Στο βασίλειο των σκιών -Η κάθοδος στον Άδη- Περνώντας τις πύλες της Κόλασης- Καλωσήρθατε στην Κόλαση-Η Κόλαση είναι οι άλλοι…
Η Κόλαση, η μεταθανάτια ζωή τιμωρίας της χριστιανικής θρησκείας, είναι αναμφισβήτητα το πλέον σθεναρό και πειστικό κατασκεύασμα της ανθρώπινης φαντασίας στη Δυτική παράδοση. Σαν καταχθόνιο βασίλειο αιώνιου μαρτυρίου, σαν δεσμωτήριο για τις αμαρτωλές ψυχές, εκεί όπου άρχει ένας έκπτωτος άγγελος που ξεπέρασε σε πονηρία όλα τα άλλα πλάσματα, η Κόλαση έχει εμπνεύσει τον φόβο κι ως εκ τούτου έχει διαφεντεύσει τον τρόπο συμπεριφοράς αμέτρητων ανθρώπων για διάστημα μεγαλύτερο από τρεις χιλιετίες.


Σε πείσμα της προόδου της επιστημονικής γνώσης, η ιδέα της Κόλασης παραμένει πεισματικά στη Δυτική σκέψη. Η ανθεκτικότητα που βλέπουμε να παρουσιάζει η πίστη στην Κόλαση στον σύγχρονο κόσμο μας καλεί να διερευνήσουμε τη μακρά ιστορία της.
Οι απεικονίσεις της κολαστέας μετά θάνατον ζωής είναι τόσο παλιές όσο και η ίδια η γραφή.
«Το βιβλίο της Κόλασης» καταπιάνεται με την εξέλιξη που είχε ανά τους αιώνες η έννοια του μετά θάνατον μαρτυρίου αλλά και τις μεταμορφώσεις που αυτή γνώρισε στο δυτικό κόσμο.
Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί μια πραγματεία κοινωνικής ιστορίας πάνω στην έννοια της κόλασης, αλλά περισσότερο ανθολόγηση κειμένων σχετικών με το θέμα αυτό.
Από τον Τάρταρο στη Θεογονία του Ησιόδου και το σκότιο βασίλειο του Σεόλ στο εβραϊκό κείμενο της Βίβλου μέχρι τις επίγειες εικόνες της Κόλασης στον 21ο αιώνα, το βιβλίο αυτό μας οδηγεί σε τρεις χιλιετίες αιώνιας καταδίκης. Σ΄ αυτή τη διαδρομή ακολουθούμε τον Οδυσσέα ή τον Αινεία στην κάθοδό τους στο βασίλειο των σκιών, στοχαζόμαστε μαζί με τον Σωκράτη για την τιμωρία των ψυχών, βλέπουμε πως ο φόβος θεμελιώθηκες πάνω στο ιερό κείμενο της Αποκάλυψης του Ιωάννη, κατά την πρώτη χιλιετία μ.Χ. οι συγγραφείς του πρώιμου Μεσαίωνα έπλασαν με τη φαντασία τους έναν τιμωρητικό Κάτω Κόσμο μαζί με την ιστορία της περιδιάβασης του Αποστόλου Παύλου στην Κόλαση υπό τη συνοδεία αγγέλου καθώς επίσης και της καθόδου του Χριστού στον Κάτω Κόσμο κατά τη διάρκεια της τριήμερης παραμονής του στον τάφο, συναντάμε τον Διάβολο όπως τον φαντάστηκε ο Ιρλανδός μοναχός Τούνταλ του 12ου αιώνα, σαν τέρας με χίλια γιγαντιαία χέρια (είναι δίχως αμφιβολία η πιο γλαφυρή και τρομακτική περιήγηση στην Κόλαση), περιπλανιόμαστε στους εννέα κύκλους της Κόλασης του Δάντη όπου οι γαστριμάργοι, οι ψεύτες, οι αιρετικοί, οι δολοφόνοι και οι υποκριτές υποβάλλονται σε βασανιστήρια ανάλογα με το έγκλημα που διέπραξαν, γινόμαστε μάρτυρες των συζητήσεων στη βικτωριανή Αγγλία όταν οι εξελίξεις της επιστήμης έθεταν εν αμφιβόλω την ιδέα της αιώνιας ζωής και ο Σαρτρ στο έργο του «Κεκλεισμένων των θυρών» το 1944, τοποθετεί την Κόλαση στο επίπεδο των ανθρωπίνων σχέσεων, λέει χαρακτηριστικά: «Θυμάστε όλα όσα μας έλεγαν για τα βασανιστήρια, τη φωτιά, το θειάφι, τη φλεγόμενη μάργα. Παραμύθια των γεροντοκορών… Η Κόλαση είναι οι άλλοι».


Στο βιβλίο αυτό ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει τις ποικίλες μορφές που έλαβαν τα βασανιστήρια της Κόλασης στη Δυτική φαντασία, να δει αμαρτωλές ψυχές να βυθίζονται σε πύρινους ποταμούς, να ροκανίζονται από γιγαντιαίους σκώληκες, να αιχμαλωτίζονται με πυρφόρα δεσμά, να ξεπαγιάζουν και να κατασπαράζονται ολάκερες από κολασμένα τέρατα. Το δε τοπίο της Κόλασης ποικίλλει όσο και τα βασανιστήριά της.
Οι ιστορίες περί Κόλασης είχαν σχεδόν πάντοτε διδακτικό και παραινετικό χαρακτήρα, γράφτηκαν για να διδάξουν τον αναγνώστη προκαλώντας του φόβο κι ως εκ τούτου για να πείσουν τον εκάστοτε αμαρτωλό να ζητήσει άφεση αμαρτιών δια της εξομολόγησης ή, ακόμα καλύτερα, να αποφύγει εντελώς την αμαρτία.


Σύμφωνα με τον συγγραφέα στις αρχές του 21ου αιώνα ο σύγχρονος άνθρωπος δείχνει να έχει μετατραπεί ο ίδιος στον Τιμωρό που οι πρόγονοί του φαντάστηκαν κι αυτό ίσως αποτελεί την πιο οδυνηρή εκπλήρωση των όσων τρομακτικών διαχρονικά συνοψίστηκαν στην αποκαλυπτική λογοτεχνία. Πλέον, ο ίδιος ο άνθρωπος είναι διάβολος και μάλιστα δίχως ίχνος οίκτου. Από το Ολοκαύτωμα μέχρι τη Χιροσίμα και από το Γκουαντανάμο έως τα κελιά απομόνωσης των ΗΠΑ που «φιλοξενούν» κολασμένες χωρίς ελπίδα ψυχές.
Όσο κι αν προσφεύγουμε στον ορθό λόγο και τη συμπόνοια, η δύναμη της Κόλασης δεν έχει καταλυθεί, δεν έχει πάψει να μας στοιχειώνει, τόσο στη ζωή όσο και στο θάνατο.
Ένα φοβερό ανάγνωσμα μάλλον όχι κάτι που θα θέλατε να διαβάσετε αμέσως πριν από τον ύπνο αλλά σίγουρα ένα βιβλίο που θα σας κάνει να σκεφτείτε για τη ζωή, την ανθρώπινη ύπαρξη και το τι μπορεί να μας περιμένει στο μέλλον.
Πρόκειται για Αριστούργημα.


O Σκοτ Μπρους έβγαλε πέρα τις πανεπιστημιακές σπουδές του δουλεύοντας ως νεκροθάφτης. Σήμερα είναι καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Fordham. Είναι επίσης συνεπιμελητής της Medieval Review και ενεργό μέλος της Medieval Academy of America, έχει δώσει διαλέξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Ευρώπη και το Ισραήλ κι έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα στο Technische Universität Dresden στη Γερμανία, το Universiteit Gent στο Βέλγιο και το Emmanuel College, University of Cambridge, στην Αγγλία. Είναι επιμελητής των The Penguin Book of the Undead και The Penguin Book of Hell, και συγγραφέας τριών βιβλίων για το Αββαείο του Κλυνύ: Silence and Sign Language in Medieval Monasticism: The Cluniac Tradition, c. 900-1200 (2007)· Cluny and the Muslims of La Garde-Freinet: Hagiography and the Problem of Islam in Medieval Europe (2015)· και, μαζί με τον Christopher A. Jones, The Relatio metrica de duobus ducibus: A Twelfth-Century Cluniac Poem on Prayer for the Dead (2016).

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave