Στις προσφυγογειτονιές της Θεσσαλονίκης την εποχή της μεγάλης πυρκαγιάς, μας μεταφέρει με το νέο της μυθιστόρημα «Θεοί από στάχτη» των εκδόσεων «Διόπτρα», η Πασχαλία Τραυλού. Η συγγραφέας μιλάει στο Vivlio-life για τα αληθινά γεγονότα που την ενέπνευσαν να στήσει το δικό της μύθο, περνάει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σπουδαία αντιρατσιστικά μηνύματα, καταθέτει ενδιαφέροντα στοιχεία από την καθημερινότητα των προσφύγων και μας εκπλήσσει ευχάριστα με τη Ροζαλία της, που ενώ όλες οι κοπέλες της ηλικίας της κάνουν απλά κοριτσίστικα όνειρα, εκείνη αποφασίζει ν’ ακολουθήσει το όνειρό της και να σπουδάσει μουσική.

– Αρίστος και Ελπινίκη. Κατορθώνουν να σωθούν από τηn σφαγή στη Φώκαια της Μικράς Ασίας και κυνηγημένοι από τους Τσέτες καταφεύγουν στη Θεσσαλονίκη. Στα πρόσωπά τους κάποιοι βλέπουν τους γονείς και κάποιοι άλλοι τους παππούδες τους. Αν και το βιβλίο είναι προϊόν μυθοπλασίας είχατε κατά νου κάποια αληθινή μαρτυρία;

Η αλήθεια είναι πως όταν ασχολείσαι μυθιστορηματικά με αυτή την εποχή δεν είναι εύκολο να αποφύγεις τη χρήση ιστοριών που έχεις ακούσει. Όλα όσα αναφέρονται στο έργο θα μπορούσαν να είναι αλήθεια δίχως αυτό να σημαίνει ότι η ιστορία είναι ντοκουμέντο. Πάνω σε αληθινά γεγονότα έστησα το δικό μου μύθο.

– Τα γεγονότα που έζησαν οι δυο τους το 1914, ήταν ο προπομπός των όσων ακολούθησαν με την καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Τελικά, μήπως μέσα από τα βιώματα πρωταγωνιστών ενός μυθιστορήματος γνωρίζουμε καλύτερα την ιστορία;

Σαφώς το ιστορικό μυθιστόρημα δίνει την ευκαιρία για εμβάθυνση στην ιστορία. Χάρη σε ένα μελετημένο ιστορικό μυθιστόρημα μπορούμε να εντρυφήσουμε στην καθημερινότητα κατά την οποία γράφονται οι ουσιαστικές σελίδες της ιστορίας, εκείνες που δημιουργούνται από τα δεινά των απλών ανθρώπων και δεν αποτελούν καταγραφή της διπλωματικής και πολιτικής ιστορίας.

– «Οι Τούρκοι στη Φώκαια ήταν ανθρωπάκια του Θεού, ή μάλλον του Αλλάχ. Γλυκομίλητοι, φιλόξενοι, μερακλήδες. Τον ίδιο ήλιο κοιτούσαν με τους Ρωμιούς και με το ίδιο φεγγάρι ερωτεύονταν …», γράφετε. Ο Αρίστος και ο Σαλίχ έχουν να χωρίσουν τίποτε σήμερα που διανύουμε μια ευαίσθητη περίοδο;

Νομίζω ότι η απάντηση είναι αυτονόητη. Οι απλοί άνθρωποι δεν έχουμε να χωρίσουμε κάτι. Τα διπλωματικά, πολιτικά και στρατηγικά κατά καιρούς παιχνίδια είναι που περιπλέκουν τα πράγματα.

– Η μεγάλη φωτιά της Θεσσαλονίκης τον Αύγουστο του 1917 είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν αυτήν την πόλη. Εκείνο το βράδυ, που οι φλόγες κατέκαιγαν το κέντρο της, γεννήθηκε η Ροζαλία σας. Οι Θεσσαλονικείς, πιστεύετε για ένα λόγο παραπάνω, ίσως, θα έπρεπε να τη γνωρίσουν;

Θεωρώ ότι τα βιβλία είναι κτήματα της παγκόσμιας κοινότητας μέσα στο χρόνο. Μακάρι τη Ροζαλία μου να μπορούσαν να τη γνωρίσουν οι άνθρωποι όλων των εποχών και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Υφηλίου, αφού αυτός πιστεύω είναι ο ευσεβής πόθος κάθε συγγραφέα. Επομένως, θεωρώ ότι ως παγκόσμιοι πολίτες πρέπει να το διαβάσουν και οι Θεσσαλονικείς.

– Μπεζεστένι, Καπαλί Τσαρσί, «Σκεπαστά», Χαρμάνκιοϊ, Βλάλη … Πόσοι άραγε γνωρίζουν πως η αγορά Βλάλη είναι το σημερινό Καπάνι και πως το Χαρμάνκιοϊ βρίσκεται μεταξύ Κορδελιού και Ευόσμου; Πόσοι ξέρουν τη … «Σελανίκ»; Εσείς έχετε επισκεφθεί αυτά τα μέρη;

Εννοείται ότι έχω κάνει αυτοψία. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν οι ήρωές μου να «περπατήσουν» και να κινηθούν σε αυτά τα μέρη;

– «Η δική μου μουσική δεν θέλω να έχει πατρίδα, σύνορα ή ταυτότητα και θα μιλά όλες τις γλώσσες», είπε στη δασκάλα της μουσικής η Ροζαλία και νομίζω πως στα λόγια της καθρεφτίζεται η βεβαιότητα πως η μουσική δεν έχει όρια και σύνορα. Πιστεύετε σ’ αυτό που συχνά ακούμε, ότι η μουσική ενώνει τους λαούς;

Και σε αυτή την ερώτηση η απάντηση είναι αυτονόητη. Η μουσική καταλύει στεγανά, διχόνοιες, αντιπαραθέσεις. Σαφώς ενώνει.

– Γεννηθήκατε στην Τρίπολη της Αρκαδίας, σπουδάσατε στην Αθήνα, όπου και ζείτε μόνιμα. Τι ήταν εκείνο που σας έκανε να επιλέξετε τη Θεσσαλονίκη του χθες για το νέο σας μυθιστόρημα;

Γιατί η Θεσσαλονίκη εκείνης της εποχής ήταν ένα πολιτισμικό και θρησκευτικό μωσαϊκό μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν και εκδηλώθηκαν διάφορες μορφές ρατσισμού. Ως εκ τούτου, ήταν ιδανικός τόπος και χρόνος για την οικοδόμηση της μυθιστορηματικής μου ιδέας. Η γενέτειρά μου ίσως να διεκδικήσει μια θέση σε άλλο έργο.

– Το βιβλίο σας διακατέχεται από πολλά αντιρατσιστικά μηνύματα. «Οι διεστραμμένοι χαρακτήρες δεν έχουν ούτε εθνικότητα συγκεκριμένη, ούτε θρησκεία, ούτε φυλή», απαντάει ο διστακτικός Αρίστος στην «ξινή» Σοφί. Θα μπορούσε να επηρεάσει, πιστεύετε, τον αναγνώστη αυτή η τοποθέτηση;

Νομίζω ότι ο στοχασμός ενός συγγραφέα επηρεάζει πάντα τον αναγνώστη με τον οποίο επιτυγχάνει κάποιο βαθμό συναίσθησης και επικοινωνίας. Και γιατί να μην τον επηρεάσει; Ο ρατσισμός είναι παθογένεια και όχι στάση ζωής.

– Όχι μόνο η Θεσσαλονίκη αλλά και όλη η Ελλάδα ήταν πάντα πολύ στενά συνδεδεμένη με τον όρο «προσφυγιά». Τι πιστεύετε ότι φταίει στην αύξηση του ρατσισμού στη χώρα μας, όταν μάλιστα κάποιοι ρατσιστές τυχαίνει να είναι και απόγονοι προσφύγων;

Σε περιόδους κρίσης και ανέχειας ελλοχεύει ο σκοταδισμός και το κονταροχτύπημα των συμφερόντων. Τότε ακμάζει ο ρατσισμός προκειμένου να υπερασπιστεί συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων. Είναι η εύκολη λύση για να εξοστρακιστούν οι απειλές πολλές φορές με ιδεολογικά κατασκευάσματα και χωρίς ήθος.

– Ασχολείστε με την παρουσίαση και την κριτική βιβλίων. Θα διστάζατε να παρουσιάσετε ή να κάνετε κριτική σ’ ένα βιβλίο που δεν σας άρεσε ως αναγνώστρια;

Κατανοώντας ως δημιουργός ότι ακόμη και ένα «κακό» για το κριτήριό μου βιβλίο απαιτεί χρόνο και κόπο, προσπαθώ πάντα να αιτιολογώ τη θέση μου και να είμαι προσεκτική στον τρόπο που εκφράζομαι. Δεν θα επαινέσω κάτι που δεν μου αρέσει αν εννοείται αυτό. Ωστόσο, υπάρχουν πάντα υποκειμενικά και αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης ενός βιβλίου. Αν αντικειμενικά οι αρετές του είναι περισσότερες από τα μειονεκτήματα που εγώ ως άνθρωπος του προσάπτω, τότε η αξιολόγηση είναι μάλλον θετική.

– Μπορείτε να μας περιγράψετε τη βιβλιοθήκη σας; Πόσους ξένους συγγραφείς θα βρούμε στα ράφια της και πόσους Έλληνες;

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω εύκαιρη την αναλογία. Διαβάζω ό,τι μου προκαλέσει το ενδιαφέρον. Προέχει η κλασική ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Θα έλεγα με μια βαρύτητα στην ελληνική, κλασική λογοτεχνία και λόγω σπουδών.

– Στα βιβλία σας μπορεί να διακρίνει κανείς το «άρωμα» γυναίκας. Ποια από τις πρωταγωνίστριές σας είναι πιο κοντά στον χαρακτήρα σας;

Θα μου επιτρέψετε να επισημάνω ότι στα βιβλία μου υπάρχει η οπτική της γυναίκας και μια έμφαση στα δεινά της διαχρονικά. Είναι επίσης αντικείμενο των σπουδών μου και ταυτόχρονα θεωρώ ότι επιβάλλεται να υπάρξει η γυναικεία κατάθεση σε πάμπολλα κοινωνικά προβλήματα που στην Ελλάδα, καθώς έως το 1950, εξαιτίας του γυναικείου αναλφαβητισμού, είχαμε τη λογοτεχνική, φιλοσοφική και κοινωνιολογική τοποθέτηση μόνο ανδρών συγγραφέων. Όσον αφορά τους/τις πρωταγωνιστές/στριες οφείλω να πω ότι στο συγκεκριμένο έργο είμαι ταυτόχρονα η Ροζαλία Σεφεριάδη και ο Ανατόλ Κοβάλσκι, καθώς αυτοί οι δύο είναι η ανδρική και γυναικεία εκδοχή των ίδιων ιδεών που με εκφράζουν ως άνθρωπο.

– Από το 2002 και το «Με μπαλαντέρ τη μοναξιά», μέχρι το 2018 και το «Θεοί από στάχτη», υπάρχουν διαφορές στη συγγραφική προσέγγιση μιας έμπνευσης και στον τρόπο γραφής σας;

Υπάρχει μεγαλύτερη ωριμότητα όπως είναι αναμενόμενο. Αλίμονο αν δεν υπήρχε. Και αντίστοιχα μετά από δέκα είκοσι χρόνια, θα είναι πάλι η έμπνευση και η γραφή διαφορετικές αφού αλλάζω εγώ.

– Φαντάζομαι ήδη δουλεύετε το επόμενό σας μυθιστόρημα. Θα μοιραστείτε το θέμα του με τους φίλους του Vivlio-life.gr;

Δεν δουλεύω πάνω σε κάποια νέα ιδέα. Δουλεύω στον τρίτο τόμο της τριλογίας που ευελπιστώ να εκπλήξει ευχάριστα τους αναγνώστες μου.
Σας ευχαριστώ πολύ.

https://www.dioptra.gr/Vivlio/934/712/Theoi-apo-staxti/

 

Η Πασχαλία Τραυλού γεννήθηκε στην Τρίπολη Αρκαδίας και από νωρίς εκδήλωσε την αγάπη της για τη ζωγραφική, τη μουσική και τον γραπτό λόγο. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών ελληνική κλασική φιλολογία και παρακολούθησε μεταπτυχιακό πρόγραμμα για τη λατινική ποίηση Ορατίου και Βιργιλίου ενώ την ίδια περίοδο δημοσίευσε τα πρώτα της διη­γήματα σε τοπική εφημερίδα της Βέροιας. Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε ζητήματα φύλου, ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου με τίτλο «Φύλο και νέα εργασιακά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα στην κοινωνία της πληροφορίας» καθώς και στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας με τίτλο «Στρατηγική και πολιτική εθνικής ασφάλειας». Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ασχολείται με παρουσίαση και κριτική βιβλίων στο diavasame.gr. Έργα της είναι: Με Μπαλαντέρ τη Μοναξιά, Ήθελα μόνο ένα Αντίο, Η Ματζίκα της Αγάπης, Κλειδωμένο Συρτάρι, Φτερά από Μετάξι, Έστω μία Φορά, Η Γυναίκα του Φάρου, Οι Εραστές της Γραφής, Γυάλινος Χρόνος, εκδ. Ψυχογιός, Η Μήδεια δεν Χόρεψε Ποτέ, εκδ. Μεταίχμιο. Έχει βραβευτεί για τη λογοτεχνική της παρουσία από τον σύλλογο γυναικών «Εξάλειπτρον» το 2016, ενώ το βιβλίο της Φτερά από Μετάξι ήταν υποψήφιο για βραβείο αναγνωστών το 2008. Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν το Φιλί στα Μάτια και Το Άγαλμα στη Σοφίτα, μια πλήρως αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου Τα Ρόδα της Σιωπής.

 

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave