Ποιητική συλλογή Το χάος είπε – Εκδόσεις Συρτάρι
Για τη Σόνια Ζαχαράτου βασικό στοιχείο ενός ποιήματος είναι ο ρυθμός που δεν υπάρχει μόνο στους ομοιοκατάληκτους στίχους. Είναι ο εσωτερικός ρυθμός της σκέψης του γράφοντος, η μουσικότητα της γραφής του εν τέλει, που μπορεί να συνεπάρει τον αναγνώστη και που ξεχωρίζει τον ποιητικό από τον πεζό λόγο. Και, πράγματι, με τον ρυθμό αυτό κατάφερα να συντονιστώ κι εγώ, ταξιδεύοντας με τους στίχους κάθε ποίηματός της. Όπως λέει στο Vivlio-life «Αν οι λέξεις δεν αφήσουν το στενό περίβλημά τους, αν δεν πετάξουν, αν δεν αστράψουν και βροντήξουν ή αν δεν ρίξουν στον αναγνώστη τον σπόρο της ανησυχίας και της ανάγκης εσωτερικού διαλόγου, αν δεν ξεσηκώσουν ή κατευνάσουν την ψυχή, δεν φτιάχνουν ποίηση».
- Μέσα σε δύο χρόνια μας χαρίσατε δυο συλλογές: Τη συλλογή διηγημάτων “Σκέπασέ με μονάχα» και την ποιητική για την οποία συνομιλούμε σήμερα. Άραγε καταστάσεις που περιγράφετε στην πρώτη “γαργάλισαν” την έμπνευσή σας για τη δεύτερη;
Όχι. Γράφω διηγήματα και ποιήματα σε διαφορετικούς καιρούς και έχοντας διαφορετικές εμπνεύσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα υπόλοιπα λογοτεχνικά είδη –αφήγημα, μυθιστόρημα, νουβέλα, θεατρικό- με τα οποία έχω ασχοληθεί. Τα ποιήματα, στη συγκεκριμένη συλλογή, έχουν γραφεί σε διάρκεια κάποιων χρόνων, κι επειδή ακριβώς διαπίστωσα την ποικιλότητα των θεμάτων, κατέληξα σε όσα αντέχουν και σε αυτόν τον τίτλο που είναι και στίχος ποιήματος. - Υπάρχει πάντα ένα πλαίσιο στη θεματολογία που συγκινεί κάθε άνθρωπο;
Είτε πρόκειται για συγγραφέα είτε για αναγνώστη, πιστεύω ότι όλη τη ζωή μας τη διαπερνά η υπαρξιακή αγωνία, ανεξαρτήτως του πώς εκφράζεται. Ο θάνατος, ο έρωτας, οι μεταμορφώσεις μας. Κι εγώ με αυτά παλεύω. Να κατανικήσω φόβους και απαισιοδοξία, να επεξεργαστώ τη θλίψη για τις απογοητεύσεις, για τις απώλειες και για όσα θα ήθελα να αλλάξω στον κόσμο και δεν μπορώ, να με «καταθέσω» σε ένα κείμενο, να αναρωτηθώ αν εγώ είμαι αυτή, διαβάζοντάς το. - Πάντα αναρωτιόμουν με ποιο κριτήριο επιλέγεται το πρώτο ποίημα ή το πρώτο διήγημα σε μία συλλογή. Θα είχε ενδιαφέρον, λοιπόν, να μάθουμε για την επιλογή του ποιήματος “Η λεύκα κι εσύ” και αν υπήρχε ποτέ μία λεύκα πίσω από σπίτι σας.
Δεν είχα ποτέ μια λεύκα. Είχα μια μουριά, την οποία αναφέρω συχνά σε κάποια άλλα κείμενα. Η επιλογή του πρώτου ποιήματος στη συλλογή έγινε επειδή είναι τρυφερό, σχεδόν παιδικό, γλυκαίνει την ψυχή, ελπίζω να γαληνεύει. Και, αν προσέξατε, το τελευταίο ποίημα περιλαμβάνει αποσπάσματα διαλόγων που έγιναν στο προσκέφαλο αγαπημένου μου ανθρώπου, ο οποίος έφυγε και μου λείπει πολύ. Πρώτο ποίημα, λοιπόν, η ζωή, και τελευταίο, ο θάνατος. - Το οπισθόφυλλό σας προσφέρει σημαντική βοήθεια σ’ εκείνους που αναζητούν ή συλλέγουν ορισμούς για την ποίηση. Σ’ αυτό το μικρό κείμενο αλλά και σε κάθε πρότασή του ξεχωριστά, δίνετε ένα διαφορετικό και συγχρόνως ολοκληρωμένο ορισμό. Αν σας ζητούσαμε ένα σύντομο τίτλο γι αυτό το είδος του λόγου με βάση τη δική σας οπτική;
Για μένα, βασικό στοιχείο ενός ποιήματος είναι ο ρυθμός που δεν υπάρχει μόνο στους ομοιοκατάληκτους στίχους. Είναι ο εσωτερικός ρυθμός της σκέψης του γράφοντος, η μουσικότητα της γραφής του εν τέλει, που μπορεί να συνεπάρει τον αναγνώστη και που ξεχωρίζει τον ποιητικό από τον πεζό λόγο. - Μαθητές δημοτικού κλήθηκαν να συμπληρώσουν την πρόταση. “Ποίηση για μένα είναι…» Ένα κορίτσι έγραψε: «Οι λέξεις που πετάνε στον ουρανό σαν αστέρια…” Πώς σας φαίνεται αυτή η γλυκιά απάντηση;
Ουσιαστική. Αν οι λέξεις δεν αφήσουν το στενό περίβλημά τους, αν δεν πετάξουν, αν δεν αστράψουν και βροντήξουν ή αν δεν ρίξουν στον αναγνώστη τον σπόρο της ανησυχίας και της ανάγκης εσωτερικού διαλόγου, αν δεν ξεσηκώσουν ή κατευνάσουν την ψυχή, δεν φτιάχνουν ποίηση. - «Η ποίηση δημιουργήθηκε πριν τον πεζό λόγο, γιατί τρέφεται από τα βαθύτερα αισθήματά μας…» Ποια ήταν τα βαθύτερα δικά σας συναισθήματα, τις στιγμές που “συναρμολογούσατε” αυτή τη συλλογή;
Επειδή με ρωτάτε για τις στιγμές της συναρμολόγησης, θα πω ότι ήταν η αγωνία για το αν υπάρχει μια συναισθηματική και συγχρόνως λογική διαδοχή των ποιημάτων. Είναι μια δύσκολη ώρα, απαιτεί συγκέντρωση και νομίζω ότι, ως ένα βαθμό, το κατάφερα. Είχα και έχω και μια μεγάλη ανησυχία για το κατά πόσο επικοινωνούνται όσα εκφράζω γραπτώς, για την έκθεσή μου και την αποκάλυψη προσωπικών στιγμών και σκέψεων. Αυτή η ανησυχία ενισχύεται από τα γεγονότα που εκτυλίσσονται σήμερα στο πολιτικοκοινωνικό περιβάλλον, διεθνές και εγχώριο, και διερωτήθηκα κατά πόσο θα έπρεπε να είναι περισσότερα εκείνα τα ποιήματα που εκφράζουν τους συγκεκριμένους προβληματισμούς και την οργή μου. - Είπε το χάος: «Είμαι ό,τι δεν ήθελες να δεις».
Είπε η λύπη: «Είμαι τα ανολοκλήρωτα πένθη σου».
Είπε το κοτσύφι: «Άκου το κελάηδημά μου».
Να, λοιπόν, η έμπνευση που έδωσε τον τίτλο της συλλογής σας. Κρυμμένη στο πιο μικρό ποίημα, στο οποίο δυο δυσάρεστες έννοιες ημερεύουν από ένα κελάηδημα. Τόσο απλά…
Από το χάος προερχόμαστε και σε αυτό καταλήγουμε, και σε όλη τη ζωή μας προσπαθούμε να βάλουμε μια τάξη, παλεύοντας με τα συναισθήματά μας. Όσο για το κελάηδημα, η επαφή με τη φύση είναι βάλσαμο για κάθε πόνο. Επίσης, να προσθέσω ότι για την επιλογή του τίτλου του βιβλίου, με βοήθησε η φίλη ποιήτρια Κλεοπάτρα Λυμπέρη. - Ας μείνουμε, όμως, στο χάος που είπε «Είμαι ό, τι δεν ήθελες να δεις». Το νιώσατε κι εσείς; Καταγράψατε με την πένα σας καταστάσεις που ήταν τόσο οδυνηρές ώστε δε θέλατε να δείτε;
Ναι, κι αυτά που αποφεύγω να δω είναι τα πένθη και οι απώλειες. Ωστόσο, βαθύτατα εντός μου, υπάρχουν και με αυτά πορεύομαι. Είναι ένα μεγάλο σχολείο, μάθημα ζωής. - Έρωτας. Για τους περισσότερους είναι η λέξη και το υπέροχο συναίσθημα που κρύβει μέσα της εκείνη που υμνήθηκε περισσότερο από κάθε μορφή τέχνης. Διαβάζοντας τα ποιήματά σας καταλαβαίνουμε πως μάλλον δεν ανήκετε στους… περισσότερους και πως οι στίχοι σας κρύβουν κάτι παραπάνω. Κρύβουν πέρα από την ευαισθησία σας, τη διαπεραστική σας ματιά και τη διαμαρτυρία σας. Είναι η ποίηση το μέσο να επικοινωνήσετε τις ανησυχίες σας;
Ασφαλώς. Ο έρωτας –μια που εντοπίζετε σε αυτόν το ιδιαίτερο βλέμμα μου- δεν είναι μόνο ευτυχισμένες στιγμές και καρδιοχτύπι. Είναι και στιγμές οδυνηρές, απρόβλεπτες, καθοριστικές για τον παραπέρα βίο μας. Ο έρωτας σε υποχρεώνει να αναμετράσαι με τον εαυτό σου, με το παρελθόν σου, με τις αντοχές σου, με το υπερεγώ σου, με την ευθιξία σου, με την ταπεινότητά σου. - Είστε από εκείνους τους δημιουργούς που πιστεύουν ότι πρέπει η ποίηση να γίνεται κατανοητή απ’ όλους;
Όχι. Δεν είναι δυνατόν. Εξαρτάται από την παιδεία που δεν παρέχεται καθώς θα έπρεπε. Αλλά κι ένας ανήσυχος και πεπαιδευμένος άνθρωπος δεν είναι ελλιπής αν δεν συνεπαίρνεται από την ποίηση. Μπορεί να αγαπά άλλα είδη τέχνης, όπως κι ένας δημιουργός μπορεί να μην αγαπά την ποίηση, ωστόσο να εκφράζεται ποιητικά, λόγου χάρη, ζωγραφίζοντας ή συνθέτοντας μουσική. - Και η ρίμα; Πιστεύετε πως ο σεβασμός στο μέτρο, την ομοιοκαταληξία, ακόμη και ο χωρισµός του ποιήματος σε στροφές και σε ίσο αριθµό στίχων, καλώς έχει μείνει για πάντα στο παρελθόν;
Δεν έχει μείνει στο παρελθόν. Και σήμερα, υπάρχουν ποιητές που ακολουθούν τη ρίμα και γράφουν πολύ όμορφα ποιήματα. Εκείνο που διαφέρει από το παρελθόν στο σήμερα είναι το ερέθισμα. Οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, η εξέλιξη της τεχνολογίας και ο σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζουν το νόημα του ποιήματος και αυτό συνέβαινε πάντα με όλα τα είδη της τέχνης.
Λίγα λόγια για τη συλλογή
Η ποίηση δημιουργήθηκε πριν τον πεζό λόγο, γιατί τρέφεται από τα βαθύτερα αισθήματά μας, γιατί ο ρυθμός συνέδεε και συνδέει τους ανθρώπους, γιατί είναι η αυθόρμητη έκφραση για τους πόθους και τους μεταφυσικούς φόβους μας, για τις ανεξήγητες απορίες, για την υπαρξιακή αγωνία μας. Είναι υπέρβαση της καθημερινότητας, είναι κρυμμένη στο άλεκτο, στο ανείπωτο, είναι σαρκοφάγος, άγριο ζώο, είναι η ανάσυρση από το ασυνείδητό μας σκοτεινών επιθυμιών, άγνωστων συναισθημάτων. Είναι ανάσυρση εσωτερικών δακρύων, πενθών, ερώτων, εύθραυστων και ασυνεχών νοημάτων, είναι κραυγή απελπισίας. Η ποίηση δείχνει ανάγλυφη και την ψυχολογία των ανθρώπων σε κάθε στροφή της Ιστορίας. Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, οι καλοί καιροί -αλλά και οι ταραγμένοι- πάντα ενέπνεαν και πάντα θα εμπνέουν
Βιογραφικό
H Σόνια Ζαχαράτου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Έχει γεννηθεί και ζει στην Αθήνα. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά και στην τηλεόραση. Έχουν εκδοθεί 12 βιβλία της και έχει συμμετάσχει σε πολλά συλλογικά. Ασχολείται με το μυθιστόρημα, την ποίηση, το διήγημα, το θέατρο. Έργα της έχουν ανεβεί σε κεντρικές σκηνές και σε Φεστιβάλ. Έχει διακριθεί από την Ε.Ε. από «Νόστος» Αργεντινής και υπουργείο Εξωτερικών Γαλλίας.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.