NATIONAL BOOK AWARD 2021*
Εκδόσεις Διόπτρα
Μετφρ: Δέσποινα Κανελλοπούλου
Σελίδες: 387

▪️Το βραβευμένο βιβλίο του Τζέισον Μοτ κυκλοφόρησε στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2023 από τις εκδόσεις Διόπτρα. Τη βράβευση όπως συμβαίνει συνήθως ακολούθησαν αντικρουόμενοι σχολιασμοί, γεγονός που σχεδόν πάντα εξάπτει το αναγνωστικό ενδιαφέρον για το βιβλίο και στη συγκεκριμένη περίπτωση, ναι, πρόκειται για “φοβερό” βιβλίο.
Η μετάφραση είναι της Δέσποινας Κανελλοπούλου (προφανώς εξαιρετική εφόσον απέδωσε άρτια την εκφραστικότητα και το ύφος του λογοτέχνη), η επιμέλεια είναι αξιοπρεπής, το δε εμπνευσμένο εξώφυλλο κοσμείται από γραφιστικά που υπαινίσσονται το τραύμα της μαύρης φυλής καθώς το πρώτο Όμικρον της λέξης ΦΟΒΕΡΟ απεικονίζει τραύμα από πυροβολισμό.


▪️Ο Μοτ αφιερώνει το βιβλίο «σε όλα τα άλλα τρελά παιδιά, όλους τους ξένους, τους περίεργους, τους εκφοβισμένους. Εκείνα που ήταν τόσο παράξενα που δεν είχαν άλλη επιλογή από το να παρεξηγηθούν από τον κόσμο και τους γύρω τους.[….]».
▪️Το Φοβερό Βιβλίο είναι μία ιστορία μυθοπλασίας με πιθανά αυτοβιογραφικά στοιχεία η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα προηγούμενες λογοτεχνικές καταγραφές περί ρατσισμού καθώς συνίσταται στην σουρεαλιστική συνύπαρξη πραγματικών γεγονότων και φαντασίας, ιλαροτραγωδίας και συγκίνησης, σκηνών βαθιάς θλίψης και ξεκαρδιστικού χιούμορ • διαθέτει όμως το κοινό στοιχείο των βιβλίων αυτού του είδους που είναι: ο “αόρατος” μαύρος άνθρωπος και ο φόβος του ότι η ύπαρξή του είναι οικονομικά επιζήμια για το κράτος, ότι είναι ένας εν δυνάμει παράνομος και περιθωριακός τύπος, ότι δεν έχει ανάσα (“I can’t breathe”) και το κυριότερο ότι η ζωή του αξίζει όσο μία σφαίρα αστυνομικού.
▪️Ο Τζέισον Μοτ έχει κάνει ήρωές του όλους τους έγχρωμους, αόρατους ανθρώπους παραδίδοντάς μας ένα δυνατό βιβλίο για την κοινωνική δικαιοσύνη, την αδικία της φυλετικής διάκρισης και τις επιπτώσεις της στον ανθρώπινο ψυχισμό, αλλά με την ειδοποιό διαφορά της συνύπαρξης οδύνης και αβίαστου γέλιου στις ίδιες σελίδες.
▪️Ο βασικός του ήρωας είναι ένας συγγραφέας που δεν κατονομάζεται, του οποίου το πρόσφατο βιβλίο με τίτλο “Το Φοβερό Βιβλίο” έχει γίνει best seller. Σύμφωνα με τις επιταγές του εκδοτικού οίκου ο ανώνυμος συγγραφέας αρχίζει μία μαραθώνια περιοδεία από πόλη σε πόλη για την παρουσίαση του βιβλίου και την προώθησή του, δίνοντας την ευκαιρία στον Μοτ να σατιρίσει την φαιδρή πλευρά του βιβλιοχώρου που ωστόσο φαντάζει πολύ αληθινή. Ο ήρωας-συγγραφέας βρίσκεται σε μόνιμη ταξιδιωτική ζάλη, χρησιμοποιεί φαρμακευτικά σκευάσματα και άπειρο αλκοόλ για να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις των συνεντεύξεων και των ομιλιών, έχει ερωτικές σχέσεις της μιας βραδιάς με θαυμάστριες – εξ άλλου η αφήγηση για την περιοδεία αρχίζει με τον συγγραφέα να τρέχει ξημερώματα γυμνός στο διάδρομο του ξενοδοχείου που διαμένει προσπαθώντας να ξεφύγει από έναν έξαλλο σύζυγο-, διάφοροι ειδικοί του μάρκετινγκ τον καθοδηγούν για την βελτίωση της εμφάνισης και του προφορικού λόγου του, η ατζέντισά του τον συμβουλεύει πιεστικά να αποφεύγει να συζητά για το φυλετικό ζήτημα και οι ομιλίες του να στοχεύουν στο συναίσθημα του κοινού ώστε να συγκινηθεί και να αγοράσει το βιβλίο, ενώ εκείνος ψάχνει εναγωνίως την εμπειρία του αληθινού έρωτα…
▪️Ο ίδιος είναι ένας Μαύρος που προσπαθεί να ξεχάσει το χρώμα και τη μοναξιά του, να ξεχάσει το θυμό του αφού δεν θυμάται την αιτία του, έχει στραφεί εντελώς ψυχοπαθητικά στον εσωτερικό φαντασιακό κόσμο του, αποφεύγοντας έως απάθειας να σχολιάσει την σκληρή καθημερινότητα που βιώνουν οι μαύροι πολίτες λόγω της έξαρσης της αστυνομικής βίας.
▪️Παραδόξως στις περιοδείες τον συντροφεύει ένα φανταστικό μαύρο αγόρι, ο Μικρός (alter ego;) το οποίο τον ακολουθεί παντού, συζητάει μαζί του διαφωνώντας και παρόλο που τον ενοχλεί με την παρουσία του, θλίβεται όταν λείπει από δίπλα του.
▪️Η έκπληξη έρχεται πολύ γρήγορα όταν παράλληλα με την περιπλάνηση του συγγραφέα, διαδραματίζεται μία ακόμη ιστορία ενός μικρού μαύρου παιδιού, του Μουτζούρη όπως τον αποκαλούν οι συμμαθητές του στο σχολείο, οι οποίοι εξαντλούν επάνω του όλον τον εμπαιγμό και τον εκφοβισμό λόγω του αδιανόητα μαύρου δέρματός του.
Ο Μουτζούρης είναι ένα καλοσυνάτο πλάσμα με δύο αγαπημένους γονείς οι οποίοι τού παρέχουν μία ήρεμη ζωή και δεν παραλείπουν να τον εκπαιδεύουν στο να γίνεται “αόρατος, ένα με τη νύχτα” ώστε να μην προκαλεί όταν οι συνθήκες αγριεύουν εξαιτίας του χρώματός του και να δραπετεύει με ευκολία από τα δύσκολα. Ο ήπιος, καλοπροαίρετος χαρακτήρας του όμως αλλάζει όταν ένα άτομο της οικογένειας σκοτώνεται μπροστά στα μάτια του • αντιλαμβάνεται ότι το να είσαι Μαύρος, σημαδεμένος δηλαδή, είναι πάρα πολύ επικίνδυνο για την επιβίωσή του.
▪️Οι δύο αφηγήσεις κυλούν επάλληλα, συστρέφονται και διαπλέκονται με τρόπο αριστοτεχνικό, εξισορροπώντας και εμβαθύνοντας άριστα στα νοήματα του κειμένου, έχοντας όμως διαφορές ύφους. Ενώ στην περίπτωση του Μουτζούρη η αφήγηση κυλάει ήρεμα, σε ένα κλίμα καλόγνωμο και συμβουλευτικό, σ’ εκείνη του συγγραφέα με τον Μικρό γίνεται άλλοτε ψυχαναλυτική – όταν βουτάει στο υποσυνείδητο της επιλεγμένης από τον συγγραφέα απώθησης των άσχημων περιστατικών των δολοφονιών των μαύρων – και άλλοτε ζοφερή, αιχμηρή και καταγγελτική.
▪️Η ροή της πλοκής είναι κάθε άλλο παρά γραμμική καθώς τα όρια των επιμέρους αφηγήσεων θαμπώνουν και περιπλέκονται, στοιχείο που σίγουρα θα ενθουσιάσει εκείνους που αρέσκονται στην πρόκληση της διαφορετικής λογοτεχνικής φόρμας, στην αναζήτηση του κρυφού νοήματος και στην διερεύνηση του μη προφανούς. Εάν προσθέσουμε και την χιουμοριστική διάθεση με την οποία διανθίζονται τα πολλά και σοβαρά μηνύματα του κειμένου, θα έχουμε βιώσει την εμπειρία του να θίγονται καυτά, κοινωνικά ζητήματα με ηπιότερο λόγο και θα έχουμε αντιληφθεί ότι σε όλα τα δύσκολα θέματα χωράνε το χιούμορ και προπαντός η αγάπη.
◾<<Ήθελα να εξισορροπήσει αυτό το μέρος της κωμωδίας και της τραγωδίας γιατί νομίζω ότι έτσι είναι η ζωή>> J.M.
(Εξηγεί το έκκεντρο ύφος γραφής του).
◾<<Ευχαριστώ όλους τους ανθρώπους που έμαθαν να τραγουδούν σε έναν κόσμο που δεν θέλει να ακούσει τη φωνή τους>>. J.M.

◾ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
➖ Τζέισον Μοτ (Jason Mott)
Ο Jason Mott σπούδασε δημιουργική γραφή και έκανε το μεταπτυχιακό του στην ποίηση στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γουίλμινγκτον. Το πρώτο του μυθιστόρημα, The Returned, έγινε μπεστ σέλερ στην Αμερική και τηλεοπτική σειρά. Πεζά και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά λογοτεχνικά έντυπα. Το Φοβερό βιβλίο τιμήθηκε το 2021 με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ και το βραβείο Sir Walter Raleigh, ενώ ήταν επίσης φιναλίστ για το λογοτεχνικό βραβείο Joyce Carol Oates. Έγινε μπεστ σέλερ και ήταν ανάμεσα στα προτεινόμενα βιβλία του Time, της Washington Post, του Entertainment Weekly, της USA Today, του Fortune και πολλών άλλων εντύπων.
(Πηγή: “Εκδόσεις Διόπτρα”, 2023)

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave