«ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ, ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ»
Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ «ΠΑΤΕΡΑ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ
Σχολιασμός- Επιμέλεια: ΚΟΥΜΑΡΤΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Εκδόσεις ΔΑΙΔΑΛΕΟΣ (Ιούνιος 2017)

Εκδοτικό γεγονός; Ποιός είναι ο ορισμός του; Πότε χαρακτηρίζεται εκδοτικό γεγονός η έκδοση ενός σπάνιου, μοναδικού και δύσκολου βιβλίου; Τι το χαρακτηρίζει; Οι ελάχιστες αναφορές στο θέμα του; η δυσκολία της συγγραφής, η αναφορά σε ένα πρόσωπο που θεωρείται «ιερό τέρας» σε έναν συγκεκριμένο χώρο, τα χειρόγραφα που δίνουν το υλικό; Ή η μεγάλη έρευνα που απαιτείται πριν ακόμα φτάσει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων;
Για οποιοδήποτε από τους προαναφερόμενους λόγους θα χαρακτηρίζαμε το «ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ, ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ», πραγματικά ως ένα μεγάλο εκδοτικό γεγονός. Μια έκδοση που έφτασε στα χέρια μας, χάρη στον ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΟΥΜΑΡΤΖΗ και τις εκδόσεις ΔΑΙΔΑΛΕΟΣ, με ένα επιβλητικό εξώφυλλο.

Και ενώ θα ήταν αναμενόμενο να αρχίσουμε με τον «‘Άγγελο Τανάγρα», νοιώθουμε την ανάγκη να αναφερθούμε πρωτίστως στον ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΟΥΜΑΡΤΖΗ, τον άνθρωπο που κατάφερε να περιέλθει στα χέρια του το υλικό από τη Νέα Υόρκη- που ο ίδιος ο Τανάγρας, είχε στείλει για φύλαξη. Πρόκειται για το αυτοβιογραφικό ημερολόγιό του, για το οποίο ο συγγραφέας διέθεσε 7 ολόκληρα χρόνια έρευνας και προσπάθειας ανάγνωσης και αποκρυπτογράφησης και κατόπιν επιμέλειας και συγγραφής, προκειμένου σήμερα να μπορούμε να κρατάμε στα χέρια μας αυτή τη πολυτελή έκδοση του χαμένου ημερολογίου του Άγγελου Τανάγρα.

Είναι αξιομνημόνευτο το γεγονός της εξαιρετικής επιμέλειας που θα συναντήσει ο αναγνώστης. Ο κ. Κουμαρτζής, κατάφερε να μην υπάρχει τίποτα απολύτως που να μην είναι κατανοητό, τίποτα που να κουράσει, τίποτα που να μείνει αναπάντητο, τίποτα που να χρειαστεί να αναζητήσει ο αναγνώστης πληροφορίες αλλού, είτε αυτό αφορά το ημερολόγιο καθεαυτό, είτε αφορά ονόματα, πόλεις, ιστορικές και πολιτικές καταστάσεις αλλά και οτιδήποτε συναντάμε στην αφήγηση. Είναι δύσκολο να περιγράψουμε με λόγια την επίπονη, επίμονη και αψεγάδιαστη εργασία του κ. Κουμαρτζή– που δεν είναι απλά επιμελητής ο ίδιος, αλλά συγγραφέας- η οποία έρχεται να διαψεύσει τα λεγόμενα του ίδιου του Τανάγρα, αφού η προσπάθεια κάποιου που δίνει την ψυχή του, κάνει ένα έργο αθάνατο.

«… Γεγονός είναι ότι σε κάθε προσπάθεια πρέπει να υπάρχει ένας άνθρωπος που θα δώσει την ψυχή του γι αυτήν. Όταν αυτός πεθάνει, πεθαίνει και το έργο του…»
Όπως καταλάβατε η αναφορά μας στον «επιμελητή», δεν έχει να κάνει με σύντομο βιογραφικό του, αφού κάλλιστα ο κάθε ένας μπορεί να το βρει, όσο με την διατριβή-εργασία που έκανε προκειμένου το βιβλίο αυτό να αποτελέσει ένα διαμάντι στα ελληνικά εκδοτικά δρώμενα. Ο ίδιος ο κ. Κουμαρτζής αναφέρει στο βιβλίο τους συνεργάτες του, την ομάδα επιμέλειας του ημερολογίου, όλους όσοι συνέβαλαν στη δημιουργία του έργου αυτού και στην άρτια εκδοτική παρουσίαση του «πατέρα της Ελληνικής Επιστημονικής Παραψυχολογίας».

«… Δεν ξέρω τι θα γίνουν μετά τον θάνατο μου τα χειρόγραφα αυτά που αφήνω στην Ακαδημία Αθηνών, και αν αρνηθούν στην Ένωση Συντακτών. Το πιθανότερο είναι να πουληθούν ως παλιόχαρτα ή να μουχλιάσουν στα υπόγεια της Ακαδημίας. Πάντως, ένα μόνο ξέρω. Ότι ίσως, όπως είπα, περιέχουν πολλές χρήσιμες παρατηρήσεις της μεγάλης πείρας μου, για τους μελλοντικούς ερευνητές…»

Στρατιωτικός γιατρός-αρχίατρος για την ακρίβεια, Ναύαρχος του πολεμικού ναυτικού, λογοτέχνης, ερευνητής, μια δυνατή ηγετική προσωπικότητα, ένας επιστήμονας με ιδιαίτερη μόρφωση, ο ιδρυτής της «Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών Ελλάδας» Άγγελος Τανάγρας ή Ευαγγελίδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα. Γεννήθηκε το 1875 στην Αθήνα. Το 1923 ίδρυσε την «Ελληνική εταιρεία Ψυχικών Ερευνών» συγκεντρώνοντας, υπό την προεδρία του, μεγάλες προσωπικότητες της Ελληνικής κοινωνίας, επιστήμονες, μα και «διάμεσα», τα οποία συνέβαλαν στα πειράματά του, με σπουδαιότερο επίτευγμα του την «θεωρία της ψυχοβολίας». Παράλληλα κυκλοφόρησε το περιοδικό «Ψυχικαί Έρευναι».

«…Δεν ξέρω αν οι γραμμές αυτές που χαράσσω με κάθε ευσυνειδησία στο τέλος μιας ζωής και μιας προσπάθειας, θα πέσουν στα μάτια άλλων ομοίων μου. Η εποχή μας δεν είναι ακόμα ώριμη, ώστε οι μεγάλες αλήθειες να λέγονται ελεύθερα. Η σκλαβιά της σκέψης είναι πολύ χειρότερη και πιο επικίνδυνη από τη σκλαβιά της ύλης, και πολύ λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν να αντιμετωπίζουν την εποχή τους…»

Και εδώ σταματάμε, η παρουσίαση της προσωπικότητας, του έργου και της συνεισφοράς στην παραψυχολογία και τις ψυχικές έρευνες στη χώρα μας του Άγγελου Τανάγρα, δεν είναι το ζητούμενο. Η παρουσίαση ενός εξαιρετικού βιβλίου, είναι ο σκοπός μας και η ανάδειξη των ντοκουμέντων που χρησιμοποιεί.
Τα περιεχόμενα του βιβλίου δείχνουν τι στοιχεία περιλαμβάνει τόσο από την ζωή και το έργο του Τανάγρα, όσο και από τα μονοπάτια της ιστορίας του τόπου μας που θα διαβούμε, μέσα από τις χειρόγραφες σημειώσεις του, μέσα από τα δικά του μάτια, όπως τα είδε και τα έζησε εκείνος. Η καθημερινότητα του, οι σχέσεις του, τα ιστορικά και πολιτιστικά γεγονότα της εποχής του, οι μεγάλες προσωπικότητες που συναναστράφηκε και που στήριξαν το έργο του, τα πειράματά του με τα «διάμεσα» της εταιρείας, η εργασία του, είναι μόνο μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο. Μέσα από τις σελίδες του αποκαλυπτικού αυτού έργου με τα άγνωστα ως τώρα για μας κείμενα, αναδύεται ολοζώντανη, η μορφή του μεγάλου Άγγελου Τανάγρα, ενός ανθρώπου ο οποίος χάρισε στη χώρα μας το πνευματικό του όραμα για τις ψυχικές έρευνες και την επιστημονικά τεκμηριωμένη παραψυχολογία.
Πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αποκόμματα εφημερίδων της εποχής, και δείγματα του πρωτότυπου ημερολογίου περιλαμβάνονται επίσης στο βιβλίο. Η αμεσότητα της πρωτοπρόσωπης γραφής του ημερολογίου, η άριστη επιμέλεια, το ταξίδι πίσω στο χρόνο, οι γνώσεις που θα αποκτηθούν είναι όλα αυτά που με σιγουριά δηλώνουμε ότι θα ικανοποιήσουν απόλυτα τον αναγνώστη.
Ένα βιβλίο που αξίζει να βρίσκεται σε κάθε βιβλιοθήκη.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

// Ένα χαµένο ηµερολόγιο, ξεχασµένο για δεκαετίες σε µία βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, µας διηγείται την ιστορία του “Ανθρώπου των Θαυµάτων”…
Μέσα στη δίνη των επάλληλων πολέµων στις αρχές του 20ού αιώνα, ένας επιστήµονας τολµάει και δρα ενάντια στη καθεστηκυία τάξη… ενάντια στο ανερχόµενο κίνηµα του Πνευµατισµού και τους υποστηρικτές του (από καθηγητές πανεπιστηµίου έως πρωθυπουργούς της χώρας), φέρνοντας στην Ελλάδα την επιστηµονική µελέτη των ψυχικών φαινοµένων.
Και το όνοµα αυτού, Άγγελος Τανάγρας· αρχίατρος και απόστρατος ναύαρχος του Πολεµικού Ναυτικού, αναγνωρισµένος λογοτέχνης στην ίδια εκδοτική στέγη µε τους Κωστή Παλαµά και Πηνελόπη Δέλτα, ιδρυτής της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών και «πατέρας» της ελληνικής παραψυχολογίας. Πειράµατα τηλεπάθειας µε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, διαλεύκανση εγκληµάτων και διαλέξεις για την αστυνοµία, µαθήµατα παραψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο, ένα διεθνές συνέδριο στην Αθήνα. Και όλα αυτά, σε µία εποχή που οι διανοούµενοι δηµιουργούσαν πνευµατιστικούς κύκλους πιστεύοντας ότι επικοινωνούν µε πνεύµατα νεκρών.
Από τους κοσµικούς χορούς των ξακουστών µεγάρων της παλαιάς Αθήνας έως την κοσµοπολίτισσα Σµύρνη του 1920, από τα πεδία µαχών του «ατυχούς» ελληνοτουρκικού πολέµου έως τους ακαδηµαϊκούς κύκλους των διεθνών συνεδρίων παραψυχολογίας, βιώστε τη δόξα και συνάµα την ανείπωτη φρίκη µέσα από τις εµπειρίες του συγγραφέα· ζήστε ξανά, σαν να ήσασταν παρόντες, την εποχή που διαµόρφωσε, όσο καµία άλλη, τη νεότερη Ελλάδα.

«[…] κυριολεκτικά γοητεύθηκα από το ημερολόγιο του Άγγελου Τανάγρα, του οποίου ο λόγος είναι τόσο πειστικός, ακριβής και σαφής, ώστε, τουλάχιστον όσοι έχουν ασχοληθεί σοβαρά με τα θέματα αυτά, να μπορούν να αναγνωρίσουν τη γνησιότητά τους.»

– Δρ. Στέφανος Παϊπέτης, Πανεπιστήμιο Πατρών

«Ο Τανάγρας υπήρξε μία ηγετική φυσιογνωμία ικανή να εμπνεύσει, έχοντας ένα ισχυρό επιστημονικό υπόβαθρο που ήταν ευδιάκριτο στις εργασίες της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών…»

– Lisette Coly, Πρόεδρος του Parapsychology Foundation, Νέα Υόρκη

«Το ημερολόγιο του Άγγελου Τανάγρα αποτελεί μια πολύτιμη παρακαταθήκη στο έργο του σημαντικού αυτού επιστήμονα.»

– Δρ. Ανδρέας Βέγλης, Πρόεδρος τμήματος Δημοσιογραφίας & Μ.Μ.Ε., Α.Π.Θ.

 

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave