Συγγραφέας του βιβλίου «Σαν τα κυνηγημένα αγρίμια» – Εκδόσεις «Ωκεανός»
Κυνηγώντας την ιστορική ακρίβεια με πάθος και αναζητώντας την αλήθεια χωρίς ωραιοποιήσεις, η Ελένη Κεκροπούλου κατάφερε με το ιστορικό της μυθιστόρημα να ανοίξει ένα μεγάλο παράθυρο γνώσης στο βαρύ κεφάλαιο της Οθωμανικής Ιστορίας. Πίσω από τον δυνατό τίτλο «Σαν τα κυνηγημένα αγρίμια» δεν κρύβονται μόνο ζωές παράλληλες απλών επινοημένων πρωταγωνιστών και ιστορικών προσώπων. Ο αναγνώστης ταξιδεύει με απόλυτη ισορροπία μεταξύ γεγονότων και ιστορικής καταγραφής στους «Σκοτεινούς Αιώνες». Σε μια εποχή μυστηριώδη και οδυνηρή που δυστυχώς αποδείχτηκε και διαβρωτική για το ελληνικό έθνος. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας, «Με γοητεύει η αλήθεια σε σημείο βίτσιου. Διαβάζω, συγκρίνω κρίσεις συγγραφέων και αυτοπτών, και προσπαθώ ψυχολογικά να μαντέψω την βάση των γεγονότων, χρησιμοποιώντας καρτεσιανή λογική».
Ιστορική αλήθεια, επινοητική φαντασία αλλά κυρίως μακρά και επίπονη μελέτη συναντώνται στο βιβλίο σας. Ποιοι είναι οι ήρωές σας που τρέχουν «Σαν τα κυνηγημένα αγρίμια»; Σε ποιον τόπο και χρόνο τους έχετε τοποθετήσει;
Είναι στην ουσία ο κάθε Έλληνας της εποχής εκείνης, λίγο μετά την κατάκτηση των Αθηνών από τον Μωάμεθ τον Πορθητή, το 1458, είναι οι οικογένειες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια εποχή που ισοπεδώνεται η ιστορία τους, το προγονικό τους παρελθόν, ξεριζώνονται οι ρίζες τους. Ακολουθώ την ιστορική αλήθεια όσο μπορώ, όσο γίνεται, διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας τις πηγές, τα παλιά κιτάπια, κι από κει μέσα ξετρυπώνω τους ήρωές μου, πρόσωπα που είχαν κάποτε υπάρξει. Αυτό είναι που με γοητεύει. Οι ψυχές που πέρασαν…
Παιδομάζωμα. Μια μεγάλη πληγή, ένα οδυνηρό κεφάλαιο της ιστορίας. Μιλήστε μας γι’ αυτές τις δραματικές σελίδες που κρύβουν τόσο πόνο.
Αν και κάποιοι προσπαθούν να απαλύνουν αυτό το κομμάτι της ματωμένης ιστορίας μας, είναι αλήθεια πως με τον κεφαλικό φόρο, το ελληνικό γένος έθρεψε και διατήρησε με το αίμα του το οθωμανικό βαμπίρ. Αγόρια, αλλά και κορίτσια από οκτώ ετών και πάνω, για το επίλεκτο σώμα των γενιτσάρων ή για τα χαρέμια. Η προσωπικότητα των αγοριών που προορίζονταν για το γενιτσαρικό τάγμα, αλλοιωνόταν, από πρόβατα τα παιδιά αυτά γίνονταν λύκοι, μέσα από άγρια και απάνθρωπη σκληραγωγία. Έχαναν τις παιδικές μνήμες με συγκεκριμένες τακτικές εκπαίδευσης που πάντα είχαν επίκεντρο τον πόθο και το τραύμα. Στο βιβλίο μου γράφω ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, που τις βρήκα σε παλιά βιβλία, σε μαρτυρίες ξένων συγγραφέων, διπλωματών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και σε κάποιους Τούρκους συγγραφείς.
Μπορούμε να μιλήσουμε με νούμερα; Υπάρχει, δηλαδή, κάποια καταγραφή επίσημη ή μη, ώστε να γνωρίζουμε πόσα παιδιά αρπάχτηκαν με τη βία από τις οικογένειές τους εκείνη την περίοδο;
Στα τουρκικά αρχεία καταγράφονται τα νούμερα ανά σουλτανική περίοδο οπότε σύμφωνα με τον Αυστριακό (φιλότουρκο, μελετητή των τουρκικών αρχείων σε βάθος, αλλά εξαιρετικό συγγραφέα) Χάμερ Φον Πούργκσταλ, ανέρχονται σε 500.000. Ο Γάλλος ιστορικός Λαβάλ εκτιμά το νούμερο σε 5 εκατομμύρια! Ο Παπαρηγόπουλος εκτιμά ότι ο αριθμός είναι ένα, περίπου, εκατομμύριο. Ο Νεοκλής Σαρρής αναφέρει στο δίτομο έργο του «Οσμανική Πραγματικότητα», ότι οι πραγματικές διαστάσεις των αποτελεσμάτων του παιδομαζώματος υπερφαλαγγίζουν οποιοδήποτε αριθμητικό μέτρο, διότι οι χριστιανικές οικογένειες της Βαλκανικής, για να μη χάσουν τα παιδιά τους, αναγκάστηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ κι αυτό ήταν το χειρότερο.
Η Μαρία και η Αρετή καταλήγουν σε σκλαβοπάζαρα της Πόλης και κάποια αγόρια προορίζονται για γενίτσαροι στην αυλή του Σουλτάνου. Πώς είναι η ζωή σ’ αυτούς τους δυο διαφορετικούς προορισμούς;
Τα κορίτσια θα πουληθούν σε πλούσιους Τούρκους για τα χαρέμια τους με ό,τι σημαίνει αυτό. Σκλάβες του σεξ. Η γυναίκα είναι το χωράφι του άντρα σύμφωνα με το Ισλάμ. Τα αγόρια, τα πιο ρωμαλέα και πιο ανθεκτικά, προορίζονται για στρατιώτες του Ισλάμ, για το γενιτσαρικό τάγμα. Αλλά και κάποια απ᾽ αυτά τα πιο ευαίσθητα, προορίζονταν για ανάλογα χαρέμια, γιατί η σοδομία ήταν κάτι ευρέως διαδεδομένο στην οθωμανική «κουλτούρα».
Απλοί πρωταγωνιστές όπως ο Παντελής και η Τρισεύγενη δίπλα σε ιστορικά πρόσωπα. Όπως ο Λάμπρος Χαλκοκονδύλης. Πόσοι από εμάς που εκπροσωπούμε τις νεότερες γενιές γνωρίζουμε πως ήταν πράκτορας του μεγάλου Βεζίρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Οι Έλληνες αναγνώστες αγαπούμε το ιστορικό βιβλίο; Επιθυμούμε να μαθαίνουμε ιστορία μέσα από τη μυθοπλασία;
Δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ λίγα, ίσα-ίσα τα απολύτως απαραίτητα για την Επανάσταση του Εικοσιένα. Δεν γνωρίζουμε τι έγινε τους προηγούμενους αιώνες, από την κατάκτηση και μετά, τους λεγόμενους «Σκοτεινούς Αιώνες». Τότε, λοιπόν, έγιναν πολλές αποτυχημένες απόπειρες για επανάσταση, ο Ελληνικός λαός δεν «κοιμήθηκε», αλλά όλες πνίγηκαν στο αίμα. Δεν ήταν λίγοι οι Έλληνες που αλλαξοπίστησαν που έγιναν ένα με τον Οθωμανό κατακτητή. Που πήγαν με τον Μωάμεθ και κέρδισαν τίτλους και βεζιράτα. Το θέμα δεν είναι εκεί. Το θαυμαστό είναι πώς ύστερα από πέντε αιώνες σκλαβιάς (από το 1393 και ίσως και πιο πριν, από την εποχή του Ερτογρούλ αρχίζει το μαρτύριό μας με τους Οθωμανούς) κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι θα είχαμε αφομοιωθεί από έναν τόσο επιθετικό εχθρό που ανακάτευε διαρκώς τη σούπα των λαών της Βαλκανικής, αναγκάζοντάς τους, -όπως τους Αλβανούς και τους Βόσνιους- να γίνουν συλλήβδην μουσουλμάνοι, ή όταν παραγινόταν το κακό, αναγκάζοντάς τους να μένουν χριστιανοί για να μπορεί να αντλεί χαράτσια και κεφαλικό φόρο… Πώς καταφέραμε να βρούμε την συγκολλητική ουσία που μας έδωσε τη δύναμη να σηκώνουμε ανάστημα! Ναι, οι Έλληνες αναγνώστες αγαπούν πολύ το ιστορικό μυθιστόρημα, όταν είναι έντιμο, όταν έχει να τους δώσει, όταν δεν είναι μια απλή ιστορία αγάπης σε ένα ελκυστικό ιστορικό φόντο. Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι ένα πολύ δύσκολο είδος. Διότι πέρα από τη γλώσσα και τα ιστορικά γεγονότα, πρέπει να αναμετρηθείς και με τον εαυτό σου, να ελέγξεις ακόμη κι αυτές τις πηγές σου, διότι δεν πρέπει να γέρνεις προς τη μια ή την άλλη πλευρά της ιστορίας. Χρειάζεται ισορροπία η συγγραφή ενός πραγματικού ιστορικού μυθιστορήματος.
Το μυθιστόρημα «φέρνει με ιστορική ακρίβεια στο φως τα σκοτεινά πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης», γράφετε. Αναζητώντας πληροφορίες για τις λέξεις «ιστορική ακρίβεια» βρέθηκα στο εξασέλιδο σημείωμά σας, το οποίο καταγράψατε τον μεγάλο όγκο βιβλιογραφίας που διαβάσατε. Διακρίνατε αποκλίσεις και διαφορές στην καταγραφή της ιστορίας μεταξύ των πηγών που είχατε στη διάθεσή σας;
Την ιστορική ακρίβεια, την κυνήγησα με πάθος. Αυτήν γενικά κυνηγώ σε κάθε τι που κάνω. Δεν με νοιάζει αν είναι καλή ή κακή, αν είναι ευνοϊκή για τον Έλληνα και για τον Ελληνισμό ή όχι, αυτό μου είναι αδιάφορο. Θέλω να μάθω την αλήθεια. Δεν μ᾽ αρέσουν οι ωραιοποιήσεις και τα παραμύθια. Δεν πιστεύω ότι ο κόσμος χωρίζεται σε καλούς και κακούς. Με γοητεύει η αλήθεια σε σημείο βίτσιου. Διαβάζω, συγκρίνω κρίσεις συγγραφέων και αυτοπτών, και προσπαθώ ψυχολογικά να μαντέψω την βάση των γεγονότων, χρησιμοποιώντας καρτεσιανή λογική. Και νομίζω ότι την ακρίβεια την έδωσα όσον αφορά τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης. Μελετώντας πολλά διαφορετικά βιβλία, διαφορετικών περιόδων, ανακαλύπτεις πάντα τις διάφορες αποκλίσεις. Την οπτική γωνία από την οποία βλέπει κανείς τα γεγονότα που συμβαίνουν την ώρα που συμβαίνουν. Όμως όταν έχεις την δίψα για γνώση, την απόσταση του χρόνου, με γνώμονα την έλλειψη συναισθηματισμού και με προμετωπίδα το «όλα είναι σχετικά», νομίζω ότι μπορείς να κάνεις καλή δουλειά.
Οι ήρωές σας ξεπήδησαν μέσα από το ογκώδες υλικό που καταφέρατε να συγκεντρώσετε ή είχατε ήδη εμπνευστεί την ιστορία τους και χρειαζόσασταν την ιστορική τεκμηρίωση;
Οι ήρωές μου πράγματι ξεπήδησαν μέσα από το υλικό που διαβάζω κατ᾽ επανάληψιν πολλά χρόνια τώρα. Το διαβάζω και το ξαναδιαβάζω, και όταν συναντιέμαι με έναν εν δυνάμει ήρωα, τον σκέφτομαι, τον περιεργάζομαι, αφήνω να μου «μιλήσει». Αν μου κάνει «νόημα», τον ακολουθώ… Μ᾽ αρέσει να έχω ψυχική επαφή με τους ήρωές μου, αφού δεν είναι πάντα επινοημένα πρόσωπα, αλλά πρόσωπα που κάποτε υπήρξαν.
Πόσο κράτησε αυτό το ταξίδι στη γνώση και τη μακρινή εποχή που πραγματεύεται το βιβλίο σας; Μιλήστε μας για την εμπειρία αυτού του απαιτητικού συγγραφικού εγχειρήματος.
Τί να πω; Το βιβλίο γράφτηκε μέσα σε έναν χρόνο ή λίγο παραπάνω, αλλά στην ουσία το μελετάω είκοσι χρόνια τώρα, από τότε που ξεκίνησα τις έρευνές μου στην Οθωμανική Ιστορία. Όμως, αν και διάβασα πολύ βαριά και δύσκολα βιβλία, αυτό που έγραψα φρόντισα να είναι εύκολο στην ανάγνωση, να ρέει χωρίς ακαδημαϊσμούς, αν και το θέμα είναι αρκετά δύσπεπτο. Να φανταστείτε ότι μια φίλη μού είπε ότι παράτησε το βιβλίο μου «Σαν τα Κυνηγημένα Αγρίμια» λίγο πριν από τη μέση, γιατί δεν άντεξε ψυχικά τη σκηνή του παιδομαζώματος. Την χτύπησε κατάστηθα. Μου υποσχέθηκε, βέβαια, ότι θα το διαβάσει αργότερα, όταν θα είναι σε πιο ήρεμη κατάσταση, αλλά δεν βαριέστε! Εγώ πιστεύω ότι με τα σκληρά πράγματα πρέπει να έρχεσαι κατά μέτωπο. Όταν τους γυρνάς την πλάτη και το βάζεις στα πόδια, δεν ξεπερνάς τον πόνο και την πίκρα, δεν εκλογικεύεις τη ζωή σου και δεν αποδέχεσαι την ιστορία σου, εντελώς γυμνή. Κι έτσι εκτίθεσαι στην ιστορική εκδοχή της αντίπερα όχθης χωρίς να μπορείς να απαντήσεις πειστικά.
Πιστεύετε πως θα φθάσει η στιγμή που η επίσημη ιστορία θα εντάξει στις σελίδες της κεφάλαια που για κάποιους λόγους έχουν εξαιρεθεί από τη διδακτέα ύλη; Τι χρειάζεται για να μπει ένα τέλος την παραχάραξη της ιστορίας μας;
Θα έρθει αναγκαστικά, αφού όλες οι γνώσεις είναι διαθέσιμες. Σήμερα η Γνώση έχει αμέτρητα πόδια και περπατάει παντού, δεν μπορείς να την κρύψεις με κανέναν τρόπο. Και φυσικά υπάρχουν αντικειμενικοί ερευνητές που ψάχνουν ακούραστα και δεν φοβούνται να γράψουν την αλήθεια. Για να μπει τέλος στην παραχάραξη της ιστορίας μας, είναι ανάγκη να αφουγκραστούμε τον παραχαράκτη, να δούμε τι λέει, γιατί το λέει, και να απαντήσουμε με απτές αποδείξεις, νηφάλια, χωρίς εθνικισμούς.
Το ιστορικό βιβλίο έχει πλέον σημαντικούς εκπροσώπους και στην Ελλάδα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που ισχυρίζονται ότι πρέπει να γράφονται μόνο από εκπαιδευμένους ιστορικούς. Τι τους απαντάτε;
Τους απαντώ, ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά. Ο Ιπποκράτης δεν τέλειωσε την Ιατρική Σχολή του Τζονς Χόπκινς αλλά είναι ο γιατρός αναφοράς αιώνες τώρα, είναι ο ίδιος η ιατρική η ίδια. Ο Θουκυδίδης δεν έβγαλε κανένα Χάρβαρντ, αλλά τον μελετούν ως ιστορικό αιώνες τώρα. Θα μπορούσα κι άλλα παραδείγματα να σας δώσω. Ο Κολοκοτρώνης, για παράδειγμα, ήταν εντελώς αγράμματος, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να αναπτύξει έναν εκπληκτικό στρατιωτικό νου. Τα πτυχία καλά είναι, δεν λέω, έχω κι εγώ μερικά, αλλά δεν σε κάνουν ούτε φιλόλογο, ούτε συγγραφέα, ούτε ιστορικό. Ιστορικό σε κάνει η σε βάθος μελέτη χρόνων, το πάθος για διάβασμα και ξαναδιάβασμα, η παρακολούθηση όλων των νέων θεωριών, των νέων τάσεων και των αποτελεσμάτων έρευνας. Σε κάνει το πάθος, ο έρωτας για το αντικείμενο στο οποίο εστιάζεις. Και εννοείται ότι ερευνώντας δεν κολλάς ποτέ σε μια άποψη την οποία ξεχωρίζεις και την ασπάζεσαι. Χρειάζεται οπωσδήποτε όλη αυτή τη ποικιλία στη γνώση, αλλά… Υπάρχει αυτό το αλλά. Αλλά όχι χωρίς ένα κριτικό μυαλό που έχει αποκτήσει την εμπειρία να εμβαθύνει και να κρισάρει σωστά, να πετάει τα πίτουρα και να κρατάει τον καρπό. Χωρίς κριτική σκέψη δεν γίνεται επιστήμη. Ο Αριστοτέλης είπε ότι επιστήμονα σε κάνει η παρατήρηση, η εμμονή στην παρατήρηση και η ανάλυση όλων αυτών που παρατηρείς.
Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος που σας γοητεύει αλλά δεν έχετε εξερευνήσει συγγραφικά μέχρι σήμερα;
Η Οθωμανική Περίοδος είναι τόσο σκοτεινή, τόσο μυστηριώδης, τόσο οδυνηρή, τόσο διαβρωτική για το ελληνικό έθνος, που με έχει απορροφήσει σχεδόν αποκλειστικά. Και νομίζω ότι σ᾽ αυτήν θα μείνω με τον έναν η τον άλλον τρόπο.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ο Παντελής, η αγαπημένη του Τρισεύγενη και τα τρία παιδιά τους, νύχτα φεύγουν από το χωριό τους εκεί κοντά στα Τέμπη, για να γλυτώσουν από το παιδομάζωμα. Μετά από μεγάλη ταλαιπωρία, θα φθάσουν στη Χαλκίδα, στο βενετικό βασίλειο του Νεγροπόντε, το κόσμημα της Θαλασσοκράτειρας Βενετίας. Θα εγκατασταθούν εκεί πιστεύοντας πως τα βάσανά τους τέλειωσαν… Ο Λάμπρος Χαλκοκονδύλης, της μεγάλης αρχοντικής οικογένειας των Αθηνών, μυστικός πράκτορας του Μαχμούτ Πασά, του μεγάλου βεζίρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γόνου της βυζαντινής οικογένειας των Αγγέλων Φιλανθρωπινών, ελπίζει στην ανατροπή του Μεχμέτ Φατίχ, πουλώντας ταυτόχρονα εκδούλευση και στους Βενετούς… Και στον καμβά αυτόν, οι Έλληνες, Γραικοί στη μια μεριά του Αιγαίου και Ρωμιοί στην άλλη, πάντα διχασμένοι, έρμα στη γαλέρα πότε του Βενετσιάνου πότε του Οθωμανού, βιώνουν μια μακρά περίοδο σκότους και δυστυχίας. Κι ωστόσο, ο απλός λαός, δεν παύει να ελπίζει, να ερωτεύεται, να κάνει παιδιά και να ονειρεύεται… να σπρώχνει τη ζωή να προχωρήσει… Ένα μυθιστόρημα γεμάτο περιπέτεια και δράση που φέρνει με ιστορική ακρίβεια στο φως τα σκοτεινά πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης.
Βιογραφικό
Η Ελένη Κεκροπούλου γεννήθηκε στον Ζυγό της Καβάλας, αλλά μεγάλωσε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας που τα θεωρεί δεύτερη, αγαπημένη πατρίδα της. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Νομικά στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών καθώς και ξένες γλώσσες. Επί δεκαοκτώ χρόνια υπήρξε μεταφράστρια λογοτεχνίας, έχουσα μεταφράσει από αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, πορτογαλικά και ιταλικά πάνω από διακόσια βιβλία, ενώ έχει μεταγράψει στην νεοελληνική έργα του Πλουτάρχου, του Παρμενίδη και του Πλάτωνα. Έχει βραβευθεί για την μετάφρασή της στο ποιητικό έργο του νομπελίστα Ντέρεκ Γουόλκοτ “Όμηρος”. Είναι παντρεμένη με τον Γιάννη Χαραλαμπάκο εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια και είναι μητέρα τριών παιδιών, του Παναγιώτη, της Νεφέλης και της Λήδας. Τα τελευταία χρόνια, υπηρετεί τις Εκδόσεις Ενάλιος των οποίων είναι ιδρυτικό μέλος.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.