Στέφανος Τσιόδουλος Εκδόσεις Εστία

Γράφει: Ο Κώστας Α. Τραχανάς


Τον 18ο αιώνα, οι γενικότερες ιστορικές συγκυρίες στον ευρωπαϊκό χώρο ευνόησαν την οικονομική άνθηση του ελληνισμού, η οποία συμπορεύτηκε με ανάλογη πνευματική ανθοφορία. Ιδίως από τα μέσα του αιώνα, και έως την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, περίοδος που είναι γνωστή ως Νεοελληνικός Διαφωτισμός, συγκροτήθηκαν στον ευρύτερο ελληνικό χώρο αξιόλογες ατομικές και συλλογικές βιβλιοθήκες.
Λόγιοι, κυρίως της διασποράς, μετείχαν της ευρωπαϊκής παιδείας και διέθεταν αξιόλογες βιβλιοθήκες, με θεματικό προσανατολισμό άμεσα συνδεδεμένο με το νεωτερικό πνεύμα της Ευρώπης. Όλες αυτές οι βιβλιοθήκες εξέφραζαν τα πνευματικά ενδιαφέροντα και την κοσμοθεωρία των κατόχων τους, λειτουργώντας παράλληλα ως εργαλεία έρευνας. Ωστόσο, οι ιδιωτικές βιβλιοθήκες ήταν κατά κανόνα βραχύβιες, διότι είτε καταστρέφονταν από ποικίλα φυσικά αίτια, είτε εκποιούνταν από τους κληρονόμους. Εμπρός σε αυτούς τους κινδύνους που διέτρεχε μία βιβλιοθήκη, δεν ήταν λίγοι οι πνευματικοί άνδρες που δώριζαν ή κληροδοτούσαν σε σχολεία και μοναστήρια τις ατομικές τους βιβλιακές συλλογές, ώστε τα βιβλία να βρουν ασφαλή στέγη και να συμβάλλουν στην αναβάθμιση της γνώσης.


Μολονότι ο αριθμός των σχολικών βιβλιοθηκών στον ελληνικό χώρο δεν ήταν πλέον ευκαταφρόνητος εντούτοις, λίγες ήταν εκείνες που ξεχώριζαν για τη σχετική αρτιότητά τους. Στις σημαντικότερες συγκαταλέγονται οι βιβλιοθήκες των Ιωαννίνων, της Κοζάνης, της Ζαγοράς, των Μηλιών, της Χίου, της Σμύρνης και των Κυδωνιών, αν και ο μέσος όρος των βιβλίων μίας εκάστης δεν υπερέβαινε τους 5.000 τόμους.
Ωστόσο σε σύγκριση με προγενέστερες εποχές, ο αριθμός των βιβλίων τους είχε διογκωθεί αρκετά. Τόσο, ώστε οι σχολικές βιβλιοθήκες να διεκδικούν ιδιαίτερο χώρο στέγασης. Πράγματι, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και τις δύο δεκαετίες του επόμενου, αρκετά σχολεία διέθεταν ξεχωριστούς χώρους για τη στέγαση των βιβλίων. Τα βιβλία έπρεπε να προστατευθούν, πρώτιστα, από τον μέγιστο κίνδυνο που τα απειλούσε αυτόν της φωτιάς.
Κατάλληλα κτίρια για την προστασία των βιβλιοθηκών ήταν τα λίθινα των οποίων η οροφή ήταν συνήθως θολωτή. Επίσης, τα περισσότερα ήταν απομακρυσμένα από άλλες οικοδομές, ώστε να αποτρέπεται η μετάδοση ενδεχόμενης πυρκαγιάς. Βιβλιοθήκες της Κωνσταντινούπολης καθώς και σχολικές βιβλιοθήκες της ελληνικής χερσονήσου, στεγαζόταν σε λίθινα κτίρια, εν πολλοίς θολωτά.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους χώρους στέγασης των μοναστηριακών βιβλιοθηκών και προπαντός του Αγίου Όρους. Ανέκαθεν εκεί τα βιβλία φυλάσσονταν κατεξοχήν στον χώρο των κατηχούμενων, επάνω από τους νάρθηκες των καθολικών. Ο εν λόγω χώρος εντός των λίθινων τοίχων των καθολικών, παρείχε δύο βασικά πλεονεκτήματα : την εύκολη πρόσβαση των μοναχών στα λειτουργικά βιβλία και τη διαφύλαξη του βιβλικού πλούτου από την εκδήλωση πυρκαγιάς.
Ένα τόσο μικρό βιβλίο με τέτοια μεγάλη επίδραση.
Διαβάστε το.


Ο Στέφανος Τσιόδουλος γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1968. Σπούδασε ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ., στο εργαστήριο του Δημήτρη Μυταρά. Διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2005), διδάσκει, ως Επίκουρος Καθηγητής, Λαϊκή Τέχνη, Υλικό Πολιτισμό και Ζωγραφική στο Τμήμα Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τον Ιούνιο του 2023 εξελέγη στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή στο ίδιο Τμήμα. Έχει γράψει τα βιβλία «Η Ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου-αρχές 20ού αιώνα, Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση», εκδόσεις Ριζάρειο Ίδρυμα, Αθήνα 2009 και «Τιμωρία, η σκοτεινή όψη της σεξουαλικότητας. Ερωτικές σκηνές και οι σιωπηλές αφηγήσεις τους στις παραστάσεις της Κόλασης, 13ος – 19ος αι.», εκδόσεις Futura, Αθήνα 2012. Για το πρώτο βιβλίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 2011. Το 2020 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίχλη το βιβλίο του «Σχέδια», στο οποίο παρουσιάζονται δημιουργίες με μολύβι και υδατογραφία. Επίσης, έχει στο ενεργητικό του πέντε ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής και συμμετοχές σε πολλές ομαδικές.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave