Λίτσα Τότσκα: συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του παιδικού βιβλίου “Ο ουρανός μιλά ελληνικά” – Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική

Ξακουστοί ήρωες, ναυτικοί, ταξιδιώτες, μουσικοί και μυθικά τέρατα μπλέκουν σ’ ένα απίστευτο γαϊτανάκι γεμάτο εκπλήξεις και ανατροπές στο παιδικό βιβλίο της Λίτσας Τότσκα. Ο ουρανός μιλά ελληνικά, γεννήθηκε μέσα από τη διαδικασία αναζήτησης ενός βιβλίου που μπορούσε να ενώσει το σύμπαν και τον ελληνικό μύθο, τις δυο αγάπες του γιου της Κωνσταντίνου. Η αναζήτηση αποδείχτηκε άκαρπη και κάπως έτσι ο σπόρος της συγγραφής του βιβλίου βρήκε πρόσφορο έδαφος για να γίνει τελικά πραγματικότητα τον φετινό χειμώνα. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Δεν σηκώνουμε συχνά το βλέμμα μας στον ουρανό. Ίσως, γιατί ζούμε στην εποχή της απομάγευσης. Νομίζουμε ότι όλα τα ξέρουμε και δύσκολα εντυπωσιαζόμαστε. Έχουμε «ποινικοποιήσει» τη φαντασία και επείγει μία αθωωτική απόφαση για να γίνει και πάλι στοιχείο της ζωής μας».

• Ο ουρανός μιλά ελληνικά. Τι όμορφος τίτλος! Σκεφτήκατε, ποτέ, ποια άλλη γλώσσα θα μπορούσε να μιλά άραγε ο ουρανός; Μήπως την κινεζική που είναι επίσης μία από τις παλαιότερες γλώσσες στον κόσμο;
  Πολύ ωραία παρατήρηση. Εξάψατε την περιέργεια μου! Και οι Κινέζοι έχουν τη δική τους μακραίωνη πορεία στην παρατήρηση των άστρων. Ποιους μύθους άραγε γέννησαν οι δικές τους παρατηρήσεις; Θα το ψάξω. Ωστόσο διεθνώς χρησιμοποιούμε έως σήμερα τις ελληνικές ονομασίες των βασικών αστερισμών του ουράνιου θόλου, που παραπέμπουν στους μύθους που τους γέννησαν. Αυτό αποφάσισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση τη δεκαετία του 1920 η οποία όρισε τα επακριβή όρια καθενός από τους 88 αστερισμούς, διατηρώντας τις αρχαίες τους ονομασίες. Νομίζω, δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Ο ελληνικός μύθος αποτέλεσε το θεμέλιο της ελληνικής φιλοσοφίας και κατ’ επέκταση του δυτικού πολιτισμού. Μάλιστα, ο αείμνηστος αστρονόμος Διονύσης Σιμόπουλος, στα εκλαϊκευμένα βιβλία του για τους αστερισμούς, αναφέρει ότι νεότερες έρευνες κατέληξαν ότι η πρώτη ολοκληρωμένη διάταξη των περισσότερων αστερισμών έγινε από τους Μινωίτες ναυτικούς. Βέβαια, ομολογώ ότι δεν ήταν η ιστορία της αστρονομίας αλλά ένα λογοπαίγνιο που έκανα με τον γιο μου, το οποίο και γέννησε τον τίτλο του βιβλίου.
• Αφιερώνετε το βιβλίο στη μητέρα σας που όπως λέτε «με νανούριζε με ελληνικούς μύθους». Ποιος μύθος έρχεται πρώτος στο μυαλό σας από τα παιδικά σας χρόνια;
  Ήταν μια ξάστερη νύχτα όταν η μητέρα μου αποφάσισε να μου συστήσει τη Μεγάλη Άρκτο, τη Μικρή Άρκτο και τον Πολικό Αστέρα. Το βλέμμα μου ακολούθησε το χέρι της και προσπάθησα να το κάνω εικόνα. «Ξέρεις ότι η Μεγάλη και η Μικρή Άρκτος είναι μία μαμά και το παιδάκι της που πέρασαν πολλές περιπέτειες μέχρι ν’ ανταμώσουν και πάλι στον ουρανό;» με ρώτησε. Αυτή ήταν η αρχή. Όπως συνηθίζω να λέω η γενιά μου… πάτησε χώμα. Βούτηξε στις λάσπες, έφτιαξε σπίτια από κλαδιά, ανέβηκε σε δέντρα και χάζεψε με τις ώρες τον νυχτερινό ουρανό. Δεν είχαμε και… φωτορύπανση που εξαφανίζει τον ουράνιο θόλο. Διάβασε όμως και βιβλία που την καθόρισαν. Η δική μου «Βίβλος» ήταν η δίτομη μυθολογία του JeanRichepin- του Ιωάννου Ρισπέν όπως έγραφε στο εξώφυλλο κατά το συνήθειο της εποχής- με πρόλογο του διαπρεπή αρχαιολόγου Σπύρου Μαρινάτου. Αν και η γλώσσα ήταν ζόρικη για την ηλικία μου (light καθαρεύουσα της δεκαετίας του ’70) παρόλα αυτά εγκαταστάθηκε στο κομοδίνο μου. Πού με έχανες πού με έβρισκες, διάβαζα και ξαναδιάβαζα για τους έρωτες και τις περιπέτειες των θεών. Ομολογώ ότι οι έρωτές τους με… σκανδάλιζαν και έριχναν νερό στον μύλο της περιέργειάς μου. Βέβαια, ο μύθος που με σφράγισε αλλά και σφυρηλάτησε τον σεβασμό μου στο περιβάλλον είναι ο μύθος του Ερυσίχθονα που οι θεοί τον τιμώρησαν να πεινά διαρκώς επειδή έκοψε μία ιερή λεύκα. Το τέλος του ήταν τραγικό: αναγκάστηκε να φάει τις ίδιες του τις σάρκες.
• Επίσης, το αφιερώνετε στον γιο σας Κωνσταντίνο «που τους αγαπά». Και δεν είναι μόνο πως αγαπά τους ελληνικούς μύθους, αποτελεί και τη μεγάλη έμπνευση πίσω από το βιβλίο που κρατάμε…
  Ο Κωνσταντίνος μοιραία, μπολιάστηκε από μικρός με την αγάπη μου για τον ελληνικό μύθο. Όταν ήταν μαθητής Δημοτικού ήθελε μια περίοδο να γίνει αστροφυσικός και συζητούσαμε μέρα νύχτα για τα αστέρια και το σύμπαν. Πάνω στην κουβέντα φτάσαμε και στους αστερισμούς. Ξέρεις ότι ο «Ουρανός μιλά ελληνικά;» τον ρώτησα για να κεντρίσω το ενδιαφέρον του. Εκείνη την ώρα, διηγήθηκα όσους μύθους ήρθαν στο μυαλό μου κι έψαξα να βρω κάποιο βιβλίο για την ηλικία του, που να τον ταξιδέψει και να ενώσει τις δύο αγάπες του: το σύμπαν και τον ελληνικό μύθο. Άδικος κόπος. Χρόνια αργότερα, μοιράστηκα την ιστορία μου με τον εκδότη Διονύση Βαλεριάνο της Ελληνοεκδοτικής. Έτσι γεννήθηκε αυτό το βιβλίο.
• Ο Κωνσταντίνος, λοιπόν, εκπροσωπεί τους μαθητές των πρώτων τάξεων του δημοτικού, που θα κρατήσουν στα χέρια τους αυτό το βιβλίο. Ποια είναι η πρώτη ερώτηση που δεχτήκατε, σχετικά με τον ουρανό και τ’ αστέρια που φιλοξενεί;
  Αδημονώ να βρεθώ σε αίθουσες σχολείων και βιβλιοπωλεία για να μοιραστώ τις ιστορίες μου με τα παιδιά κάθε ηλικίας, όχι μόνο των πρώτων τάξεων του Δημοτικού. Θεωρώ ότι το βιβλίο είναι γραμμένο απλά αλλά όχι απλοϊκά, επομένως μπορεί να κρατήσει συντροφιά στους εραστές του μύθου και του σύμπαντος κάθε ηλικίας.
• Και ποιος αστερισμός, από αυτούς που περιγράφετε, πιστεύετε πως συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των παιδιών;
  Μεγάλος ο ανταγωνισμός, επομένως δύσκολο να απαντήσω στην ερώτησή σας. Κάθε μύθος κρύβει τη δική του γοητεία. Όπως γράφει και ο Μιχάλης Γκανάς: «Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια/ ποιος είδε ήλιο σαν αχινό/ κι ερωτευμένα πουλιά και ψάρια/ να κολυμπάνε στον ουρανό». Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα ψάρια που «κολυμπάνε» στον ουρανό!
• Όπως επίσης γράφετε, το βιβλίο αυτό γεννήθηκε από τη διαπίστωσή σας πως δεν υπάρχει βιβλίο που να ενώνει το σύμπαν και τον ελληνικό μύθο και να απευθύνεται σε παιδιά. Πόσο εύκολη και πόσο ενδιαφέρουσα αποδείχτηκε για σας αυτή η συγγραφική ένωση;
  Αν δεν είχε ενδιαφέρον το ταξίδι δεν θα έφτανα στον τελικό προορισμό. Θ’ άλλαζα ρότα για κάπου αλλού. Πάνω κάτω τους μύθους τους γνώριζα. Επικεντρώθηκα στο αστρονομικό κομμάτι: έχουν ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία οι Διονύσης Σιμόπουλος, Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης κ.α Άντλησα πληροφορίες αναφορικά με την εποχή του χρόνου που κάνει την εμφάνισή του κάθε αστερισμός μια και αρκετοί είναι «αειφανείς» δηλαδή λάμπουν πάντοτε στον ουράνιο θόλο. Θέλησα να διηγηθώ την ιστορία κάθε αστερισμού χωρίς να πλατειάσω αλλά και χωρίς να παραλείψω βασικά σημεία της πλοκής του μύθου.
• Ένα αστρόπλοιο περιμένει τους μικρούς σας αναγνώστες. Σήμερα επιβιβαζόμαστε σ’ αυτό κι εμείς οι φίλοι του Vivlio-life και περιμένουμε να μας ξεναγήσετε, στον ουρανό, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας.
  Να σας δώσω μια γεύση. Αρχικά να προειδοποιήσω ότι στον ουρανό όπως κι εδώ στη γη μαίνονται συρράξεις! Μάχες, απαγωγές, σκορπιοί που απειλούν με το θανάσιμο δηλητήριο τους αλλά την ίδια ώρα εκτυλίσσονται και ιστορίες έρωτα, αδελφικής αγάπης, πίστης και απιστίας, απληστίας και απερισκεψίας. Θα συναντήσουμε ξακουστούς ήρωες να επαναλαμβάνουν τα φημισμένα κατορθώματά τους αλλά και τους μύθους που προμηνύουν τα φθινοπωρινά πρωτοβρόχια κι άλλους που σαλπίζουν την έναρξη της σποράς. Ναυτικοί, ταξιδιώτες, μουσικοί και μυθικά τέρατα μπλέκουν σ’ ένα απίστευτο γαϊτανάκι γεμάτο εκπλήξεις και ανατροπές.
• Αστρονομούλα. Είναι η μικρή σας ηρωίδα και ιδιοκτήτρια του αστρόπλοιου. Ποια χαρακτηριστικά της δώσατε, ώστε να γίνει προσιτή και αγαπητή από τους μικρούς σας αναγνώστες;
  Τη λάτρεψα την Αστρονομούλα όταν της έδωσε μορφή η εικονογράφος Μαρία Μανουρά! Αυτό το κορίτσι είναι διαόλου κάλτσα! Έξυπνη, φιλοπερίεργη και ταξιδιάρα. Μια μικρή εξερευνήτρια που τίποτα δεν της ξεφεύγει κι όλα θέλει να τα μαθαίνει. Μπλε σορτσάκι (δύσκολο να πας για εξερεύνηση στο διάστημα με φουστανάκι) και ροζ μπλουζάκι γεμάτο αστέρια κι ένα μικρότερο αστεράκι για κοκαλάκι στα μαλλιά της. Είναι αποφασισμένη να μην αφήσει ανεξερεύνητη καμία γωνιά του διαστήματος. Και είναι μες την καλή χαρά που θα έχει συνταξιδιώτες. Δεν τη βλέπετε;
• Πολλές και χρήσιμες πληροφορίες είναι στη διάθεση των αναγνωστών σας, μέσα από τις ιστορίες σας. Θα τους συμβουλεύατε να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες στο διαδίκτυο ή σε βιβλία;
  Αποφεύγω να δίνω συμβουλές και δυσκολεύομαι να διαχειριστώ τον διδακτισμό που σαν την Λερναία Ύδρα έχει πολλά κεφάλια. Κόβεις ένα και φυτρώνουν τρία (Ναι, θα συναντήσουμε και τη Λερναία Ύδρα στο ταξίδι μας). Νομίζω ότι οι συμβουλές μποϋκοτάρουν τον ενθουσιασμό που προκαλεί η απροκατάληπτη επαφή μας με κάτι καινούργιο. Αν αισθανθούν την ανάγκη θα το κάνουν. Ούτως ή άλλως το διαδίκτυο παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθημερινότητά μας.
• Έχει μεγάλη σημασία κάθε βιβλίο να στηρίζεται σε σωστή εικονογράφηση. Πιστεύετε πως η εικονογράφηση που επιλέξατε διευκολύνει τη σκέψη του παιδιού;
  Η εικονογράφος Μαρία Μανουρά θεωρώ ότι ζωντάνεψε με έμπνευση και ευαισθησία τους ήρωες του μύθου, εμπνεόμενη από τις μορφές των ηρώων όπως αναπαρίστανται στα αγγεία της κλασικής αρχαιότητας. Δημιούργησε με την αισθητική και το ταλέντο της, μία νοητή γραμμή που ενώνει το χθες με το σήμερα. Οι μορφές της είναι καθαρές και οι εικόνες της ακολουθούν πιστά την εξέλιξη των ιστοριών. Δίνει μορφή στους πρωταγωνιστές και στα βασικά γεγονότα κάθε μύθου.
• «Είναι στο χέρι σου αυτό το ταξίδι στον ουρανό να μην τελειώσει ποτέ!» λέει στο τέλος του βιβλίου η Αστρονομούλα. Τι προτείνει στους μικρούς της φίλους;
  «Οτιδήποτε βλέπεις μπορεί να γίνει ένα παραμύθι και μπορείς να βγάλεις μια ιστορία απ’ οτιδήποτε αγγίξεις» έχει πει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Τους προτείνει να μη φοβούνται τις εξερευνήσεις και να μη φυλακίζουν τη φαντασία τους. Δεν σηκώνουμε συχνά το βλέμμα μας στον ουρανό. Ίσως, γιατί ζούμε στην εποχή της απομάγευσης. Νομίζουμε ότι όλα τα ξέρουμε και δύσκολα εντυπωσιαζόμαστε. Έχουμε «ποινικοποιήσει» τη φαντασία και επείγει μία αθωωτική απόφαση για να γίνει και πάλι στοιχείο της ζωής μας.
• Ο ουρανός μιλά ελληνικά, είναι το πρώτο δικό σας προσωπικό ταξίδι στην συγγραφή; Πώς βιώνετε την εμπειρία μετά τόσα χρόνια στη δημοσιογραφία αλλά και τη συμμετοχή σας σε συλλογικές εκδόσεις;
  Για την ακρίβεια είναι το τρίτο. Το 2007, διασκεύασα παραδοσιακά παραμύθια απ’ όλον τον κόσμο που κυκλοφόρησαν σε βιβλίο- C.D από την Universal με τις ηθοποιούς Ειρήνη Κουμαριανού και Έφη Παπαθεοδώρου, τις αγαπημένες γιαγιάδες του τηλεοπτικού «Παρά Πέντε». Ένα χρόνο αργότερα διασκεύασα το «Ασχημόπαπο» του Άντερσεν, που κι αυτό κυκλοφόρησε σε βιβλίο- C.D από την Universal με την ηθοποιό Αγγελική Δαλιάνη στην αφήγηση. Μάλιστα, το κείμενο έγινε θεατρική παράσταση που έκανε πρεμιέρα την άνοιξη του 2008 στο θέατρο Badminton και συνέχισε με καλοκαιρινή περιοδεία σε ολόκληρη τη χώρα.
  Κάθε κεφάλαιο της ζωής μας, έχει την ώρα του και τους πρωταγωνιστές του. Οι ιστορίες που κατέγραψα ως δημοσιογράφος, γέννησαν στο μυαλό μου νέους ήρωες, που μιλούν για τις ζωές τους μέσα από συλλογές διηγημάτων στις οποίες συμμετέχω. Ιστορίες που μας ταξιδεύουν από το χθες στο σήμερα αφηγούμαι και στη ραδιοφωνική εκπομπή μου στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ γιατί όπως λέει και ο τίτλος της: «Έχει η ζωή γυρίσματα». Νοιώθω ευγνωμοσύνη για τις εμπειρίες μου και έχω συμφιλιωθεί με τις «γρατσουνιές» μου. Προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη και να μην με τσαλακώνουν οι αναποδιές. Όταν ο Κωνσταντίνος κάνει όνειρα, του απαντώ: “Sky is the limit”. Κι όχι μόνο! «Ο Ουρανός μιλά ελληνικά»!

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Το ξέρεις ότι ο Ουρανός μιλά ελληνικά; Πολλοί αστερισμοί έχουν ονόματα θεών, ηρώων και πλασμάτων από την Ελληνική μυθολογία. Πάμε μια βόλτα με την Αστρονομούλα για να τους ανακαλύψουμε;
Φαντάσου ότι τα άστρα είναι τελείες. Ένωσε τις τελείες και σχημάτισε εικόνες! Όπως έκαναν και οι αρχαίοι Έλληνες τις νύχτες με καθαρό ουρανό. Είχαν πλούσια φαντασία αλλά και πολλές απορίες. Πώς γεννήθηκε η φύση; Γιατί κάθε ζώο είναι διαφορετικό; Γιατί αλλού κυλούν ποτάμια κι αλλού μας βρέχει η θάλασσα; Τι είναι ο άνθρωπος; Για ν’ απαντήσουν στις απορίες τους επινόησαν ιστορίες για κατορθώματα αλλά και για έρωτες θεών και θνητών. Αυτές οι ιστορίες είναι οι μύθοι.
Για να μην τελειώσει ποτέ αυτό το ταξίδι, τις ξάστερες νύχτες όταν θα σηκώνεις το βλέμμα σου στον ουρανό θα ξανασυναντάς τους αγαπημένους αστερισμούς σου και τους ήρωές τους!

Βιογραφικό
Η Λίτσα Τότσκα είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Media Management. Τακτικό μέλος της ΕΣΗΕΑ, μιλά Αγγλικά και Γαλλικά. Εργάζεται στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο από το 1988. Έχει στο ενεργητικό της την επιμέλεια και παρουσίαση τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών και συνεργασίες με εφημερίδες και περιοδικά.
Το 2007, διασκεύασε παραδοσιακά παραμύθια απ’ όλον τον κόσμο που κυκλοφόρησαν σε βιβλίο- C.D με τις ηθοποιούς Ειρήνη Κουμαριανού και Έφη Παπαθεοδώρου. Διασκεύασε το «Ασχημόπαπο» του Άντερσεν, που κυκλοφόρησε σε βιβλίο- C.D με την ηθοποιό Αγγελική Δαλιάνη κι ανέβηκε το 2008, στο θέατρο Badminton. Συμμετέχει σε συλλογές διηγημάτων («33 Ιστορίες για το 1821», «Γενέθλια πόλη», «Χριστουγεννιάτικες ιστορίες», «36 συγγραφείς γράφουν για τη ΣΜΥΡΝΗ της φαντασίας και της μνήμης»” κ.α) Από την Ελληνοεκδοτική κυκλοφορεί το βιβλίο της «Ο Ουρανός μιλά ελληνικά» με ελληνικούς μύθους για τους αστερισμούς. Επιμελείται και παρουσιάζει πολιτιστική εκπομπή, στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save