Λένε πως αυτοί που φέρνουν τον ήλιο στις ζωές των άλλων εκεί όπου τα νέφη είναι πυκνά και άχαρα, φωτίζουν ταυτόχρονα και την δική τους ύπαρξη. Αποδεικνύουν και παραδέχονται την ίδια στιγμή πως ζωή είναι η αδιάπαυστη προσαρμογή των εσωτερικών σχέσεων στις εξωτερικές, και πως σαν σώματα, όλοι είμαστε μονάδες αυτόνομες και διαφορετικές μεταξύ τους, μα ως ψυχές μοιάζουμε και ενωνόμαστε με μια αινιγματική κοινή συνισταμένη. Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να αφουγκράζεται τον γοργό βηματισμό του έρωτα σαν καταφθάνει με στόχο την καρδιά του, και είναι σίγουρος πάλι για τη φυγή όταν με την άκρη του ματιού του παρακολουθεί μια κουρασμένη αγάπη να στριφογυρίζει νευρικά μέχρι να τον αφήσει στην πρότερη μοναξιά του. Λένε πως την πρώτη αγάπη μιας γυναίκας διαποτίζουν η αφέλεια, η περιέργεια, και ο άκρατος ενθουσιασμός. Όμως υπάρχουν γυναίκες που αγάπησαν με όλο τους το είναι το πρώτο αρσενικό του κορμιού και της ψυχής τους επαληθεύοντας το γεγονός πως η πρώτη εκτός από ένα περιπαθές συναίσθημα και σημάδι από πυρωμένο ατσάλι, είναι τέχνη και πιστοποιητικό γνησιότητας της τελευταίας αγάπης.

Η φιλομαθής και χαρισματική Ζαππίδα Σμαρώ Παπάζογλου αλλάζει τους ανεπαρκείς καθηγητές σαν τα πουκάμισα. Μέχρι να καταλήξει στον Κωνσταντίνο Βαΐτση. Ο τριαντάχρονος λογοτέχνης που η ανάσα του μυρίζει Παρίσι, ανεξαρτησία, ανοιχτούς ορίζοντες και γνώσεις που κάνουν τα νεανικά χείλη να χάσκουν, θα γοητεύσει σύντομα την άμαθη Πολίτισσα. Ένας φλογερός έρωτας θα αναπτυχθεί ανάμεσά τους κι όλα δείχνουν πως ακόμα και για το νεαρό Κωνσταντίνο, του οποίου το παρελθόν έχει στιγματιστεί από εφήμερα ειδύλλια κι έρωτες που έμειναν στον ουρανό του ως άγλυκα φεγγάρια σε χάση, τούτη η αγάπη δεν θα είναι σαν τις άλλες. Είναι σίγουρος πως έχει προκύψει από θρυμματισμένα κομμάτια Παραδείσου όσο η Σμαρώ σαγηνεύει την καρδιά του με την αθωότητα, την ποιότητα, το ήθος και τα υψηλά ιδανικά της, κι ούτε που σκέφτεται πως όλα πρόκειται να αλλάξουν άρδην στη ζωή τους. Σ’ αυτό θα συμβάλλουν τα μέγιστα τα συνεχή ταξίδια του στην πόλη του Φωτός, καθώς και ένα σωρό ερωτηματικά που δημιουργούνται γύρω από αυτά, αλλά και η ανυποχώρητη απόφαση της Σμαρώς να παραμείνουν στον τόπο της ακόμα και μετά από έναν ενδεχόμενο γάμο, μια και δεν δύναται να εγκαταλείψει εύκολα ένα μοναχοπαίδι τους γεννήτορές του. Τα σύννεφα στην ιδανική σχέση που έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης για την Πόλη, θα εμφανιστούν και όλες οι διαφωνίες των ερωτευμένων θα μοιάζουν με καθρέφτη που ραγίζει σε κάθε πικρή λέξη, κι ακόμα πικρότερη σιωπή, όλο και πιο πολύ, με αποτέλεσμα η θλίψη, η απογοήτευση και η συναισθηματική βαβυλωνία να αλλοιώνουν το οπτικό τους πεδίο. Το νέο βιβλίο της Δέσποινας Χατζή, «Σμαρώ – Από τον Βόσπορο στον Σηκουάνα» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας, ούτε λίγο ούτε πολύ, μοιάζει με ευαίσθητη και ενδελεχή διατριβή στα αχνάρια που αφήνει στα ανθρώπινα σπλάχνα η αγάπη, ο έρωτας, ο χωρισμός, οι λάθος επιλογές, και η επιτακτική ανάγκη μας να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τους άλλους μες από τους ομόκεντρους κύκλους της ζωής.

Κι όσο αυτά συμβαίνουν στο μακρινό 1953, σε μια πόλη που θα ζήσει σύντομα τον εφιάλτη των Σεπτεμβριανών, κι ένα Παρίσι που βρίθει από καλλιτέχνες κι επαναστάτες που το χρίζουν «πατρίδα», ο καρδιοχειρουργός Μηνάς Βογιατζόγλου ζει στο 2007 με στόχο να ανακαλύψει τα βήματα μιας μητέρας που δεν χόρτασε. Το διαλαλεί έντονα η διαίσθησή του πως κάθε φορά που επιστρέφει στο Παρίσι πλάι στη γλυκιά Αρλέτ, βρίσκεται όλο και πιο κοντά στη λύση του οικογενειακού γρίφου του κι ηρεμεί. Όταν όμως γυρίζει στην Αθήνα πλάι στην αφόρητη Όλγα, συνειδητοποιεί ότι συντηρεί το πτώμα ενός γάμου για τα μάτια του κόσμου και κυρίως του πολιτευόμενου πεθερού του, κι εκεί όλα αλλάζουν. Οι προσπάθειές του να θυμηθούν τι ακριβώς τους ενώνει με τη σύζυγό του εκτός από την μοναχοκόρη τους, πέφτουν στο κενό. Η Όλγα τις ακυρώνει σαν ελαττωματικούς απινιδωτές και οι ρήξεις δεν έχουν τέλος, αποδεικνύοντας πως όταν ένας γάμος αποτελεί αποτυχημένη πρόθεση να δώσει κανείς διάρκεια σε κάτι εξ’ αρχής χλιαρό, η μόνη σίγουρη ελευθερία είναι στη φυγή. Πότε θα αναπνεύσουν οι δύο σύζυγοι; Πότε ο Μηνάς θα μάθει αλήθειες που αγνοεί; Πότε ένας άνθρωπος θα αντιληφθεί ότι το ν’ αγαπάς και να είσαι ευτυχισμένος, είναι το σπουδαιότερο θαύμα του κόσμου; Πότε άραγε το παρελθόν θα αποπληρώσει τα χρέη του στο παρόν και το μέλλον και πότε θα ελευθερωθούν όσα φωνάζουν για βοήθεια στα όνειρα των ηρώων; Πότε θα κουνήσουν καταφατικά το κεφάλι στη διαπίστωση πως ο χρόνος αποκαλύπτει τα πάντα και τα φέρνει στο φως; Το αφηγηματικό σανίδι στο οποίο ανεβαίνουν οι πρωταγωνιστές στο συναρπαστικό μυθιστόρημα της Δέσποινας Χατζή, αυτό δείχνει. Πως όσο ο χρόνος πετά από πάνω μας, τόσο πιο διακριτή είναι η σκιά που αφήνει πίσω, πως γυναίκες σαν τη Σμαρώ πάντα θα αγαπούν και θα αγαπιούνται, άντρες σαν τον Κωνσταντίνο θα γοητεύουν χωρίς πολλή προσπάθεια, γκρεμοί σαν τον Κίμωνα καλό θα ήταν να αποφεύγονται με μια διακριτή οδοσήμανση κι έρωτες που ξεκινούν από μια βαθιά φιλία, θα συμπληρώνουν το παζλ εραστών και συντρόφων.

Με προσεγμένη λογοτεχνική αρχιτεκτονική στη γλώσσα και την πλοκή, και ολοκληρωμένες συναισθηματικές διαστάσεις των ηρώων, η συγγραφέας παραδίδει ένα ακόμη βιβλίο στον αναγνώστη από αυτά που αποτελούν απτή φιλοσοφία σε εικόνες, συνειδητή ζωή και σκέψη, και βεβαιότητα πως το διάβασμα είναι ένας άλλος τρόπος να βρίσκεσαι κάπου. Εκεί όπου ο χρόνος το μόνο που κραυγάζει είναι να γίνεις συγκυβερνήτης σε ένα ταξίδι, σε μια αγάπη, και σε συγκλονιστικές ιστορίες που ξέρουν να μετατρέπουν με επιτυχία τη φαντασία σε πραγματικότητα.