Συγγραφέας των παιδικών βιβλίων «Κουβέντες με τη μαμά» και «Μεγαλύτερες κουβέντες με τη μαμά» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
– Ως μητέρα και η ίδια, τι συμβουλεύετε τους νέους γονείς που έρχονται σε επαφή μαζί σας σχετικά με μια παράξενη συμπεριφορά που βιώνουν με το παιδί τους; Διαπιστώνουν εγκαίρως ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί πιθανόν όλη την οικογένεια, που έχει αντίκτυπο σε όλους ή η απομάκρυνση ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα είναι τέτοια που δεν αφήνει να έχουν το χρόνο που χρειάζεται ώστε να αντιληφθούν ενδεχόμενα προβλήματα;
Κατ’ αρχήν οι γονείς που προβληματίζονται για μια οποιαδήποτε συμπεριφορά του παιδιού τους, που νιώθουν είτε λόγω της γονικής εμπειρίας τους είτε λόγω της διαίσθησής τους ότι κάτι δεν πάει καλά, είναι χρήσιμο να συμβουλεύονται ειδικούς. Ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων (ΣΕΨ) έχει στο διαδικτυακό του τόπο όλα τα εγγεγραμμένα μέλη του. Επίσης, εταιρίες συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας έχουν αναρτημένες στις ιστοσελίδες τους λίστες με πιστοποιημένα μέλη τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς είναι πρόθυμοι να πάρουν συμβουλές για το πώς να βοηθήσουν τα παιδιά τους, τα προβλήματα των οποίων, αν δεν είναι ιατρικά ή αναπτυξιακά (π.χ. πρόβλημα με τη νοημοσύνη), είναι συνήθως συνδεδεμένα με τον τρόπο επικοινωνίας και λειτουργίας της οικογένειας. Πολλά από τα προβλήματα αυτά αντιμετωπίζονται όταν οι γονείς μαθαίνουν πώς να βάζουν σωστά όρια χωρίς να είναι τιμωρητικοί, και πώς να δείχνουν σεβασμό και συμπόνια στα παιδιά κουβεντιάζοντας μαζί τους, και προσπαθώντας να μην επαναλάβουν λάθη των δικών τους γονιών. Αυτό είναι πιο εύκολο όταν, ταυτόχρονα με την ενήλικη, γονική θέση τους, οι γονείς είναι σε επαφή και με το «εσωτερικό τους παιδί», τα συναισθήματα που ένιωθαν τότε.
– Τι πιστεύετε ότι φταίει και τα παιδιά νιώθουν τόση μοναξιά σήμερα, ενώ κατακλύζονται από ερεθίσματα; Γιατί ο φόβος του να είναι αρεστά τα διακατέχει τόσο πολύ, το να ξεχωρίζουν σε ό,τι κάνουν κι ας ξέρουν, ας βλέπουν πως γύρω μας τα πάντα καταρρέουν;
Ανεξαρτήτως εποχής, θεωρώ πως τα παιδιά νιώθουν πολύ μόνα όταν δεν έχουν κάποιον που να είναι διατεθειμένος να τα ακούει πολύ προσεκτικά και να τους δείχνει ότι τα καταλαβαίνει. Για να μην νιώθουν μοναξιά τα παιδιά, είναι σημαντικό ο γονιός να μην απορρίπτει ή απαξιώνει τις ιδέες, τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους, να μη σπεύδει να τους πει απλώς τι να κάνουν ή να τα μαλώνει όταν τις περισσότερες φορές αυτό που χρειάζονται είναι ενθάρρυνση ή διευκρίνιση για το τι περιμένει ο γονιός από εκείνα. Η ύπαρξη πολλών μελών ή αδερφών στην οικογένεια δεν σημαίνει αυτόματα την έλλειψη εσωτερικής μοναξιάς. Επίσης η ύπαρξη πολλών ερεθισμάτων δεν απαλύνει τη μοναξιά. Τα παιδιά έχουν την φυσιολογική ανάγκη να αρέσουν, να είναι αποδεκτά κυρίως από τους γονείς τους, και όταν αυτό δεν συμβαίνει είτε απομονώνονται είτε προκαλούν για την αποδοχή με λάθος τρόπους. Ευτυχώς πάντως που τα παιδιά έχουν τις ανάγκες που έχουν, που μας φέρνουν σε επαφή με ό,τι πραγματικά αξίζει στη ζωή και μας δίνουν ένα ισχυρό λόγο να μην καταρρέουμε εμείς οι μεγάλοι και να συνεχίζουμε να προσπαθούμε. Η ευθύνη μας απέναντι στα παιδιά είναι να διατηρούμε την αισιοδοξία τους και το έμφυτο πάθος τους να δημιουργήσουν
– Ο μεγάλος αριθμός οικογενειών που ζουν με οικονομικά προβλήματα επηρεάζει και τα μικρά παιδιά σε μεγάλο βαθμό, έτσι ώστε να γίνονται επιθετικά ή να επιλέγουν το να κλειστούν στον εαυτό τους, να μην έρχονται σε επαφή με καταστάσεις που τους προκαλούν αντιφατικά συναισθήματα. Τι συμβουλή δίνετε σε μια τέτοια περίπτωση, σε μια μάνα που αντιλαμβάνεται πως νιώθει την απομάκρυνση του παιδιού της και δεν είναι στο χέρι της να του προσφέρει καμία βοήθεια;
Όταν τα παιδιά μοιάζουν απόμακρα, δύο πράγματα μάλλον συμβαίνουν: Είτε απλώς μεγαλώνουν και χρειάζονται ιδιωτικότητα, όπως γίνεται στην εφηβεία και στην πρώιμη ενήλικη ζωή, είτε νιώθουν πως οι γονείς τους δεν έχουν τη διάθεση να επικοινωνήσουν μαζί τους ουσιαστικά. Η βοήθεια που οι γονείς μπορούν να προσφέρουν σε οποιεσδήποτε συνθήκες και οικογενειακές δυσκολίες (π.χ. οικονομικές) είναι οι κουβέντες, η ουσιαστική συζήτηση όπου οι γονείς θέλουν κυρίως να ακούσουν παρά να πουν. Κατόπιν, μπορούν να μιλήσουν σύντομα, χωρίς πολλές λεπτομέρειες, για κάποια δική τους εμπειρία όταν ήταν και εκείνοι παιδιά, με στόχο όχι να βαρύνουν το παιδί με τα δικά τους προβλήματα ή βιώματα, αλλά να το κάνουν να νιώσει ότι είναι φυσιολογικό, ότι το όποιο συναίσθημά του είναι φυσιολογικό. Αυτός είναι και ο βασικός στόχος των δύο παιδικών βιβλίων μου: η αποδοχή των παιδικών συναισθημάτων από τους γονείς και η παροχή συμβουλής μόνο μετά από προσεκτική ακρόαση και πάντα με σεβασμό.
– Τα πάντα ξεκινούν μέσα από την οικογένεια -κυρίως- και μετά στο σχολείο ώστε να διαμορφωθεί ένας σωστός χαρακτήρας, ένας υγιής συναισθηματικά άνθρωπος. Πού έχουμε ξεφύγει, πού έχουμε κάνει λάθος και διαιωνίζουμε προβλήματα που σε άλλες κοινωνίες είναι ανύπαρκτα;
Δεν υπάρχουν κοινωνίες χωρίς προβλήματα. Στις δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες τα προβλήματα είναι κοινά, αν και κάποτε με διαφορετικές εκφάνσεις, όπως γνωρίζουμε από τις αντίστοιχες έρευνες. Η δική μας ελληνική κοινωνία έχει πολλά θετικά στοιχεία, όπως η αλληλεγγύη των οικογενειών προς τα μέλη της σε όλο τον κύκλο ζωής. Η προστασία όμως αυτή έχει δύο όψεις, όπως πρόσφατα διαπιστώσαμε και σε έρευνα που κάναμε στο Ινστιτούτο μας με ενηλίκους που μας μίλησαν για τις οικογένειές τους. Η άλλη όψη είναι πως οι γονείς ορισμένες φορές είναι υπερβολικά επικριτικοί και παρεμβατικοί στη ζωή των παιδιών τους, ακόμα και στην ενήλικη ζωή, και αυτό αντί να τα ευεργετεί επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμησή τους και την αίσθηση αυτονομίας και αυτάρκειας που χρειάζονται.
– Τι φταίει και δεν μεγαλώνουμε ευτυχισμένα παιδιά, μήπως οι ίδιοι δεν είμαστε ευτυχισμένοι και με ποιο τρόπο μπορούμε να αλλάξουμε τις λάθος επιλογές μας;
Είναι πολλή σωστή η σκέψη ότι το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε εμείς από τη ζωή μας είναι ανάλογο με το πόσο ικανοποιημένα και ευτυχισμένα νιώθουν τα παιδιά μας. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να φροντίζουν τον εαυτό τους, τη σωματική και ψυχική τους υγεία: να έχουν δραστηριότητες που τους ευχαριστούν, να έχουν ικανοποιητικές σχέσεις με άλλους ενηλίκους και ένα δίκτυο υποστήριξης από ανθρώπους που τους στηρίζουν ουσιαστικά και τους αποδέχονται ώστε να «γεμίζουν τις μπαταρίες τους», και να μπορούν να στηρίζουν έτσι τα παιδιά τους αντί να τα βαραίνουν με τις έγνοιες τους.
Ιουλία Ιωάννου
Η Αθηνά Ανδρουτσοπούλου, γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα.
Είναι παντρεμένη και έχει μια κόρη. Διατηρεί ιδιωτικό γραφείο ως αδειούχος ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και οικογενειακή θεραπεύτρια (www.androutsopoulou.gr). Είναι συν-ιδρύτρια του ‘Λόγω Ψυχής’-Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία (www.logopsychis.gr). Ολοκλήρωσε τις βασικές της σπουδές στην Ψυχολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Bath στη Μεγάλη Βρετανία. Εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.
Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Η αθώα γλώσσα των ονείρων μας» και επιστημονική συν-επιμελήτρια δύο συλλογικών τόμων για τις εφαρμογές της συστημικής θεραπείας («Με γόμα και καθρέφτη», «Με χάρτη και πυξίδα»). Από τις Εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορούν τα βιβλία της ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ ΜΕ ΤΗ ΜΑΜΑ και ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ ΜΕ ΤΗ ΜΑΜΑ.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Μεγαλύτερες κουβέντες με τη μαμά
Καθόμαστε για ζεστή σοκολάτα. Σκέφτομαι με τη φαντασία μου πως είμαι μεγάλη και κάνω ό,τι κάνει η μαμά.
– Η Μαίρη Πόπινς πετούσε στ’ αλήθεια με την ομπρέλα της; Και η Αλίκη; Μπήκε πράγματι στη Χώρα των Θαυμάτων; ρωτώ καθώς ρουφώ προσεκτικά τη σοκολάτα μου.
– Ποιος ξέρει; λέει η μαμά και κάτω από τη μύτη της εμφανίζεται ένα σοκολατένιο μουστάκι.
Μια ζυγαριά με «θέλω» και «πρέπει», σημειώματα από νεράιδες, μηνύματα από το σώμα μας, καλάθια γεμάτα «μπράβο», καβγάδες και ζωή σαν σοκολάτα. Η ψυχολόγος αλλά και μαμά Αθηνά Ανδρουτσοπούλου βοηθά τα λίγο μεγαλύτερα παιδιά να εκφράσουν αυτά που νιώθουν και να μιλήσουν για πράγματα που τα απασχολούν.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Κουβέντες με τη μαμά
Η μαμά λέει ότι δεν μπορούμε να είμαστε συνέχεια μαζί. Δεν μπορεί να έρχεται μαζί μου στο σχολείο, ούτε εγώ μπορώ να πηγαίνω μαζί στη δουλειά της.
– Μα μου λείπεις όταν δεν είμαστε μαζί, παραπονιέμαι…
Τι λέει η μαμά στη μικρή της κόρη για το φόβο, τη μοναξιά, την αγάπη, το μεγάλωμα και τις αλλαγές, τη ζωή και το θάνατο; Η ψυχολόγος αλλά και μαμά Αθηνά Ανδρουτσοπούλου βοηθάει τα παιδιά να εκφράσουν αυτά που νιώθουν και δίνει ιδέες στους γονείς για όσα μπορούν να πουν. Έξι μικροί διάλογοι για πολύ μικρά παιδιά γεμάτοι συναίσθημα και χιούμορ.
