«… Δέντρο είναι η ζωή! Καρυδιά! Μπορεί να ποτίσει τον άνθρωπο με πίκρες προτού του δώσει καρπούς. Κι αν τελικά τους δώσει, εκείνος με κόπο θα τους γευτεί. Κρύβεται η ευτυχία σε σκληρό περίβλημα, απροσπέλαστο πολλές φορές.
Δέντρο με ίσκιο βαρύ είναι η ζωή. Αν κάποιος χαλαρώσει κάτω από αυτόν τον ίσκιο, κινδυνεύει να χαθεί… Δέντρο είναι η ζωή του κάθε ανθρώπου…»

Η Γιώτα Φώτου είναι αγαπημένη συγγραφέας μικρών και μεγάλων αναγνωστών, αφού από το 2002 που πρωτοεμφανίστηκε στα εκδοτικά δρώμενα της χώρας έως σήμερα έχει εκδώσει πάνω από 20 βιβλία, για αναγνώστες όλων των ηλικιών.
Τα βιβλία της, αυτά που την κατέταξαν ως συγγραφέα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας ενηλίκων, «Το δάκρυ του κρίνου», «Τα βιολιά της χαράδρας», «Σβησμένα φεγγάρια», «Το τίμημα της προδοσίας», «Το διώροφο της Τσιμισκή», κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός, όπως και το νέο της βιβλίο με τον αλληγορικό τίτλο «Στης καρυδιάς τον ίσκιο», που κυκλοφόρησε στις 8 Ιουνίου.

«…Ονομάζομαι Θάλεια Λυμπέρη, γεννήθηκα το 1935 σε ένα πάμφτωχο χωριό της Ευρυτανίας και η πορεία του βίου μου με οδήγησε σε πολλούς διαφορετικούς δρόμους. Τώρα πια, έχω περάσει τα ογδόντα, κι έχοντας πλήρη επίγνωση όλων των επιλογών μου, αποφάσισα να μιλήσω επιζητώντας να φύγω από τη ζωή απαλλαγμένη από όσα βάρη κουβάλησα για χρόνια…»

Το βιβλίο είναι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα τοποθετημένο σε ιστορικό πλαίσιο, το οποίο διαδραματίζεται στην Ευρυτανία και στον Καναδά και πραγματεύεται τον πολυτάραχο έρωτα του Δημοσθένη και της Θάλειας, τη ζωή των δύο οικογενειών τους από το 1908 έως το 1958, τον βαρύ ίσκιο της καρυδιάς, ίδιος συμβολικά με τον βαρύ ίσκιο της ζωής βασανισμένων ανθρώπων, τις νοοτροπίες των μικρών-κλειστών κοινωνιών που σημαδεύουν τις ζωές των κατοίκων τους, την χαρτοπαιξία, τα αίτια της μετανάστευσης εκείνης της περιόδου, τη ζωή των μεταναστών στον Καναδά μα και τις συμπεριφορές των ανθρώπων με τις αποφάσεις και τα λάθη τους, τις σκληρές προσπάθειες επιβίωσής τους, την μοίρα και ό,τι αυτή έχει γράψει για τον κάθε έναν τους.
Το βιβλίο διατρέχει τα ιστορικά, πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα 50 δύσκολων χρόνων. Από τους Βαλκανικούς πολέμους, την καταστροφή της Σμύρνης, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατοχή και τα χρόνια του Εμφυλίου έως το 1958 περνούν από τις σελίδες του βιβλίου με ιδιαίτερη φροντίδα, παραστατικά και με ζωντανές εικόνες που «βλέπει» ο αναγνώστης, όπως… οι σκιές μέσα στο σπίτι, οι σκιές που είναι παρούσες σε κάθε κακό, οι σκιές που προσδιορίζουν την κακοτυχία της οικογένειας της Θάλειας (και αυτό προσδίδει ένα μεταφυσικό τόνο στο βιβλίο).
Ήρωες ξεχωριστοί. Η Αξιοθαύμαστη Θάλεια που δεν σταματά να αγωνίζεται, η αδικημένη Βαγγελιώ, ο σκληρόκαρδος Περικλής Λυμπέρης, η άτυχη Κερασώ, η Άννα, η γλυκιά αθώα Αγαθούλα, ο άτυχος Φούσκας, ο Θύμιος, η θαρραλέα Αγορή, ο Θανασός με την Κατερινιώ, ο Στέφος και η Μέλπω, ο Τόλιας, όλοι ζωντανεύουν με την πένα της συγγραφέως και θα τους θυμάστε για καιρό.
Η πλοκή, η άψογη εναλλαγή της πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης γραφής, η θεματολογία, τα ιστορικά στοιχεία, η παρουσία της καρυδιάς και η σύνδεση της με την ζωή των ηρώων και το μήνυμα που η κ. Φώτου περνάει στους αναγνώστες -το να βρει ο άνθρωπος τη δύναμη να παλέψει στο διάβα της ζωής του, το να μπορεί όσο αυτό είναι δυνατόν να παίρνει τις σωστές αποφάσεις ώστε να «συμμετέχει στη διαμόρφωση της μοίρας του», το να απαλλαγεί από τα πάθη του, η δύναμη της αγάπης και της ελπίδας- συνιστούν το αναγνωστικό ταξίδι που θα κάνετε διαβάζοντας το.

«… Βαθιές ρίζες έχει το κακό, Θάλεια. Βαθιές!… Να, κοίτα αυτή την καρυδιά έξω. Μας τύλιξε απλώνοντας κλαδιά και ρίζες γύρω μας, δεν έχουμε από πού να φυλαχτούμε, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον ίσκιο, την πίκρα της, να ανοίξουμε δρόμο για τον ουρανό, να βάλουμε το φως μέσα. Μας τύλιξε και δεν είναι εύκολο να απαλλαγούμε από αυτή! Δεν έχουμε διέξοδο. Εδώ τη βρήκαμε, εμείς θα φύγουμε κι αυτή εδώ θα παραμένει. Στέκει γερά! Μας έφαγε η καρυδιά, Θάλεια! Μας έφαγε…»

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου )

«Πικρό δέντρο η καρυδιά.
Βαρύς ο ίσκιος της. Αν κάποιος χαλαρώσει
κάτω από αυτόν, κινδυνεύει να χαθεί.

Η Θάλεια Λυμπέρη και ο Δημοσθένης Ταρούσης, παιδιά ακόμα, συναντιούνται κάτω από μια καρυδιά, σε ένα ορεινό χωριό της Ευρυτανίας. Οι οικογένειές τους, το κράτος και η μοίρα έχουν κληροδοτήσει και στους δυο ασήκωτο φορτίο. Απελπισμένοι και βλέποντας τα όνειρά τους να πνίγονται, κάνουν λανθασμένες επιλογές, φτάνοντας στην άκρη του γκρεμού. Θα ξαναβρεθούν, ενήλικοι πλέον, στο Τορόντο του Καναδά, έχοντας επάνω του ο καθένας βαθιές πληγές που δύσκολα μπορούν να σβήσουν.

Ένα ταξίδι στα δύσκολα χρόνια 1908-1958, μέσα από τα οποία έρχονται στο φως κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις, οι πόλεμοι, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, ο αγώνας για επιβίωση σε απομονωμένες περιοχές της χώρας και η νοοτροπία των κατοίκων τους, η μετανάστευση αλλά και τα προβλήματά της μέσα από τη συγκλονιστική πορεία δύο οικογενειών και την ανατρεπτική ιστορία μιας λαβωμένης αγάπης.»