Πώς να μιλήσεις , αλήθεια, για τούτο τον τόπο, την μαρτυρική Ήπειρο; Ποιες ιστορίες να διηγηθείς; Πώς να κάνεις ανασύσταση μιας ολόκληρης περιοχής; Οι απλοί μαχητές και ο απλός λαός δεν είναι αυτός που φτιάχνει την ουσία της ιστορίας; Μήπως από όλους τους κινδύνους ένας από τους χειρότερους είναι αυτός της μνήμης; Διότι λαός χωρίς μνήμη οδηγείται, νομοτελειακώς, στην αυτοεξαφάνιση.
Η Αθαμανική και Τζουμερκιώτικη χώρα του Πίνδου, τόπος βραχώδης, σκληρός, κακοτράχαλος, άγονος, τόπος με έντονες πτυχώσεις, τραχύς και δύσκολος στην προσέγγιση και στο διάβα του. Χαράδρες, οροσειρές, διάσελα γκρεμοί, σπηλιές, ποτάμια, δάση, αιωνόβια δέντρα, αρχαίοι τόποι, κάστρα, φρούρια, καστρόβουνα, ακροπόλεις, φρυκτωρίες, πετρόκτιστες γέφυρες, Μαντεία, Βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια, οι εσχατιές ενός ορίζοντα που τα χρώματά του θα ζήλευε η παλέτα και του πλέον επιτήδειου ζωγράφου συνθέτουν κάτι μοναδικό. Αερότοποι, αετοφωλιές, καταφύγια, τόποι των Αμαδρυάδων, των Νυμφών, των Ναϊάδων και των Καλότυχων…


Σε αυτόν τον τόπο περάσαν στρατοκόποι και κτηνοτρόφοι, περάσαν πεζούρα και καβαλαρία, περάσαν ζαλικωμένες γυναίκες και φορτωμένοι άνδρες, περάσαν ήρωες και αγωνιστές, περάσαν βασιλιάδες και βασίλισσες, περάσαν καλόγεροι και οπλαρχηγοί, περάσαν στρατιώτες δικοί μας και ξένοι (Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Τούρκοι, Σλάβοι, Γερμανοί, Ελληνικά αντάρτικα τμήματα), εφήμεροι κατακτητές και υπερασπιστές και πόσοι δεν περάσανε….
Κι εμείς καλότυχοι που ζούμε στον πανέμορφο αυτό τόπο με τα ψηλά και τα απειθάρχητα βουνά, τους απροσκύνητους όγκους, τις καλογραμμένες βουνοκορφές, τους ουρανοκρέμαστους γκρεμούς, τα απύθμενα βάραθρα, τις μακρόσυρτες πλαγιές, τα αφρισμένα ποτάμια, τις πλατανόφιλες ρεματιές, τις λαγκαδιές, τα δάση και τα βοσκοτόπια. Είμαστε απόγονοι φτωχών, ναι, μα σοφών, σκληροτράχηλων, αγωνιστών. Πόσο βαρύτιμη και αγλαή κληρονομιά. Πόσο τυχεροί κληρονόμοι!!
Το παρελθόν στέκεται ακίνητο, κούφιο, βουβό ….


Το βιβλίο αυτό «Η ιστοριογραφία των Αθαμάνων» έρχεται να βοηθήσει να ξαναβρεί η ιστορία των Τζουμέρκων και της Ηπείρου την ανάσα, την ελευθερία και το λόγο της. Κάποιοι σφετερίστηκαν την μνήμη της, κάποιοι προσπάθησαν να εμποδίσουν την ύπαρξή της και την καταδίκασαν στην αμνησία. Ο συμπατριώτης μας συγγραφέας Χρήστος Μακρυγιάννης, προσπαθεί να διασώσει την λεηλατημένη μνήμη της περιοχής μας, της γης του Πίνδου, της γης των Πελασγών και των Αθαμάνων, γης αγαπημένης και περιφρονημένης. Συνομιλεί μαζί της, μοιράζεται τα μυστικά της, μαθαίνουμε την ιστορία της .
Όσα αφηγείται εδώ έχουν συμβεί, αν και τα εξιστορεί με τον δικό του τρόπο. Mιλάει για τα σύμβολα και τις εικόνες, τους μύθους και του θρύλους, τα παραμύθια και τις διδαχές, τις προφητείες και τα συναξάρια αγίων, τις λειψανοθήκες και τα ιστορικά αφηγήματα, την Ακρόπολη των Πελασγών-Αθαμάνων στον λόφο της Αγίας Παρασκευής Σχωρετσάνων και το Πελασγικό τείχος του αρχαίου Θείου, τον Μυλόλιθο της Σκλούψας (Μηλέα) κάτω από τον λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, την ιερά και θαυματουργό εικόνα, την βιβλιοθήκη, το ιστορικό μεταβυζαντινό υδραγωγείο, την καμπάνα και την χρονογραφία της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σχωρετσάνων (νυν Καταρράκτης), τις καλυμμένες τοιχογραφίες του ναού της Κοίμησης Θεοτόκου Σχωρετσάνων, τις εκκλησίες και τις κούλιες, τους καλλιτέχνες μοναχούς και τους Τζουμερκιώτες κτίστες, τους αγωνιστές του Πίνδου και τον θρυλικό ήρωα Κατσαντώνη (Αντώνη Μακρυγιάννη), τον αρχιτσέλιγκα Αλέξη Μακρυγιάννη, τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στο Τζερμένικο (Τζουμέρκα), την περιοδεία του πάτερ-Κοσμά και τον όσιο Άνθιμο Αργυρόπουλο, την ιστορική περιοδεία του μεγάλου βυζαντινολόγου Σπύρου Λάμπρου στα χωριά των Αθαμάνων, εξιστορεί τους μόχθους, τις μέρες, τα όνειρα και τους πολέμους των Ηπειρωτών και Αθαμάνων και τέλος παραθέτει μνημόσυνους, δοξαστικούς και επικήδειους λόγους.


Αυτοί που αφηγήθηκαν στον συγγραφέα αναπαύονται γαλήνια, γιατί πέθαναν γνωρίζοντας πως η μνήμη δεν καίγεται. Η μνήμη βρίσκει καταφύγιο στα στόματα που υμνούν τους ανθρώπους, τους ήρωες και τους θεούς, είναι τραγούδι που επιβιώνουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, και στα κορμιά που χορεύουν όταν ηχούν οι κούφιοι κορμοί και οι φλογέρες των κτηνοτρόφων. Οι λαϊκοί αφηγητές θα μας δείξουν τα σύννεφα που ταξιδεύουν και τις κορφές των ελάτων που γέρνουν με το φύσημα του αέρα. Θα ρωτήσουν αν βλέπουμε τις μαρτυρικές, μαυρισμένες πέτρες και τα ερείπια του παρελθόντος. Θα μας πούνε να ακουμπήσουμε το αυτί στη γη του Πίνδου, τη γεμάτη εκκωφαντικούς θορύβους και μελωδίες της φλογέρας, ανακατεμένες με το μουρμουρητό του νερού και το ψίθυρο του ανέμου καθώς διαπερνά τα έλατα, των Τζουμερκιώτικων -Αθαμανικών βουνών. Και θα μας πουν ότι θα μάθουμε την ιστορία του τόπου μας μυρίζοντας στον αέρα την μυρωδιά από έλατα, ανεμώνες, θυμάρι βρεγμένο χώμα, και αγριολούλουδα, αγγίζοντας τις γυαλιστερές πέτρες του καταρράκτη των Τζουμέρκων και μασώντας βότανα της Στρογγούλας…


Για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης πρέπει να αναφέρουμε επίσης ότι:
Οι αγωνιστές που έδρασαν στην ευρύτερη περιοχή της Πίνδου πριν την Επανάσταση του ’21 ήταν: Ο Γέρο-Βλαχάβας (γύρω στο 1780), ο Παπαθύμιος Βλαχάβας(1800-1806), ο Γιάννης Μακρυγιάννης (1780-1806) και ο Γέρο-Μπουκοβάλας (1780-1800). Στον μύλο της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σχωρετσάνων συνήλθαν οι Τζουμερκιώτες οπλαρχηγοί για την προετοιμασία του ιερού αγώνα: Κατσαντώνης (Αντώνης Μακρυγιάννης), Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης, Κουτελίδας, Τσαρακλής, ο ηγούμενος της Μονής Διονύσιος και οι δημογέροντες των Σχωρετσάνων, Αγνάντων, Μελισσουργών, Πραμάντων και Χόσεψης (έτος 1819-1820).
Η Ήπειρος επέζησε μέσα στο χρόνο γιατί είναι εικόνα και τόπος μαζί. Τόπος της αθωότητας, της αρμονίας, της φύσης, των αγώνων και της Ιστορίας της.
Ο συγγραφέας, που πάσχισε πολλά χρόνια για να συλλέξει το υλικό αυτό, τονίζει όχι λησμονιά αλλά μνήμη για να διατηρηθεί η ιστορική μας συνέχεια. Ψάχνουμε το παρελθόν για να δούμε τον εαυτό μας, τις ρίζες μας. Η Ιστορία υπάρχει μέσα μας. Είναι εκείνο το παρελθόν που μας διαμορφώνει σαν κοινωνίες αλλά και σαν ανθρώπους.
Το βιβλίο αυτό είναι ένας ύμνος στους ηρωικούς κατοίκους των Αθαμάνων-Τζουμέρκων. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα αφήγηση στην οποία καλλιεργείται ένα μοναδικό αίσθημα νοσταλγίας από τη δεξιοτεχνία της αφήγησης.
«Η ιστοριογραφία των Αθαμάνων» είναι ένα μοναδικό κείμενο , ένα χρονικό, μικροιστορία, διήγηση και δοκίμιο μαζί, σμιλεμένο στην πέτρα, σκαμμένο σε αγριόξυλο με το τεράστιο τσεκούρι του συγγραφέα…
Οι αιωνόβιοι παππούδες και οι γιαγιάδες που αφηγήθηκαν τις ιστορίες και τις έδωσαν ζωή δεν θα ξυπνήσουν πια…. Όμως από όσους άκουγαν τις ιστορίες τους, θα βρεθεί κάποιος να τις πει στους άλλους. Κι αυτός ο κάποιος με τη σειρά του θα πεθάνει , αλλά οι ιστορίες θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο υπάρχουν σπίτια και άνθρωποι συγκεντρωμένοι γύρω από τη φωτιά…
Όμως αυτή η ιστορία της Ηπείρου, των Τζουμέρκων και του Πίνδου είναι πολύ όμορφη για να την γράψουν κάποιοι. Αν την γράψουν ,όπως την έγραψε ο φιλόλογος καθηγητής Χρήστος Μακρυγιάννης, ο οποίος κατάγεται από την ιστορική γενιά των Μακρυγιανναίων, τι θα έχουμε εμείς να διηγηθούμε στα παιδιά μας , στα εγγόνια μας και τα δισέγγονά μας;

Ο ιστοριογράφος Χρήστος Ηλία Μακρυγιάννης υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση και διετέλεσε Διευθυντής του ιστορικού Γυμνασίου Αγνάντων και Διευθυντής Γυμνασιακών Σπουδών στη Στοκχόλμη της Σουηδίας.

Υ.Γ. Συγχαρητήρια στον Δήμαρχο Κεντρικών Τζουμέρκων κ. Χρήστο Χασιάκο, που ήταν ο χορηγός αυτού του βιβλίου.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave