Συγγραφέας του βιβλίου «Ο παππούς δεν θα ψηφίσει φέτος» – Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Στο 1981, που αποδείχτηκε μια ιδιαίτερη χρονιά για τον τόπο, μάς γυρίζει με το μυθιστόρημά της η Ασημένια Σαράφη. Ήταν η εποχή που τα «Carmina Burana» μας προετοίμαζαν για την αλλαγή που περιμέναμε. Ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας καταλαμβάνουν οι αναδρομές στην περίοδο του Εμφυλίου. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «οι εκλογές του 1981 αποτελούν την απώτερη συνέχεια και εξέλιξη των παθών του Εμφυλίου. Δεν μπορείς να δεις το ένα γεγονός ξέχωρα από το άλλο. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται και μαρτυρείται η πόλωση, η αδικία που βίωσε μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού, η προσπάθεια για καλυτέρευση των όρων ζωής και για εκδημοκρατισμό της ελληνικής, βαθύτατα έως τότε διχασμένης, κοινωνίας». Ο τρίτος συγγραφικός σταθμός αφορά τη δεκαετία του 1990. Τότε «σπάρθηκαν και φύτρωσαν όλοι οι σπόροι του κακού που οδήγησαν στις αλλεπάλληλες κρίσεις (οικονομική, υγειονομική, ενεργειακή και οσονούπω επισιτιστική) που βιώνουμε σήμερα», σημειώνει.
- Ο παππούς που δεν θα ψηφίσει φέτος είναι ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας, σίγουρα ένας χαρακτήρας που θα μας μείνει για καιρό στο μυαλό. Μιλήστε μας για τους ήρωες του μυθιστορήματός σας και φυσικά για τον παππού.
Οι ήρωες και οι ηρωίδες του μυθιστορήματος πλάστηκαν ως αντιπροσωπευτικοί ανθρώπινοι τύποι των αρχών της δεκαετίας του 1980. Κουβαλούν όλες τις κακοδαιμονίες, την αθωότητα και τις προσδοκίες της εποχής, διαβιούν σε ένα οικιστικό περιβάλλον που μεταμορφώνεται, αγνοούν ή εκούσια ξεχνούν το παρελθόν, συνομιλούν και πράττουν σε οξυμμένη προεκλογική συγκυρία. Ο παππούς έρχεται κάπως ανυποψίαστος από τη χώρα όπου εξορίστηκε, για να κλείσει λογαριασμούς και να συνδεθεί με την οικογένειά του. Έχει ήδη ηττηθεί σε έναν πόλεμο και δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε άλλον, έστω και ακήρυχτο. Εντούτοις, σχολιάζει και προβληματίζεται για την έκβαση, αν όχι του «πολέμου» αυτού, των προσδοκιών και για την πορεία της χώρας στην οποία γεννήθηκε και στην οποία έχει αποφασίσει να μην επιστρέψει. - Το 1981 ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά για τον τόπο μας. Η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη περίοδος δεν έχει εμπνεύσει και πολύ τους συγγραφείς. Πώς, λοιπόν, εκείνο το καυτό καλοκαίρι, που τα «Carmina Burana» προετοίμαζαν τη μεγάλη αλλαγή λειτούργησε καταλυτικά στην έμπνευσή σας;
Με συγκινεί και με εξάπτει το προεκλογικό κλίμα. Αυτή η πρόσκαιρη διακοπή της πολιτικής μας αμεριμνησίας ενόψει της προσφυγής στις κάλπες. Όταν δε η διακοπή της αμεριμνησίας συνοδεύεται από το όραμα για βελτίωση του κόσμου με εμπνέει ακόμη περισσότερο. - Μόλις οκτώ χρόνων ήσασταν εκείνο το καλοκαίρι. Έχετε κάποιες μνήμες από τον τόπο σας, τον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου, εκείνο το καλοκαίρι που μας οδηγούσε στις μεγάλες ανατροπές;
Έχω κάποιες λίγες αλλά έντονες μνήμες, τις οποίες εμπλούτισα διαβάζοντας για την εποχή και συζητώντας με γνωστούς και φίλους που πρωτοστάτησαν στα τότε γεγονότα. Ο Άγιος Λαυρέντιος, κοινότητα μικρή αλλά τότε ακόμη θαλερή, συνταράχθηκε κι αυτός από τα πολιτικά πάθη. Θυμάμαι τα εκλογικά κέντρα πέριξ της κεντρικής πλατείας, τα συνθήματα στις όψεις των κτηρίων και τις αφίσες που άλλαζαν κάθε μέρα την πολιτική ταυτότητα των τοίχων. Θυμάμαι και την έξαψη και το πάθος του κόσμου. Την αναστάτωση και την αγωνιστικότητα των γονιών μου: είναι και αυτοί από τους πληγωμένους του Εμφυλίου, την ύπαρξη και τις λεπτομέρειες του οποίου τότε αγνοούσα. Αργότερα καταλαβαίνεις, και για να εμβαθύνεις περισσότερο γράφεις για όλα αυτά, που στο παιδικό σου μυαλό, φάνταζαν κοσμοϊστορικά. - Σαράντα χρόνια πριν το 1981, ένας Εμφύλιος σφράγισε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία κι εμείς, παρακολουθώντας τις αναδρομές που κάνετε στο παρελθόν, επικεντρώνοντας την προσοχή σας στη ζωή απλών ανθρώπων, είτε μαθαίνουμε είτε συμπληρώνουμε τις γνώσεις μας. Ποια περίοδος αποδείχτηκε για σας περισσότερο πρόσφορη για κριτική;
Έχω την πεποίθηση, και αυτό νομίζω μαρτυρείται στον τρόπο που επέλεξα να αναπτύξω την ιστορία μου, πως οι εκλογές του 1981 αποτελούν την απώτερη συνέχεια και εξέλιξη των παθών του Εμφυλίου. Δεν μπορείς να δεις το ένα γεγονός ξέχωρα από το άλλο. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται και μαρτυρείται η πόλωση, η αδικία που βίωσε μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού, η προσπάθεια για καλυτέρευση των όρων ζωής και για εκδημοκρατισμό της ελληνικής, βαθύτατα έως τότε διχασμένης, κοινωνίας. - Από τις δυο περιόδους που σφράγισαν την εξέλιξή μας ως έθνος, μας περνάτε μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγησή σας, στα μέσα τις δεκαετίας του ’90, που προετοίμασε το σήμερα. Πώς διαχειριστήκατε αυτή τη δεκαετία, που μας οδήγησε αργά και βασανιστικά στα χρόνια της κρίσης;
Στη δεκαετία του 1990 σπάρθηκαν και φύτρωσαν όλοι οι σπόροι του κακού που οδήγησαν στις αλλεπάλληλες κρίσεις (οικονομική, υγειονομική, ενεργειακή και οσονούπω επισιτιστική) που βιώνουμε σήμερα. Η πολιτική (με την ευρεία της έννοια, ως ενδιαφέρον και δραστηριοποίηση των πολιτών έναντι παντός ζητήματος που αφορά την πολιτεία) θεωρήθηκε μπανάλ, οι πολίτες εφησύχασαν και κατέληξαν μαλθακοί, έπιασαν να ασχολούνται αποκλειστικά με την ατομική τους ευζωία και λησμόνησαν πως αποτελούν μέλος ενός ζωτικού όλου, του ελληνικού λαού δηλαδή, το συντριπτικό κομμάτι του οποίου επρόκειτο σύντομα να κατακρημνιστεί στις επερχόμενες κρίσεις. - Σε μία ανάρτησή σας, θέσατε κάποια ερωτήματα με την υποσημείωση πως θα απαντηθούν με την έκδοση του βιβλίου. Τελικά αλλάζουν οι εκλογές τον κόσμο ή αλλάζουμε εμείς ενόψει των εκλογών;
Δεν θα διακινδυνεύσω να απαντήσω με βεβαιότητα σε αυτές τις ερωτήσεις. Θα απαντήσω με διπλωματικότητα πως οι εκλογές οφείλουν να αλλάζουν τον κόσμο, και πως αν δεν τον αλλάζουν (όπως αποδεικνύεται περίτρανα) είναι επειδή εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε αλλάξει, δεν έχουμε βελτιωθεί σε πολιτικό επίπεδο, ενόψει τους. - «Κληροδοτείται το ιστορικό τραύμα;». Άλλο ένα ερώτημα που σηκώνει συζήτηση…
Σε αυτό το ερώτημα απαντώ με βεβαιότητα: το ιστορικό τραύμα κληροδοτείται, έστω και ανεπίγνωστα. Κληροδοτείται από γενιά σε γενιά, έως να σβήσει στο απώτερο μέλλον των αγέννητων ακόμη επιγόνων μας. - «… η Ασημένια Σαράφη γράφει μια καθαρή πολιτικοποιημένη λογοτεχνία. Νομίζω πως έχω δίκιο». Έτσι καταλήγει η κριτική του Μάνου Κοντολέων στο μυθιστόρημά σας. Εσείς νομίζετε πως έχει δίκιο;
Με κολακεύει η ιδέα να έχει δίκιο. - «Τώρα μιλούν τα πολιτικά. Δεν κάνει ν’ ακούς!», λέει η γιαγιά και όταν αναρωτιέται το γιατί ο ήρωάς σας, εκείνη απαντά «Γιατί κάηκε εμάς η γούνα μας απ’ τα πολιτικά γι αυτό!». Πιστεύετε πως καίγεται η γούνα κανενός σήμερα από τα πολιτικά;
Καίγεται, σαφώς. Ας δούμε πώς η εμπλοκή του παππού του στέρησε χώρα, οικογένεια, ιθαγένεια. Οι ηττημένοι της ιστορίας ζουν τη ζωή τους με καμένη τη γούνα τους. Από την άλλη, αντιστρέφοντας την ερώτηση, θα τολμήσω να πω πως η γούνα μας επίσης καίγεται κι όταν δεν ασχολούμαστε με τα πολιτικά. Όταν διαλέγουμε να είμαστε αδιάφοροι και αμέτοχοι. - Μια νέα προεκλογική περίοδος, έστω και άτυπα, έχει ξεκινήσει. Χωρίς αφίσες, χωρίς ντουντούκες και σίγουρα χωρίς τον παλμό και το πολιτικό πάθος του 1981. Διακρίνετε κάτι σ’ αυτή την περίοδο που θα μπορούσε να σας εμπνεύσει συγγραφικά στο μέλλον;
Οι εκλογές με ενέπνευσαν και θα με εμπνέουν και στο μέλλον. Κι ας μην υποτιμούμε τις επερχόμενες σε σχέση με τις παρελθούσες εκλογικές αναμετρήσεις. Δεν σημαίνουν οι ντουντούκες και οι αφίσες τις κοινωνικές και ιστορικές αναγκαιότητες του παρόντος. Βιώνουμε μία εξόχως κρίσιμη πολιτική συγκυρία και σήμερα, στις προκλήσεις της οποίας οφείλουμε να πάρουμε θέση και μέσω των εκλογών. - Λογοτεχνικά έργα στα οποία αναβιώνουν ιστορικά γεγονότα, πόσο μπορούν να συμπληρώσουν την επίσημη ιστορία; Δεν είναι λίγες φορές, άλλωστε, που από μυθιστορήματα γίναμε μάρτυρες μικρών λεπτομερειών που η ιστορία για δικούς της λόγους παρέλειψε.
Τα λογοτεχνικά μου αναγνώσματα αποτέλεσαν ανέκαθεν κίνητρο για να μελετήσω ιστορικές περιόδους και γεγονότα. Καθώς η λογοτεχνία μπορεί να επικουρήσει την ιστορική γνώση και όχι να την υποκαταστήσει. Χρειάζεται πολλή προσοχή, καθώς η λογοτεχνία δεν είναι ιστορία. Ας μην τα μπερδεύουμε αυτά.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Στην παραθαλάσσια πόλη, όπως και στη χώρα ολόκληρη, οι πάντες έχουν προσβληθεί από τον προεκλογικό πυρετό. Ο πόλεμος της αφίσας, που μαίνεται λυσσαλέος στους τοίχους των κτηρίων, μαρτυρά το μοίρασμα του κόσμου στους δικούς μας και στους άλλους. Ο Νικόλας παρατηρεί τον πατέρα να κρατά το στόμα του κλειστό και να επιμένει πως μόνη λύση υπήρξε από καταβολής κόσμου η δημοκρατικότητα και η συμφιλίωση. Κι όσο για την Αλλαγή που ευαγγελίζεται ο χαρισματικός ηγέτης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως, θα προτιμήσει να μην εκφέρει άποψη καμιά. «Γιατί εμάς κάηκε η γούνα μας από τα πολιτικά», όπως σημείωνε συχνά πυκνά η γιαγιά Ρόη. Εντούτοις, το καλοκαίρι θα συνεχίσει να εξελίσσεται φέρνοντας τις φεγγαράδες, τις νύχτες των πανηγυριών, τις προεκλογικές συγκεντρώσεις κι ένα θρασύ κορίτσι. Η Μαρία με τα κίτρινα θα δώσει τότε τις πιο ταιριαστές συμβουλές για τα ζητήματα της καρδιάς, καπνίζοντας τα βαριά τσιγάρα με το άσπρο φίλτρο. Και όλα θα βαίνουν σχετικά ομαλώς, έως ότου καταφθάσει απροειδοποίητα ο Τσέχος παππούς. Μαζί του θα φέρει και όλες τις αιχμηρές λεπτομέρειες του συνειδητά και πεισματικά αποσιωπημένου παρελθόντος, αυτού που διχοτόμησε τον κόσμο τέσσερις δεκαετίες πιο πριν. Και μετά να αναχωρήσει οριστικά από τον επιβατικό σταθμό του καφε-ζαχαροπλαστείου «Η Ομόνοια», λίγες μέρες πριν από την πολυαναμενόμενη εκείνη Κυριακή 18 Οκτωβρίου του 1981, οπότε και άνοιξαν οι κάλπες για να δεχτούν τα ψηφοδέλτια του, ακόμη και σήμερα, 40 ακριβώς χρόνια μετά, άδηλου και δυσερμήνευτου μέλλοντός μας.
Βιογραφικό
Η Ασημένια Σαράφη γεννήθηκε το 1973. Μεγάλωσε στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλολογίας του Α.Π.Θ., με ειδίκευση στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Η μεταπτυχιακή διατριβή της εστιάζεται στη διαπλοκή μύθου και Ιστορίας στο πεζογραφικό έργο του Νίκου Μπακόλα. Εργάζεται ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία της: Το παράδοξο ταξίδι της εφηβείας της (νουβέλα, Καστανιώτης, 1998), Platanus Orientalis. Οι διακλαδώσεις μιας ασυνήθιστης ιστορίας (μυθιστόρημα, Πατάκης, 2003), Φεγγαράδα στο δέρμα (διηγήματα, Πατάκης, 2007 – υποψήφιο για τα βραβεία του περιοδικού Δια-βάζω), Αρόδο (μυθιστόρημα, Πατάκης, 2011).
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.