Κωνσταντίνος Ζαχαρία: συνέντευξη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου «Αγνότητα και αμαρτία» – Εκδόσεις «Πηγή»

Πόλεμος. Αυτή είναι η κύρια έννοια που μας απασχολεί στο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Ζαχαρία, καθώς, όπως εξηγεί στο «Vivlio-life», θα συναντήσουμε την «Αγνότητα και αμαρτία», μόνο σ’ ένα, αλλά κομβικό σημείο του. Ο συγγραφέας είναι φυσικός ομιλητής και της ρωσικής γλώσσας κάτι που δικαιολογεί την επιλογή του θέματος που «προέκυψε αρχικά από το ενδιαφέρον μου για τη Στρατιωτική Ιστορία, πρώτα της Αρχαίας Ελλάδος, και μετέπειτα της Νεώτερης Ευρώπης, με έμφαση στην Ελλάδα και στην Ρωσία». Σημαντικό ρόλο στην τελική του απόφαση έπαιξε και το «καλλιτεχνικό ενδιαφέρον γύρω από το έργο «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι, μέσα από τη σοβιετική και τη βρετανική κινηματογραφική τους εκδοχή, καθώς και γενικά για την κλασσική λογοτεχνία της Ρωσίας και της Ευρώπης του 19ου αιώνα».

• Αγνότητα και αμαρτία. Δυο λέξεις, με αντίθετες έννοιες που επιλέξατε για τον τίτλο του ιστορικού μυθιστορήματός σας. Θα μας απασχολήσουν ως έννοιες στην ανάγνωση;
  Οι δύο αυτές έννοιες, που έδωσαν το όνομα στο έργο, θα αναφερθούν ρητά μονάχα σε ένα σημείο του βιβλίου, το οποίο, ωστόσο, αποτελεί ένα από τα κομβικά σημεία, κι αφορά τον γάμο του πρωταγωνιστή και τη δημιουργία της δικής του οικογένειας. Η κύρια έννοια που θα απασχολήσει τον αναγνώστη είναι αυτή του πολέμου, με διαφορετικά κεφάλαια να καταπιάνονται με διάφορες πτυχές του πολέμου, όπως είναι οι αφορμές ενός πολέμου, οι συγκρούσεις στα πεδία των μαχών, η προσφυγιά και η σκλαβιά, οι «παράπλευρες» απώλειες, οι τρόποι με τους οποίους ένας πόλεμος επηρεάζει την πολιτιστική ζωή ενός τόπου κ.α. Ο αναγνώστης θα «βρεθεί» στα πεδία μαχών σε διαφορετικές χώρες κατά τη διάρκεια της πεντηκονταετίας από το 1812 μέχρι το 1862 και θα μελετήσει τις εξελίξεις και την πτυχή του πολέμου που «αντιστοιχεί» σε κάθε χώρα (π.χ, στην περίπτωση της Κίνας είναι τα ναρκωτικά), έχοντας την ευκαιρία να συλλογιστεί γύρω απ’ αυτές τις πτυχές και να διατυπώσει μια άποψη γι’ αυτές.
• «Είναι φυσικός ομιλητής της ελληνικής και της ρωσικής γλώσσας», καταλήγει το βιογραφικό σας, οπότε αντιλαμβανόμαστε και την ευαισθησία σας στην επιλογή του θέματος. Μιλήστε μας γι αυτή την επιλογή.
  Η επιλογή του θέματος προέκυψε αρχικά από το ενδιαφέρον μου για τη Στρατιωτική Ιστορία, πρώτα της Αρχαίας Ελλάδος, και μετέπειτα της Νεώτερης Ευρώπης, με έμφαση στην Ελλάδα και στην Ρωσία. Έπειτα, είναι και το καλλιτεχνικό ενδιαφέρον γύρω από το έργο «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι, μέσα από τη σοβιετική και τη βρετανική κινηματογραφική τους εκδοχή, καθώς και γενικά για την κλασσική λογοτεχνία της Ρωσίας και της Ευρώπης του 19ου αιώνα. Κατά την έρευνα των ιστορικών γεγονότων προέκυψαν κι άλλα ενδιαφέροντα ιστορικά γεγονότα, όπως οι πόλεμοι του Οπίου στην Κίνα (που επέτρεψαν τη στροφή στην πτυχή των ναρκωτικών και των εμπορικών πολέμων), τα οποία επέτρεπαν μια δυνατή ροή στην αφήγηση μου και παρείχαν στον πρωταγωνιστή την ευκαιρία να ταξιδέψει και να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες. Παράλληλα, η ανακάλυψη ενδιαφερόντων γεγονότων γύρω από την προσωπικότητα και τη ζωή του Τολστόι (η φιλειρηνική του στάση, η απέχθεια για τον πατριωτισμό και τον πόλεμο, η παιδαγωγική του δράση, η υπηρεσία του στη Σεβαστούπολη) επηρέασαν τη δομή του έργου. Το έργο καλύπτει, όπως προανέφερα, την περίοδο 1812-1862..γιατί, όμως; Το 1812 είναι θεμελιώδες για την ρωσική ιστορία, καθώς αφορά τον «Πατριωτικό Πόλεμο», όπως αποκαλείται η εισβολή του Ναπολέοντα στα εδάφη της αυτοκρατορίας (νομίζω είναι προφανής η σύνδεση με την ορολογία «Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος», ο οποίος γίνεται όλο και πιο σημαντικής στην ρωσική ιδεολογία), και αποτελεί βασικό κομμάτι του «Πόλεμος και Ειρήνη». Η γνωριμία με τον Τολστόι γίνεται σε ακόμα μια πάλη της Ρωσίας με έναν Ναπολέοντα (ανιψιό του προηγούμενου, αλλά όχι με το ίδιο ευνοϊκό αποτέλεσμα), για να ακολουθήσουν συζητήσεις για την παιδαγωγική (έχω σπουδάσει δάσκαλος δημοτικής και με προέτρεψε να μελετήσω περισσότερο τη δράση του, κυρίως επειδή διαφωνεί με το πρωσικό μοντέλο που υιοθετούμε ακόμα και σήμερα) και να καταλήξουμε σε μια περίοδο όπου ο Τολστόι συγκεντρώνει υλικό για το μελλοντικό του έργο (αν και, σκοπός του δεν ακριβώς να περιγράψει τα γεγονότα του 1812, αλλά του 1825 και της εξέγερσης των Δεκεμβριστών, ωστόσο, η Ιστορία το θέλησε αλλιώς…), το «Πόλεμος και Ειρήνη», παρέχοντας την κυκλική ροή που έχει το έργο.
• Τι είναι, όμως, εκείνο που περισσότερο σας γοήτευσε στο συγκεκριμένη ιστορική εποχή την οποία χαρακτηρίζετε ως μία από τις πιο συγκλονιστικές εποχές της σύγχρονης ιστορίας;
  Είναι μια περίοδος, όπου προφανώς παρατηρείται μια τρομερή ανάπτυξη της βιομηχανίας, με τον πληθυσμό των πόλεων να αυξάνεται κατακόρυφα, τα ταξίδια να γίνονται πιο εύκολα, τον μέσο πληθυσμό να απολαμβάνει αγαθά από διάφορα μέρη του κόσμου αντί από την περιορισμένη τοπική αγορά, έχουμε τη γέννηση της παιδαγωγικής τέχνης και των απελευθερωτικών κινημάτων σε ολόκληρη την υφήλιο. Από την άλλη, ωστόσο, έχουμε μια αυξανόμενη αποικιοκρατική πολιτική, η ανάγκη για νέες αγορές οδηγεί κράτη σε επεκτατικές πολιτικές κι αντιπαραθέσεις, είναι έντονο το φαινόμενο της παιδικής εργασίας και της δουλείας, ενώ ανθίζει παράλληλα και το εμπόριο ναρκωτικών, ιδίως σε κράτη που αντιτάσσονται στις πολιτικές των Μεγάλων Δυνάμεων. Τα γεγονότα και τα επιτεύγματα αυτής της εποχής, ιδίως ο φρενήρης ρυθμός τους, θα προετοιμάσουν το έδαφος για τις μεγάλες και αιματηρές συγκρούσεις του 20ου αιώνα, με τους φιλοσοφικούς προβληματισμούς που τέθηκαν τότε να επηρεάζουν τις φιλοσοφικές διαμάχες που έχουμε ακόμα και σήμερα, ιδίως σε μια περίοδο που διαβάζουμε παντού ότι είμαστε στα πρόθυρα ενός νέου μεγάλου πολέμου, αναλογιζόμαστε τις πτυχές του και θέτουμε το ερώτημα «υπάρχει δίκαιος πόλεμος;» (όπως το εννοούν οι Ρωμαίοι) ή αν η παραμικρή αφορμή είναι επί της ουσίας «άνευ νοήματος» (όπως το θέτει ο Τολστόι στο παρόν έργο, παραθέτοντας παραδείγματα).
• Ο αναγνώστης έχει στη διάθεσή του εκτενείς και χρήσιμες παραπομπές, κυρίως, για ιστορικά γεγονότα τα οποία περιγράφατε. Πού εστιάσατε την έρευνά σας πριν ξεκινήσατε να γράφετε;
  Ήθελα να παρέχω στον αναγνώστη ακριβείς πληροφορίες για το περιβάλλον, στο οποίο βρίσκονταν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας και ποιες εξελίξεις επηρέασαν τις σκέψεις και τις πράξεις τους, ενώ παράλληλα θέλω να τον βάλω να «σταθεί» δίπλα τους, να νιώσει τα αισθήματα τους, να μεταφερθεί σε μια άλλη εποχή, να δει τις διαφορές με τη ζωή που έχει σήμερα, αλλά ίσως και ποιες «αδικίες» παραμένουν ακόμα και σήμερα, να σχηματίσει μια άποψη – δεν είναι, προφανώς, απαραίτητα, να βλέπει τα γεγονότα γύρω του όπως το κάνει το παρόν βιβλίο, ωστόσο, θα ήθελα να πιστεύω πως παρέχει μια πλατφόρμα σκέψης και συζήτησης.
• Άννα Πετρόβνα Ιβανόβα. Τη γνωρίζουμε τη στιγμή που μαθαίνει τον θάνατο του συζύγου της. Μιλήστε μας για την κεντρική ηρωίδα σας.
  Η αλήθεια είναι πως δεν έχω δει (εγώ προσωπικά, τουλάχιστον) την Άννα Πετρόβνα ως βασική και κεντρική ηρωίδα του έργου, θα έλεγα μάλιστα πως η Σόφια Αντριέγιεβνα, ακόμα και η Μέλανι/Αλεξάνδρα, έχουν μεγαλύτερη επιρροή στο έργο και στον πρωταγωνιστή μας. Ωστόσο, η Άννα αποτελεί το παράδειγμα μιας στοργικής μητέρας και συζύγου, η οποία, ωστόσο, κλονίζεται από τη δυστυχία που χτυπάει την οικογένεια της, πρώτα μετά το Μποροντινό, και μετά τη σύλληψη του Κιρίλ και τη φυλάκιση του στη Σιβηρία, η οποία προκαλεί τη διάσπαση της οικογένειας. Ο θάνατος της, κατ’ ακρίβειαν, η αυτοκτονία της, μετά από μεγάλη περίοδο αμέλειας του εαυτού της και ψυχικής καταστροφής, πιθανώς αποτελεί την «απελευθέρωση» της… θα μπορούσε να είχε πράξει αλλιώς; Πιθανώς, αν ζούσε στις μέρες μας, αλλά ίσως και όχι.
• Ντμίτρι. Είναι ο γιος που φέρνει στον κόσμο η Άννα λίγο πριν τον θάνατο του αγαπημένου της και αυτός που παίρνει την πρωταγωνιστική σκυτάλη στο βιβλίο σας. Ας τον γνωρίσουμε.
  Ο Ντμίτρι, ή όπως ονομάζεται συνεχώς στο έργο «Μίτια» (εδώ θα χρειαστεί να κάνω μια παρέμβαση, στην ρωσική γλώσσα υπάρχουν δύο υποκοριστικά για το όνομα «Ντμίτρι», το «Μίτια» και το «Ντίμα», προτίμησα το πρώτο που είναι πιο αρχαίο και δείχνει κάπως τις σλάβικες επιρροές που είχε στην παιδική του ηλικία), είναι ο πρωταγωνιστής, είναι αυτός που απεικονίζει όλες τις συγκρούσεις της εποχής του, αυτός που παρατηρεί τα βασικά γεγονότα και θέτει προβληματισμούς και σκέψεις σε συζητήσεις με την οικογένεια και τους φίλους που αποκτά σε διάφορα μέρη της υφηλίου, σε διάφορες χωροχρονικές στιγμές. Θα αγαπήσει και θα αγαπηθεί, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον θάνατο και τον πόλεμο σε όποια χώρα κι αν πάει, θα δει τον κόσμο να αλλάζει, ωστόσο, θα αποκτήσει την πνευματική σοφία, παραμένοντας μεν Ρώσος Ορθόδοξος διανοούμενος, αλλά ανοιχτόμυαλος για τη σοφία των άλλων, και φίλος που θα σταθεί στη δυστυχία τους. Σε ένα μέρος του έργο θα αποτελέσει δίδυμο με τη Σόφια Αντριέγιεβνα, ενώ στο δεύτερο μέρος θα αποτελέσει δίδυμο (με τη συνδρομή του Νικολάι) με τον Λέοντα Τολστόι. Ευελπιστώ πως οι περιπέτειες του θα συναρπάσουν, ενώ οι εντυπώσεις που αποκομίζει από τα ταξίδια του θα προκαλέσουν τη συζήτηση μεταξύ των αναγνωστών.
• Ένα σημαντικό πρόσωπο στο μυθιστόρημά σας είναι η Σόφια Αντριέγιεβνα. Εκτός από το γεγονός ότι ανέθρεψε τον Ντμίτρι, ποιο ρόλο θα παίξει στην πλοκή της ιστορίας;
  Η Σόφια Αντριέγιεβνα, όπως προανέφερα, θα αποτελέσει με τον Μίτια το πρωταγωνιστικό δίδυμο στο πρώτο μέρος της αφήγησης. Όντας σλαβόφιλη, θα αναθρέψει τον Μίτια με βάση τις ρωσικές παραδόσεις, επηρεάζοντας τις σπουδές του Μίτια στη Θεολογική Σχολή, αλλά και συνδράμοντας στο ταξίδι του Μίτια στη Σιβηρία, καθώς και στην αποστολή του στην Αγγλία (και μετέπειτα στη Γαλλία), ούτως ώστε αυτός να εκπληρώσει την υπόσχεση που δίνει στον αδερφό του. Η Σόφια Αντριέγιεβνα είναι το πρότυπο της μετριοφροσύνης και της αγάπης για την οικογένεια και την Πατρίδα, αυστηρή και δυναμική (μην ξεχνάμε ότι ανέθρεψε και τον γιο της, όταν ο σύζυγος της πέθανε, με τον μικρό να είναι έφηβος), ενώ, παρά τις αυστηρές της απόψεις, θα δεχθεί τη Μέλανι και τον Νικολά (μετέπειτα Νικολάι) στην οικογένεια της, αποδεχόμενη το παρελθόν της Μέλανι ως πόρνης, λέγοντας πως μερικές φορές, ο δρόμος προς την αγνότητα (τη μητρική αγνότητα, την αγάπη για τα παιδιά και την αυτοθυσία) είναι μέσω της αμαρτίας (αυτή η ιδέα της θα δώσει και τον τίτλο στο έργο).
• «Πολιτικές επαναστάσεις, δολοπλοκίες, η αυτοκτονία του αδερφού του στη Σιβηρία, η Βιομηχανική Επανάσταση, τα κοινωνικά προβλήματα της πορνείας, της δουλείας και του εμπορίου ναρκωτικών…», διαβάζω. Ποιο από τα παραπάνω ιστορικά – κοινωνικά αλλά και προσωπικά γεγονότα θα ταρακουνήσουν περισσότερο τον πρωταγωνιστή σας;
  Ιδιαίτερα η αυτοκτονία του αδερφού του στη Σιβηρία, καθώς αποτελεί την αφορμή για τα πρώτα ταξίδια του Μίτια, καθώς και η γνωριμία με τον Τολστόι κατά την πολιορκία της Σεβαστούπολης, η οποία ανοίγει τον «ασκό του Αιόλου» για τις διάφορες πτυχές των πολεμικών αναμετρήσεων.
• Όλα τα παραπάνω, όπως σημειώνετε στο οπισθόφυλλό σας «διαμορφώνουν τις βλέψεις του πρωταγωνιστή για τον κόσμο…». Ποιες είναι οι βλέψεις του Ντμίτρι;
  Η βασική φιλοσοφία του Μίτια είναι «αγάπα τον πλησίον σου», όσο δύσκολο κι αν είναι, όσο κι αν ίσως αντιτίθεται με τις απόψεις των άλλων. Για παράδειγμα, αθετεί τις εντολές του πατριού του και κάνει τα αδύνατα δυνατά για να φθάσει στη φυλακή της Σιβηρίας και να δει τον αδελφό του μια τελευταία φορά, ενώ, αν και θα συναντήσει δυσκολίες με τις σπουδές και τον φόβο για το «άγνωστο», θα υλοποιήσει την υπόσχεση προς τον Κιρίλ και θα ταξιδέψει προς τη «μητέρα των επαναστάσεων» Γαλλία, διευρύνοντας τους ορίζοντες του. Θα αντιταχθεί κατά της παιδικής εργασίας και θα προσπαθήσει για ένα καλύτερο μέλλον για τους μαθητές του, ενώ προσφέρει ανακούφιση στους στρατιώτες στη Σεβαστούπολη, αλλά και στη μακρινή Βοστόνη (ασχέτως ότι οι Αμερικανοί δεν είναι συμπατριώτες του). Αυτή η βλέψη συνοψίζεται στη νουθεσία της γιαγιάς του, η οποία (καθώς ο Μίτια είχε δυσκολίες στην εφηβεία να προσελκύσει φίλους και θα μπορούσε να νιώσει ζήλια για τον αδερφό του) του τονίζει πως αν χρειαστεί να διαλέξει ανάμεσα στο πνεύμα του (κάνοντας ίσως κάτι που δυσαρεστήσει τους άλλους) και τους άλλους (προκαλώντας πιθανώς κακό στον εαυτό του), να επιλέξει το πνεύμα του.
• Η «Αγνότητα και αμαρτία» γράφτηκε μία εποχή, που, τίποτε δεν προμήνυε τον πόλεμο στην Ουκρανία, που, στο μέλλον ίσως αποτελέσει έμπνευση κάποιων συγγραφέων. Άραγε θα μπορούσε να εμπνεύσει κι εσάς;
  Πολύ πιθανώς, αλλά θεωρώ πως το εν λόγω θέμα, λόγω της πολυπλοκότητας και της ευαισθησίας του, θα χρειαστεί τρομερή ανάλυση. Η Ουκρανία, για να θέσω εν συντομία την άποψη μου, είχε την ιστορική ατυχία να βρίσκεται ανάμεσα σε δύο εχθρεύοντες πολιτισμούς, τους Τεύτονες και τους Σλάβους, με τα εδάφη της χώρας να περνάνε από χέρι σε χέρι μέσα από μεγάλους πολέμους, δημιουργώντας την πολύπλοκη πολιτική και πολιτιστική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα.
  Οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί, όντας Σλάβοι, αποτελούν αδελφούς λαούς (αν μη τι άλλο, όπως θα προσέξει κανείς και στα βιβλία Ιστορίας, η πρώτη ρωσική πρωτεύουσα είναι το Κίεβο, γι’ αυτό και αναφερόμαστε σε Ρως του Κιέβου όταν μελετάμε τη βυζαντινή ιστορία στα σχολεία), οι οποίοι, όμως, ακολούθησαν ολίγον διαφορετικούς ιστορικούς δρόμους, έχοντας τόσο ειρηνικές όσο και εχθρικές σχέσεις, οι οποίες έχουν φέρει στο προσκήνιο κι άλλους «ιστορικούς παίκτες», όπως η Ε.Ε, οι ΗΠΑ και η Κίνα. Παρατηρώντας τα γεγονότα, βλέπω και τις διάφορες πτυχές που αναφέρει το βιβλίο «Αγνότητα & Αμαρτία», όπως την αγάπη προς την Πατρίδα και την αυτοθυσία, την προσφυγιά, τις εμπορικές σκοπιμότητες (που οδηγούν σε κυρώσεις που πλήττουν, όμως, αμφότερες πλευρές), πιθανώς τη δουλεία, στην οποία θα υποπέσουν αρκετοί πρόσφυγες στις ευρωπαϊκές χώρες, όπως και πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή κατά την προηγούμενη δεκαετία.
  Καταληκτικά, θα ήθελα να ευχηθώ να λήξει όσο το δυνατόν συντομότερα αυτή η «θερμή» κατάσταση, η οποία σιγόβραζε τις τελευταίες δεκαετίες στα εδάφη της Ουκρανίας, ούτως ώστε η ανθρωπότητα να μη θρηνήσει περισσότερα θύματα. Όσον αφορά επιδράσεις, θα έλεγα πως θα μπορούσε, αλλά, ίσως δεν θα έβλεπα την παρούσα κατάσταση, αλλά παλαιότερες (όπως όταν ήταν όντας ένας λαός ή όταν προέκυψε μια έχθρα κατά την τσαρική περίοδο και την αρχή της Επανάστασης των Μπολσεβίκων)…

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Πρόσφυγες απομακρύνονται από τη Μόσχα και
σύντομα βλέπουν έντρομοι την αρχαία πρωτεύουσα να φλέγεται. Η Άννα Πετρόβνα Ιβανόβα μαθαίνει για τον θάνατο του αγαπημένου της στο πεδίο της μάχης του Μποροντινό, λίγο πριν γεννήσει τον δεύτερο της γιο, Ντμίτρι. Παιδί ενός πολέμου και συμμετέχων ως ιατρός και παρατηρητής σε άλλους πολέμους της Ρωσίας και άλλων χωρών, ο Ντμίτρι, αναθρεμμένος με το ορθόδοξο χριστιανικό πνεύμα από τη γιαγιά του, Σόφια Αντριέγιεβνα, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα διάφορα πολιτικά και πολιτιστικά ρεύματα της εποχής του. Πολιτικές επαναστάσεις, δολοπλοκίες, η αυτοκτονία του αδερφού του στη Σιβηρία, η Βιομηχανική Επανάσταση, τα κοινωνικά προβλήματα της πορνείας, της δουλείας και του εμπορίου ναρκωτικών διαμορφώνουν τις βλέψεις του πρωταγωνιστή για τον κόσμο, ενώ η ανατροφή ενός καλλιτέχνη και η γνωριμία με τον Λέοντα Τολστόι οδηγεί σε συζητήσεις για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για μια από τις πιο συγκλονιστικές εποχές της σύγχρονης ιστορίας.

Βιογραφικό
Ο Κωνσταντίνος Ζαχαρία γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1996, στη Λεμεσό της Κύπρου. Από μικρός, αγάπησε το βιβλίο και ασχολήθηκε ερασιτεχνικά µε τη συγγραφή. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου (Λευκωσία), µε ειδικότητα δασκάλου Δημοτικής Εκπαίδευσης το 2019, ενώ συνέχισε τις µμεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο τμήμα, στον τομέα της Συγκριτικής Παιδαγωγικής και των Αναλυτικών Προγραμμάτων. Το 2020 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, µε τίτλο Ιέ, παιάν!. Είναι φυσικός ομιλητής της ελληνικής και της ρωσικής γλώσσας.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save