“ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΩΝ ΑΔΟΞΩΝ ΤΗΣ ΣΙΛΕΣΙΑΣ”
Νίκος Ψιλάκης
Εκδόσεις: Καρμάνωρ Σελ: 461

◾”Κι ακούω το σάλαγο των ψυχών που κάποιες άλλες αφέγγαρες νύχτες ένιωσαν μάνητα θεία κι άφησαν πίσω τους την αιχμαλωσία τη στιλβωμένη του Γκαίρλιτς. Και λέω ξανά και ξανά: δεν ήταν απόδραση, δεν ήταν φευγιό, ήταν η κραυγή των απόντων…” Ν.Ψ.


Ο χαρισματικός συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης – γνωστός για την πολυσχιδή δραστηριότητά του στα γράμματα και τις τέχνες – με το νέο του μυθιστόρημα και διατηρώντας το ξεχωριστό, προσωπικό του ύφος αφήγησης, μας οδηγεί σε ένα ακόμα ταξίδι ιστορίας και μνήμης. Ο αναγνώστης- σαν μέσα σε χρονοκάψουλα- παρασύρεται στην μαγική ατμόσφαιρα του παρελθόντος συμμετέχοντας νοερά στα γεγονότα που καθόρισαν τη ζωή του βασικού ήρωα από την ανατολή του 20ου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1970.
Ο κοσμογυρισμένος Φίλιππος Δαμιλάς είναι ο πρωταγωνιστής – με ταπεινή καταγωγή από ένα μικρό χωριό της Κρήτης – στην διάρκεια του βίου του οποίου συνέβησαν σπουδαία ιστορικά γεγονότα τα οποία καθόρισαν τον χαρακτήρα και τη στάση ζωής του και στα οποία στρέφει το φακό του ο λογοτέχνης πριν θολώσουν από το πέρασμα του ολετήρα χρόνου.


Στο καλαντάρι της ζωής του Φίλιππου χωρούν η μετανάστευση στην Αμερική όντας έφηβος ο ίδιος, το πέρασμά του στη Μακεδονία ως στρατιώτης για την υπεράσπισή της από τη βουλγαρική επέλαση και η συγκυριακή μεταφορά του στο στρατόπεδο του Γκαίρλιτς της Σιλεσίας καθώς είναι ένας από τους 6.500 στρατιώτες του Δ’ Σώματος Στρατού, που μαζί με τμήμα Χωροφυλακής τον Σεπτέμβριο του 1916 μεταφέρθηκαν στη Γερμανία καθώς το απαιτούσε η φιλοβασιλική διοίκηση.
Έζησε στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου, τον Εθνικό Διχασμό, την άνοδο του ναζισμού, τον κέρδισε ο νόστος για την πατρίδα και το γονεϊκό σέβας, βίωσε παράπλευρα την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών, τον Β’ΠΠ, τη γερμανική κατοχή του νησιού του και την απελευθέρωση, τον εμφύλιο, μέχρι και την χούντα των συνταγματαρχών.
Η “μεγάλη” ζωή του Φίλιππου συμπλέκεται με τις εξίσου γοητευτικές μικρότερες ιστορίες των άλλων ηρώων, “τυλιγαδίζεται” και συστρέφεται, χρωματίζοντας και εμπλουτίζοντας το “παλίμψηστο” της Ιστορίας.


Από τις πρώτες σελίδες γίνεται αντιληπτό ότι ο συγγραφέας δεν παρακινήθηκε από διάθεση διδακτισμού για τη συγγραφή του έργου παρότι όλοι γνωρίζουμε ότι η ιστορική μυθιστοριογραφία έρχεται να καλύψει με ελκυστικό τρόπο κενά της ιστορικής γνώσης. Το κίνητρο της συγγραφής του συγκεκριμένου βιβλίου, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, γεννήθηκε από το βάρος των βιωματικών μαρτυριών που κρύβονταν σε χειρόγραφα, επιστολές, ημερολόγια στρατοπέδου, φωτογραφίες, ντοκουμέντα του προηγούμενου αιώνα τα οποία ο ίδιος επί σειρά ετών συνέλεγε από δημοσιογραφικό ενδιαφέρον και όχι μόνο ή προέκυψαν στο διάβα του τυχαία.
Στα μάτια του αναγνώστη ξεδιπλώνεται το «απροσδόκητο συναπάντημα δύο λαών και δύο πολιτισμών στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου», η άτυπη αιχμαλωσία των Ελλήνων στρατιωτών σε τόπο άξενο, οι διαφορές νοοτροπίας και γλώσσας αλλά και η ώσμωση που φέρνει κοντά τους ανθρώπους και εν πολλοίς καθορίζει τη μοίρα τους.


Ραχοκοκκαλιά της ιστορίας είναι ο δυνατός ανεκπλήρωτος έρωτας για τα θλιμμένα μάτια της Μάρλις, ο αιθέρας της ύπαρξης του Φίλιππου που τον οδήγησε στην καθολική αφιέρωση. Το προσωπικό βίωμα αυτού του έρωτα εκφράζεται υπέροχα μέσα από μια φωτογραφία-πορτραίτο της κοπέλας που τράβηξε ο στρατιώτης Φίλιππος μέσα στο εργαστήριο του έμπειρου Γερμανού φωτογράφου Γκύντερ Ζόμμερ καθώς υπήρξε μαθητευόμενός του στο Γκαίρλιτς.
Αξιοθαύμαστα ηθογραφικά στοιχεία, εικόνες ολοζώντανες, χρωματιστές, ήχοι που θυμίζουν τύμπανα πολέμου αλλά και η φλόγωση που κατακαίει την εκρηκτική ψυχή των Κρητών, ξεπηδούν μέσα από παραστατικές περιγραφές, κατά βάσει ρεαλιστικές αλλά με επίφαση ποιητική.
Οι δυνατές φιλίες που προσπερνούν όλα τα εμπόδια, ο καταλυτικός έρωτας, η αγριότητα του πολέμου, το αίσθημα του πατριωτικού καθήκοντος, οι βιαστικές αποφάσεις ζωής που μοιάζουν με ζαριές, οι στέρεα δομημένοι χαρακτήρες, δυνατοί κι αδύναμοι, που πασχίζουν για το καλό είναι μερικά από τα στολίδια αυτού του βιβλίου.
Ποιός ήταν τελικά ο Φίλιππος Δαμιλάς που είχε το φωτογραφείο “Φωτο Βιγκόνια” στο Ηράκλειο; Ήταν “ένας απόμαχος που έστρεφε το βλέμμα στα περασμένα για να ανακαλύψει όσα ήταν αργά για να αλλάξουν“.
Ο ίδιος συγχωρεί στο τέλος όσους τον αδίκησαν – γιατί “μπορεί αυτοί να μην σκίρτησαν από έρωτα ή να μην γνώρισαν την αληθινή αγάπη“- και βυθίζεται συχνά σε ενδοσκοπικούς απολογισμούς: <<Τέτοιες ώρες κάθομαι τελευταία και στοχάζομαι όσα δεν βάνει ο νους του ανθρώπου και κάνω σι­νιάλα στον κόσμο των απόντων, απών κι εγώ από το παρόν, από το παρελθόν, απών κι από τη ζωή μου>>.


Η γλώσσα γραφής χαρακτηρίζεται από πλούτο λογοτεχνικό και κομψότητα, είναι μελωδική, με ύφος απαράμιλλο, στιβαρό μα και βελούδινο συνάμα.
Η έκδοση εξαιρετική σε εκτύπωση και επιμέλεια περιλαμβάνει τα προλεγόμενα του συγγραφέα και σημειώσεις επί του ιστορικού πλαισίου στο οποίο κινείται η μυθιστορία και ένα αποκαλυπτικό επίμετρο με ευχαριστίες και πληροφορίες γέννησης του βιβλίου.
<< Άραγε πόσες ιστορίες χωρούν σ’ ένα μυθιστόρημα;>> αναρωτιέται για το πόνημά του ο δημιουργός.
Η ταπεινή μου σκέψη είναι:

  • Τόσες όσες μπορούν να “δουν” τα μάτια της ψυχής και να αφουγκραστούν οι ευαίσθητες κεραίες ενός ανθρώπου με στόφα σπουδαίου λογοτέχνη.
    Εξάλλου όπως πίστευε ο διανοούμενος Γερμανός πορτραιτίστας Ζόμμερ […μιλάς με την τέχνη μόνο όταν θέλεις να κάμεις καμβά την καρδιά σου κι απάνω ν’ απλώσεις τα χρώματα.].
    ◾Συμπερασματικά πρόκειται για ένα εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα που του αξίζουν πολλαπλές αναγνώσεις.

◾Βιογραφικό
O Νίκος Ψιλάκης είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας πολλών λογοτεχνικών, ιστορικών και λαογραφικών βιβλίων. Έχει τιμηθεί με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το έργο του «Μοναστήρια και ερημητήρια της Κρήτης» και με το βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» για την προσφορά του στα γράμματα.
Έχει επιμεληθεί το σενάριο και την έρευνα για περισσότερα από ογδόντα ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ (1986-1993) με λαογραφικό ή γενικότερα πολιτιστικό περιεχόμενο. Έχει επιπροσθέτως διατελέσει συντάκτης και συνεργάτης εφημερίδων, εκδότης περιοδικού, διευθυντής σύνταξης καθημερινής εφημερίδας, σύμβουλος έκδοσης περιοδικών, επιμελητής επιστημονικών εκδόσεων και για εικοσιπέντε χρόνια επιμελείτο και παρουσίαζε τρίωρη καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή. Έχει επίσης πραγματοποιήσει δώδεκα εκθέσεις φωτογραφίας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. τα μυθιστορήματά του: «Και οι θάλασσες σωπαίνουν», «Πολυφίλητη», «Δύο Φεγγάρια δρόμο».

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave