Γράφει: Ο Κώστας Τραχανάς
2022 σελ. 446


Πρόκειται για μια μελέτη πρωτότυπη για τα ελληνικά δεδομένα.
Η τέχνη είναι τρόπος μίμησης της δημιουργίας του Θεού, είναι διαπροσωπική σχέση προσώπου κατά το Τριαδικό πρότυπο, είναι δημιουργική πορεία λύτρωσης. Δημιουργικότητα που νοείται ως μια έξοδος του ανθρώπου από την εσωστρέφεια και την ανυπαρξία χάρη στην ποιητική της ελευθερίας του. Κάνοντας λόγο για «ποιητική» στο έργο του Vincent Willem van Gogh (1853-1890) δεν εννοούμε κάποια ποιητική συλλογή αφού όπως είναι γνωστό δεν συνέγραψε κάτι τέτοιο. Με τον όρο ποιητική εννοούμε το συνολικό έργο του καλλιτέχνη, τα σχέδια, τους πίνακές του μα και τις επιστολές που συνέγραψε. Ο ίδιος ο τρόπος αντίληψης του ζωγράφου για τη ζωή και την κτίση είναι καθόλα ποιητικός.
Ο Ολλανδός μεταϊμπρεσιονιστής ζωγράφος Vincent Willem van Gogh ήταν από τους καλλιτέχνες που δεν αναγνωρίστηκε το έργο του εν ζωή. Μετά τον θάνατό του ωστόσο κέντρισε σε τέτοιο βαθμό το ενδιαφέρον και την αναγνώριση του κοινού, ώστε να αναγνωρίζεται η ιδιοφυία του τον 20ο αιώνα και να επηρεάσει τα κινήματα του εξπρεσιονισμού και του φωβισμού. Έργα του Vincent Willem van Gogh πωλούνται έναντι εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ θεωρείται ως ο πιο διάσημος Ευρωπαίος καλλιτέχνης.
Ελάχιστες μα εξαιρετικές είναι οι μελέτες που ασχολήθηκαν με τη θρησκεία στον Vincent Willem van Gogh.


Είναι γνωστό πως ο Vincent Willem van Gogh υπέφερε από ψυχικά τραύματα. Ο ίδιος αυτοτραυματίστηκε δύο φορές (ακρωτηριασμός του αριστερού αφτιού του και αυτοπυροβολισμός), η δεύτερη εκ των οποίων απέβη και μοιραία. Τα σημαντικότερα έργα της ζωής του τα δημιούργησε ενάμισι χρόνο πριν αυτοκτονήσει. Ο Vincent Willem van Gogh ήταν γιος πάστορα και είχε έντονο το αίσθημα του προορισμού. Φοίτησε ως οικότροφος σε προτεσταντικό σχολείο και αργότερα διδάχθηκε σχέδιο. Αποφάσισε να γίνει ιεροκήρυκας. Ο Vincent Willem van Gogh μελετούσε τη Βίβλο και επισκέπτονταν τρεις – μαζί με την Προτεσταντική-εκκλησίες, αφού για εκείνον ο Θεός και το πνεύμα του Ευαγγελίου βρίσκονται σε όλες τις εκκλησίες. Διέπονταν από ένα πνεύμα περισσότερο οικουμενικό. Σε αυτές τις πεποιθήσεις ο καλλιτέχνης βρήκε αντίθετο τον πατέρα του. Κήρυξε τον λόγο του Ευαγγελίου στη Μπορινάζ. Εκεί όμως το κήρυγμά του θεωρήθηκε μη συμβατικό με τις αρχές της Προτεσταντικής εκκλησίας, γεγονός που του στέρησε την άσκηση του επαγγέλματος, επέφερε ρήξη στη σχέση του με την σχηματοποιημένη εκκλησία και την σχέση με τον πατέρα του. Τα γεγονότα αυτά τραυμάτισαν τον ζωγράφο και φαίνεται να συνετέλεσαν στην διαταραχή της ψυχικής του υγείας. Στα 28 του χρόνια αποφάσισε να γίνει εικονογράφος, δημιουργώντας τέχνη για εννέα μόνο χρόνια.
Οι επιστολές του Vincent Willem van Gogh, τα σχέδια και οι πίνακες του αποτελούν έργο ποιητικό αλλά παράλληλα και μια προσπάθεια συνάντησης του δημιουργού με τον όντως Δημιουργό, ένας τρόπος ποιητικός και αποκαλυπτικός συνάμα για να εκφράσει το ιερό, τον τρόπο αντίληψης του Θεού και τη μεταξύ τους σχέση. Ένας διάλογος του καλλιτέχνη με την κτίση, με τον άνθρωπο, με τη δημιουργία γενικότερα ώστε να διαμορφώσει την ποιητική του αντίληψη με αναφορά το θείο. Ένας τρόπος προσωπικός να μιλήσει μορφολογικά και μεταμορφωτικά για ό,τι τον απασχολούσε. Τα σύμβολά του και η τεχνική του αποτέλεσαν τα μέσα για να καταφέρει να αποδώσει τις άκτιστες ενέργειες του Θεού στις οποίες και αναγνώριζε γύρω του. Τις αντίκριζε σε κάθε κτιστή πραγματικότητα, αναγνωρίζοντας παράλληλα σε αυτές την αγάπη του Θεού.


Η σχέση και η συμπόρευση του καλλιτέχνη με τον πραγματικό καλλιτέχνη Θεό ήταν μια πορεία δύσβατη προς την αγιότητα. Πορεία γεμάτη δυσκολίες, απογοητεύσεις, αυτοτραυματισμούς, θλίψεις αλλά και συγκινήσεις, χαρές, επιτυχίες. Ο Vincent Willem van Gogh αποστράφηκε κάθε ακαδημαϊσμό και θρησκευτικό σχήμα αναζητώντας το αυθεντικό, το ειλικρινές. Κάθε χρωματική ένταση, κάθε παχύρευστη πινελιά, κάθε σύμβολο είχαν μια λειτουργία που απέβλεπε στην απόδοση του ιερού. Κάθε βήμα στην τέχνη του Vincent Willem van Gogh ήταν και ένα βήμα προς τα αστέρια, προς τη λάμψη του Θεού. Το ζήτημα για τη μετά θάνατο ζωή των ζωγράφων δεν είναι τόσο σημαντικό για τον ίδιο αφού η θέα των αστεριών τον κάνει να ονειρεύεται, να ελπίζει. Και όσον αφορά την απόδειξη της ύπαρξης του Θεού ο ίδιος γράφει: «Απόδειξη της παρουσίας Του – η πραγματικότητα της αγάπης. Απόδειξη της πραγματικότητας του συναισθήματος αυτής της μεγάλης δύναμης της αγάπης βαθιά μέσα μας- η ύπαρξη του Θεού. Επειδή υπάρχει ένας Θεός υπάρχει αγάπη, ότι ο θεός αγάπη έστιν».


Η θρησκευτικότητα του Vincent Willem van Gogh σχεδόν επιδεικτικά αποσιωπήθηκε από το γενικότερο κοσμοείδωλο της ιστορίας της τέχνης. Αυτό σημαίνει ότι μία πολλή σημαντική πτυχή της ταυτότητάς του έμεινε στην αφάνεια για το ευρύ κοινό ενώ πολλοί ταύτισαν τον μεγάλο μεταϊμπρεσιονιστή καλλιτέχνη με την ψυχασθένειά του.
Πώς μπορεί να επηρέασε η θρησκευτικότητα τον καλλιτέχνη και πώς αυτή του η αδιαμφισβήτητη θρησκευτικότητα δημιούργησε σύμβολα και μια σχεδόν πλαστική γλώσσα;
Ποιοι είναι οι κόσμοι του Vincent Willem van Gogh και πώς ο ίδιος τους διέβη;
Μια μελέτη που σκοπό έχει να αναδείξει την πτυχή του καλλιτέχνη που πράγματι σημάδεψε την καλλιτεχνική του πορεία αφού πάντα βρισκόταν σε διάλογο με τον Θεό.
Διαβάστε το.


Η Βασιλική Ρούσκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι διδάκτωρ του τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του ίδιου τμήματος. Έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε διεθνή συνέδρια (Κροατία, Ιταλία, ΗΠΑ, Αλβανία, Ολλανδία, Τσεχία). Είναι μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Παγκοσμίου Συνεδρίου Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (SHCONF), ενώ άρθρα της έχουν δημοσιευθεί στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα. Εργάζεται ως θεολόγος στην ιδιωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave