Πρόδρομος Παπαδόπουλος: συνέντευξη στην Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann» – Εκδόσεις «Ζήτη» – Ποιητής

Παρακολουθεί εδώ και χρόνια τη μαγεία των μαθηματικών μέσα από τα μυστικά της φύσης και είναι από εκείνους που συμφωνούν με αυτό που είπε ένας από τους πατέρες της Κβαντικής Φυσικής, ότι «η αντικειμενική πραγματικότητα είναι εντελώς απροσδιόριστη, και μπορούμε να την ψηλαφίσουμε μόνο με την ποίηση και τα μαθηματικά». Ο Πρόδρομος Παπαδόπουλος μιλάει σήμερα για το τελευταίο του βιβλίο με θέμα την εικασία Riemann αλλά και τις ποιητικές του συλλογές και μέσα από το Vivlio-life μας συμβουλεύει να μην απορρίπτουμε ό,τι δεν κατανοούμε.

-«Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann» είναι ο τίτλος του βιβλίου που γράψατε και τώρα πρέπει να μας πείτε ποια είναι τα δύο προβλήματα που σας ενέπνευσαν και ποια είναι η λύση που τους δώσατε μέσα από το βιβλίο.

«Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann», εκδόσεις Ζήτη, είναι ένα πρωτότυπο και καθαρόαιμο επιστημονικό πόνημα εργασίας δέκα και πλέον ετών, και αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος έχει Μαθηματικά και το δεύτερο Φυσική. Ξεκίνησα αρχικά να γράφω το βιβλίο αυτό επειδή ήθελα να δημοσιεύσω μια λύση που επινόησα για το διάσημο άλυτο «πρόβλημα των διδύμων», αν και κινδυνεύω να παρεξηγηθώ έτσι, ωμά, όπως διατυπώνω «το βρήκα μια λύση». Κανείς όμως μέχρι στιγμής δεν μου βρήκε λάθος. Έχω νομίζω το δικαίωμα να περιμένω. Επίσης βρήκα και πολλά συσχετιζόμενα με το πρόβλημα αυτό στοιχεία, που αφορούν ένα άλλο άλυτο πρόβλημα, την «Υπόθεση Riemann». Όλα αυτά τα δημοσίευσα στο βιβλίο αυτό μαζί με την κατάλληλη εισαγωγή τόσο στα Μαθηματικά όσο και στη Φυσική. Το βιβλίο περιέχει ακόμη και μια μέθοδο διδασκαλίας της βασικής Σχετικότητας καθώς και της βασικής Κβαντικής Φυσικής, ενώ στο τέλος παρουσιάζει δύο εντελώς πρωτότυπες εργασίες μου πάνω στην αστροφυσική. Περίπου 670 σελίδες συνολικά. Η λύση αυτή στο «twin problem» υπάρχει αναρτημένη και στο προσωπικό μου site: star-see.com. Η λύση αυτή είναι εντελώς πρωτότυπη, και υπάρχει εκεί στα Ελληνικά, στα Αγγλικά και στα Γερμανικά.

-Θα πρέπει να έχουμε κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις φυσικής και μαθηματικών για να ακολουθήσουμε τα συγγραφικά σας μονοπάτια;

Οι τρεις ποιητικές συλλογές που έγραψα προφανώς και δεν χρειάζονται μαθηματικές γνώσεις, ούτε και το μυθιστόρημα μου «Η Αράχνη», εκδόσεις Ζήτη. Ωστόσο, το μυθιστόρημα αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό με δύο τρόπους: Ο πρώτος, εναλλακτικός, τρόπος που προτείνω είναι να σκέφτεται κανείς εντελώς ελεύθερα, αναρχικά, χωρίς να τον νοιάζει να καταλαβαίνει τα πάντα, εστιάζοντας απλά στο σενάριο, και ο άλλος τρόπος, ο συμβατικός, είναι να έχει ένας αναγνώστης συγκροτημένη σκέψη και άριστες βασικές γνώσεις Φυσικής Γυμνασίου, καθώς και λίγες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις μοντέρνας Φυσικής. Εξ’ άλλου, ένας στόχος του μυθιστορήματος είναι να μεταφέρει εγκυκλοπαιδικές γνώσεις φυσικής και αστροφυσικής μέσα από μια φανταστική ιστορία που διαδραματίζεται στη Γη το 3070 μ.Χ. Η ιστορία επεκτείνεται και στον μη άμεσα αντιληπτό χωρόχρονο με τις τέσσερις διαστάσεις, όπου έδρασαν οι Ταραντούλες. Είναι ένα έπος εμπλοκής με εξωγήινη νοημοσύνη υπερμηχανών, που δρουν από δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Τα άλλα δύο βιβλία απαιτούν δυστυχώς βασικές Πανεπιστημιακές γνώσεις 1ου έτους θετικών επιστημών, αν και υπάρχει ένα κεφάλαιο περίπου 100 σελίδων, το 2ο, στο βιβλίο μου «Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann» που απευθύνεται σε μαθητές Λυκείου για Πανελλήνιες εξετάσεις, είναι άλλωστε αυτό και εισαγωγικό στα άλλα τρία κεφάλαια της Φυσικής που ακολουθούν στο ίδιο βιβλίο.

-«Η αθέατη όψη του φεγγαριού» είναι ο τίτλος ποιήματος της συλλογής σας «Αββαδών». Το φεγγάρι συνήθως μας προδιαθέτει για ρομαντικούς στίχους. Η αλήθεια είναι πως ξαφνιάστηκα πολύ ευχάριστα όχι μόνο με τους στίχους αλλά και με την αφιέρωσή σας: «Αφιερώνεται σ’ όσους δεν συμβιβάζονται, με κάθε τίμημα». Απευθύνεστε μόνο σε αντισυμβατικούς ή αυτό που λέμε «ψαγμένους» αναγνώστες;

Απευθύνεται σε κάθε έναν που μπορεί να κοιτάξει έναν αθώο στα μάτια.

-Τόσο στο μυθιστόρημα, όσο και στα ποιήματα των συλλογών σας ερχόμαστε αντιμέτωποι με φιλοσοφικές προεκτάσεις που αφορούν το πρόβλημα της ύπαρξης. Σκοπός σας είναι να μας κάνετε να σκεφτούμε; να μας αφυπνίσετε; ή να ξυπνήσετε την αμφισβήτηση και την αμφιβολία στο μυαλό μας;

Δεν σκοπεύω να αφυπνίσω, προσπαθώ να επικοινωνήσω.

-Για πολλούς Μαθηματικά και Ποίηση είναι δυο κόσμοι εντελώς διαφορετικοί. Κάτι μου λέει πως δε θα σας βρω ανάμεσα στους… «πολλούς».

Το αντίθετο νομίζω. Τα καθαρά Μαθηματικά είναι καθαρή ποίηση. Οι αριθμοί του Πυθαγόρα φαντάζουν στο νου μου σαν είδωλα νοερών πλασμάτων του αιώνιου με άπειρη και άχρονη πληροφορία, άρα περιέχουν ασυνείδητα και την μυστική φύση, του δάσους, των υδάτων, των ανέμων, άρα είναι ποίηση. Ο διάσημος μαθηματικός Bertrand Russell έλεγε ότι «τα μαθηματικά, αν ιδωθούν σωστά, περιέχουν όχι μόνο αλήθεια, αλλά υπέρτατη ομορφιά, μια ομορφιά ψυχρή και λιτή, χωρίς τα υπέροχα στολίδια της ζωγραφικής ή της μουσικής».

-Ίσως να είστε ο πιο κατάλληλος άνθρωπος, λοιπόν, να μας μιλήσετε για την ποίηση των μαθηματικών!

Δεν ξέρω αν είμαι ο κατάλληλος, έχω όμως ανθρώπινα πάθη και αρετές. Η ομορφιά ασκεί πάνω μου ακαταμάχητη γοητεία. Με τα μαθηματικά είδα τη μαγεία των αριθμών μέσα στα μυστικά της φύσης. Γι’ αυτούς που τα κατανοούν, τα μαθηματικά έχουν ομορφιά, είναι αρμονία, είναι δημιουργία, είναι η ικανοποίηση της κατανόησης, στοιχεία δηλαδή που βρίσκει και αποτυπώνει ο ποιητής στις δημιουργίες του.

-Αν τα μαθηματικά (κατ’ επέκτασιν και η φυσική) είναι η αλήθεια και η ποίηση το συναίσθημα πού… τέμνονται;

Την απάντηση την έδωσε ένας μεγάλος θεωρητικός φυσικός του 20ου αιώνα, ο Werner Heisenberg, ένας από τους πατέρες της Κβαντικής Φυσικής, που ισχυρίσθηκε ότι «η αντικειμενική πραγματικότητα είναι εντελώς απροσδιόριστη, και μπορούμε να την ψηλαφίσουμε μόνο με την ποίηση και τα μαθηματικά». Σκεφτείτε πως αυτό που λέμε «αντικειμενική πραγματικότητα» είναι η αλήθεια και τότε έχετε την απάντηση.

-Ποια η σχέση σας με τους Πυθαγόρειους αριθμούς;

Οι Πυθαγόρειοι αριθμοί, που κωδικοποιούν άπειρη μαθηματική πληροφορία, άπειρα δηλαδή bits μνήμης κωδικοποίησης μορφών, είναι ένας καθρέπτης όπου αισθάνομαι έντονα να καθρεφτίζεται η άπειρη πληροφορία ενός υπερσύμπαντος, άπειρων παράλληλων κόσμων με δικούς του φυσικούς νόμους ο κάθε ένας. Να αναλογισθούμε μόνο ότι το γνωστό μας σύμπαν των δισεκατομμυρίων γαλαξιών είναι πεπερασμένο, σύμφωνα και με τον Albert Einstein. Διότι ο χώρος είναι σε μεγάλη έκταση καμπυλωμένος και η πληροφορία που περικλείει υπολογίζεται σε έναν ακέραιο αριθμό bits με μονάδα το πρώτο ψηφίο του και εκατοντάδες μηδενικά να την ακολουθούν.

-Τι είναι, τελικά, αυτή η πληροφορία τερατώδους μνήμης που κατασκευάζει άστρα, πλανήτες, ελέφαντες, δάση όπως έχετε πει;

Θα απαντήσω ως εξής: Τι είναι τελικά μπροστά στο άπειρο των αριθμών αυτή η μνήμη του κοσμολογικού υπερυπολογιστή της φύσης που παίζει την κινηματογραφική ταινία κάθε ανθρώπινης και μη ζωής; Είναι ακριβώς μηδέν. Αν είναι έτσι είναι φριχτό! Εμείς δηλαδή έτσι θα αντιλαμβανόμαστε – ας πούμε κατά κανόνα – μόνον έναν από αυτούς τους άπειρους παράδοξους κόσμους, δηλαδή θα ψηλαφίζουμε άμεσα μόνον το σύμπαν με μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες και τρισεκατομμύρια πλανητικά συστήματα, που υπακούουν στους φυσικούς νόμους που απλά έτυχε, μέχρι στιγμής, να ανακαλύψουμε πειραματικά στην φυσική και στην αστροφυσική. Το πεπερασμένο αυτό σύμπαν, όμως, δεν φαίνεται σήμερα να είναι και εντελώς στεγανό, αλλά μοιάζει να επικοινωνεί παράδοξα και με τις άλλες, παράλληλες, πραγματικότητες.

-Παράλληλες πραγματικότητες. Τις γνωρίζουμε;

Είναι αδιόρατες προεκτάσεις του γνωστού κόσμου και υπάρχουν μυστικές πύλες. Δεν κάνω μεταφυσική, για να το διαπιστώσετε ψάξτε να δείτε τι ισχυρίζεται σήμερα η μοντέρνα φυσική. Έτσι όμως οι αριθμοί, που κατασκευάζουν τα γνωστά και άγνωστα μαθηματικά άπειρης πληροφορίας, μοιάζουν να είναι είδωλα στο καθρέφτη του ανθρώπινου νου, ενώ τα αληθινά αρχέτυπά τους θα πρέπει να κατοικούν σε έναν ακίνητο, άχρονο, νοερό κόσμο καθαρής πληροφορίας που τροφοδοτεί όλες αυτές, τις εν δυνάμει για μας, παράλληλες πραγματικότητες. Σκεφτείτε π.χ. ποιό από τα γνωστά από το Γυμνάσιο θεωρήματα των μαθηματικών, που αφορούν τελικά ιδιότητες αριθμών (πχ το Πυθαγόρειο θεώρημα), άλλαξε εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κανένα απολύτως! Είναι όλα αθάνατοι οδηγοί πληροφορίας μέσα στον φευγαλέο κόσμο θνητών σκιών τους, που αυτά κυβερνούν με ακλόνητους μαθηματικούς νόμους!

-Μιλήσατε για Μεταφυσική. Ως ορισμός μας παραπέμπει στη φιλοσοφία και στη θεμελιώδη φύση του όντος. Εσείς πώς την αντιμετωπίζετε μέσα από την επιστήμη που υπηρετείτε;

Δεν την αποκλείω. Απλά μπορώ να πω ότι ίσως είναι σινιάλα από παράλληλους κόσμους, όμως η ερμηνεία τους αν δεν είναι λογικά συνεπής και λογικά συνεκτική τότε απορρίπτεται, όπως και κάθε τι το παράλογο. Όσο δηλαδή παράδοξα και αν είναι τα φαινόμενα που μια θεωρία ή κοσμοθεωρία ισχυρίζεται ότι τα ερμηνεύει, η θεωρία ή κοσμοθεωρία αυτή είναι υποχρεωμένη να μην έχει σε κανένα σημείο της την σφραγίδα της αντίφασης, δηλαδή του παραλογισμού. Με άλλα λόγια η παραδοξότητα δεν είναι ιδιοκτησία καμίας ανθρώπινης εξουσίας και καμιάς ανθρώπινης αυθαιρεσίας. Διότι όλα είναι συμφιλιωμένα με την λογική των άπειρων αριθμών, όλα απαιτούν αποδείξεις, δεν υπάρχει τίποτε πιο ξεκάθαρο και έντιμο από αυτό.

-Σύμφωνα μ’ ένα αξίωμα: «στα μαθηματικά τίποτε δεν συμβαίνει χωρίς αιτία». Στην ποίηση;

Όλα έχουν μια αιτία. Χωρίς αιτία κάτι θα είναι εντελώς ανυπόστατο. Το άλυτο πρόβλημα το αντιμετώπισα ακριβώς στηριζόμενος πάνω στην αρχή ότι τίποτε δεν είναι αναίτιο στα μαθηματικά. Είμαι σίγουρος ότι αυτό το καταλαβαίνει όποιος επιχειρεί στα σοβαρά να ορίσει την ελευθερία και την τύχη. Στην ποίηση η αιτία βρίσκεται και πάλι βαθιά στο ασυνείδητο μέρος μας που λέγεται αντικειμενική πραγματικότητα, εκεί νοιώθω ότι ασυνείδητα συναντιόμαστε όλοι, έξω δηλαδή από την ρευστή – ίσως ψευδαίσθηση – του χρόνου και του χώρου που πρόσκαιρα βιώνουμε.

-Ανάμεσα στα ενδιαφέροντά σας, διαβάζω πως είναι και η κατασκευή κινουμένων σχεδίων για την εποπτική διδασκαλία του μαθήματος της φυσικής. Πόσο θετικά λειτούργησε αυτή η καινοτομία στην αίθουσα;

Τα κινούμενα σχέδια είναι πολύ χρήσιμα και είδα ενδιαφέρον από τα παιδιά. Είναι εποπτικό μέσο διδασκαλίας. Δυστυχώς όμως όλα αφήνονται στο μεράκι που μαστιγώνεται από τους πολλούς… Αυτό που εξιτάρει τα παιδιά είναι η αθωότητα, η μαγεία του αγνώστου και του μυστηρίου. Όμως το καθήκον της παιδείας έχει εγκαταλειφθεί και εδώ, διότι οι μαθητές ζητούν κατά βάθος, μέσα από το εξιτάρισμα αυτό, να συνειδητοποιήσουν το άγνωστο εκείνο που κάνει τον άνθρωπο σκεπτόμενο και συναισθανόμενο την κοινωνία και την ζωή βαθιά, απλά, και υπεύθυνα. Τους το παρέχει αυτό σήμερα η εκπαίδευση ή γενικότερα η παιδεία;

-Στην εποχή του διαδικτύου και του κινητού που… κάνει λίγο απ’ όλα, υπάρχουν μαθητές που ενδιαφέρονται – έστω – να ξεφυλλίσουν ένα βιβλίο ή να διαβάσουν ποίηση; Είναι τόσο απογοητευτικά όσο δείχνουν τα πράγματα;

Δυστυχώς έτσι είναι. Είναι πράγματι πολύ λίγοι οι μαθητές που διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία σήμερα. Οι περισσότεροι είμαστε άβουλα παιδιά της εικόνας και ακούμε ό,τι αυτή μας υποβάλει. Η απογοήτευση είναι όμως ο χειρότερος σύμβουλος. Ο πόλεμος υπέρ των διαχρονικών αξιών, είτε αρέσει είτε όχι σε κάποιους, θα είναι διαρκής και με πολλά θύματα, γιατί δικαιωματικά η νίκη ανήκει σε ό,τι αληθινά αξίζει, αφού οι αξίες είναι διαχρονικές και μόνον αυτές τελικά επιβιώνουν με «νύχια και με δόντια», με θυσίες.

-Ακολούθησα τη συμβουλή σας και διάβασα ποιήματα από τη συλλογή «Δαμάσκειος», με προτεινόμενα μουσικά θέματα. Πρέπει να σας πω ότι, πράγματι, πέρασα πολύ καλά. Συνήθως τι ακούσματα προτείνετε στους αναγνώστες σας;

Δεν μπορώ να προτείνω κάτι συγκεκριμένο. Προτείνω όμως ανεπιφύλακτα να μην απορρίπτουμε ό,τι δεν κατανοούμε, επειδή π.χ. δεν το διδαχθήκαμε ή γενικά δεν το ζήσαμε για τον άλφα ή βήτα λόγο. Δημοκρατικό είναι να προσεγγίζουμε τους άλλους και να ξεκινάμε την κριτική μας πρώτα με την αυτοκριτική μας. Και όταν γνωρίσουμε και το διαφορετικό του άλλου, τότε μόνον θα έχουμε το μέτρο σύγκρισης. Τότε μόνον θα έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε. Μιλάω κυρίως για μουσικά ακούσματα.

-Η Αμοργός όπου εργαστήκατε ως καθηγητής τρία χρόνια σας ενέπνευσε αρκετά, για να της γράψετε και ποίημα. Υπάρχει κάτι που σας ενέπνευσε τελευταία και πιάσατε αμέσως μολύβι και χαρτί;

Ναι υπήρχαν συναισθήματα και προβληματισμοί από το κοινωνικό γίγνεσθαι γύρω μου. Μερικές φορές αυτό λειτουργούσε σαν φυλακή. Μπορεί να έφταιγα και γω, πάντως με ανάγκαζε να δραπετεύω γράφοντας και κάνοντας βόλτες με το αυτοκίνητο στα βουνά. Τώρα δεν λειτουργώ, πια, μόνον έτσι. Αλλά δρω πολύ περισσότερο, π.χ. τρέχω Μαραθώνιους και προσπαθώ να κοινοποιήσω την δουλειά μου ή να κερδίσω υλικά πράγματα κλπ. Ήταν μεγάλη χαρά μου που τερμάτισα στον Μαραθώνιο της Αθήνας 2017. Δεν ξέρω αν είμαι σε καλό σταυροδρόμι, πάντως βλέπω πολλούς δρόμους μπροστά μου. Ο Φειδιππίδης είναι για μένα ένα ακόμη πρότυπο στην μικρή ζωή μου.

-Σήμερα διδάσκετε Φυσική στο 1ο Γυμνάσιο Γιαννιτσών και ασχολείστε με προεκτάσεις της «Υπόθεσης Riemann». Αυτές οι προεκτάσεις θα φτάσουν μέχρι και τις σελίδες κάποιου νέου βιβλίου; Ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον;

Τα αποτελέσματα που βρήκα στην Υπόθεση Riemann έπιασαν ήδη τις 76 σελίδες. Είναι μια δουλειά που σκοπεύω να τη δημοσιεύσω σύντομα στο Annals of Mathematics του Πανεπιστημίου του Princeton. Μου είπαν ότι δεν έχουν όριο σελίδων, το μέγεθος όμως είναι πρόβλημα και με απασχολεί. Η εργασία αυτή είναι πολύ καλή και συνδέεται με το άλλο άλυτο πρόβλημα για το οποίο σας μίλησα στην αρχή, εννοώ το «twin problem». Παρατηρώ όμως αυξημένο ενδιαφέρον τελευταία στο site star-see.com όπου όπως σας ανέφερα έχω αναρτήσει μια λύση του. Σε λιγότερο από 10 μήνες είχε πάνω από χίλιες επισκέψεις. Όμως τον τελευταίο μήνα αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον πολύ! Συγκεντρώνει, σε εξάρσεις που ολοένα πυκνώνουν, τα βλέμματα επιστημόνων πολλών χωρών που δαπανούν ολοένα και περισσότερο χρόνο με την λύση μου. Είναι πρωτότυπη, είναι δύσκολη, αλλά θα στοιχημάτιζα ότι δεν έχει λάθος. Η δουλειά, όμως, που έχω κάνει στην Υπόθεση Riemann την δένει γερά στο άρμα της μαθηματικής απόδειξης, αν και από μόνη της κρατιέται πάνω σ’ αυτό αρκετά καλά. Έχει ποιότητα, είναι όμορφη, μου αρέσει.

Βιογραφικό

Ο Πρόδρομος Παπαδόπουλος γεννήθηκε στα Γιαννιτσά. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στην συνέχεια εργάσθηκε στην ατομική φυσική στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στην Αθήνα. Διορίσθηκε σαν καθηγητής μέσης εκπαίδευσης στην Αμοργό, όπου εργάσθηκε 3 χρόνια. Ασχολήθηκε (περιθωριακά, έξω από Πανεπιστήμια) κυρίως με Κβαντική Φυσική και Γενική Σχετικότητα για 20 περίπου χρόνια και έγραψε 6 βιβλία, εκ των οποίων το ένα είναι στα Αγγλικά και τα τρία είναι ποιητικές συλλογές. Το βιβλίο “Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann” υπάρχει αναρτημένο σε τρεις γλώσσες στο προσωπικό μου site: star-see.com. Σήμερα διδάσκει Φυσική στο 1ο Γυμνάσιο Γιαννιτσών, και ασχολείται με προεκτάσεις της “Υπόθεσης Riemann”.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(2016) Δαμάσκιος, Ζήτη
(2015) Οι δίδυμοι του απείρου και η εικασία Riemann, Ζήτη
(2009) Η αράχνη, Ζήτη
(2007) Αβαδδών, Ζήτη
(2005) Be Shadowed by Real Time, Ζήτη

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save