Les Passeurs de livres de Daraya

Ντελφίν Μινουί (Delphine Minoui)

Εκδόσεις: ΜΙΝΩΑΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Έφη Κορομηλά

Βιβλία;” “Μες στην καρδιά του πολέμου, η ιδέα του φαίνεται εξωφρενική.

Τί νόημα έχει να σώσουν βιβλία, όταν δεν καταφέρνουν να σώσουν ανθρώπινες ζωές;”

Με τον Άχμαν Μουνζαχέντ στη Συρία, που αρχικά έχει εκφράσει αυτή την αυθόρμητη απορία, έρχεται αργότερα εντελώς τυχαία μέσω διαδικτύου σε επαφή το 2015 η συγγραφέας Ντελφίν Μινουί. Συγκλονίζεται από τις πληροφορίες που φθάνουν σε εκείνη με φωτογραφίες και μικρά videos από τη Νταράγια, το Προάστειο της Δαμασκού, όταν, μετά την εξέγερση το 2011, βρίσκεται το 2012 σε αποκλεισμό με συνεχείς επιθέσεις.

Η Μινουί είναι Γαλλίδα δημοσιογράφος που ζει στην Κωνσταντινούπολη και ασχολείται με το διεθνές ρεπορτάζ, με ειδίκευση στο ρεπορτάζ της Μ.Ανατολής. Όταν μάταια προσπαθεί να της εγκριθεί μία νέα δημοσιογραφική βίζα για τη Συρία, προσπαθεί να αντλήσει αξιόπιστες πληροφορίες από διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Έκπληκτη ανακαλύπτει ότι μία ομάδα εικοσάχρονων Σύριων, που παραμένουν αυτοβούλως εγκλωβισμένοι, όταν οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει την πόλη που βομβαρδίζεται ανελέητα, έχει περισώσει βιβλία μέσα από τα χαλάσματα κατεστραμμένων κτιρίων. Το έναυσμα της συλλογικής σκέψης για την περισυλλογή δίνεται όταν ανακαλύπτουν ένα μεγάλο αριθμό βιβλίων κάτω από το γκρεμισμένο σπίτι του Διευθυντή του σχολείου.

Ανασύρουν τα βιβλία, τα ταξινομούν και αρχίζουν από το 2013 να λειτουργούν μία βιβλιοθήκη με νόμους που τηρούνται.

Εφευρίσκουν μηχανισμούς επιβίωσης μέσα στις ακραίες συνθήκες διαβίωσης και τα βιβλία είναι τα όπλα τους για ατομική μόρφωση.

Είναι ακτιβιστές, μαχητές του Ελεύθερου Συριακού Στρατού που μαζικά αρνούνται την υποταγή και αυτοαποκαλούνται “Humans of Syria”.

➖”…η βιβλιοθήκη είναι το σύμβολο μιας ανυπότακτης πόλης, όπου εμείς χτίζουμε όταν τα πάντα γύρω μας γκρεμίζονται”.

Η δημοσιογράφος συνδέεται μαζί τους μέσω Skype, WhatsApp και emails, κατά διαστήματα και με δυσκολία, γιατί τα αυτοσχέδια μέσα που χρησιμοποιούν στην υπόγεια εγκατάσταση τους διακόπτονται από την αδύναμη λήψη και τους αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς.

Της κάνει εντύπωση πως αυτοί οι άνδρες – γιατί μόνο οι άνδρες κυκλοφορούν εκτός των σπιτιών – ο Αχμαν, ο Ομάρ ο Σαντι, που στερούνται τα στοιχειώδη, υποσιτίζονται και κινδυνεύει η σωματική τους ακεραιότητα κάθε στιγμή, αρπάζονται από τα βιβλία, λες και αρπάζονται από τη ζωή. Είναι αυτοί οι άνδρες που, αν και περιορισμένοι, αισθάνονται απεριόριστη ελευθερία!

➖”…η βιβλιοθήκη είναι το σύμβολο μιας ανυπότακτης πόλης, όπου εμείς χτίζουμε όταν τα πάντα γύρω μας γκρεμίζονται“.

Το σκηνικό στην υπόγεια βιβλιοθήκη παραμένει σταθερό με τις εναλλαγές προσώπων που προσέρχονται και μελετούν βιβλία για την αληθινή ιστορία, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τις επιστήμες και τη δημοκρατία, μία λέξη ταμπού μέχρι τώρα. Πολλοί είναι φοιτητές μέχρι πρότινος του Πανεπιστημίου που έχουν διακόψει τις σπουδές λόγω πολέμου. Τα βιβλία τους γεμίζουν θετική σκέψη με την έννοια της αυτοδιάθεσης.

➖”Οι φράσεις πάλλονται με λέξεις όπως σοφία, ελπίδα, επιστήμη, φιλοσοφία, που αντιστέκονται στο μπαρούτι. Τέλεια ταξινομημένες και τοποθετημένες στα ράφια, οι λέξεις στέκονται όρθιες, γερές, θριαμβεύτριες, αγέρωχες, γενναίες, αξιόπιστες, γεμάτες αλήθεια. Ανοίγουν δρόμους στη σκέψη, χείμαρρους ιδεών, ιστοριών για να ξεφεύγεις…

Θεωρούν ότι σώζουν την πολιτιστική κληρονομιά της πατρίδας τους, διαφυλάττουν την ελευθερία μέσα από τη γνώση και δέχονται ένα ξεχωριστό δυνατό φως στο ανήλιο χώρο τους.

Συνειδητοποιούν ότι η μάθηση που τροφοδοτείται από την ανάγνωση είναι το “όχημα” που τους μεταφέρει νοερά έξω από το μισογκρεμισμένο υπόγειο σε έναν ελπιδοφόρο κόσμο όπου μπορούν και δραπετεύουν.

Με την ιδιότυπη αυτή επικοινωνία, η Ντελφίν Μινουί αποκτά ένα δικό της μυστικό κωδικό πρόσβασης στην πόλη και είναι αποφασισμένη να γράψει για την πρωτότυπη και εντυπωσιακή βιβλιοθήκη. Κάνει ερωτήσεις και εκείνοι, παρά τις αναπόφευκτες διακοπές, διηγούνται την ιστορία της χώρας τους, ενώ εντατικοποιούνται οι επιθέσεις όχι μόνο με βόμβες, αλλά και με χημικά (αέριο σαρίν) και με ναπαλμ σε μία κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η επικοινωνία σταματά απότομα το 2016 και η πόλη, των μόλις επτά χιλιομέτρων έξω από τη Δαμασκό, παύει να υφίσταται. Η δημοσιογράφος καταγράψει με ευκρίνεια και παραστατικότητα στις μόλις 200 σελίδες το χρονικό της ιστορίας της βιβλιοθήκης της Νταράγια και το 2018 προβάλλει ένα ντοκιμαντέρ καθιστώντας ευρύτερα γνωστή την πολιορκία της πόλης με το μήνυμα της ελπίδας που καλλιεργείται με τη δύναμη της μάθησης.

➖”…η βιβλιοθήκη είναι μία σελίδα ελπίδας μέσα στο μαύρο μυθιστόρημα της Συρίας“.