Βιβλιοκριτική από την Έλια Κουρή για το βιβλίο “Kουμκουάτ, εκεί που ρίζωσε η αγάπη”, Πηνελόπη Κουρτζή, εκδόσεις Ψυχογιός
«Η ζωή είναι μια βόλτα, αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει ο γιος μου από κει πάνω μέσα των αδελφών του και μην το ξεχάσεις ποτέ αυτό. Μια βόλτα και οι βόλτες δεν είναι πάντα ευχάριστες, αλλά είναι οι βόλτες μας. Όσες και όποιες μας έχει γραμμένες ο Μεγαλοδύναμος. Είναι η ζωή μια βόλτα τελικά, ξανάπε και με κοίταξε στα μάτια και κατένευσα για να του δείξω ότι τον είχα καταλάβει».
Γλυκόπικρο και με ιδιαίτερα οξυμένη γεύση, σαν τον καρπό του φρούτου Κουμκουάτ όταν τον γεύεσαι –χρυσό δέντρο στα κινέζικα– και νοσταλγικό, γεμάτο εικόνες, μυρωδιές και μνήμες είναι το πρώτο βιβλίο της Πηνελόπης Κουρτζή «Κουμκουάτ, εκεί που ρίζωσε η αγάπη».
Με πρωτοπρόσωπη και άμεση αφήγηση η πρωταγωνίστρια, η Βασιλική, μας διηγείται τη ζωή της από το 1902 όπου γεννιέται ως τα χρόνια που ηλικιωμένη πια βλέπει, σαν σε όνειρο, την πορεία της ζωής των παιδιών της που μεγάλωσαν και έστησαν τη δική τους ευτυχισμένη ζωή. Πρόκειται για μια ζωή με ευτυχισμένες αλλά και δύσκολες στιγμές, όπου δυσάρεστα γεγονότα πλήττουν την οικογένειά της στην Άρτα, τον τόπο της. Παράλληλα με την αφήγηση της ζωής της, η συγγραφέας που στα μάτια του αναγνώστη ταυτίζεται με την κύρια ηρωίδα, υφαίνει μια τοιχογραφία εποχής της Άρτας, καθώς μαζί με τα υλικά της μυθοπλασίας σμιλεύει όλη την ηθογραφία, τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής των Αρτινών ανά τα χρόνια, την κοινωνική ζωή της πόλης και πώς αυτή εξελίσσεται ή επηρεάζεται από τα γεγονότα της Ιστορίας που στήνουν το ιστορικό φόντο γύρω από το οποίο η Κουρτζή κατασκευάζει την ιστορία της.
Από μικρό κορίτσι η Βασιλική περνά όμορφα παιδικά χρόνια με τους γονείς της σε ένα αρτινό αρχοντικό πάντα ανοιχτό σε επισκέψεις, όπως όριζε η κοινωνική ζωή της πόλης. Από μικρή της άρεσε να κάθεται στην αυλή τους κάτω από το δέντρο τους το Κουμκουάτ και να ραχατεύει ή να αναπολεί όμορφες στιγμές. Το δέντρο αυτό-σύμβολο την ακολουθεί σε όλη την πορεία της ζωής της και είναι συνυφασμένο με όμορφες και δύσκολες στιγμές. Όλους τούς τράταρε γλυκό Κουμκουάτ στα ευχάριστα αλλά και στα δύσκολα. Κάτω από τον ίσκιο του καθόταν και έβλεπε τον Χαρίλαο να περνάει και τον ερωτεύτηκε από μικρή ως τη στιγμή που με μια ματιά την ερωτεύτηκε και αυτός. Και ήταν η κοινή τους ζωή γλυκιά και χρυσοπορτοκαλένια σαν το κουμκουάτ, απέκτησαν τέσσερα παιδιά και έζησαν αγαπημένοι ως τη στιγμή που άρχισε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εκεί, το νήμα της κοινής τους βόλτας κόβεται ξαφνικά και αναπάντεχα, όταν ο Χαρίλαος σκοτώνεται πολεμώντας στο Μέτωπο. Κοντά στη Βασιλική, φιγούρα αγέρωχη, η Σμυρνιά της η Παρέσα, μάνα, φίλη και αδερφή για την ίδια. Από εκεί και μετά ένας αγώνας επιβίωσης στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, όπου η μάνα κάνει τα πάντα για να προστατεύσει τα παιδιά της. Γίνεται ασπίδα για αυτά και πολεμά με νύχια και με δόντια για την τύχη τους. Δεν χάνει το κουράγιο της ακόμα και όταν αναγκάζονται να εκπατριστούν και να μεταναστεύσουν στην Κέρκυρα για να γλιτώσουν από το γερμανικό χέρι αλλά και το χέρι της προδοσίας. Και όταν έρχεται η στιγμή της Απελευθέρωσης οι απώλειες είναι τόσες που ο νόστος φαντάζει νοσταλγικός αλλά και ανούσιος.
Οι περιγραφές της Κουρτζή είναι γεμάτες λυρισμό και νοσταλγία, ζωντανές, με κινηματογραφική ροή και παραστατικότητα, γεμάτες εικόνες που οξύνουν και ενεργοποιούν τη φαντασία του αναγνώστη. Όταν όμως περιγράφονται οι σκηνές του πολέμου, οι φρικαλεότητες, το οδοιπορικό τους προς την Κέρκυρα και το πέρασμα του γεφυριού της Άρτας οι περιγραφές γίνονται πιο σκληρές και ωμές. Η γραφή μέσα στην απλότητα και στη φρεσκάδα που αποπνέει γίνεται πιο δυνατή και χειμαρρώδης εκεί που πρέπει. Το ίδιο συμβαίνει και με το ρυθμό της αφήγησης. Άλλοτε πιο γρήγορος και άλλοτε πιο αργός για να μετριαστεί η ένταση των συναισθημάτων, να περιγραφεί η δύναμή τους και τα μηνύματα που θέλει να περάσει η συγγραφέας. Μηνύματα για τη δύναμη της αγάπης, της φιλίας, της προδοσίας, αλλά και της θέλησης. Γιατί όσες δυσκολίες και αν περάσει ο άνθρωπος πρέπει πάντα να μην το βάζει κάτω, να οπλίζεται με δύναμη, να υψώνει το ανάστημα και να προχωρά. Και σίγουρα θα βγει νικητής. Γιατί η ζωή μας δεν είναι τίποτα άλλο από μικρές και μεγάλες βόλτες, άλλοτε γεμάτες ευτυχία, άλλοτε γεμάτες δυσκολίες για να γινόμαστε σοφότεροι και καλύτεροι άνθρωποι.
Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε τις στέρεες μυθιστορηματικές φιγούρες που σκιαγραφεί η Κουρτζή, οι οποίες δρουν σύμφωνα με τα πρότυπα της κάθε εποχής και την έμφαση που δίνει στον πλούσιο εσωτερικό τους κόσμο. Η έρευνά της για το στήσιμο της Αρτινής τοιχογραφίας, οι ιστορικές αναφορές της στα χρόνια του πολέμου και ο ξεριζωμός στην Γερμανοκρατούμενη Κέρκυρα είναι απόλυτα ακριβείς και χωρίς προσωπικές κρίσεις, παρεμβολές ή τάση διδακτισμού.
Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα, είναι παντού διαποτισμένο με το άρωμα, τη μυρωδιά και τη γεύση του κουμκουάτ που χρησιμοποιείται και συμβολικά μαζί με τον θρύλο για τη ζωή της Αγίας Θεοδώρας, προστάτιδας των Αρτινών και στο τέλος αφήνει μια γλυκόπικρη επίγευση, την αίσθηση της χαρμολύπης.
Έλια Κουρή
Γεννήθηκα στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1980. Σπούδασα γαλλική γλώσσα και φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 2003 ως το 2010 δούλεψα τις εφημερίδες Ελευθεροτυπία και Χρυσή Ευκαιρία στο τμήμα διόρθωσης και επιμέλειας κειμένων. Έκτοτε, θύμα της ανεργίας κι εγώ ως φέτος τον Οκτώβρη όπου άλλαξε η τύχη μου και με προσέλαβαν σε ένα φροντιστήριο να διδάσκω γαλλικά – η μεγάλη μου αγάπη. Μιλάω γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά και ιταλικά και διδάσκω γαλλικά και αγγλικά σε ιδιαίτερα μαθήματα. Το 2015 ολοκλήρωσα τις σπουδές διόρθωσης και επιμέλειας κειμένων στα Εργαστήρια Βιβλίου της Αλυσίδας Πολιτισμού Ιανός. Λατρεύω το γράψιμο (βιβλιοκριτικών), το διάβασμα, τα ταξίδια, τη λογοτεχνία, το θέατρο και οτιδήποτε έχει σχέση με τον πολιτισμό.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.