J. M. COETZEE -Τζον Μάξγουελ Κούτσι
Εκδόσεις: Διόπτρα 2023 Σελ: 165
Μετφρ: Χριστίνα Σωτηροπούλου

Ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2003 και δύο φορές τιμημένος με το Βραβείο Booker Νοτιοαφρικανός συγγραφέας στο πρόσφατο βιβλίο του με τον αινιγματικό τίτλο ανυφαίνει αριστοτεχνικά την περίπλοκη ερωτική σχέση δύο ανθρώπων διαφορετικής ηλικίας, καταγωγής, κουλτούρας, εθνικότητας και το βασικότερο, γλώσσας.
Πρόκειται για βιβλίο σύντομο μα πολύ απαιτητικό, με στεγνό ύφος γραφής και νόημα συμπυκνωμένο – τέτοιο που άλλοι συγγραφείς θα αποτύπωναν σε πολλαπλάσιες σελίδες – ώστε κάθε πρόταση και παράγραφος να δημιουργεί έκρηξη στοχασμού και προβληματισμού στον αναγνώστη.


Εκείνος, ο Πολωνός Βίτολντ Βαλτσικιέβιτς είναι εβδομηνταδύο ετών, καταξιωμένος πιανίστας, λάτρης του Σοπέν – τον οποίο ερμηνεύει με το δικό του αμφιλεγόμενο προσωπικό στυλ – σοβαρός και ονειροπόλος, γνώστης της τυπικής αγγλικής γλώσσας.
Εκείνη, η Μπεατρίθ, είναι μια κομψή, σαρανταοκτάχρονη Ισπανίδα της καλής κοινωνίας της Βαρκελώνης. Παντρεμένη με πλούσιο Ισπανό τραπεζίτη, έχει δύο γιους, είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου ενός Κύκλου που διοργανώνει κάθε μήνα ρεσιτάλ σ’ ένα χώρο συναυλιών στη Βαρκελώνη και γνωρίζει άπταιστα την σύγχρονη, καθομιλουμένη αγγλική.

<< Είναι έξυπνη, αλλά όχι στοχαστική. Ένα μέρος της ευφυίας της έγκειται στην επίγνωση ότι ο υπερβολικός στοχασμός μπορεί να παραλύσει τη θέληση.>>

Ο Βίτολντ προσκαλείται από τον Κύκλο για να δώσει ένα κονσέρτο στη Βαρκελώνη και στο γεύμα που ακολουθεί γνωρίζει την Μπεατρίθ, την ερωτεύεται ιδανικά και σιωπηρά ενώ εκείνη παραμένει ασυγκίνητη και απαθής.

<<Πιστεύει (εκείνη) γενικά στις πρώτες εντυπώσεις, όταν η καρδιά βγάζει την ετυμηγορία της, τείνοντας είτε να προσεγγίσει έναν άγνωστο είτε να κάνει πίσω. Η καρδιά της δεν της υπαγόρευσε να προσεγγίσει τον Πολωνό όταν τον είδε να βγαίνει στη σκηνή, να τινάζει πίσω τη χαίτη του και να στρέφεται στο κλαβιέ.>>

Δημιουργείται μεταξύ τους μια περίεργη σχέση που συντηρείται επίμονα από τον πιανίστα με γράμματα και ηχογραφήσεις σε cd που της στέλνει, προσκλήσεις για ταξίδια που η Μπεατρίθ αρνείται θεωρώντας ότι η περίπτωση του Βίτολντ δεν είναι άξια για να ασχοληθεί.

<< Στον άγγελο που με πρόσεχε στη Βαρκελώνη. Προσεύχομαι να της μιλήσει η μουσική. Βίτολντ.>>
<<Την ηχογράφησα μόνο για εσένα.>> (σονάτα του Σοπέν).
<<Δεν μπορώ να πω στα αγγλικά αυτό που έχω στην καρδιά μου κι έτσι το λέω με τη μουσική. Σε παρακαλώ, άκουσέ τη, σε εκλιπαρώ.>>

Ο καιρός περνάει, ο πιανίστας δεν μπορεί να απαλλαγεί από τη σκέψη της καθώς μέσα στο μυαλό του η Μπεατρίθ έχει γίνει η ιδανική Βεατρίκη του ερωτευμένου Δάντη. Θα ενδώσει η ορθολογίστρια Ισπανίδα στις παθιασμένες προτάσεις του ερωτευμένου πιανίστα; Σίγουρα δεν χρειάζεται έναν έρωτα που θα διαταράξει την τακτοποιημένη αλλά ανέραστη ζωή της; Κι αφού δεν της αρέσει ο μεγαλόσωμος ασπρομάλλης μουσικός γιατί τον προσκαλεί στο εξοχικό της στη Μαγιόρκα; Μήπως αρχίζει να ερωτεύεται την ιδέα του έρωτα και όχι τον ίδιο;
Για εκείνη είναι αργά για έρωτες, αλλά ακόμη κι αν ενδώσει θα είναι μία σύντομη περιπέτεια χωρίς συνέπειες, ενώ για εκείνον η αγάπη μπορεί να είναι ήρεμη, βαθιά κι απόλυτη, ακόμη και χωρίς ανταπόδοση με την ελπίδα ότι ίσως σε μία άλλη ζωή οι ψυχές τους ενωθούν.

Β. <<Μου φέρνεις ειρήνη. Είσαι το δικό μου σύμβολο της ειρήνης.>>

Η Μπεατρίθ μέσα στα χρόνια έχει κερδίσει τις μάχες για την αυτονομία της ή έτσι νομίζει… η σχέση της με τον Πολωνό δυναμιτίζει ακριβώς αυτή την πεποίθηση δημιουργώντας της εκνευρισμό επειδή δεν μπορεί να διερευνήσει τις αληθινές προθέσεις του μέσα από τις απλοϊκές αγγλικές φράσεις που χρησιμοποιεί καθώς χάνονται στην μετάφραση.
Τι δυναμική μπορεί να έχει η σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων που προσπαθούν να συνεννοηθούν σε μία τρίτη γλώσσα και όχι στην μητρική τους; με πόση σαφήνεια μπορεί να μεταδώσει τα συναισθήματά του προς την χαριτόβρυτη κυρία ο κλασσικός μουσικός ο οποίος έχει μάθει να μιλάει κυρίως με τη γλώσσα της μουσικής του; μέσα από μία τυχαία συνάντηση μπορούν να γεννηθούν δυνατά συναισθήματα; Και πόσο αυτά μπορούν να μετουσιωθούν σε τέχνη; -στην περίπτωση του Βίτολντ γίνονται ποιήματα στα πολωνικά – η ποίηση έχει δύναμη μόνο στη μητρική γλώσσα – που κληροδοτεί στην Μπεατρίθ μετά τον θάνατο του.
Ο σκληρός, κοφτός τόνος του Κούτσι δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις στα εσωτερικευμένα, αγωνιώδη ερωτήματα των ηρώων του και καθώς χρησιμοποιεί τον ενεστώτα χρόνο, ο αναγνώστης μένει εντυπωσιασμένος, απορημένος αλλά παρών και σχεδόν αναγκασμένος να προχωρεί μόνος του στην ενδοσκόπησή τους.
Ο σπουδαίος συγγραφέας θέτει μέσα σε λίγες σελίδες σοβαρά ερωτήματα που ταλανίζουν αιώνες το ανθρώπινο γένος.
Η φαινομενικά απλή ιστορία είναι τόσο στοχαστική και απρόβλεπτη – πόσος πλούτος εξάλλου κρύβεται στα απλά πράγματα – ώστε ο αναγνώστης θα πρέπει να φτάσει στο εκπληκτικό τέλος του βιβλίου για να κατανοήσει τα όσα προηγήθηκαν και ακόμα δεν θα έχει καταλήξει για το εάν ο εραστής γίνεται και αγαπημένος.
Στο συγκινητικό αυτό μυθιστόρημα ο Κούτσι αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο την ευθραυστότητα και το ευμετάβλητο των ανθρώπινων σχέσεων αλλά και το ότι όλοι και όλα υπόκεινται στην θνητότητα και στο αναπόδραστο τέλος.
Το βιβλίο εκδόθηκε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Διόπτρα τον Οκτώβριο του 2023, είναι εξαιρετικά επιμελημένο, σε μια υπέροχη μετάφραση και απόδοση του ύφους του συγγραφέα που πιστώνεται στην Χριστίνα Σωτηροπούλου.

◾Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
▪️J. M. Coetzee
Ο Τζον Μάξγουελ Κούτσι γεννήθηκε το 1940 στο Κέιπ Τάουν. Σπούδασε στη Νότιο Αφρική και στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε ως καθηγητής πανεπιστημίου ως το 1983. Το 1984 εκλέχτηκε καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν. Το 2002 μετακόμισε στην Αυστραλία, όπου και διαμένει. Η καριέρα του ως συγγραφέα ξεκίνησε το 1974. Έχει γράψει τα βιβλία: “Dusklands” (ελλ. μτφρ. “Σκοτεινές χώρες”, 1974), “Στην καρδιά της χώρας” (1977), “Περιμένοντας τους βαρβάρους” (1980, Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας, το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Νότιας Αφρικής, βραβεία James Tait Black και Geoffrey Faber), “Βίος και Πολιτεία του Μάικλ Κ.” (1983, βραβείο Booker, βραβείο Femina και Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας), “Foe” (ελλ. μτφρ. “Μια γυναίκα στο νησί του Ροβινσώνα”, 1986), “Τα χρόνια του σιδήρου” (1990, βραβείο της Sunday Express για το Βιβλίο της Χρονιάς), “Ο άρχοντας της Πετρούπολης” (1994, Διεθνές Βραβείο Μυθοπλασίας των Irish Times), “Ατίμωση” (1999, βραβείο Booker και Commonwealth writers’), “Ελίζαμπεθ Κοστέλο” (2003), “Slow man” (ελλ. μτφρ. “Ένας αργός άνθρωπος”, 2005), τα αυτοβιογραφικά αφηγήματα “Σκηνές απ’ τη ζωή ενός παιδιού” (1997, υποψήφιο για το National Book Critics Circle Award) και “Σκηνές απ’ τη ζωή ενός νέου”, καθώς και δοκίμια λογοτεχνικού περιεχομένου. Ο Τζ. Μ. Κούτσι ήταν ο πρώτος συγγραφέας που είχε την τιμή να του απονεμηθεί δύο φορές το βραβείο Booker. Το 2003 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Έχει επίσης τιμηθεί με το βραβείο της Κοινοπολιτείας, το Prix Etranger Femina και έχει λάβει τρεις φορές την υψηλότερη τιμητική διάκριση στη χώρα του.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave