Μαρία Παναγοπούλου: συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Οι γυναίκες δεν κλαίνε» – Εκδόσεις Ψυχογιός

Η Μπιάνκα πίστευε πως είναι «Αφελής, εύπιστη, ηλίθια». Δεν ήταν τίποτε από τα τρία. Ήταν απλώς «ανενημέρωτη» η ηρωίδα της Μαρίας Παναγοπούλου, όπως και όλες μας. Η αληθινή της ιστορία έγινε αφορμή να μάθουμε κάτι που σχεδόν όλοι αγνοούσαμε. Κάτι πολύ σοβαρό και πολύ επικίνδυνο: Το Stalking. Αν δεν το αναγνωρίσεις νωρίς μπορεί να σε καταπιεί. Αρκεί να μην προσπεράσεις τα πρώτα σημάδια αυτής της μορφής βίας, όπως έκανε η 30χρονη η οποία στοχοποιήθηκε από έναν άνδρα που είχε εμμονή μαζί της. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Αυτό που μπορεί να μας σώσει, σε κάθε μορφή βίας, είναι η γνώση του τρόπου με τον οποίο δρουν οι δράστες. Υπάρχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που εάν το γνωρίζουμε, μπορεί να μας βοηθήσει να μην προσπεράσουμε τις συμπεριφορές τους, να τις αξιολογήσουμε εγκαίρως και να προλάβουμε να απομακρυνθούμε προτού να είναι αργά». Στο βιβλίο, εκτός από τη συναρπαστική ιστορία της Μπιάνκα, υπάρχουν χρηστικές πληροφορίες για το τι είναι stalking, πώς καταλαβαίνουμε αν είμαστε θύματα, ποια πρέπει να είναι η αντίδρασή μας, πού μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια.

• Stalking. Μια λέξη που οι περισσότεροι αγνοούσαμε πριν την έκδοση του βιβλίου σας. Τι ακριβώς σημαίνει λοιπόν «Έμμονη παρενοχλητική παρακολούθηση, που προκαλεί στρες ή φόβο»;
  Το stalking είναι μια μορφή βίας, η βία του φόβου. Οι δράστες μπορεί να μην αγγίξουν ποτέ το θύμα τους, όμως εισβάλλουν με εμμονή στη ζωή του και τη δηλητηριάζουν με φόβο. Του στήνουν κατ’ επανάληψη ενέδρα, το ακολουθούν, το παρακολουθούν. Κάποιοι επιλέγουν το Διαδίκτυο για να το πράξουν, άλλοι προτιμούν τη διά ζώσης επαφή. Και στις δύο περιπτώσεις το κύριο χαρακτηριστικό ενός stalker είναι η εμμονή. Σου τηλεφωνούν αδιάκοπα, σου στέλνουν μηνύματα, αφήνουν σημειώματα στο αυτοκίνητό σου. Σε βομβαρδίζουν με δώρα, μαθαίνουν ανά πάσα στιγμή πού βρίσκεσαι και εμφανίζονται δήθεν τυχαία μπροστά σου, δημιουργούν ανύπαρκτες συμπτώσεις μεταξύ σας. Φτάνουν στο σημείο να προκαλέσουν φθορές στην περιουσία σου, να εισβάλουν στον χώρο σου, να ενοχλήσουν τους δικούς σου ή ακόμα και να τους βλάψουν.
• Τι σας κάνει να πιστεύετε πως «Οι γυναίκες δεν κλαίνε» και ποια η σχέση του Stalking με τον τίτλο του μυθιστορήματός σας;
  Ο τίτλος «Οι γυναίκες δεν κλαίνε» προέκυψε από ένα τατουάζ που έχει στο χέρι της η πραγματική ηρωίδα του βιβλίου. Ο μπαμπάς της τη μεγάλωσε με αυτή τη φράση και η ίδια για πολλά χρόνια αντιδρούσε σε αυτήν. Σας μεταφέρω τα λόγια της: «Στην εφηβεία μου διαφωνούσα μαζί του και τον κατηγορούσα πως κακώς με είχε μεγαλώσει με ένα στερεότυπο που είναι εσφαλμένο και για τα δύο φύλα. “Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στο κλάμα, γυναίκες και άντρες”. Φοιτήτρια πια, όταν έπιασα για πρώτη φορά δουλειά σε μια καφετέρια και βίωσα τον σεξισμό στο εργασιακό περιβάλλον μου, ο μπαμπάς έκρινε πως είχε φτάσει η ώρα να μου εξηγήσει τι ακριβώς εννοούσε: “Οι γυναίκες δεν κλαίνε, Μπιάνκα. Όχι αν προηγουμένως δεν αγωνιστούν, δε διεκδικήσουν και δεν αντιμετωπίσουν στα μάτια το κάθε θηρίο”». Έκτοτε η Μπιάνκα υιοθέτησε τη ρήση του, την έκανε μότο της ζωής της και τατουάζ στο αριστερό της χέρι. Όταν έζησε την περιπέτεια με τον stalker, αυτή η φράση έγινε φάρος και της έδειχνε τον δρόμο όταν όλα γύρω της βυθίζονταν στο σκοτάδι.
• Πίσω από την ιστορία της ηρωίδας σας της Μπιάνκα, βρίσκεται μια σημαντική έρευνα και στα χέρια σας πέρασαν σημαντικά στοιχεία. Σε ποιες πηγές απευθυνθήκατε και πού μας προτείνετε να αναζητήσουμε περισσότερες πληροφορίες όσοι το επιθυμούμε;
  Όταν ξεκίνησα για να γράψω την ιστορία, συνειδητοποίησα πως η ενημέρωσή μου για το stalking ήταν ελλιπέστατη. Η ηρωίδα μου με συμβούλεψε να έρθω σε επαφή με ειδικά κέντρα παρατήρησης του φαινομένου στις ΗΠΑ και από εκεί συγκέντρωσα ένα πολύτιμο υλικό, το οποίο και έχω συμπεριλάβει στο βιβλίο μου. Οι αναγνώστες, εκτός από τη συναρπαστική ιστορία της Μπιάνκα, μπορούν να διαβάσουν χρηστικές πληροφορίες για το τι είναι stalking, πώς καταλαβαίνουμε αν είμαστε θύματα, ποια πρέπει να είναι η αντίδρασή μας, πού μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια κλπ.
• Η Μπιάνκα είναι ίσως η μοναδική γυναίκα που μέσα από την εμπειρία της – μιας και η ιστορία της είναι αληθινή – μπορεί να μας μιλήσει για τα πρώτα σημάδια μιας τέτοιας επικίνδυνης κατάστασης. Τι δεν πρέπει να προσπεράσουμε λοιπόν στη συμπεριφορά κάποιου, που προσπέρασε εκείνη;
  Η Μπιάνκα, όταν βίωσε τη φρίκη του stalking, ήταν ένα κορίτσι 30 ετών, με λαμπρές σπουδές και σημαντικές επιτυχίες στον επαγγελματικό τομέα, που στον τομέα των ανθρώπινων σχέσεων διατηρούσε μια ρομαντική αφέλεια. «Αφελής, εύπιστη, ηλίθια», έτσι μου είχε χαρακτηρίσει η ίδια τον εαυτό της, σε μια σκληρή αυτοκριτική. Εγώ θα πω μόνο «ανενημέρωτη». Αυτό που μπορεί να μας σώσει, σε κάθε μορφή βίας, είναι η γνώση του τρόπου με τον οποίο δρουν οι δράστες. Υπάρχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που εάν το γνωρίζουμε, μπορεί να μας βοηθήσει να μην προσπεράσουμε τις συμπεριφορές τους, να τις αξιολογήσουμε εγκαίρως και να προλάβουμε να απομακρυνθούμε προτού να είναι αργά.
• Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον stalker και τον θαυμαστή;
  Η διαφορά ανάμεσα στον stalker και τον θαυμαστή, είναι το πώς μας κάνουν να αισθανόμαστε. Αν η συμπεριφορά ενός ανθρώπου, άνδρα ή γυναίκας, μας κάνει να νιώθουμε στρες ή φόβο, τότε εκείνος οφείλει να σεβαστεί την επιθυμία μας και να σταματήσει να μας ενοχλεί. Μπορεί το «ενδιαφέρον» του να εκφράζεται με δώρα, τηλεφωνήματα, μηνύματα ή συχνές εμφανίσεις στους χώρους που βρισκόμαστε, και όχι με απειλές, ωστόσο αν αισθανόμαστε άγχος ή φόβο, τότε παύει να είναι θαυμασμός.
• Μια αυθόρμητη ερώτηση: Ο άνθρωπος που έγινε σκιά της ηρωίδας σας αλλά και ο καθένας που έχει τέτοιου είδους εμμονή είναι οπωσδήποτε ερωτευμένος;
  Όχι! Οι stalkers μπορεί να είναι πρώην σύντροφοι που θέλουν εκδίκηση ή κάποιοι που δεν αποδέχονται την ερωτική απόρριψη, όμως μπορεί να είναι και άνθρωποι που δεν έχουν κανένα ερωτικό κίνητρο. Ένας άγνωστος που για δικούς του λόγους μας στοχοποιεί και αρχίζει να μας παρακολουθεί εμμονικά, ένας συνεργάτης ή φίλος, που μας κατηγορεί για κάτι κακό που του συμβαίνει, κάποιος που μας θαυμάζει υπερβολικά, μας ζηλεύει ή μας μισεί με εμμονή. Κατά κανόνα οι δράστες είναι άντρες και τα θύματα γυναίκες, αλλά καταγράφονται σε μεγάλη συχνότητα και περιστατικά αντρών που καταδιώκουν άντρες, γυναικών που καταδιώκουν άντρες και γυναικών που καταδιώκουν γυναίκες, χωρίς καμία ερωτική διάθεση.
• Και άλλη μία: Το Stalking διώκεται; Και ποιο είναι το σημείο 0 που αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τον εμμονικό που μπαίνει απρόσκλητος στη ζωή μας;
  Από το 2019 υπάρχει νόμος στην Ελλάδα για το stalking, αλλά δυστυχώς ελάχιστοι το γνωρίζουν. Σύμφωνα με το Άρθρο 333 του ποινικού κώδικα (νόμος 4619/2019) «όποιος προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία, απειλώντας αυτόν με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής με τη χρήση τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκφρασμένη αντίθετη βούλησή του».
• Γυναικεία συνυπευθυνότητα. Τι χρειαζόμαστε, επιτέλους, ως κοινωνία για να πετάξουμε, αυτή την πικρή καραμέλα από το στόμα μας;
  Χρειαζόμαστε ξερίζωμα των στερεοτύπων με τα οποία μεγαλώνουν πολλές γενιές! Η Μπιάνκα βιώνει μία όμως από τις πιο επώδυνες στιγμές της περιπέτειάς της, όταν γίνεται αντικείμενο σχολιασμού από τα social media που τη θεωρούν «συνυπεύθυνη» για αυτό που της συμβαίνει. Αν διαβάζατε αυτά που της έγραφαν, θα καταλαβαίνατε τι πρέπει, επιτέλους, να αλλάξει. Σας μεταφέρω τα λόγια της ίδιας: «Άρχισα να παρατηρώ τα ονόματα εκείνων που εκτόξευαν τον οχετό χολής. Διαπίστωσα πως ανάμεσά τους υπήρχαν πολλές γυναίκες. Γυναίκες που κατασπάραζαν άλλες γυναίκες. Κατηγορούσαν εμένα, κατηγορούσαν το φύλο μας. Κάποιες ίσως να ήταν ήδη μανάδες. Άλλες ίσως να γίνονταν στο μέλλον. Γυναίκες που στην καρδιά τους βασίλευε το μίσος… Τα tweets των ανδρών, πάλι, ήταν έμπλεα χυδαιότητας και φτηνών υπονοούμενων. Η τοξική αρρενωπότητά τους δυνάμωσε το αίσθημα της αναγούλας μέσα μου. Άρχισα να τους μιλάω, λέγοντας αυτά που απέφευγα να γράψω: «Πώς θα νιώθατε αν έγραφαν τα ίδια για την κόρη σας; Την αδελφή σας; Τη μάνα σας; Τη σύντροφό σας; Νομίζετε πως βρίζοντας γυναίκες πίσω από μια οθόνη είστε άντρακλες; Κουράδες είστε! Σκουπίδια, που χρησιμοποιείτε το νταηλίκι και τις προσβολές σαν προέκταση του γεννητικού οργάνου σας».
• Αυτή τη φορά καταπιαστήκατε μ’ ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Είμαι σίγουρη πως όλες οι γυναίκες φέραμε στο μυαλό μας εκείνο το ενοχλητικό πλησίασμα που μας έκανε να νιώσουμε άβολα. Τώρα όμως το γνωρίζουμε με το όνομά του. Ποιο είναι το πρώτο μας βήμα σε ένα επιβεβαιωμένο εμμονικό φαινόμενο;
  Στο βιβλίο υπάρχουν οι 10 + 1 ενέργειες που πρέπει να κάνουμε αν αισθανθούμε πως είμαστε στο στόχαστρο ενός stalker. «1. Κατάγγειλε το γεγονός στην αστυνομία.2. Απευθύνσου σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να μπορέσεις να διαχειριστείς τα αρνητικά συναισθήματά σου και βεβαίως τον φόβο.3. Κράτησε αναλυτικό ημερολόγιο γεγονότων με κάθε συμπεριφορά του stalker. Σημείωσε τη μέρα, την ώρα, την πράξη του, το πώς ένιωσες και πιθανούς μάρτυρες» είναι κάποια από αυτά.
• Θα υπήρχε, άραγε, Stalking χωρίς Social media;
  Ναι θα υπήρχε, αν και τα social media κάνουν τα πράγματα πολύ πιο εύκολα για τους staklers. Μπορούν να παρακολουθούν αθέατοι τα θύματά τους, να δημιουργούν ψεύτικους λογαριασμούς, να υποκρίνονται τους φίλους, να κερδίζουν την εμπιστοσύνη και όταν όλα είναι έτοιμα, να βάζουν σε εφαρμογή το σχέδιο τους.
• Η Μπιάνκα μας μίλησε μέσα από εσάς. Πόσο ψυχοφθόρο ήταν το πρώτο πρόσωπο στην αφήγηση αυτού του βιβλίου;
  Ήταν από τα πιο δύσκολα και ταυτόχρονα δυνατά συναισθήματα που έχω βιώσει μέσα από το γράψιμο. Είναι άλλο να μιλάς σε πρώτο πρόσωπο για ένα ήρωα της φαντασίας σου του οποίου ορίζεις τις ενέργειες και άλλο να γίνεσαι η φωνή ενός υπαρκτού προσώπου, που η ίδια η ζωή έχει ήδη γράψει την ιστορία του.
• Κάπου εκεί ανάμεσα στα όσα βίωνε η Μπιάνκα σας, συναντήσαμε έστω και για λίγο, έστω και ως αναφορά την Ελένη της Ρόδου. Την Ελένη μας. Η ιστορία της μας συγκλόνισε και μας θύμωσε πολύ και πολύ καλά κάνατε που φροντίσατε να μην την ξεχάσουμε. Σας «ταλαιπωρεί» ακόμη;
  Ένας από τους βασικούς λόγους που η Μπιάνκα πήρε τη γενναία απόφαση να γίνει η ιστορία της βιβλίο, ήταν η Ελένη. Οι 15 ημέρες που η ίδια στοχοποιήθηκε από τον άγνωστο διώκτη της, συνέπεσαν με τις μέρες που η Ελλάδα βίωσε τη φριχτή και άνανδρη δολοφονία της Ελένης στη Ρόδο. Για αυτό και θα μου επιτρέψετε να κλείσω αυτή τη συνέντευξη με τα λόγια της ηρωίδας μου για το θέμα αυτό, όπως τα έχω γράψει και στο βιβλίο: «Η “Ελένη” είναι κάθε γυναίκα που νιώθει φόβο εξαιτίας της συμπεριφοράς κάποιου άλλου. Είναι κάθε ανθρώπινο πλάσμα που απειλείται και κινδυνεύει. Αυτό θέλω να καταλάβουν όλοι. Ότι η “Ελένη” βρίσκεται δίπλα μας. Αντί να την κρίνουμε, να την αγνοούμε και να την προσπερνάμε, πρέπει επιτέλους να αρχίσουμε να τη βλέπουμε. Και να τη βοηθάμε. Σήμερα κιόλας. Γιατί αύριο, η “Ελένη” μπορεί να είναι νεκρή. Γιατί αύριο η “Ελένη” μπορεί να είμαστε εμείς».

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Είμαι η Μπιάνκα. Ετών τριάντα. Διαφημίστρια. Μέχρι πριν από δύο εβδομάδες, η ζωή μου πήγαινε από το καλό στο καλύτερο. Δεκατέσσερις ημέρες χρειάστηκαν για να ανατραπούν όλα. Σε κάθε ανάσα μου, έχω πλέον την αίσθηση πως κάποιος με παρακολουθεί. Έπαψα να ενεργοποιώ το τηλέφωνό μου. Έπαψα να μπαίνω στο Διαδίκτυο. Έπαψα να βγαίνω από το σπίτι μου. Δε με έχει αγγίξει. Κι όμως, έχω κακοποιηθεί βάναυσα. Δεν έχει διεισδύσει στο σώμα μου. Κι όμως, έχω βιαστεί άγρια.
Το πήρα πια το μάθημά μου: ζω σε μια κοινωνία όπου η γυναίκα είναι πάντα συνυπεύθυνη. Ό,τι κι αν της συμβαίνει, φταίει και αυτή. Ενίοτε, φταίει μόνο αυτή. Όπως κάθε εγκληματική πράξη, έτσι κι αυτή, της οποίας είμαι θύμα, έχει έναν επιστημονικό ορισμό. Την αποκαλούν stalking και την περιγράφουν ως «έμμονη παρενοχλητική παρακολούθηση, που προκαλεί στρες ή φόβο». Αδημονώ για την ημέρα που θα λήξει το μαρτύριό μου. Όποιο κι αν είναι το φινάλε του…
Μια αληθινή ιστορία stalking και πολύτιμες συμβουλές για να ξεχωρίσετε τον stalker από τον θαυμαστή/ ακόλουθο, να τον αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά και να αξιοποιήσετε τη νομοθεσία για να προστατευτείτε.

Βιογραφικό
Η Μαρία Παναγοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Πειραιά. Το πραγματικό της επίθετο είναι Παναγοηλιοπούλου, αλλά σε ηλικία 19 ετών, όταν ξεκίνησε να εργάζεται ως ρεπόρτερ στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, αναγκάστηκε να το περικόψει αφού ήταν γλωσσοδέτης για τους παραγωγούς των εκπομπών. Σπούδασε Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει εργαστεί στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, σε περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και στον χώρο των δημοσίων σχέσεων και της επικοινωνίας. Πρόσφατα ολοκλήρωσε ένα πρόγραμμα Εφαρμοσμένης Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τώρα φοιτά στο πρόγραμμα Θετικής Ψυχολογίας.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save