«Είναι που ο χρόνος κυλάει αμείλικτα και μας παρασέρνει στο τέλος, χαρίζοντας ενδιάμεσα χαρές και λύπες, αυτές που έχει ήδη μοιράσει η μοίρα σε καθέναν από εμάς, μα δίχως να μας αποκαλύψει την αλληλουχία που έχει γραφτεί μ’ εκείνο το αόρατο στα μάτια μας μελάνι που αδυνατούμε να διαβάσουμε, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο άγνωστο το αύριο, πολύτιμη την ελπίδα κι απαραίτητη την προσπάθεια».

Πολλοί έχουν ασχοληθεί με την Μικρασιατική καταστροφή, με τη Σμύρνη και τον πόλεμο. Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί για τις απώλειες, τα πλούτη και την ονειρεμένη ζωή που ζούσαν εκεί οι άνθρωποι, μέχρι που τα εγκατέλειψαν όλα και έφυγαν για το άγνωστο, ψάχνοντας για μια νέα πατρίδα.
Η ματιά του καθενός έχει να προσδώσει και κάτι νέο για την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης, αλλά και οι αναγνώστες ακολουθούν με σεβασμό όσα μαθαίνουν και διαβάζουν, ακόμη και μέσα από την μυθιστορηματική ματιά του κάθε συγγραφέα.
Όμως το μυθιστόρημα του Δημήτρη Βαζελάκη «Σε χρόνο αόριστο» δεν στέκεται τόσο στον πόλεμο εκείνο, όσο στον επόμενο, του 1940, που ήρθε να αποτελειώσει ό,τι είχε μείνει όρθιο. Με εκπληκτικές περιγραφές στα πεδία της μάχης, με αληθοφάνεια και σεβασμό στα όσα η ιστορία έχει γράψει.

Με τη διεισδυτική του ματιά ανατρέχουμε μια περίοδο εβδομήντα και πλέον χρόνων, μαθαίνουμε για τις συνθήκες που οδήγησαν την ηρωίδα να παλέψει για να κρατηθεί ζωντανή, να δημιουργήσει από την αρχή τις προϋποθέσεις εκείνες που θα εξασφάλιζαν μια νέα πραγματικότητα για τους ανθρώπους που αγαπούσε, ότι δεν θα υπέφεραν όσα η ίδια είχε γνωρίσει, τον ξεριζωμό και την αβεβαιότητα. Δίπλα της σταθερός βράχος η μαμά Σουλτάνα, που μπορεί να μην ήταν η φυσική της μητέρα και ο Παύλος που ήταν τα πάντα, σύντροφος, φίλος, γονιός! Μα, ποιος είναι στ’ αλήθεια ο πραγματικός γονιός, εκείνος που σε φέρνει στον κόσμο ή εκείνος που με αγάπη και αληθινή αφοσίωση σε ανατρέφει και σου συμπαραστέκεται;

Ο ρόλος του γονιού είναι να διοχετεύσει στα παιδιά του την αγάπη, την πίστη και την αφοσίωση που θα τα περιβάλλει σε κάθε δυσκολία, σε κάθε μοιραίο χτύπημα. Και είναι φορές που η μοίρα αναλαμβάνει αυτό το ρόλο με τρόπο μαγικό, να ενώσει όσους άδικα είχε χωρίσει, να κάνει το θαύμα της έστω και αν οι πρωταγωνιστές αγνοούν την πραγματική αλήθεια.
Μέσα από υπέροχες περιγραφές γνωρίζουμε τη γενέτειρα πόλη του συγγραφέα, το Κάιρο, που επιλέγει να τοποθετήσει τους ήρωές του και να παίξουν το ρόλο τους ο καθένας στην πολυκύμαντη ζωή τους. Με θαυμασμό όμως παρακολουθούμε στην εξέλιξη της ιστορίας, τον τρόπο που ανάλογα με την ηλικία «μεγαλώνει» την ηρωίδα του και είναι στιγμές που θεωρείς ότι ο συγγραφέας είναι η ίδια η Μαρία που σου εξιστορεί τις κρυμμένες αλήθειες της, αυτές που ο χρόνος δεν έχει σημασία αν είναι ενεστώτας ή αόριστος… αν η μοίρα θελήσει θα βρει τον κατάλληλο χρόνο ώστε να «δέσει» όσους επέλεξε να χωρίσει…

«Πώς γίνεται και μας ξαφνιάζει πάντα η κατάληξη της ζωής; Γιατί μας προξενεί θλίψη το γνώριμο τέλος; «Ζούμε λες και δε θα πεθάνουμε ποτέ, και πεθαίνουμε λες και δε ζήσαμε καθόλου». Είναι φριχτός, άραγε, ο θάνατος ή πράγματι λυτρώνει από τα γήινα βάρη; Τι κρύβεται πίσω του; Πώς είναι σαν τον αντικρίζεις; Το μόνο σίγουρο είναι η θλίψη που προκαλεί σε όσους μένουν πίσω…»

SeXronoAoristoEx_Layout 1