Συγγραφέας του βιβλίου «Το τσόφλι» – Εκδόσεις «Κέδρος»

Αν υπάρχει κάτι στο βιβλίο της Βίκυς Κοσμοπούλου που το κάνει να ξεχωρίζει είναι το ιδιαίτερο εξώφυλλό του. Στη συνομιλία που είχα μαζί της, μιλήσαμε όχι μόνο για την εικόνα και την επιλογή της αλλά και για το χρόνο που φαίνεται πως μονοπωλεί τα δώδεκα ζεύγη πεζών από τα οποία αποτελείται. Όπως εξηγεί στο Vivlio-life η συγγραφέας «Το τσόφλι» προέκυψε ως προσωπική της ανάγκη έκφρασης, σε μια πρώτη απόπειρα γραφής που την έβαλε στον κόσμο του βιβλίου. Οι ήρωές της, δε, ως απρόσκλητοι επισκέπτες εισέβαλαν στη σκέψη της και εκείνη απλά τους αγάπησε και τους φιλοξένησε στις σελίδες του.

Θα έλεγα πριν μιλήσουμε για το βιβλίο σας να αποκωδικοποιήσουμε το εξώφυλλό του. Ένα σπασμένο αυγό σε μια σκακιέρα ακουμπισμένη σε μαύρο… φόντο κι ένα ρολόι!
Το εξώφυλλο είναι έργο του εικαστικού Γιώργου Σταματάκη. Καταλήξαμε να είναι φωτογραφία ύστερα από σκέψη. Στην πραγματικότητα το εξώφυλλο φέρει σε συμβολικό επίπεδο το μήνυμα του βιβλίου και συνδέεται με το ομότιτλο τελευταίο διήγημα που βασίζεται στο μύθο του Χρόνου και του κοσμικού αβγού· ακόμη και αν το αβγό ξανακλείσει και ο χρόνος μείνει πάλι απ΄ έξω να το περιτριγυρίζει, η ζωή θα μένει πάντα στο παιχνίδι.

«Δώδεκα ζεύγη σε διάλογο για την ανάγκη όσων βρίσκονται στο τσόφλι να επιστρέφουν στον χρόνο…», διαβάζω στο οπισθόφυλλο και θα ήθελα να μας πείτε γιατί οι ήρωες των πεζών σας να επιστρέψουν στο χρόνο;
Η επιστροφή σε παρελθόντα χρόνο είναι ζητούμενο για τους περισσότερους ανθρώπους. Ζητούν να επιστρέψουν για να διορθώσουν όσα έκαναν ή για να κάνουν όσα δεν έκαναν, να τους δοθεί μια ευκαιρία για νέα εκκίνηση. Έτσι και οι ήρωες των πεζών ζητούν μια επανεκκίνηση για να διορθώσουν λάθη τους, να νοιώσουν ασφάλεια,, να λυτρωθούν, να γιατρευτούν, να ερωτευτούν ξανά, να αλωθούν, να βρουν σημείο αναφοράς, την έμπνευση αλλά και την πρώτη σκέψη. Καθένας τους έχει διαφορετικό αίτημα επιστροφής.

«Πάντως ο Χρόνος δίνει σε όλους μια υπόσχεση», καταλήγει το οπισθόφυλλο. Ποια είναι αυτή η υπόσχεση;
Στο τελευταίο μικρό πεζό ο Χρόνος υποκλίνεται στον έρωτα και υπόσχεται να μην φθείρει όσα εκείνος αφήνει πίσω του.

Ο χρόνος, φαίνεται πως αποτελεί κοινή συνισταμένη των δώδεκα ζευγών. Μιλήστε μας για την έμπνευσή σας.
Πράγματι ο χρόνος και η σχέση των ηρώων με αυτόν είναι ο κοινός παρονομαστής των πεζών. Γράφοντάς τα, ανεξάρτητα στην αρχή και μην έχοντας κατά νου να αποτελέσουν μια συλλογή, δεν είχα συνειδητοποιήσει το κοινό θέμα τους. Μόλις το κατάλαβα συνέχισα να γράφω προσανατολισμένη πλέον σε αυτή τη θεματική. Η ενασχόληση λοιπόν με τον χρόνο ήταν αρχικώς αυθόρμητη, ίσως ένα δικό μου ασύνειδο ζητούμενο, στη συνέχεια όμως αποτέλεσε ο ίδιος έμπνευση για να ολοκληρωθεί το βιβλίο.

Θεωρείτε πως είναι «Το τσόφλι» ένα ψαγμένο βιβλίο που απευθύνεται σε λίγους; Και αν ναι σε ποιους;
Το τσόφλι είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε καταρχάς ως μια δική μου ανάγκη έκφρασης. Είναι μια πρώτη απόπειρα γραφής που εξελίχθηκε σε ένα πρώτο εγχείρημα επικοινωνίας μου με το αναγνωστικό κοινό και ένα πρώτο βήμα εισόδου στον κόσμο του βιβλίου από την άλλη πλευρά. Δεν ξέρω αν είναι ένα ψαγμένο βιβλίο εννοώντας το ως δυσνόητο ή προσανατολισμένο σε ένα συγκεκριμένο, μυημένο αναγνωστικό κοινό. Εξάλλου ένα βιβλίο αγγίζει τον κάθε αναγνώστη διαφορετικά. Ο καθένας κάνει δικές του λέξεις και φράσεις βάσει των εμπειριών του. Θεωρώ πάντως πως είναι ένα βιβλίο που μπορούν να ευχαριστηθούν όλοι.

Οι σπουδές Ψυχολογίας και ίσως η διαφορετική οπτική αλλά κυρίως η διαφορετική ερμηνεία γεγονότων και καταστάσεων, πόσο σας βοήθησαν στην επιλογή των πεζών σας;
Οι σπουδές στην Ψυχολογία έχουν συμβάλει καθοριστικά στο πώς αντιλαμβάνομαι τα δεδομένα γύρω μου. Σίγουρα έχουν επηρεάσει με έναν τρόπο την επιλογή της θεματικής αλλά και τα επιμέρους ζητήματα που πραγματεύομαι. Με βοηθούν επίσης να ψυχογραφώ πληρέστερα τους ήρωές μου.

Ποια είναι η σχέση σας με τον Παύλο Αναγνώστου, τη Ρενάτα Σκαρλάτου, τον Λάζαρο, τον Βίκτορα και τους άλλους πρωταγωνιστές των πεζών σας;
Τους αγάπησα. Σαν απρόσκλητοι επισκέπτες εισέβαλαν με θράσος στη σκέψη μου και εγώ απλώς φιλοξένησα τις ιστορίες τους στο χαρτί. Υπάρχουν σε μια παράλληλη πραγματικότητα. Μόνο στο πεζό “Τιμής ένεκεν” οι χαρακτήρες υπάρχουν ως φυσικές οντότητες, τους έχω συναντήσει στις διαδρομές που κάνω με τον Ηλεκτρικό.

Είστε κι εσείς μέρος του βιβλίου σας; Αν ψάξουμε θα σας βρούμε σε κάποια ή σε όλα τα ζεύγη πεζών;
Θα με βρείτε στο παιχνίδισμα των λέξεων και στον τρόπο που στήνω τις ιστορίες των ηρώων μου.

Τι κρύβεται πίσω από τη λέξη «τσόφλι» και πώς έγινε η επιλογή της;
Το τελευταίο διήγημα, ένα διήγημα φαντασίας, βασίστηκε σε ένα μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Χρόνος μαζί με την Ανάγκη περιελισσόταν γύρω από το κοσμικό αβγό και το τρύπησε για να δημιουργηθεί το σύμπαν. Πρόκειται λοιπόν για το τσόφλι του κοσμικού αυγού. Ταυτόχρονα όμως αναφέρεται και στο δικό μας τσόφλι, το πρώτο τσόφλι, αυτό της δικής μας δημιουργίας, ως προστασία και άμυνα. Είναι αυτό στο οποίο τελικά θα θέλαμε να επιστρέψουμε.

Στο τέλος κάθε ζεύγους έχετε προσθέσει από ένα σκίτσο, που θέλει κάτι να μας πει. Επιλέγω αυτό στο ζεύγος «InSight» – «Στίξη» και θα ήθελα να μας το αναλύσετε.
Κάθε σκίτσο ολοκληρώνει την ενότητα των ζευγών. Το συγκεκριμένο ζεύγος αναφέρεται στη συμμετοχή του ήρωα σε ένα πείραμα κατά τη διάρκεια του οποίου καταλήγει να προσπαθεί να βρει την πρώτη του σκέψη. Παρέα του έχει μια πασχαλίτσα που “είχε τρυπώσει σκανταλιάρικα στο ρεβέρ του παντελονιού του”. Το σκίτσο δείχνει τους δύο ήρωες στο κυβικό δωμάτιο του πειράματος. Δίνει μια αίσθηση διάφανου σαν να βλέπουμε και εμείς insight.

Θεωρώ βέβαιο πως ο αναγνώστης όταν φθάσει στο μεγάλο πεζό «Απόπειρες» θα εντυπωσιαστεί από τα «Όχι» που χρησιμοποιείτε. Τουλάχιστον 110 μέτρησα σε επτά σελίδες. Δεν είναι ωστόσο το «Όχι» αυτό που εντυπωσιάζει αλλά πως κάθε «Όχι» σας αναιρεί το προηγούμενο…
Τα “Όχι” είναι πράγματι πολλά σε αυτήν την αγωνιώδη προσπάθεια του συγγραφέα να βρει τις κατάλληλες λέξεις και φράσεις. Κάποιες φορές πράγματι αναιρούνται μέσα από αυτή τη διαλογική σχέση του ήρωα με τον εαυτό του για να γεννηθεί το δημιούργημά του. Η δημιουργία είναι μια επίπονη διαδικασία που δεν μπορεί παρά να έχει αρνήσεις και απώλειες. Κάποιες φορές είναι καλό να “λογοκρίνουμε” τη σκέψη μας και την εκφορά της.

Έχει κάποια ιδιαίτερη συναισθηματική αξία κάποιο από τα πεζά σας που διαβάζουμε στο βιβλίο σας;
Ναι. “Το ξένο”, ένα από τα μικρά πεζά, είναι ένα κείμενο συναισθηματικά φορτισμένο.

«{…} Αηδίες – ο χρόνος έγινε για να κυλάει, οι έρωτες για να τελειώνουν η ζωή για να πηγαίνει στο διάολο {…}». Τάσος Λειβαδίτης, «25η ραψωδία της Οδύσσειας». Ίσως το καλύτερο κλείσιμο για το πρώτο σας βιβλίο;
Δεν ξέρω αν είναι το καλύτερο, πάντως κλείνει το μάτι στον αναγνώστη. Είναι και ένας μικρός ειρωνικός αφορισμός των πεζών.

Γράφετε, επίσης, στίχους και ποιήματα κάτι που γίνεται αντιληπτό και στο «Τσόφλι» με κάποια πεζά που μοιάζουν με στίχους. Με ποιο είδος σκέφτεστε να συνεχίσετε τη συγγραφική σας πορεία;
Πράγματι κάποια από τα μικρά πεζά θα τα λέγαμε πεζοποιήματα. Εξακολουθώ να γράφω ποίηση. Είναι η μητέρα της γραφής, μέσα της κρύβονται όλα τα είδη. Θα συνεχίσω με τον πεζό λόγο, αλλά νομίζω ότι δεν μπορώ να αποφύγω τις ποιητικές πινελιές.

Αν μείνετε στο χώρο του πεζού έχετε σκεφτεί τι θα μπορούσε να σας εμπνεύσει στη συγγραφή του δεύτερου βιβλίου σας;
Είμαι σε διαδικασία συγγραφής κειμένων μέχρι να αισθανθώ έτοιμη να γράψω κάτι ολοκληρωμένο, ώστε να έχουμε ένα δεύτερο βιβλίο. Έχω κάτι στο νου μου που ελπίζω να του αφιερωθώ.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Τρεις χιλιάδες εξακόσιοι εργάτες εκτελούν πρόθυμα την τελευταία εντολή.

“Εργάζονται συστηματικά στο μεγάλο ρολόι. […] κι όλο πεισμώνουν, κι όλο πιστεύουν πως το τσόφλι θα κλείσει, πως ο Χρόνος θα λιποτακτήσει, πως θα μείνει πάλι απ’ έξω να τριγυρνά με την τροτέζα του […]”*

  • Σύμφωνα με τον μύθο, ο Χρόνος και η Ανάγκη περιελίσσονταν γύρω από το κοσμικό αυγό και το έσπασαν για να σχηματιστεί το ταξινομημένο σύμπαν – η γη, ο ουρανός και η θάλασσα.

Είκοσι τέσσερα πεζά. Δώδεκα ζεύγη σε διάλογο για την ανάγκη όσων βρίσκονται στο τσόφλι να επιστρέφουν στον χρόνο· να νιώσουν ασφάλεια, να διορθώσουν λάθη, να λυτρωθούν, να γιατρευτούν, να ερωτευτούν ξανά, να αλωθούν, να βρουν σημείο αναφοράς, την έμπνευση αλλά και την πρώτη σκέψη.

H κόρη και ο γαμπρός της Βενετίας, ο Βίκτορας κι ένας μοναχός, ο Παύλος Αναγνώστου και κάποιος ταξιδιώτης, η Ρενάτα Σκαρλάτου και η Άννα, τρεις συγγραφείς, ο Ξενοφών κι ένας «καμικάζι», η Δέσποινα κι ένα ζευγάρι, ο Άγγελος Ασλάνογλου και η Vicenta, ο Λάζαρος και μια ξενιτεμένη, μια “σταχτοπούτα” και η Μαρτίριο Άλμπα, όλοι ζητούν επανεκκίνηση. Κάτι αλλιώτικο όμως συμβαίνει με την Αντιγόνη και την Εύα.

Πάντως ο Χρόνος δίνει σε όλους μια υπόσχεση.

Βιογραφικό

H Βίκη Κοσμοπούλου γεννήθηκε το 1981 στο Μόντρεαλ. Η οικογένειά της επαναπατρίστηκε το 1987, οπότε και ξεκίνησε τη σχολική της εκπαίδευση στην Καλαμάτα. Φοίτησε στο τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου «Ψυχολογία και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας». Εργάζεται σε ψυχοπαιδαγωγικό κέντρο.
Γράφει στίχους, ποιήματα, παραμύθια και πεζά. Διηγήματά της περιλαμβάνονται στα συλλογικά έργα Απίθανες ιστορίες της πόλης μας (εκδ. iwrite) και Μια εικόνα, χίλιες λέξεις (τόμος α΄ και β΄, εκδ. τοβιβλίο). Διηγήματα, ποιήματα και βιβλιοπαρουσιάσεις της δημοσιεύονται στη λογοτεχνική ιστοσελίδα τοβιβλίο.net. Συνεργάζεται με το περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΑ.
Το τσόφλι είναι το πρώτο της βιβλίο.