ΙΒΛΙΝ ΓΟΥΟ
EVELYN WAUGH
Εκδόσεις GUTENBERG
Σειρά: ALDINA
Μτφρ: Παλμύρα Ισμυρίδου
Ένας στίχος από το ποίημα του Τ. Σ. Έλιοτ “Η έρημη χώρα” έδωσε τον τίτλο του βιβλίου που είναι πλάγια υπονοητικός.
<< Μέσα σε μία φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο >>. Μετάφραση Γ. Σεφέρη.
Το βιβλίο εκδόθηκε το 1934 και σύμφωνα με τους κριτικούς θεωρείται το αριστούργημα του Γουό.
“Ένα από τα πιο συγκλονιστικά και πικρά μυθιστορήματα του 20ου αιώνα” (Guardian).
Πρόκειται για μία αιχμηρή σάτιρα που καυτηριάζει την παρακμιακή ζωή των ευγενών της Βικτωριανής Αγγλίας και την κατάρρευση των ηθικών αξιών κατά την περίοδο μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων..
- Ζώντας με εθελοτυφλία στον αντίκτυπο της οικονομικής ύφεσης οι Άγγλοι αριστοκράτες πηγαινοέρχονται από τα κοσμικά σουαρέ στα κρυφά ερωτικά ραντεβού ανταλλάσσοντας συντρόφους και κρεβατοκάμαρες, αναλώνονται σε ύποπτες εμπορικές συμφωνίες και διαγκωνίζονται για μία πρόσκληση στις αίθουσες χορού.
Ο βασικός ήρωας, ο Τόνι Λαστ (επίθετο διόλου τυχαίο) είναι ένας ονειροπόλος ευγενής γαιοκτήμονας προσκολλημένος στην αριστοκρατική καταγωγή του, στη γη και στην οικογένειά του.
Ζει στον προγονικό πύργο- κληροδότημα στο Χέτον ευτυχισμένος (;) με τη σύζυγό του Μπρέντα και τον γιο τους. Ο πύργος ανακαινίστηκε τελευταία φορά το 1864 σε στυλ γκόθικ χωρίς σύγχρονες ανέσεις και παρουσιάζει μόνο τουριστικό ενδιαφέρον καθώς οι χώροι είναι επισκέψιμοι για το κοινό κατόπιν γραπτής αίτησης.
Ο Τόνι ξοδεύει όλη του την ενέργεια στη συντήρηση του κτιρίου και της γης του, η σύζυγός του όμως αισθάνεται αφόρητη πλήξη μακριά από την πόλη. Κι ενώ ο Τόνι πιστεύει ότι έχουν μία ιδανική, ευχάριστη ζωή με ασχολίες όπως η ιππασία και το κυνήγι, η Μπρέντα καιροφυλακτεί για το πότε θα της δοθεί η ευκαιρία να ξεφύγει από την ανιαρή καθημερινότητά της.
Η ευκαιρία προκύπτει στο πρόσωπο ενός νεαρού, του Τόμας Μπίβερ από το Λονδίνο ο οποίος επισκέπτεται τον πύργο ένα Σαββατοκύριακο με μοναδικό σκοπό να συγχρωτιστεί με τους ευγενείς ιδιοκτήτες του. Ανήκει ο ίδιος σ’ εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που έχουν μεγάλες φιλοδοξίες χωρίς να διαθέτουν ιδιαίτερα προσόντα. Επιδιώκει επαφές και γνωριμίες με την αριστοκρατία, επιδεικνύει τους λεπτούς και κομψούς τρόπους του και απολαμβάνει φιλοξενία και κοινωνική αποδοχή με στόχο την αναρρίχηση στις υψηλότερες τάξεις.
Η Μπρέντα συνάπτει ερωτική σχέση μαζί του, αρχίζει να επισκέπτεται πολύ συχνά το Λονδίνο προφασιζόμενη διάφορες υποχρεώσεις και καταλήγει να νοικιάσει ένα μικρό διαμέρισμα για να στεγάσουν τον παράνομο δεσμό τους.
Οι δύο εραστές κάτω από την ερωτική επίφαση χρησιμοποιούν ο ένας τον άλλον για διαφορετικούς λόγους. Εκείνη για να ζήσει την περιπέτεια με έναν μικρότερό της άνδρα και εκείνος για να έχει το “ελευθέρας” στα κοσμικά σαλόνια με τα δικά της διαπιστευτήρια.
Ο Τόνι, όντας ενοχικός απέναντι στην σύζυγό του – λόγω της προσήλωσής του στις ανάγκες της κομητείας-, προσπαθεί να δικαιολογεί πάντα την αδιάφορη συμπεριφορά της και επιλέγει να ζει στη σιγουριά της αμφιβολίας.
Στην αποτύπωση αυτής της σχέσης αναδεικνύεται η δύναμη της πένας του Γουό. Σκιαγραφεί τους χαρακτήρες με ρεαλισμό, καυστικότητα και φλεγματώδες χιούμορ παρουσιάζοντάς τους σαν ανθρώπους που ζουν για το χρήμα, τις απολαύσεις και το φαίνεσθαι. Οι δύο σύζυγοι λειτουργούν με διακριτικότητα ώστε να μην πληγώνει ο ένας τον άλλον, συγχρόνως όμως εμφανίζονται άδικοι, βίαιοι και σκληροί στο παρασκήνιο χωρίς να γίνονται αντιληπτοί.
<< Ήταν ό,τι πιο βολικό θα μπορούσε να συμβεί>>, σχολίασε η Μπρέντα. << Ξέρω καλά τον Τόνι, στο εξής, για κάμποσες εβδομάδες, θα τον τρώνε οι τύψεις. [……] Τώρα ξέρει ότι έχει λερωμένη τη φωλιά του, επομένως, ό,τι κι αν κάνω, δεν θα τολμήσει να μου κρατήσει κακία, πόσο μάλλον να πει κάτι. Και στην ουσία, δεν το ευχαριστήθηκε διόλου, ο έρμος, γεγονός επίσης θετικό. Πήρε το μάθημά του και στο εξής θα αποφεύγει τις ξαφνικές επισκέψεις>>.
<< Είσαι μοναδική στο να δίνεις μαθήματα στους άλλους>>, αποφάνθηκε ο Μπίβερ.
(σημ: είχε την ατυχή ιδέα ο Τόνι να επισκεφθεί την Μπρέντα στο διαμέρισμα του Λονδίνου χωρίς προειδοποίηση αλλά εκείνη προσποιήθηκε ότι απουσιάζει).
Γύρω από το τρίγωνο των βασικών χαρακτήρων αναπτύσσονται οι δευτερεύοντες που είναι επίσης εκκεντρικοί με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Φαντάζουν όλοι συγκροτημένοι στις δημόσιες εμφανίσεις τους, αλλά καρικατούρες στην ιδιωτική τους ζωή. Ο αναγνώστης παίρνει πληροφορίες για τον καθένα μέσα από σχόλια και κουτσομπολιά που κάνει ο περίγυρος.
Στην αφήγηση επικρατεί ένας εύθυμος κυνισμός, ένα παιχνίδι με το παράλογο και το μπουρλέσκ, κι ενώ στην πρώτη εκτίμηση ο αναγνώστης πιθανόν να χαρακτηρίσει τους ήρωες εγωιστές, υποκριτές και απάνθρωπους, με τη δεύτερη ματιά “κινδυνεύει” να τους συμπαθήσει, κυρίως τον ρομαντικό, προδομένο Τόνι του οποίου ο γάμος τελικά διαλύεται.
Από αυτό το σημείο της ιστορίας και μετά, στην αφήγηση εμπλέκονται προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα ο οποίος μετά το διαζύγιό του έκανε ένα ταξίδι στη μεθόριο μεταξύ Βρετανικής Γουιάνα και Βραζιλίας.
Για τους ίδιους λόγους, ο Τόνι εγκαταλείπει την Αγγλία ακολουθώντας μία ταξιδιωτική αποστολή για την ανεύρεση μιας χαμένης πόλης στη Βραζιλία.
Ο συγγραφέας δράττεται της ευκαιρίας για να διακωμωδήσει τη διαφορετικότητα και τις συμπεριφορές των αυτόχθονων λαών καθώς και να δημιουργήσει μία παρωδία πάνω σε θέματα που σήμερα θεωρούνται ρατσιστικά και σεξιστικά όπως όταν αναφέρεται στις εξωτικές, πρωτόγονες, “ασυγκράτητες” γυναίκες.
Το συγγραφικό του ύφος αλλάζει και χρωματίζεται με λυρισμό όταν περιγράφει σκηνές από το πέρασμα του ωκεανού και την τροπική φύση του Αμαζονίου. Μετά από διάφορα ατυχή συμβάντα ο Τόνι βρίσκεται χαμένος στη ζούγκλα, άρρωστος, χωρίς ελπίδα εντοπισμού του. Εκεί συναντά έναν “μοιραίο” άνθρωπο ο οποίος τον θεραπεύει με τα βότανα της φύσης υποχρεώνοντας τον ως ανταμοιβή να του διαβάζει φωναχτά βιβλία του Ντίκενς και να μείνει μαζί του ισόβια..
Η ιστορία του παραλογισμού συνεχίζεται αλλά μόνο για όσους διαβάσουν το βιβλίο…..το οποίο σημειωτέον, έχει δύο εκδοχές τέλους!
Ο συγγραφέας φιλοτεχνεί το πορτρέτο της παρηκμασμένης Βρετανίας όπου μια νέα, ανερχόμενη κοινωνική τάξη αμφισβητεί την παράδοση και την έως τότε επικρατούσα ηθική, επιδεικνύοντας εγωισμό και άμετρη απληστία. Μία βρετανική αριστοκρατία που ψυχορραγεί λίγο πριν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Η γλώσσα γραφής είναι πνευματώδης, απολαυστικά περιπαικτική και ανελέητα ειρωνική. Στη μετάφραση χρησιμοποιήθηκαν έξυπνα επιλεγμένες λέξεις συνεισφέροντας στην άρτια λογοτεχνική απόδοση του πρωτότυπου κειμένου.
Ένα βιβλίο “ράπισμα” στον καθωσπρεπισμό, με θέμα απλό και όχι απλοϊκό που είχε όμως την τύχη της υπέροχης γραφής του Γουό.
◾ Βιογραφικό
Ο Evelyn Waugh (1903-1966) γεννήθηκε στο Λονδίνο και σπούδασε στην Οξφόρδη. Το πρώτο του μυθιστόρημα “Decline and fall” κυκλοφόρησε το 1928 και γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία καθιερώνοντάς τον στο λογοτεχνικό είδος όπου έμελλε να διαπρέψει: την κοινωνική σάτιρα και την καυστική κωμωδία με επίκεντρο τη Χρυσή Νεολαία του Μεσοπολέμου και τις απεγνωσμένες προσπάθειές της να ξεφύγει από το προνομιούχο αλλά ασφυκτικό της περιβάλλον. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα “Πρόστυχα κορμιά”, “Black mischief”, “A handful of dust”, “Scoop”, “Brideshead revisited” κ.ά. Αξίζει ακόμη να μνημονευθεί η τριλογία των πολεμικών του αναμνήσεων με τον γενικό τίτλο “The sword of honour”, καθώς και τα αποκαλυπτικά ημερολόγιά του.
Όπως έγραψε ο κριτικός λογοτεχνίας Edmund Wilson, “…. ο Γουό […] θα μνημονεύεται ως η μοναδική πρώτης γραμμής κωμική ιδιοφυΐα που εμφανίστηκε στην Αγγλία μετά τον Μπέρναρντ Σω”.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.