Δαμιανός Πάντας: συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Μεταβολή» – Εκδόσεις Μετρονόμος

Δυο υλικά χρειάστηκε ο μουσικός Δαμιανός Πάντας για τις επινοημένες ιστορίες καθημερινών ανθρώπων που επέλεξε για το βιβλίο του: Τη φαντασία και την κρίση. Πρόκειται για εννιά ιστορίες, που αντί για τραγούδια έγιναν διηγήματα, οι οποίες μιλούν για την κρυμμένη ομορφιά της ζωής που έχουμε ξεχάσει να αναζητούμε αλλά και για την ευτυχία που είναι δίπλα μας κι αρνούμαστε να δούμε. Ήταν εύκολο, όμως, το εγχείρημα; Όπως λέει στο Vivlio-life o συγγραφέας «Τίποτα δεν είναι εύκολο στην λογοτεχνία, πόσο μάλλον για εμένα που προέρχομαι από τον χώρο της μουσικής. Παρ ’όλα αυτά, ακριβώς αυτή η μουσική μου γνώση αναπόφευκτα επηρέασε και τον γραπτό μου λόγο. Θέλησα να αποδώσω τον μουσικό ρυθμό σε κάθε διήγημα». Είπε κάτι ακόμη στη συνομιλία μας που κράτησα: «Στον στίχο, και πολύ περισσότερο στην ποίηση, η εικόνα, το μήνυμα και οι λέξεις αγκαλιάζουν όλους τους ανθρώπους. Η τέχνη είναι μια αγκαλιά. Μια αγκαλιά που χωράει τα πάντα».

• Εννέα ιστορίες καθημερινών ανθρώπων συνθέτουν την «Μεταβολή». Ένας τίτλος που χρήζει επεξήγησης. Μιλήστε μας, λοιπόν, για τη σκέψη που κρύβεται πίσω από την επιλογή του.
  Μεταβολή σημαίνει μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Όχι απαραίτητα πάντα προς το καλύτερο. Θα μπορούσε να είναι η «αθρόα μεταβολή από νίκης είς ήτταν». Και το ανάποδο. Η νίκη από την ήττα απέχουν ένα βλέμμα. Από ποια μεριά κοιτάζεις τα πράγματα και πότε ακριβώς επιλέγεις να στρέψεις το κεφάλι σου. Είτε προς την πλευρά του νικημένου, είτε του νικητή. Τότε τα βλέπεις όλα διαφορετικά. Αυτή η ιδέα με κινητοποίησε να γράψω αυτό το βιβλίο.
• Σε ποια συναισθήματα των απλών καθημερινών ανθρώπων, δηλαδή των αναγνωστών σας, δίνετε περισσότερο χώρο και χρόνο στο βιβλίο σας;
  Κατ’ αρχάς, οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι δεν πιστεύω πως είναι μόνο οι αναγνώστες μου αλλά κι εγώ ο ίδιος. Από εκεί και πέρα, δεν με κινητοποιούν τα συναισθήματα για να γράψω αλλά οι ιδέες. Κάθε ένα από τα εννέα διηγήματα διαπραγματεύονται ιδέες, δηλαδή ζητήματα που με απασχολούσαν ( και με απασχολούν ακόμα ) για τον έρωτα, την ζωή και τον θάνατο, την τέχνη, τον φανατισμό, την αδιαφορία και τις ιδεολογίες.
• Πρόκειται για επινοημένες ιστορίες ή για ιστορίες που με κάποιον τρόπο έφθασαν ως μαρτυρίες σ’ εσάς;
  Πρόκειται ξεκάθαρα για φανταστικές ιστορίες. Η « Μεταβολή» έχει γραφτεί με δύο υλικά. Την φαντασία και την κρίση.
• Το ενδιαφέρον σ’ αυτές τις ιστορίες είναι πως αντί για τραγούδια έγιναν διηγήματα. Πόσο εύκολο ήταν, με δεδομένο ότι είστε μουσικός με σημαντικές σπουδές;
  Τίποτα δεν είναι εύκολο στην λογοτεχνία, πόσο μάλλον για εμένα που προέρχομαι από τον χώρο της μουσικής. Παρ ’όλα αυτά, ακριβώς αυτή η μουσική μου γνώση αναπόφευκτα επηρέασε και τον γραπτό μου λόγο. Θέλησα να αποδώσω τον μουσικό ρυθμό σε κάθε διήγημα. Στο πρώτο διήγημα, στην «Χειμωνιάτικη ιστορία» ο ρυθμός γραφής παραπέμπει σε ένα μουσικό Grave, δηλαδή, όπως λέμε στην μουσική, ένας ρυθμός αργός και πένθιμος. Αντίστοιχα, θα παρατηρήσετε το ίδιο και στα υπόλοιπα διηγήματα όπου ο ρυθμός γραφής εναλλάσσεται σε αντίστοιχους μουσικούς ρυθμούς όπως Presto ( γρήγορος), Allegro ( εύθυμος ), Conanima ( με πνευματική ζωηράδα) κλπ. Ένα άλλο μουσικό τέχνασμα που χρησιμοποίησα είναι το lightmotive. Δηλαδή μια ξεχωριστή μελωδική φράση που συνοδεύει την επανεμφάνιση μιας ιδέας, ενός προσώπου ή μιας κατάστασης, μιας τεχνικής που πρώτος ο Βάγκνερ έφερε μέσα από τις όπερες του. Για εμένα, αυτό το lightmotive που επανέρχεται διακριτικά μέσα σε κάθε διήγημα, είναι οι έννοιες της ζωής και του θανάτου και κυρίως πώς τις κατανοούν οι πρωταγωνιστές των ιστοριών.
• Το ερώτημα για εμάς τους αναγνώστες είναι πώς μπορεί ένα διήγημα με κάποιες δεκάδες λέξεις να χωρέσει σε δυο – τρεις στίχους και το αντίστροφο, βέβαια!
  Αυτή είναι η μαγεία της τέχνης. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα τετράστιχο του Νίκου Γκάτσου.
  Χάρτινο το φεγγαράκι,
  ψεύτικη ακρογιαλιά,
  αν με πίστευες λιγάκι
  θα `σαν όλα αληθινά.
  Κατά την γνώμη μου πρόκειται για το σπουδαιότερο τετράστιχο που έχει γραφτεί στο ελληνικό τραγούδι και που άλλαξε όλη την πορεία του ελληνικού τραγουδιού μέχρι σήμερα. Διαβάζοντας αυτούς τους τέσσερις στίχους ξεχωριστά, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως είναι ερωτικοί. Θα μπορούσαν να είναι υπαρξιακοί, κοινωνικοί, να αναφέρονται ακόμα και σε μια ιδεολογία. Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει ταυτίσει ένα δικό του συναίσθημα και βίωμα με αυτούς τους στίχους. Στον στίχο, και πολύ περισσότερο στην ποίηση, η εικόνα, το μήνυμα και οι λέξεις αγκαλιάζουν όλους τους ανθρώπους. Η τέχνη είναι μια αγκαλιά. Μια αγκαλιά που χωράει τα πάντα.
• «Ένα βιβλίο που μιλάει για την κρυμμένη ομορφιά της ζωής που έχουμε ξεχάσει να αναζητούμε αλλά και για την ευτυχία που είναι δίπλα μας κι αρνούμαστε να δούμε». Έτσι χαρακτηρίζετε τη συλλογή σας. Ας μείνουμε στην ευτυχία. Τι είναι και γιατί αρνούμαστε να τη δούμε, τελικά;
  Σας ευχαριστώ για την ερώτηση. Θίγετε ένα τεράστιο θέμα και θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος. Έχω ρωτήσει αμέτρητους ανθρώπους τί θα ήθελαν στην ζωή τους ώστε να γίνουν ευτυχισμένοι. Οι περισσότεροι δεν είχαν να μου δώσουν μια συγκεκριμένη απάντηση. Η ευτυχία, βλέπετε, στο μυαλό των περισσοτέρων συνανθρώπων μας είναι μια έννοια αφηρημένη. Υπήρχαν όμως και κάποιοι που μου έδωσαν ξεκάθαρες απαντήσεις, όπως χρήματα, έρωτας κι επιτυχία. Το αξιοσημείωτο με αυτούς τους ανθρώπους είναι πως όταν κάποια στιγμή η ζωή τους χάρισε αυτό που επιθυμούσαν, σε λίγο καιρό – και μετά από ένα σύντομο διάστημα χαράς – θεωρούσαν πως πάλι «κάτι» τους έλειπε κι εξακολουθούσαν εκ νέου να αποζητάν την ευτυχία. Η φύση του ανθρώπου είναι τέτοια που συνεχώς θέτει στόχους κι αποζητά καινούριους μόλις κατακτήσει τους προηγούμενους. Επίσης, η ευτυχία δεν κρύβεται στα απλά πράγματα όπως προσπαθούν να μας πείσουν οι διαφημίσεις και οι ταινίες του Χόλυγουντ. Μπορεί να λατρεύω την θάλασσα, όταν την κοιτάω να ηρεμώ, ακόμα και να εμπνέομαι, αλλά η θέα της δεν με κάνει ευτυχισμένο. Μπορεί να απολαμβάνω τον ήλιο, ένα φλυτζάνι καφέ ή την παρέα φίλων που περνάμε όμορφα, γελάμε και συζητάμε, αλλά όλα αυτά είναι απολαύσεις που μας δίνουν σύντομη χαρά αλλά σίγουρα όχι ευτυχία. Το πρόβλημα, κατά την γνώμη μου, είναι πως έχουμε ταυτίσει την έννοια της ευτυχίας ως ένα εξατομικευμένο συναίσθημα. Μία κατάσταση του μυαλού μας η οποία περιστρέφεται εγωκεντρικά και ναρκισσιστικά μόνο γύρω από εμάς. Η ευτυχία δεν είναι προσωπική υπόθεση καθώς κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να είναι ευτυχισμένος σε μια απέραντη έρημο χωρίς άλλους ανθρώπους. Ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι αυτός που ζει σε μια κοινωνία, χαμογελαστών, αγαπημένων και κυρίως ίσων (σε ανθρώπινα, ατομικά και πολιτικά δικαιώματα) ανθρώπων.
• Σημείο μηδέν. «Δεν καθορίζει μόνο την υπόλοιπη ζωή μας αλλά καθορίζει ποιοι πραγματικά είμαστε», καταλήγει το οπισθόφυλλό σας. Τι είναι και πώς φθάνουμε στο περιβόητο σημείο μηδέν;
  Ο τρόπος και ο λόγος που φθάνουμε στο σημείο μηδέν είναι τυχαίος, πολλές φορές βίαιος ή τραγικός και σίγουρα παράλογος. Μια στιγμιαία απόφαση, ένα γύρισμα του κεφαλιού δεξιά ή αριστερά, μια ενστικτώδης στροφή για να το βάλουμε στα πόδια τρέχοντας ή για να ορθώσουμε το ανάστημα μας. Συναινείς ή αντιστέκεσαι; Την κρίσιμη στιγμή γινόμαστε συνένοχοι ή επαναστάτες; Το σημείο μηδέν είναι η πράξη μας, η απόφαση μας, η «μεταβολή» μας και ταυτόχρονα η οριστική «μεταμόρφωση» μας σε κάτι που πάντοτε προϋπήρχε κι ελλόχευε μέσα μας.
• «Φοβάμαι το σκοτάδι και το άγνωστο, τρέμω μπροστά σε αυτό που δεν φαίνεται καθαρά αλλά υπονοείται». Λόγια του Ορφέα που μας αγγίζουν επειδή ταυτιζόμαστε απόλυτα μ’ αυτά. Ποιον τίτλο θα βάζατε αν τα κάνατε τραγούδι;
  Δεν θα έβαζα τίτλο τραγουδιού αλλά τον τίτλο της πρώτης μου δισκογραφικής δουλειάς «Της ημέρας τα σκοτάδια».
• «Είμαι σίγουρος πως μέσα σε αυτό το βιβλίο θα διαβάσετε όλα όσα συλλογίζομαι αυτή την εποχή, όσα βαθιά με προβληματίζουν και κυρίως την θέση και την στάση μου απέναντι στην ζωή». Η στάση σας απέναντι στη ζωή έχει σχέση με το εξώφυλλο και το συρματόπλεγμα που επιχειρεί να πηδήξει ο πρωταγωνιστής του;
  Φυσικά, η ζωή από μόνη της είναι υπέρβαση. Εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια μάχονται για να επικρατήσει το ένα που θα γονιμοποιηθεί με το ωάριο και θα παραχθεί ένα ζυγωτό κύτταρο που ουσιαστικά ξεκινά την ζωή. Εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια ο άνθρωπος εξελίσσεται στον πλανήτη μας και το ίδιο θα γίνεται και στο μέλλον. Όλα αυτά είναι η μεγαλύτερη υπέρβαση της ζωής. Κι ο καθένας μας προσωπικά αναζητά την δικιά του υπέρβαση. Για εμένα, η υπέρβαση είναι όχι μόνο να οραματίζομαι έναν καλύτερο κόσμο θεωρητικά αλλά να αγωνίζομαι κάθε μέρα για αυτόν και τους ανθρώπους μέσα από την τέχνη μου και την καθημερινή στάση ζωής μου. Από την ημέρα που συνειδητοποίησα ποιος είμαι, ποια είναι η θέση μου στην κοινωνία και ποια σχέση θέλω να έχω με τους συνάνθρωπους μου μέσα από την τέχνη μου, αυτή η μαγική στιγμή ήταν η δική μου υπέρβαση.
• Ο τρίτος προσωπικός σας δίσκος κυκλοφορεί το φθινόπωρο του 2023. Υπάρχουν σ’ αυτόν στίχοι που αν τους «σκαλίσει» κάποιος θα φτάσει σε μία από τις εννέα ιστορίες της συλλογής σας;
  Είναι προγραμματισμένη για το φθινόπωρο να κυκλοφορήσει η νέα μου δισκογραφική δουλειά με τίτλο « Ζωές χωριστές» με ερμηνευτές δύο αγαπημένους μου συνεργάτες και σπουδαίους ερμηνευτές, την Ερωφίλη και τον Βασίλη Γισδάκη. Σίγουρα μέσα στο νέο δίσκο εμπεριέχονται ψήγματα της «Μεταβολής», όπως υπάρχουν και στους προηγούμενες δισκογραφικές δουλειές μου. Είναι φυσικό όσα σκέφτεσαι και σε προβληματίζουν να αποτυπώνονται διαχρονικά είτε με την μουσική, είτε με τον γραπτό λόγο. Αλλά αυτό έχει αξία να το ανακαλύψει από μόνος του ο αναγνώστης κι ο ακροατής. Όσα λιγότερο μιλάει ο δημιουργός για το έργο του, τόσο περισσότερο μιλάει το έργο του για εκείνον.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Μεταβολή σημαίνει μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Όχι απαραίτητα πάντα προς το καλύτερο. Θα μπορούσε να είναι η «αθρόαν μεταβολή την από νίκης εις ήτταν.» Και το ανάποδο. Η νίκη από την ήττα απέχουν ένα βλέμμα. Από ποια μεριά κοιτάζεις τα πράγματα και πότε ακριβώς επιλέγεις να στρέψεις το κεφάλι σου. Είτε προς την πλευρά του νικημένου, είτε του νικητή. Τότε τα βλέπεις όλα διαφορετικά. Αυτή η ιδέα με κινητοποίησε να γράψω αυτό το βιβλίο.
Εννέα ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, με προτερήματα κι ελαττώματα όπως όλοι μας και που θα μπορούσαν να είναι οι γείτονές μας, οι φίλοι μας, εμείς, εσείς, ο καθένας μας. Μέχρι την στιγμή που στην φαινομενικά ήσυχη ζωή τους συμβαίνει ένα γεγονός, ασήμαντο ή σημαντικό – δεν έχει σημασία. Για πρώτη φορά καλούνται να επανεξετάσουν όλα όσα μέχρι τότε σχεδόν τυφλά κι άκριτα πίστευαν και ν’ αναμετρηθούν με τους κρυμμένους φόβους τους. Με τον έρωτα, την ιδεολογία, την ηθική, την ζωή και το θάνατο, το διαφορετικό, το τέρας. Κυρίως όμως με τον εαυτό τους.
Μεταβολή σημαίνει μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Αλλαγή. Μια στιγμιαία απόφαση, ένα γύρισμα του κεφαλιού δεξιά ή αριστερά, μια αντανακλαστική στροφή για να το βάλουμε στα πόδια τρέχοντας ή για να ορθώσουμε το ανάστημά μας. Συναινείς ή αντιστέκεσαι; Την κρίσιμη στιγμή γινόμαστε συνένοχοι ή επαναστάτες; Το σημείο μηδέν που δεν καθορίζει μόνο την υπόλοιπη ζωή μας αλλά καθορίζει ποιοι πραγματικά είμαστε.

Βιογραφικό
Ο Δαμιανός Πάντας γεννήθηκε στην Αθήνα. Από 5 ετών ξεκίνησε τις σπουδές του στη μουσική και το κλασικό πιάνο, όπου και πήρε το Δίπλωμα Πιάνου με Αριστείο και Πρώτο Βραβείο Εξαιρετικής Επίδοσης από το Εθνικό Ωδείο, με καθηγήτρια την Μυρτώ Μαυρίκου. Παράλληλα, τελειώνει τα Ανώτερα Θεωρητικά μαθήματα και παίρνει τα Πτυχία Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας με Άριστα και ειδική μνεία για να συνεχίσει μαθήματα Σύνθεσης κι Ενορχήστρωσης στο Royal College of Music του Λονδίνου. Ο κύκλος των σπουδών του ολοκληρώνεται με το Δίπλωμα Σύνθεσης στις τάξεις των Θεόδωρου Αντωνίου, Μπάμπη Κανά και Νίκου Παναγιωτάκη και το Δίπλωμα Διεύθυνσης Ορχηστρας DipLCM από το London College of Music. Το 2015 κυκλοφόρησε η πρώτη του δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Της ημέρας τα σκοτάδια» με ερμηνευτή τον Βασίλη Γισδάκη και το 2018 η δεύτερη δισκογραφική του δουλειά με τίτλο «Στα λόγια η ψυχή» με ερμηνεύτρια την Ερωφύλη. Από το 2015 πραγματοποιεί πλήθος συναυλιών σε όλη την Ελλάδα και σε μουσικές σκηνές της Αθήνας. Αυτή την εποχή ετοιμάζει τον τρίτο του προσωπικό δίσκο.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save