Μαρία Χίου: συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη

Συγγραφέας του βιβλίου Τα χειρόγραφα της Μέλισσας – Εκδόσεις ΕΞΗ

Στη Σάμο του 1968 μας μεταφέρει με το μυθιστόρημά της η Μαρία Χίου. Εκεί συναντούμε τους ήρωές της αλλά μαθαίνουμε και την “τρεβετόλη”, την φαρμακευτική ουσία που κατευνάζει τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Αυτό που ευχάριστα διαπιστώνουμε στην ανάγνωση είναι οι αναφορές στα κρυμμένα μυστικά του σύμπαντος. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας, η οποία ασχολείται ενεργά με την αρχαία ελληνική γραμματεία από το 2016, διαπίστωσε πως «υπάρχει ένας κοινός τρόπος ερμηνείας του σύμπαντος κόσμου ανάμεσα στους προσωκρατικούς και τους σύγχρονους επιστήμονες, γεγονός που εξακολουθεί να μου δημιουργεί δέος και περιέργεια». Για τη συγγραφή του βιβλίου χρειάστηκε έρευνα που κινήθηκε σε δυο άξονες. «Ο πρώτος αφορούσε τις διδαχές των προσωκρατικών φιλοσόφων και ιδιαίτερα του Πυθαγόρα και ο δεύτερος τη σύγχρονη ματιά της φυσικής για την ερμηνεία του κόσμου».

• Θα ήταν χρήσιμο να ξεκινήσουμε τη συνομιλία μας με το δεύτερο μισό του τίτλου σας. Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για τη Μέλισσα.
  Η Μέλισσα, στο νέο μου μυθιστόρημα, είναι ένα κορίτσι 12 ετών, το οποίο έχει γεννηθεί στη Σάμο και -ούσα κυνηγημένη, κάποια στιγμή, από τη γυναίκα που τη μεγάλωσε- κρύβεται σε ένα δάσος του νησιού όπου έχει την τύχη να συναντήσει τον Πυθαγόρα. Ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος βρίσκεται στη στιγμή εκείνη της ζωής του κατά την οποία σχεδιάζει να πραγματοποιήσει το γνωστό ταξίδι για τον Κρότωνα της Ιταλίας. Εκεί θα ιδρύσει τη φιλοσοφική του σχολή (Ομακοείον) και η Μέλισσα θα γίνει η πρώτη του μαθήτρια.
  Το εν λόγω όνομα επιλέχθηκε γιατί -και στην πραγματικότητα- υπήρξε μαθήτρια του Πυθαγόρα, ονόματι Μέλισσα και γιατί οι μέλισσες χαίρουν ιδιαίτερης τιμής στην αρχαιότητα και κατέχουν ξεχωριστή θέση στην ελληνική μυθολογία. Μέλισσα, ως γνωστό, ονομαζόταν η τροφός του Δία και ήταν η νύμφη εκείνη στην οποία τον παρέδωσε κρυφά η Ρέα για να τον μεγαλώσει και Μέλισσες, επίσης, λέγονταν οι ιέρειες αρκετών σημαντικών θεοτήτων (Περσεφόνη, Δήμητρα, Κυβέλη, Άρτεμις).
• Και τα χειρόγραφα; Κυριολεκτεί ο τίτλος σας;
  Ναι, κυριολεκτεί, καθώς η Μέλισσα μαγεύεται από τα λόγια και τον τρόπο που αλληλοεπιδρά μαζί της ο φιλόσοφος Πυθαγόρας και αποφασίζει, όταν εκείνος δεν είναι πια εν ζωή, να καταγράψει την εμπειρία, τις διδαχές και όλα όσα της φανέρωσε το διάστημα που υπήρξε δάσκαλός της. Αυτά συμβαίνουν φυσικά πριν από 2.500 έτη και, επειδή πρόκειται για μια χρονολογία πολύ παλιά, μέσα στο βιβλίο αναφέρεται πως τα συγκεκριμένα κείμενα αντιγράφηκαν από αγνώστους στο πέρασμα του χρόνου και κατέληξαν σε περγαμηνές, οι οποίες έρχονται στο προσκήνιο κατά τον ρου της μυθοπλασίας.
• Σάμος 1968. Εκεί μας μεταφέρει η έμπνευσή σας, για να μας κάνει μάρτυρες του θανάτου μιας νεαρής που αναστατώνει την μικρή κοινωνία. Μιλήστε μας για την Αναστασία.
  Η Αναστασία είναι ένα 18χρόνο κορίτσι που γεννήθηκε και αυτή, όπως και η Μέλισσα, στη Σάμο. Η ιστορία της είναι ξεχωριστή καθώς η συγκεκριμένη κοπέλα παρουσιάζει την εξής ιδιαιτερότητα: έχει το χάρισμα να ακούει λόγια και ήχους που πηγάζουν από πολύ μακριά της και που, υπό «φυσιολογικές» συνθήκες, θα ήταν αδύνατον κάποιος να ακούσει, καθώς και να βλέπει πράγματα εκεί όπου οι άλλοι δεν αντιλαμβάνονται απολύτως τίποτα. Η επίσημη διάγνωση για το κορίτσι είναι σχιζοφρένεια, ωστόσο η Αναστασία δεν πάσχει από αυτό. Η Αναστασία είναι ένα υπέροχο πλάσμα και δεν πάσχει από καμία ασθένεια! Η περίπτωσή της εξηγείται επαρκώς τόσο στις σελίδες του βιβλίου όσο και, στην πραγματικότητα, από τη σύγχρονη επιστήμη!
  – Νικόλας. Αρραβωνιαστικός της Αναστασίας και εκείνος που την βρήκε το μοιραίο ξημέρωμα. Σας παίδεψε αυτός ο επινοημένος χαρακτήρας;
  Ο Νικόλας δεν με παίδεψε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα του συγκεκριμένου βιβλίου. Γιατί η αλήθεια είναι πως, αυτή τη φορά όλα όσα ήθελα να μοιραστώ μέσα από τα «Χειρόγραφα της Μέλισσας», έπρεπε να γίνουν πρωτίστως κατανοητά σε εμένα, ύστερα να απλοποιηθούν, να μοιραστούν στους διάφορους ήρωες ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του καθενός και κατόπιν να ειπωθούν από αυτούς με τρόπο που να κεντρίζει το ενδιαφέρον. Κάτω από αυτό το πρίσμα και εξαιτίας της συγκεκριμένης διαδικασίας, όλοι οι χαρακτήρες αποδείχθηκαν δύσκολοι και με παίδεψαν αρκετά.
• Θα δούμε στην ανάγνωση αν πρόκειται για αυτοκτονία ή δολοφονία. Αυτό για το οποίο θα θέλαμε να μας μιλήσετε είναι ο υπότιτλος του οπισθόφυλλου: Είναι τόσο αθώοι και ανιδιοτελείς; Ποιους αφορά;
  Αφορά τον Φαίδωνα και τον σύζυγο της κόρης του, τον Χρήστο. Πεθερός και γαμπρός είναι μέλη του Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών της Αθήνας και συνεργάζονται με σκοπό την κατασκευή της «τρεβετόλης». Πρόκειται για μία φαρμακευτική ουσία που κατευνάζει τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας και που οι δυο τους ελπίζουν να της δοθεί άμεσα άδεια κυκλοφορίας. Και πράγματι αυτό θα συνέβαινε, αν τα στοιχεία αναφορικά με τις παρενέργειες πάνω στα πειραματόζωα δεν έδιναν -μία στις δέκα φορές- όχι μόνο απογοητευτικά αλλά και τρομακτικά αποτελέσματα. Για αυτόν τον λόγο, ο Φαίδων και ο Χρήστος παίρνουν υπό την ευθύνη τους την Αναστασία, βγάζοντάς την από το ψυχιατρείο, προκειμένου να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά της από κοντά και να βοηθηθούν στην ορθή παρασκευή του φαρμάκου. Είναι όμως τόσο αθώοι και ανιδιοτελείς; Γίνονται όλα για την υποτιθέμενη ίαση της «ασθενούς»; Και ο Χρήστος που την ερωτεύεται; Έχει αυτό το δικαίωμα; Όταν το κορίτσι βρίσκεται νεκρό και η τρεβετόλη διαρρέει παρανόμως εκτός εργαστηρίου, η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο.
• Ένας χαρακτήρας που τραβά την προσοχή μας σ’ αυτό το βιβλίο είναι ο Φαίδωνας. Πόσο σας διευκόλυνε κατά τη συγγραφή η επιλογή του, ως το πρόσωπο που θα διαχειριστεί τις εντυπωσιακές πληροφορίες που είχατε στη διάθεσή σας;
  Η αλήθεια είναι πως ένας χαρακτήρας σαν τον Φαίδωνα, ένας επιστήμονας ταγμένος στην έρευνα, εμμονικός και απόλυτα δοσμένος στον σκοπό του ήταν άκρως απαραίτητος. Ο Φαίδων ξεκινάει με αγνές προθέσεις να εξερευνήσει τον κόσμο, παρακινημένος από την εσωτερική φλόγα της περιέργειας λες και είναι πρωτόπλαστος. Στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται όλες οι γνώσεις που απέκτησα μέσα από την έρευνα, απλοποιούνται και «ντύνουν» την ιστορία μας. Στον αντίποδα ενός τέτοιου χαρακτήρα βρίσκεται ο Αυγέρης, ένας άνθρωπος που μαγεύεται από το μυστήριο και τα «ανεξήγητα» του σύμπαντος και προσπαθεί να το προσεγγίσει υπό ένα άλλο πρίσμα, αυτό της μεταφυσικής.
• Κρυμμένα μυστικά του σύμπαντος. Οι σύγχρονοι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν όσα έχουν πει Πλάτων – Παρμενίδης – Πυθαγόρας. Πότε ξεκίνησαν να απασχολούν εσάς ως άνθρωπο και συγγραφέα;
  Ξεκίνησα να ασχολούμαι ενεργά με την αρχαία ελληνική γραμματεία το 2016. Εκείνη η χρονιά στάθηκε ορόσημο για εμένα γιατί, εκτός από το γεγονός ότι άρχισα να γράφω το συγκεκριμένο βιβλίο, άρχισα επίσης να βλέπω τη ζωή, τη δική μου αλλά και γενικότερα, από μία άλλη οπτική γωνία. Σε αυτό συνέβαλε, εκτός των άλλων, η ευτυχής συγκυρία να συναντήσω διαδικτυακά τον αστροφυσικό, κύριο Μάνο Δανέζη, του οποίου τις διαλέξεις παρακολουθώ μέχρι και σήμερα. Τότε διαπίστωσα πως υπάρχει ένας κοινός τρόπος ερμηνείας του σύμπαντος κόσμου ανάμεσα στους προσωκρατικούς και τους σύγχρονους επιστήμονες, γεγονός που εξακολουθεί να μου δημιουργεί δέος και περιέργεια.
• Είναι πολλές οι υποσημειώσεις που έχουμε στη διάθεσή μας, με πληροφορίες οι οποίες λύνουν απορίες και διευκολύνουν την ανάγνωση. Πόσο ενδιαφέρουσα ήταν η έρευνα παράλληλα με τη συγγραφή και προς ποια κατεύθυνση κινηθήκατε για το τελικό αποτέλεσμα;
  Η έρευνα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και, όπως ανέφερα ήδη, κινούταν σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορούσε τις διδαχές των προσωκρατικών φιλοσόφων και ιδιαίτερα του Πυθαγόρα και ο δεύτερος τη σύγχρονη ματιά της φυσικής για την ερμηνεία του κόσμου. Εννοείται πως δεν ήμουν προετοιμασμένη για αυτά που θα συναντούσα, εννοείται πως δεν ήμουν σε θέση να τα καταλάβω όλα σε βάθος, ωστόσο προσπάθησα να τα προσεγγίσω κι έπειτα, με τον απαιτούμενο σεβασμό και προσοχή, να μεταφέρω το νόημα που μπόρεσα να αντιληφθώ και να το εντάξω σε μια ιστορία μυθοπλασίας. Η κατεύθυνση που επέλεξα να κινηθώ ήταν αυτή της αναζήτησης της ουσίας των πραγμάτων, γι’ αυτό και η τελευταία φράση του βιβλίου συνοψίζει εκείνο που επιθυμούσα εξαρχής να μοιραστώ με το αναγνωστικό κοινό.
• Μυστήρια, αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τελετές, παράλληλοι κόσμοι, επιστήμη, παραψυχολογία, από τη μια. Από την άλλη ερωτικά διλήμματα, φιλοδοξίες και μοιραίες αποφάσεις. Ποιο κεφάλαιο είναι εκείνο, που αποτέλεσε την μεγαλύτερη έκπληξη για εσάς και επιμείνατε περισσότερο;
  Σκοπός, κατά τη συγγραφή του συγκεκριμένου μυθιστορήματος, ήταν οι ανθρώπινες σχέσεις και ό,τι αυτές περικλείουν (πάθη, συγκρούσεις, ερωτικές ιστορίες, διλήμματα κλπ) να είναι ο «καμβάς» πάνω στον οποίο θα τοποθετούσα όλα τα υπόλοιπα (μυστήρια, τελετές, παραψυχολογία αλλά και επιστήμη, έρευνα, πείραμα). Με άλλα λόγια, ήθελα τα τελευταία να αποτελούν τις «πινελιές» εκείνες που αν επιθυμεί ο αναγνώστης να κοιτάξει από κοντά, θα πρέπει να διεξάγει δική του έρευνα. Διαφορετικά έχει απλώς τη δυνατότητα να ακολουθήσει την ιστορία των ηρώων, έτσι όπως αυτή ξεδιπλώνεται σελίδα τη σελίδα, φανερώνοντας την αστυνομική χροιά και τις ανατροπές της.
• «Να εξάρεις τα καλά και τα σπουδαία» μια φράση που αποδείχτηκε σανίδα σωτηρίας – όπως γράφετε στο σημείωμά σας. Πώς μπορέσατε όμως να ξεχωρίσετε ποια είναι τα μεν και ποια τα δε σ’ αυτό το ιδιαίτερο μυθιστόρημα;
  Τα «καλά» είναι, για εμένα, αυτά που ωφελούν την ανθρώπινη ψυχή και τα «σπουδαία» εκείνα που τη μαγεύουν. Σπουδαία είναι, παραδείγματος χάρη, η αναζήτηση των μυστικών του σύμπαντος, οι διάφορες θεωρίες κοσμογονίας, η έρευνα και καλό ό,τι ωθεί την ανθρωπότητα να προσεγγίσει τον τελικό σκοπό της.
• Με «Τα χειρόγραφα της Μέλισσας» επιχειρείτε να καταδυθείτε στα άδυτα της ψυχής των πρωταγωνιστών σας. Τι σας φόβισε σ’ αυτή την κατάδυση και πώς είναι τελικά να μπορείς να καταγράψεις σκέψεις που είναι βαθιά θαμμένες στο υποσυνείδητο.
  Πάντοτε έβλεπα τους πρωταγωνιστές ενός μυθιστορήματος ως κούκλες βιτρίνας. Όπως ο κάθε συγγραφέας, έτσι και εγώ μπορώ να τις «ντύσω» με διάφορα ενδύματα αλλά και να «σκάψω» άφοβα κάτω από την επιφάνεια της ψεύτικης σάρκας τους. Και αυτό γιατί εκεί μπορώ μονάχα να βρω ό,τι εγώ έχω προηγουμένως τοποθετήσει, να ανακαλύψω το φως και το σκοτάδι σε αναλογία που εγώ η ίδια τους έχω εφοδιάσει. Πραγματικό θάρρος όμως χρειάζεται για να καταδυθεί κανείς στα άδυτα της δικής του αληθινής ψυχής, για να παρατηρήσει τον εαυτό του, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Αλλά κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τους αρχαίους και το περίφημο «γνώθι σαυτόν» δεν είναι και το ζητούμενο της ζωής; Νομίζω πως αυτό είναι και πως από μόνο του αποτελεί μια δοκιμασία ξεχωριστή για τον καθένα. Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις σχετικά ούτε να πεις σε ποιο ακριβώς σημείο της αυτογνωσίας βρίσκεσαι.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Σάμος, 1968. Ο θάνατος της Αναστασίας αναστατώνει τη μικρή τοπική κοινωνία. Ήταν αυτοκτονία ή δολοφονία; Ή, με κάποιον παράδοξο τρόπο, και τα δύο; Τι σχέση έχει ο Νικόλας, ο αρραβωνιαστικός της, και γιατί τη βρήκε πρώτος εκείνο το μοιραίο ξημέρωμα; Στο προσκήνιο επικρατούν συναισθηματικές εξάρσεις, ερωτικά διλήμματα και μοιραίες αποφάσεις. Όμως, ποιος μπόρεσε ποτέ να ξεφύγει από το ένοχο παρελθόν του; Ποιος έθαψε γεγονότα που η ζωή δεν έφερε, σε ανύποπτο χρόνο, στην επιφάνεια; Όταν η αγάπη συγκρούεται με τη λογική και η φιλοδοξία με την ηθική, διαφορετικοί άνθρωποι που συνδέονται μεταξύ τους με έναν περίεργο τρόπο, καλούνται να επιλέξουν πώς θα πορευτούν. Και τότε στον διάβα τους συμπαρασύρουν αθώους και ένοχους…

Βιογραφικό
Η Μαρία Χίου γεννήθηκε το 1975 σε ένα προάστιο της Αθήνας. Από μικρή ηλικία έκρυβε μέσα της το μεράκι της συγγραφής και στο παιδικό της δωμάτιο σκαρφιζόταν παραμύθια. Την εποχή εκείνη, οι ήρωες που μαστόρευε δεν ήταν ρεαλιστικοί, αλλά εμπνευσμένοι από ιστορίες φαντασίας.
Μετά μεγάλωσε και μαζί της μεγάλωσαν και εκείνοι. Απέκτησαν πιο στέρεα χαρακτηριστικά, αρετές και αδυναμίες. Ήταν πραγματικοί ήρωες -ήρωες της ζωής- που, όπως και εμείς, έκτιζαν τον εαυτό τους με κόπο. Λες και ήταν αγάλματα, παλαιά και σύγχρονα, σαγηνευτικά και αποτρόπαια, «ευανάγνωστα» και «δυσνόητα», αγάλματα που ωστόσο κρατούσαν τα ίδια το καλέμι και σμίλευαν, μέσα από τα πάθη, τη μορφή τους.
Από τις Εκδόσεις ΕΞΗ κυκλοφορούν τα βιβλία της «Ο κήπος της μοναξιάς» και «Στάχτη και πορφύρα». Άλλα έργα της είναι: «Η σιωπή του ποταμού», που απέσπασε το δεύτερο βραβείο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών και το «Χέρια Γυμνά».

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save