνωστικό κοινό και είναι φυσικό. Η ποίηση έχει άλλη στοχοθεσία και η ανάγνωσή της είναι απαιτητική· δεν είναι όμως «αδικημένη», αν σκεφθούμε ότι έφερε στη μικρή χώρα μας κατά τον 20 αι. δύο βραβεία Νόμπελ και χάρισε λόγο για μελοποίηση σε μεγάλους συνθέτες (Μ. Χατζιδάκι, Μ. Θεοδωράκη, Γ. Μαρκόπουλο, Σ. Ξαρχάκο, Θ. Μικρούτσικο, Δ. Παπαδημητρίου κ.ά.). Επίσης, σε αυτόν τον τόπο γράφεται αδιαλείπτως ποίηση, από τον 8ο αι. π.Χ. με τον Όμηρο μέχρι σήμερα.
  • Υπάρχει κάτι που θα βοηθούσε να αποκτήσει η ποίηση τη θέση που της αξίζει στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού;
    Απαιτείται και γι’ αυτό το θέμα που βάζετε καλύτερη, ουσιαστικότερη παιδεία ( εκπαίδευση και ατομική καλλιέργεια), όπως εξάλλου και σε άλλους τομείς της ζωής. Έτσι, θα προκύψουν ικανοί αναγνώστες που θα προσεγγίζουν την ποίηση με αγάπη και ενδιαφέρον, θα την κατανοούν, θα ανακαλύπτουν τα «κλειδιά» της για να «ξεκλειδώνουν» νοήματα και να την απολαμβάνουν.
  • Διδάξατε την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό σε ΑΕΙ της Γερμανίας. Και σύμφωνα με το βιογραφικό σας μεταφράσατε επιλεγμένα αποσπάσματα των Γερμανών ποιητών Χάινε, Μέρικε και Αννέτ Φον Ντρόστε-Χίλσχοφ. Με ποιο κριτήριο κάνατε τη συγκεκριμένη επιλογή;
    Επέλεξα αυτούς τους ποιητές και την ποιήτρια, γιατί ήταν σύγχρονοι του Διον. Σολωμού (1798-1857) και ήθελα να δώσω την αντίστιξη, αποτέλεσμα των διαφορετικών κοινωνιών, συνθηκών και ερεθισμάτων, στα οποία ήταν εκτεθειμένοι αυτοί οι ομότεχνοι. Ο Σολωμός γράφει με τον νου και την καρδιά προσηλωμένα στον Αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας, ο Μέρικε (1804-1875) ως ρομαντικός ποιητής έλκεται από άλλη θεματολογία, ενώ ο Χάινε (1797-1856) προσπάθησε να «διαλύσει» τον ρομαντισμό και να ξεφύγει από τα στερεότυπά του, οπότε τον βρήκα ενδιαφέροντα διανοητή-ποιητή. Όσο για την Αννέτ Φον Ντρόστε-Χίλσχοφ (1797-1848), την επέλεξα για την ιδιαίτερα λεπταίσθητη γραφή της, στην οποία αποτύπωσε με ιδιαίτερη τέχνη και ευαισθησία όσα αγάπησε και άγγιξαν τη μοναχική ζωή της. Ξεπέρασε πολύ τα ποιητικά όρια της εποχής της και ύμνησε τα «μικρά» και «παραμελημένα», από τους βαλτότοπους της πατρίδας της μέχρι τον κόσμο των εντόμων, αξιολογώντας έτσι τη φύση ως σύνολο.
  • Θα σας ενδιέφερε η μετάφραση στα Γερμανικά της ποιητικής σας συλλογής και, αν ναι, πιστεύετε πως είναι μία γλώσσα που θα αποδώσει αυτό που θέλετε να κρατήσει ο κάθε αναγνώστης από τη δουλειά σας;
    Φυσικά και θα με ενδιέφερε η απόδοση της συλλογής μου στα Γερμανικά, όπως και σε άλλες γλώσσες. Η γερμανική γλώσσα σίγουρα μπορεί να αποδώσει ποιητικά κείμενα ετερόγλωσσα και να τα γνωστοποιήσει σε ένα άλλο κοινό. Βέβαια, η απόδοση της ποίησης σε άλλη γλώσσα, η μετάφραση, εξαρτάται όχι από τη γλώσσα, αλλά από την ικανότητα, τη γνώση και την ευαισθησία του μεταφραστή, γιατί όποιος μεταφράζει με επιτυχία δίνει μια νέα εκδοχή, δίνει κατ’ουσίαν ένα νέο έργο.

Από την έκδοση
Φυτά σαν από χέρι επίμονου κηπουρού
με την εξαίσια ανάλυση ή πύκνωση χρωστήρα
του Βαν Γκογκ, κρυμμένα σε βράχους γλυπτούς
από τη συνέπεια του νερού, άλλοτε αργίλου
άλλοτε θωπευτικού και μόνιμα παρόντος,
σαν η στέρηση της ευωδιάς να ψάχνει εκδίκηση
από άλλο δρόμο, τον δρόμο των ματιών και του ωραίου.

Βιογραφικό
Η Χρύσα Αλεξοπούλου κατάγεται από την Αμαλιάδα. Σπούδασε Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και είναι αριστούχος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Υπηρέτησε στη Β/βάθμια Εκπαίδευση ως καθηγήτρια και σχολική σύμβουλος Ανατ. Αττικής. Δίδαξε στη Γ/βάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Αρχαίο Δράμα στο Ε.Α.Π.) και στη Γερμανία (Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισμό). Έχουν εκδοθεί η διατριβή της («Η γυναικεία δράση στον Ευριπίδη: εκδίκηση και επιβολή: Μήδεια, Εκάβη, Ιππόλυτος», Εκδ. Ελληνικά γράμματα, 2000), βιβλία για την Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση («Από τον ανατρεπτικό Αρχίλοχο στον λυρικό αφηγητή Βακχυλίδη», Εκδ. Έννοια, 2004) και τον Ευριπίδη («Ευριπίδης: ο ποιητής του πάθους και των παθημάτων», Εκδ. Πεδίο, 2018). Μελέτες της για φιλολογικά θέματα έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά και σε συλλογικούς τόμους. Έχει μεταφράσει επιλεγμένα αποσπάσματα των Γερμανών ποιητών Χάινε, Μέρικε και Αννέτ Φον Ντρόστε-Χίλσχοφ, ενώ έχουν εκδοθεί άλλες τέσσερις ποιητικές της συλλογές: «Βορείως του Νότου», «30 και 1 Νυχτερινές Αντανακλάσεις», «Τόπος ένδον», «Φάος, φάος, Φως»,

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave