Γράφει: Ο Κώστας Α. Τραχανάς
Η περιοχή που είναι γνωστή με την ονομασία Βαλκάνια, (Ρουμανία, Σλοβενία, Κροατία, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Βουλγαρία, Κοσσυφοπέδιο, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, Αλβανία, Ευρωπαϊκή Τουρκία και Ελλάδα) αποτελούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα σταυροδρόμι του κόσμου. Έμποροι, στρατοί, αγγελιοφόροι και μεταναστευτικές φυλές ταξίδευαν στα ποικιλόμορφα τοπία των Βαλκανίων, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν τα μέσα διαβίωσής τους ή αναζητώντας ένα μέρος για να εγκατασταθούν. Δημιουργήθηκε λοιπόν μια διαστρωμάτωση πολιτισμών από λαούς πολλών εθνοτήτων (Σλάβοι, Έλληνες, Τούρκοι, Γερμανοί, Τσιγγάνοι και πολλοί άλλοι) οι οποίοι δόμησαν κατοικίες και αναμείχθηκαν μεταξύ τους. Ως εκ τούτου, αυτοί οι διαφορετικοί κάτοικοι των Βαλκανίων συχνά μιλούσαν πολλές γλώσσες προκειμένου να επικοινωνούν με τους γείτονες και τους νομάδες ή τους εισβολείς που διέσχιζαν τα εδάφη τους. Στον Μεσαίωνα οι βασιλείς ίδρυσαν πολυεθνικά κράτη, καθιστώντας τα Βαλκάνια πρότυπο, όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους οι δυναστείες κατάφερναν να συγχωνεύουν τις εθνότητες αντί να στρέφουν τη μια εναντίον της άλλης.
Η ιστορική αυτή μελέτη δεν επικεντρώνεται σε μεμονωμένες χώρες, αλλά στα πολιτιστικά και στα ιστορικά χαρακτηριστικά της περιοχής συνολικά.
Τα Βαλκάνια δεν πρέπει να προσδιορίζονται από γεωγραφική άποψη ή μόνο ως ένα σύνολο χωρών αλλά μάλλον ως ο μεθόριος χώρος στον οποίο τέσσερις από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς του κόσμου συνυπήρξαν με βιώσιμο τρόπο και γέννησαν έναν πολύπλοκο, δυναμικό και, κατά καιρούς, εκρηκτικό και πολυεπίπεδο τοπικό πολιτισμό. Εδώ οι πολιτισμοί της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης, του Βυζαντίου, της οθωμανικής Τουρκίας και της ρωμαιοκαθολικής Ευρώπης συναντήθηκαν, συγκρούστηκαν μεταξύ τους και κάποιες φορές συγχωνεύτηκαν σε έναν χώρο στον οποίο κανείς πολιτισμός δεν μπόρεσε ποτέ να κυριαρχήσει ολοκληρωτικά. Αυτή η πρόσμειξη πολιτισμών επί εκατοντάδες χρόνια δημιούργησε μια συναρπαστική κοινωνία, η οποία, χαρακτηρίστηκε από εξαιρετική ποικιλία. Η κοινωνία αυτή ήκμασε υπό την ηγεμονία αυτοκρατοριών που αρκούνταν να αφήνουν λίγο πολύ ανέγγιχτα τα τοπικά έθιμα, υπό την προϋπόθεση ότι οι υπήκοοι των διαφορετικών εθνοτήτων και των διαφορετικών θρησκειών κατέβαλλαν τους φόρους τους και δεν έμπαιναν σε ξένα χωράφια. Ωστόσο στη διάρκεια του 19ου αιώνα αυτό το πολιτισμικό μοντέλο συγκρούστηκε με το δυτικοευρωπαϊκό όραμα των μονοεθνοτικών, μονοθρησκειακών εθνικών κρατών, από το οποίο τελικά ηττήθηκε.
«Τα Βαλκάνια στην παγκόσμια Ιστορία» επιχειρούν να αφηγηθούν μια απλή ιστορία για τα Βαλκάνια, μια ιστορία με ξεκάθαρη αρχή, μέση και τέλος. Η αρχή καλύπτει το μείγμα των πολιτισμών από το οποίο προήλθε η κλασική βαλκανική ποικιλομορφία. Η αφήγηση αφορά όσα συνέβησαν όταν η εν λόγω ποικιλομορφία ήρθε αντιμέτωπη με δυτικοευρωπαϊκά μοντέλα ομοιογένειας, με τα οποία συγκρούστηκε, ενώ στο τέλος περιγράφεται ο θρίαμβος (καλώς ή κακώς) του ευρωπαϊκού μοντέλου.
Η Ελλάδα της Μετακλασσικής περιόδου αποτελεί σημαντικό κομμάτι της παρούσας από τη στιγμή που η ιστορία της συνιστά, από πολλές απόψεις, έναν μικρόκοσμο της βαλκανικής ιστορίας συνολικά. Και, όπως θα διαπιστώσουν οι αναγνώστες, η Ελλάδα παραμένει μέχρι σήμερα μια βαλκανική χώρα, αν και ασυνήθιστη στο είδος της.
Ο Άντριου Γουάχτελ (γεν. 1959) είναι Αμερικανός ακαδημαϊκός. Αποφοίτησε από το Χάρβαρντ το 1981 και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, από όπου το 1987 έλαβε το διδακτορικό δίπλωμά του με θέμα τις σλαβικές γλώσσες και τη λογοτεχνία των σλαβικών χωρών. Είναι διευθυντής του Κολεγίου Κόμπας στο Μπισκέκ της Κιργιζίας. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ (1988-1991), στο Πανεπιστήμιο Νορθουέστερν (1991-2010) και διετέλεσε πρόεδρος του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Κεντρικής Ασίας (2010-2018). Μιλά ρωσικά, σερβικά, γαλλικά, σλοβενικά και έχει συγγράψει βιβλία για τη ρωσική κουλτούρα και λογοτεχνία, καθώς και για την πολιτική και την ιστορία της Ανατολικής Ευρώπης και των βαλκανικών χωρών. Ασχολείται επίσης με τη μετάφραση ποίησης και πεζογραφίας, καθώς και με την έκδοση ανατολικοευρωπαϊκών λογοτεχνικών έργων σε αγγλική μετάφραση. Είναι πλήρες μέλος της Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ και του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Νέα Υόρκη).
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.