Ποιητική Συλλογή «Κυανό» – Εκδόσεις «Mystory, σειρά Πασιφάη»

Δεν επέλεξε τυχαία το «Κυανό» χρώμα για τη συλλογή των ποιημάτων της η Μαρίζα Καζακλάρη. Όπως λέει στο Vivlio-life «Το Κυανό συμβολίζει την ανάδυση από τον σκοτεινό βυθό της θάλασσας στην επιφάνεια, όπου τα χρώματα έχουν ένα πιο φωτεινό, γαλανό χρώμα». Ήταν, λοιπόν, ίσως η καλύτερη επιλογή τίτλου για ένα ποιητικό έργο υπαρξιακής αγωνίας, όπως το χαρακτηρίζει διευκρινίζοντας πως «Μετά από μια επώδυνη κατάβαση στα άδυτα της ψυχής, αναζήτησα μέσα από τα 53 ποιήματα του βιβλίου, την ψυχική ανάταση και τη συναισθηματική θαλερότητα στα κυανά νερά της επιφάνειας». Στη συνομιλία μας ιδιαίτερη αίσθηση μου έκανε η φράση «Κατά τη συγγραφή της ποίησης, οι άμυνες εγκαταλείπονται και έρχεσαι αντιμέτωπος με τη γυμνή αλήθεια. Θέλει ειλικρίνεια η ποίηση».

  • H ψυχολογία την οποία σπουδάσατε και την οποία υπηρετείτε σας φέρνει κοντά σε ανθρώπινα συναισθήματα άλλων. Η ποίηση, από την άλλη, είναι πλημμυρισμένη από συναίσθημα δικό σας. Έχετε βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα σε επάγγελμα και δημιουργία;
    Σαφώς, υπάρχει μια διακριτή γραμμή ανάμεσα στο επάγγελμα της ψυχολόγου και στη δημιουργία. Αφ’ ενός, η συνθήκη της ψυχοθεραπείας προϋποθέτει την αυθεντική στάση του θεραπευτή απέναντι στον θεραπευόμενο. Ως ψυχοθεραπεύτρια οφείλω να είμαι ο εαυτός μου και σε αρμονία με τα συναισθήματα που αναδύονται στη θεραπευτική σχέση. Αυτό σημαίνει ότι φροντίζω να μην αναμείξω προσωπικά βιώματα και συναισθήματα στη θεραπευτική διαδικασία.
    Και αφ’ ετέρου, η δημιουργική γραφή προκύπτει σε ξεχωριστό χώρο και χρόνο, συχνά σε ανύποπτες στιγμές. Τα ποιήματα είναι πλημμυρισμένα από συναισθήματα που αποτυπώνονται στο χαρτί. Συναισθήματα που είτε πηγάζουν από εσωτερικά βιώματα, προσωπικές μνήμες, όνειρα, επιθυμίες είτε από εξωτερικές καταστάσεις, των οποίων γίνομαι κοινωνός ακόμη και μέσω της ψυχοθεραπείας.
  • «…ελεύθερα πετούν αλλά δε ξεφεύγουν από τον νοερό κύκλο, μήτε ξεμυτούν από την ασφάλεια του σμήνους. Όπως οι άνθρωποι, ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους». Ένας ποιητικός ορισμός για τους γλάρους. Εμπνευστήκατε τους στίχους τις μέρες και νύχτες εγκλεισμού;
    Ακριβώς. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, βρέθηκα στη Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης. Όπως καθόμουν στην προβλήτα και ρέμβαζα μου κίνησε την προσοχή ένα σμήνος από γλάρους. Συνειδητοποίησα ότι οι γλάροι απολάμβαναν την ελευθερία του πετάγματος στους αιθέρες έχοντας την ασφάλεια του σμήνους. Δε ξέφευγαν από τον κύκλο, ορμώμενοι, φυσικά από το ένστικτο επιβίωσης και αυτοπροστασίας. Ήταν αναπόφευκτος ο παραλληλισμός με τους επιβεβλημένους περιοριστικούς όρους στους ανθρώπους που συνεπάγονταν μια επίφαση ελευθερίας με απώτερο στόχο την προάσπιση της υγείας μας. Ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.
  • Πόσο δημιουργικοί αλλά και πόσο αγχώδεις μπορούν να αποδειχθούν οι περιοριστικοί όροι για ένα δημιουργό με ελεύθερο πνεύμα;
    Όσον αφορά τη δημιουργία, οι περιοριστικοί όροι δεν μπόρεσαν να καθυποτάξουν το πνεύμα μας που είναι ελεύθερο και την ψυχή μας που είναι ταξιδιάρα, όπως τη χαρακτήρισαν και οι Τρύπες. Ενδεχομένως, να αποτέλεσαν και πηγή δημιουργίας και έμπνευσης. Όταν οι τρόποι εξωτερίκευσης και έκφρασης στενεύουν, οι λέξεις, τα συναισθήματα θα αποζητούν ακόμη πιο εναγωνίως και ασφυκτικά δίοδο και διέξοδο. Και τότε κυοφορείται η ποίηση.
  • Υπαρξιακή αγωνία. Αναλύστε μας αυτές τις δυο λέξεις που χρησιμοποιείτε για το ποιητικό σας έργο.
    Tα ποιήματα αποτελούν μύχιες εκμυστηρεύσεις συναισθημάτων, αναμνήσεων, επιθυμιών, εικόνων καταγεγραμμένων στο υποσυνείδητο, φαντασιώσεων. Πίσω από όλα αυτά υπάρχει μια κοινή συνισταμένη, η υπαρξιακή αγωνία. Η αγωνία, δηλαδή, για τη βεβαιότητα του πεπερασμένου της ύπαρξής μας που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα μοναξιάς κι ένα αίσθημα κενού. Κάτω από αυτή τη σκιά, έχω την αίσθηση ότι όλες οι εκφάνσεις της ζωής μας, ακόμη και η δημιουργία της ποίησης στοχεύουν στην εύρεση νοήματος που θα απαλύνει τον πόνο αυτής της επίγνωσης.
  • Επιλέξατε ως τίτλο της συλλογής σας ένα χρώμα, που δεν είναι από εκείνα, που, πρώτα έρχονται στο μυαλό μας. Υπάρχει κάποιος συμβολισμός πίσω από την επιλογή του;
    Το Κυανό συμβολίζει την ανάδυση από τον σκοτεινό βυθό της θάλασσας στην επιφάνεια, όπου τα χρώματα έχουν ένα πιο φωτεινό, γαλανό χρώμα. Μετά από μια επώδυνη κατάβαση στα άδυτα της ψυχής, αναζήτησα μέσα από τα 53 ποιήματα του βιβλίου, την ψυχική ανάταση και τη συναισθηματική θαλερότητα στα κυανά νερά της επιφάνειας.
  • Σε πολλούς στίχους σας ο αναγνώστης διακρίνει μια θλίψη και αγωνία, ίσως και φόβο. Είναι η επιλογή των λέξεων η αιτία που το εισπράττουμε αυτό ή σας εμπνέουν βαθύτερες έννοιες και δύσκολα συναισθήματα;
    Θα έλεγα ότι είναι συνδυασμός. Ο τρόπος γραφής μου είναι ένα ταξίδι σε δύσβατα μονοπάτια, που είτε έχω περπατήσει εγώ, είτε άνθρωποι που είναι γύρω μου ακόμη και μέσω της κλινικής πρακτικής. Κατά τη συγγραφή της ποίησης, οι άμυνες εγκαταλείπονται και έρχεσαι αντιμέτωπος με τη γυμνή αλήθεια. Θέλει ειλικρίνεια η ποίηση. Τα δύσκολα αυτά συναισθήματα τα αφουγκράζομαι και τα καταγράφω. Η ποίηση εστιάζει στον πυρήνα της ύπαρξης μας, ο οποίος εκ φύσεως έχει μια τραγική υπόσταση. Τα «δύσκολα» συναισθήματα, όμως, μπορεί να είναι και συναισθήματα φαινομενικά ακύμαντα, όπως ο έρωτας και η ευτυχία τα οποία εγκυμονούν φουρτούνες.
  • Αυτό, που, επίσης κάνει πιο ενδιαφέρουσα την ανάγνωση είναι οι εικόνες που τόσο εύκολα δημιουργούμε από τη σύνθεση των λέξεών σας, ακόμη και μυρωδιές. Επιζητείτε την εγρήγορση όλων των αισθήσεων των ανθρώπων που αναζητούν το «Κυανό»;
    Κάθε τι που βιώνουμε (υπό φυσιολογικές συνθήκες), το βιώνουμε με όλες μας τις αισθήσεις. Ο νους μας καταγράφει ερεθίσματα μέσω της όρασης, της ακοής, της όσφρησης, της αφής. Η ανάκληση και η αποτύπωση των αναμνήσεων ακόμη και των φανταστικών εμπεριέχει την αναβίωση όλων των ερεθισμάτων. Άλλοτε προεξάρχουν οι λέξεις, άλλοτε οι εικόνες και άλλοτε οι μυρωδιές, οι πιο ισχυρά εντυπωμένες.
    Οπότε, αναπόφευκτα αυτό εισπράττει και ο αναγνώστης, την εγρήγορση όλων των αισθήσεων, όπως εύγλωττα την περιγράψατε. Σαν ένα παιχνίδι των αισθήσεων, όπου κλείνω το μάτι στον αναγνώστη και αποζητώ υποσυνείδητα να τον αγγίξω καθολικά.
  • Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας πόσο σημαντικός είναι στην τέχνη της ποίησης;
    Ειδικά όσον αφορά στην ποίηση, ο θησαυρός της ελληνικής γλώσσας είναι πολύ σημαντικός. Αν το συναίσθημα είναι η θάλασσα πάνω στην οποία ταξιδεύεις, οι λέξεις είναι η σχεδία. Όσο πιο καλοφτιαγμένη και καλοδουλεμένη είναι η σχεδία, τόσο πιο γοητευτικό και αξιομνημόνευτο είναι το ταξίδι.
  • Για πολλούς η ποίηση είναι ένα καταφύγιο, ένας μικρόκοσμος μέσα στον οποίο νιώθουν ασφαλείς και προστατευμένοι. Είναι και για σας;
    Η ποίηση για μένα, είναι σαν να ανοίγω μια νέα πόρτα, που όσο καλά κι αν είναι κλειδωμένη, όσο βαριά κι αν είναι η σιδεριά που την περιβάλλει, την ανοίγω διάπλατα χωρίς να γνωρίζω που θα με οδηγήσει. Δεν αποτελεί έναν ασφαλή και προστατευμένο μικρόκοσμο. Είναι το άνοιγμα στο άγνωστο. Ένα ταξίδι σε μυστηριακά, σαγηνευτικά και απάτητα μονοπάτια και τρικυμιώδεις θάλασσες.
  • Έρωτας. Πόσο σας εμπνέει αυτό το υπέροχο συναίσθημα και πόσο χώρο και χρόνο του δώσατε στην τελευταία σας ποιητική συλλογή;
    Ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη στη ζωή μας. O Freud, μάλιστα θεωρούσε ότι η ροπή προς τη ζωή, ο Έρως, σε αντιδιαστολή με την ενόρμηση προς τον Θάνατο, αποτελούν τις θεμελιώδεις ενορμήσεις στη ζωή μας. Στο Κυανό το ερωτικό στοιχείο είναι έντονο σε ένα πρώτο επίπεδο. Από κάτω υποκρύπτονται συναισθήματα μοναξιάς, ανασφάλειας, αγωνίας για τη σαρκική φθορά, μοναχικότητας, αγωνίας για το εφήμερο των σχέσεων, συναισθήματα που εγείρονται εύκολα στις σχέσεις. Η πρωτόλεια μορφή του έρωτα έχει μια δυναμική που μπορεί ή να μας καθυποτάξει ή να μας εξυψώσει. Και γι’ αυτό κυριαρχούν τα υποκατάστατα του έρωτα ή η συμβιβασμένη του μορφή που συνιστούν τον εύκολο δρόμο. Η ποίηση, όμως, αποζητά τον ακατέργαστο, αληθινό και ασυμβίβαστο έρωτα.
  • Τον έρωτα να τον λούζεις με αυθάδεια.
    Δε θέλει ευγένεια ο έρωτας.
    Πρόστυχες αναπνοές
    σε κρεβάτια που αγκομαχάνε
    από άκαυστη ηδονή
    λαχταρά.
    Είναι οι πιο αντιπροσωπευτικοί στίχοι του έρωτα στη συλλογή σας;

    Οι στίχοι αυτοί περιγράφουν και αποτυπώνουν μία διάσταση του έρωτα, τη σαρκική συνεύρεση και ένωση των κορμιών των ερωτευμένων. Στον έρωτα δεν υπάρχουν στεγανά και καλούπια. Δεν οριοθετείται και δεν καμουφλάρεται. Υπάρχει μια άναρχη ελευθερία που αφήνει τις ψυχές εκτεθειμένες. Το ποίημα αυτό αντικατοπτρίζει τις σκέψεις και τη διάθεση της στιγμής που γράφηκε. Δεν αποτελεί θέσφατο. Ο κάθε άνθρωπος το βιώνει μοναδικά.
  • Η τρίτη σας ποιητική συλλογή με τα πενήντα τρία ποιήματά της, περιλαμβάνει όλα όσα ψιθύριζε η έμπνευση στ’ αυτί σας ή υπάρχουν μέσα σας σκέψεις που δεν έχουν βρει ακόμη διέξοδο;
    Έχω την αίσθηση (ίσως και ενδόμυχη επιθυμία) ότι πάντα θα υπάρχουν σκέψεις που θα ζητάνε διέξοδο. Γι’ αυτό έχω πάντα δίπλα μου ένα λεύκωμα που τις καταγράφω. Και το ταξίδι συνεχίζεται…

Σας ευχαριστώ θερμά για τη συνέντευξη. Οι ερωτήσεις σας ήταν τροφή για σκέψη.

Λίγα λόγια για τη συλλογή
Όσο πλησιάζουμε από το βυθό της θάλασσας προς την επιφάνεια, το χρώμα των υδάτων αλλάζει και από σκούρο μαύρο γίνεται κυανό. Από τα βάθη, ποιος ξέρει τι είδους θάλασσας, ανασύρονται και οι λέξεις της εν λόγω ποιητικής συλλογής, με σκοπό να βγουν στο φως. Να αποκαλύψουν μνήμες, πάθη, αδιέξοδα, ξεχασμένες αισθήσεις, εξωτικά κοράλλια και σπάνια όστρακα. Έτσι που στο τέλος κάτι αλλάζει. Μεταμορφώνοντας το βλέμμα, πλημμυρίζοντάς το με εικόνες.

Βιογραφικό
Η Μαρίζα Καζακλάρη γεννήθηκε στην Κατερίνη. Είναι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Κοινωνική Κλινική Ψυχολογία του τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Εργάζεται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Γαλάζιες Ενδορφίνες (Εκδόσεις Όστρια, 2018) και Λαξεμένοι Ψίθυροι (Εκδόσεις Ελκυστής, 2020). Το Κυανό είναι η τρίτη της ποιητική συλλογή.